Leonardo da Vinci en zijn machines.
Wl
ONS WEKELIJKSCH
KNIPPATROON.
De grootste uitvinder van alle eeuwen
en de eerste moderne ingenieur.
Als voorlooper van onzen mitrailleur vond Leonardo da Vinei een affuit uit,
waarop een om zijn as draaibare prisma rust, dat aan elk zijner zijvlakken een
groot aantal evenwijdig geplaatste kanonloopjes draagt. Na het afvuren van
zoo'n reeks loopjes werd het prisma 120 graden om zijn as gewenteld, waarna de
volgende rij vuurmonden, welke nu boven was gekomen, afgevuurd kon worden.
m OT eind September wordt in Milaan
J een tentoonstelling gehouden waar
de beteekenis van Leonardo da
Vinei niet alleen als schilder maar ook
als bouwkundige en uitvinder tot uit
drukking komt. Behalve kunstwerken
vindt men daar ook een honderdtal
nauwkeurige reconstructies van Leonar
do's uitvindingen, waarbij telkens de
door den uitvinder in zijn vermaarde
handschriften gemaakte omschrijvingen
en teekeningen ter vergelijking zijn ge
voegd.
Opgebouwd uit de materiaalsoorten,
welke den uitvinder ten dienste stonden,
is het merkwaardige, dat de machines
en toestellen zeer goed functionneeren,
aldus hun geestelijken vader, die 420
jaar geleden stierf, alle eer aandoende.
r ANNEER er sprake is van Leonardo
da Vinei, dan pleegt men gewoonlijk
onmiddellijk te denken aan een won
derlijk veelzijdigen kunstenaar, die
tegelijkertijd een meesterlijk schilder, beeld
houwer, architect en musicus was, maar die
bij het scheppen zijner kunstwerken aan een
onverklaarbare, bijna ziekelijke besluiteloos
heid leed.
Schilderde hij niet jaren en jaren aan het
als „de Mona Lisa" bekende vrouwenportret
en werkte hij niet zestien jaar lang zoowel aan
het Laatste Avondmaal in het klooster Santa
Maria delle Grazie als aan het kolossale rui
terstandbeeld van Francesco Sforza?
Gewoonlijk vergeet men echter zich reken
schap te geven van de oorzaak, dat de in het
jaar 1452 als zoon van een notaris in het Ita-
liaansche plaatsje Vinei geboren Leonardo de
meeste zijner kunstwerken slechts langzaam
en aarzelend tot stand bracht.
Leonardo dan, die met een buitengewonen
kunstenaarsaanleg geboren werd, leefde in
den aanvang van het als „Renaissance" be
kend staande tijdperk, toen de kunst als het
ware een algeheele verjongingskuur onder
ging en men zich tegelijkertijd met een bijna
hartstochtelijken dorst naar kennis op de
wetenschappen wierp.
De kunstenaar volstond niet meer met het
uitbeelden van menschen- en dierenfiguren,
alleen afgaande op het uiterlijk; thans wilde
hij de weergave der levende schepselen ook
geheel in overeenstemming brengen met den
anatomischen opbouw van hun lichaam. Van
daar dat Leonardo tallooze lijken van men
schen en dieren ontleedde, waardoor zijn ken
nis der anatomie grooter werd dan van wie
zijner tijdgenooten ook.
Tevens begon de kunst nauwkeurig rekening
te houden met de perspectief, en het was
wederom Leonardo, die het verschijnsel der
in het verschiet schijnbaar naar elkaar toe-
loopende lijnen grondig bestudeerde en zich
een degelijke bekendheid met de regelen der
perspectief verwierf.
Zijn dorst naar kennis werd als het ware
steeds grooter: op allerlei gebied deed hij on
derzoekingen, observeerde hij markante ver
schijnselen en trachtte hij de raadselen dei-
Schepping te ontsluieren, waarbij hij zijn
waarnemingen, overpeinzingen, invallen en
ideeën vastlegde en met teekeningen illus
treerde.
Geen wonder dat een kunstenaar, die zich
voortdurend bezig houdt met anatomische en
botanische, scheikundige en geologische, wis
kundige, astronomische en nog vele andere
studies en proefnemingen, zijn kunstwerken
menigmaal slechts met de uiterste moeite en
eerst lang na den aanvang voltooien kan. In
Leonardo zien wij het uiterst merkwaardige
verschijnsel van den geboren kunstenaar, die
zich in den loop der jaren steeds meer tot een
man van de wetenschap ontwikkelt.
En als ware dit nog niet genoeg, zoo heeft
de Natuur het gewild dat deze bijzondere man
bovendien nog de grootste en vruchtbaarste
uitvinder en de eerste moderne ingenieur zou
zijnruim vier honderd jaren voor ons
huidige tijdperk der techniek!
Geen enkel bouwwerk heeft Leonardo ons
kunnen nalaten, omdat de dood hem op 67-
jarigen leeftijd verraste, toen hij juist een
aanvang wilde maken met het systematisch
uitwerken zijner in 120 handschriften ver
gaarde notities en teekeningen op allerlei ge
bied. Maar het zijn deze door hem in spiegel
schrift geschreven notities met haar tallooze
verduidelijkende teekeningen, die een groot
deel van den verbazingwekkenden arbeid,
welken het groote genie verricht heeft, voor
het nageslacht deden bewaren.
Leonardo, de uitvinder, die de natuurwetten,
welke hij niet kende, zelf proefondervindelijk
ontdekte, was ook op het gebied van uitvin
dingen van een ongelooflijke veelzijdigheid.
Zijn hijschwerktuigen voor het heffen van
zware lasten door middel van gecompliceerde
takels waren even zoovele senale vondsten.
Oorlogswerktuigen vond hij in menigte uit
tanks, een torpedo, ja. zelfs een voorloooer
der huidige mitrailleurs, bestaande uit een af
fuit, waarop drie rijen van kanonloopen van
klein kaliber rustten en die dus snel achter
elkaar een groot aantal schoten afvuren kon
den.
Hoewel de verbrandingsmotor hem uit den
aard der zaak nog niet bekend was, constru
eerde hij toch een soort automobiel, welke door
veeren aangedreven werd en die een als dif
ferentieel uitgevoerde tandwieloverbrenging be-
Het vraagstuk van den vliegenden mensch
hield hem veelvuldig bezig, nadat hij de vogel
vlucht en de anatomie van vogels en vleer
muizen grondig bestudeerd had. Zoo schiep
hij een vliegmachine met op en neer klap
pende vleugels, een constructie, die het echter
niet tot vliegen kon brengen, aangezien de
menschelijke spierkracht ontoereikend was
om het gewicht van vliegtuig env mensch in de
lucht te heffen. Hierna bestudeerde hij het
zweefvliegen en bedacht hij zelfs een soort
hélicoptère, een vliegtuig, dat zich door mid
del van luchtschroeven, welke in een horizon
taal vlak draaien, verheffen moest..
Ais bouwkundige ontwierp hij een stads
plan, waarbij de wegen voor het rijverkeer en
voor de lastdieren zich op den beganen grond
bevonden, terwijl de voetgangers veilig gebruik
konden maken van daarboven gelegen wegen,
die als viaducten gedacht waren. Door een
vernuftig hydraulisch systeem zou men daarbij
tevens de rijwegen in een oogwenk door mid
del van rivier- of zeewater kunnen schoon-
spoelen. Speciaal op het gebied van droog
leggings- en waterwerken was Leonardo's
vindingrijkheid groot, waarbij hij op bewon
derenswaardige wijze gebruik maakte van
syphons en sluis werken.
Ruim een eeuw voor den Nederlander Lip-
pershey en Leonardo's landgenoot Galileo
heeft hij reeds den verrekijker bedacht en
machines uitgevonden voor het slijpen van
holle en bolle lenzen met grooten brandpunts
afstand.
Het is alsof het genie door een koortsachti-
gen scheppingsdrang gedreven werd: van alles
vond hij uit"; deze wondermensch der 15de
eeuw: vijl- en kapmachines, duikerhelmen,
door waterkracht aangedreven luchtcompres-
sors en zaagmachines met automatischen
houttoevoer .raderbooten, cylinderboormachi-
nes, platenwalsen, drukpersen, liften, rollagers,
den z.g. Cardanischen ringte veel om op
te noemen.
Voorlooper der hedendaagsche
techniek.
OO is dan Leonardo da Vinei ongetwijfeld
de grootste uitvinder geweest, die ooit
geleefd heeft. Doch daarenboven was deze zoon
der 15de eeuw wij schreven het reeds de
eerste moderne ingenieur en als zoodanig de
voorlooper der hedendaagsche techniek.
De techniek is de leer van het aanbrengen
van wijzigingen in de Natuur, welke den
mensch van nut zijn. Zoo wijzigen wij bijv.
den natuurlijken vorm van steenen om ze ge
schikt te maken voor onze bouwwerken.
Weliswaar wijzigt ook de Natuur zelf door
middel van stroomend water, windkracht, enz.
de vormen van planten, steenen, enz., doch
wij noemen die vormveranderingen niet
.technisch", daar zij geen bepaald doel heb
ben voor den mensch, gelijk bijv. wel het ge
val is bij het tot een balk verzagen van een
boomstam, het droogleggen van een moeras of
het omzetten van een stuk staal in een mes
of in welk werktuig ook.
Op overeenkomstige wijze dienen wij ook een
scherp onderscheid te maken tusschen „tech
niek" en „uitvinding".
Over het algemeen ontbreekt aan de tech
niek het scheppende element; hetgeen speciaal
uitkomt bij machines, welke het arbeidsver
mogen van den mensch aanvullen moeten,
zooals bijvoorbeeld bij den hefboom, die ons
in staat stelt lasten te heffen, welke we met
bloote handen niet tillen kunnen.
De techniek heeft het scheppende element
niet noodig: wij zijn ook dan „technici", wan
neer wij een huis of een machine bouwen naar
het voorbeeld van een reeds bestaand huis of
machine. De techniek vervolmaakt zichzelf
langzaam en gestadig door nabootsing, maar
zonder de verrassing van „het nieuwe". Wel
iswaar kan de ingenieur zelf ook uitvindingen
doen, maar men kan een groot ingenieur, een
groot technicus zijn, zonder ooit iets te heb
ben uitgevonden.
Leonardo da Vinei nu was het oertype van
den modernen ingenieur, wiens beroep zich
dank zij de hulp en de medewerking der we
tenschap uit een nederig ambacht tot zijn
huidigen vorm ontwikkeld heeft.
Ten tijde van Leonardo placht men in Italië
in één adem van „bouwkundigen, timmerlie
den en ingenieurs" ingegneri te spreken.
Dit woord „ingegnere" stamde af van het
het Italia ansche woord „ingegno" in de betee-
kenis van „samenstel" of „werktuig" en niet
in zijn andere beteekenis van „vernuft".
De „ingegnere" de ingenieur is dus
geen ..vernnfteling" zooals de uitvinder wèl
is doch iemand, die iets samenstelt, die een
werktuig maakt. Tegenwoordig is hij een we
tenschappelijk onderlegd man. die zich op de
ctudip rier nractische vraagstukken nr» wh-
niseh q-ebied 'oelegt en die dus aan ziiri *«ph-
nische kennis tevens een zeker begrip van
economie dient te paren. Want het is heden
ten dage niet meer voldoende een bouwwerk
Doorsnede van den duikerhélm, welke Leonardo da Vinei ruim vier en halve eeuw
geleden uitvond. Daaronder ziet men de oplossing van den uitvinder van de
buigzame buis voor den luchttoevoer naar den duiker. Op den achtergrond ver
grootingen van het handschrift van Leonardo da Vinei, dat op deze vinding
betrekking heeft*
Hinvelijkszwendelaar
veroordeeld.
AMSTERDAM, 26 Mei. - Vandaag deelJe
rechtbank uitspraak in de zaak tegen
verdachte M. J. M„ tegen wien de officier va
justitie drie jaar gevangenisstraf nau b
eischt wegens oplichting.
Verdachte had zich schuldig gemyJMg
zgn. „huwelijkszwendel" en vaneenige v
bedragen losgekregen onder het mom. o
hoewel zelf gehuwd met haar
WDe rechtbank veroordeelde E. tofc ^®eJ8né
gevangenisstraf met aftrek van voora
beide andere verdachten, die verdedigd -
door Mr. W. van Everdingen en mr. JOfl.
Mathuisen, werden vrijgesproken.
te kunnen maken, dat overeind blijft staan,
doch het is bovendien zaak in staat te zijn de
bouw- of de fabricagekosten zoo laag moge
lijk te doen zijn.
Leonardo da Vinci was in dit opzicht een
waar ingenieur afgezien van het feit, dat
hij tevens uitvinder was de eerste moderne
ingenieur, al leefde hij dan ook ruim vier
honderd jaar geleden. Want meer dan een
eeuw voor Galileo maakte hij studies op het
gebied van de vastheidsleer en tevens op dat
der materiaalkennis, ten einde door middel
van een rationeele vormgeving en een juiste
aanwending der materiaalsoorten zoo econo
misch mogelijk bouwwerken, machines en ge
reedschappen tot stand te kunnen brengen.
Op de tentoonstelling van het complete
levenswerk van Leonardo da Vinei, welke
thans tot eind September te Milaan gehouden
wordt, heeft men behalve zijn kunstwerken
tevens ruim honderd nauwkeurige reconstruc
ties van Leonardo's uitvindingen tentoongesteld
waarbij telkens de door den uitvinder in zijn
vermaarde handschriften gemaakte omschrij
vingen en teekeningen gevoegd zijn ter verge
lijking.
Het merkwaardige dezer grootendeels onder
leiding van Ir. Afturo Uccelli uit de materiaal
soorten, welke Leonardo ten dienste gestaan
hebben, opgebouwde machines en toestellen
is, ddt zij zeer goed functionneeren en aldus
hun reeds voor 420 jaren gestorven geestelij
ken vader alle eer aandoen, de eer, verschul
digd aan het genie van den grootsten uitvin
der aller tijden, van Leonardo da Vinei, die
ook de eerste moderne Ingenieur was.
H. H.
(Nadruk verboden).
Extra-steunregeling voor kost-
winners-plaatsvervangers.
De minister van Sociale Zaken heeft aan de
gemeentebesturen een circulaire gezonden be
treffende de steunverleening aan als kostwin
ners in de steunregeling opgenomen plaatsver
vangers aan onder de wapens geroepen dienst
plichtigen.
Hieraan is het volgende ontleend.
De steunuitkeering aan het gezin van den
kostwinner-plaatsvervanger zal op denzelfden
grondslag berekend blijven, alsof de kostwin
ner als geheel werkloos in het gezin aanwezig
ware. Er vindt dus geen aftrek plaats welke
dan ook als gevolg van zijn afwezigheid uit
het gezin. Dit impliceert, dat de verstrekking
van goedkoope levensmiddelen, B-steun en deel
neming aan de spaarregeling op dezelfde wijze
blijven door loopen als vóór dat de kostwinner
als plaatsvervanger optrad.
Mocht een gedeeltelijk werklooze als plaats
vervanger worden aangewezen, dan kan aan
diens gezin, boven wat het zou hebben ontvan
gen, als het een geheel werklooze betrof, een
bijslag worden uitbetaald, gelijk aan dat deel
van het loon, dat in de week van zijn indienst
treding bij de bepaling van zijn steunbedrag zou
zijn vrijgelaten.
Niet als inkomsten van het gezin zal worden
beschouwd de normale soldij, die de kostwin
ner-plaatsvervanger ontvangt. Deze zal bij de
berekening van de steunuitkeering geheel bui
ten beschouwing worden gelaten.
Wel als inkomsten van het gezin zullen wor
den beschouwd:
a. een dex-de deel van de militaire jaarwedde
van den kostwinner-plaatsvervanger, zoo deze
een onderofficiers- of hoogeren rang bekleedt;
b. zijn militaire extra-inkomsten, zoo hij een
onderofficiers- of hoogeren rang bekleedt, na
aftrek van 25 cents per dag, welke hij geniet
boven zijn jaarwedde;
c. de vergoeding voor inkwartiering, indièn hij
bij zijn eigen gezin is ingekwartierd.
Deze inkomsten moeten geheel op het steun
bedrag in mindering worden gebracht.
Britsch-Fransche overeenstemming
over drievoudig verbond.
PARIJS, 26 Mei (Reuter-A.NJ
Tusschen Groot Brittannië en Frank
rijk is overeenstemming bereikt over
de driemogendhedenovereenkomst met
de Sovjet Unie.
Bonnet zal vanmiddag den Russi-
schen ambassadeur ontvangen en hem
de voorwaarden der overeenkomst me-
dedeelen. De Britsche ambassadeur te
Moskou zal een afschrift dezer voor
waarden aan Molotof overhandigen.
UITSLAG VERKOOPING.
HAARLEM, Vrijdag.
Uitslag der verkooping gehouden in het
Verkooplokaal Notarishuis op Donderdag
avond.
Het woonhuis met erf te Bloemendaal aan
de Platanenlaan no. 1, groot 2 Aren, 23 Cen
tiaren. f 5250. H. Staal qq.
Het Huis en erf te Haarlem aan de Een-
drachtstraat no. 29, groot 67 Centiaren,
f 25Ö0.
Een huis en erf gelegen te Haarlem aan
de Bloemertsteeg no. 5, groot 67 centiaren,
f 1100. H. J. van Goor qq.
Een Heerenhuis met tuin gelegen te Haar
lem aan de Oranjekade no. 3, groot 1 are, 72
Centiaren,
f 4500, T. Bruyn Pzn.
Het pakhuis met afzonderlijk opgaande bo
venwoning en erf gelegen te Haarlem aan
de Scheepmakersdijk no. 51 zwart en rood.
groot 32 centiaren,
f 1575 D. Koel qq.
Een Huis en erf te Haarlem aan de Dr.
Schaepmanstraat no. 41, groot 1 are, 7 cen
tiaren.
f 3510, G. M. Assenderp qq.
Een Huis en erf te Haarlem aan de Dr.
Schaepmanstraat no. 43, groot 1 are; 7 cen
tiaren,
f 3500 R. v. d. Wagen.
Een Winkelhuis met afzonderlijk opgaande
bovenwoning en erf te Haarlem aan de Dr.
Schaepmanstraat no. 45 zwart en rood, groot
2 aren. 13 centiaren,
f 6825. G. M. van Assenderp.
Drie huizen en erven te Haarlem aan de
Dr. Schhaepmanstraat no. 53, groot 1 are 8
centiaren.
Dr. Schaepmanstraat no. 55, groot 1 are 8
centiaren en Dr. Schaepmanstraat no. 57,
groot 1 are, 7 centiaren.
Gecombineerd f 10655. W. Hoek qq.
Een winke.lhuis met afzonderlijk opgaande
bovenwoning en erf aan de Kleine Houtstraat
no. 39 zwart en rood te Haarlem, groot 1 are,
30 centiaren,
f 5520. Opgehouden.
Het Heerenhuis met schuur, erf en tuin te
Bloemendaal aan de Iepenlaan no. 96, groot 3
aren 80 centiaren,
f 7500, J. W. Kleinlein.
Een Heerenhuis met afzonderlijk opgang
hebbende bovenwoning, tuin en erf te Haarlem
aan de Nieuwe Gracht no. 86 zwart en rood,
groot 2 aren, 32 centiaren,
f 8000. J. Slabber qq.
Een Huis met erf en tuin te Haarlem aan de
Soutmanstraat 31, groot 88 centiaren,
f 2775, J. H. Turkenburg qq.
Een winkelhuis met bovenwoning te Haarlem
aan de Korte Houtstraat no. 2 en een pakhuis
met bovenwoning aan de Korte Annastraat
no. 1. samen 72 centiaren,
f 2375 C. J. J. Jacques qq.
Een Huis te Haarlem aan de Gasthuisstraat
no. 30, groot 28 centiaren,
f 445 W. Treksel.
Een Huis en erf te Haarlem aan de Roos-
veldstraat no. 58, groot 88 centiaren,
f 3325. D. J. Zuurendonk qq.
Zeer modern doet deze houtzaagmachine aan, welke door middel van het
schoepenrad door waterkracht aangedreven wordt en automatisch het te zagen
houtblok naar het zaagblad toevoert. Deze uitvinding van Leonardo da Vinei is de
15de-eeuwsche voorlooper van onze hedendaagsche raamzaagmachines.
Spoedige beslissing over het lot
van het kabinet-Colijn?
Een beschouwing in het anti-revolutionnaire
orgaan „De Standaard" over het heengaan van
den minister van financiën lijkt een bevesti
ging te geven van de meening, dat dr. Oelijn
het in feite met zijn partijgenoot mr. De Wilde
eens is, en zijn aanblijven slechts beteekent,
dat hij nog een laatste poging wil wagen het
kabinet terug te krijgen op den weg van een
solied financieel beheer, waarvan het door
katholiek dringen was afgeweken.
Een analyse van de begrootingssituatie voor
1940 en van de te verwachten nieuwe uitgaven
leidt het blad tot de conclusie „dat het voor
den heer De Wilde ten slotte ging over de nor
men voor het financieel beleid, ook al werd de
beslissing daaromtrent genomen bij een be
paalde concrete aangelegenheid waarbij ze
ker gedacht kan worden aan de nieuwe uit
gaven voor de bestrijding van de jeugdwerk
loosheid en al is deze op zichzelf genomen
niet van de allergrootste orde.
Zij was echter voor hem in het kader van
het geheel en van de tegenwoordige omstan
digheden van groote, ja van doorslaande be
teekenis. Daarom zijn wij van oordeel, dat het
feit, of de feiten, welke tot zijn ontslagaanvra
ge hebben geleid, niet kunnen worden geba
gatelliseerd, maar wijzen op een zeer ernstig
meeningsverschil over een hoogst belangrijke
aangelegenheid in den boezem van het kabinet,
waarbij dit zich een gedragslijn koos, welke
voor den minister van Financiën geen andere
keuze liet".
Men heeft de vraag gesteld: moet, nu de mi
nister van Financiën alleen is weggegaan, wor
den aangenomen, dat hij voor het door hem
voorgestane beleid geen medestanders meer
vond? Moet met name worden aangenomen,
dat dr. Colijn het niet met hem eens was?
Al kan op deze vragen, bij gebrek aan be
trouwbare gegevens thans geen afdoend ant
woord worden gegeven, voor een bevestigende
beantwoording daarvan zijn o.i. geen gronden
aanwezig.
Uit het feit, dat de minister van Financiën
alleen ontslag heeft gevraagd, kan niet wor
den afgeleid, dat hij alleen stond in het kabi
net. Verschillende factoren kunnen hebben
veroorzaakt, dat ambtgenooten, die het met
hem eens waren, hun portefeuilles niet, of nog
niet ter beschikking hebben gesteld.
Het regeerlngscommuniqué deelt mede, dat
dr. Colijn als minister van Financiën ad inte
rim zal trachten, de taak, welke ook de heer
De Wilde zich voor oogen had gesteld, te ver
vullen. Dit kan beteekenen, dat hij die taak op
een andere wijze dan de heer De Wilde meent
te moeten en te kunnen vervullen, maar net
kan ook beteekenen, dat hij het met hem za
kelijk eens was en Is, maar op dat .0°oennns
nog geen genoegzame reden aanwezig achtte,
om ontheffing uit zijn ambt te vragen en van
oordeel is dat, alvorens de beslissing omtrent
zijn al of niet aanblijven kan vallen, het re
sultaat van den thans door hem ondernomen
arbeid moet worden afgewacht.
Hoe dit ook zij, daaromtrent kan heden geen
stellig en positief uitsluitsel worden gegeven.
Nadere officieele mededeelingen, of nieuwe ge
beurtenissen, zullen ons moeten leeren, noe
het precies is en wat uit de slot-alinea vani n
regeeringscommuniqué moet worden aigeiao-
Zoolang de feiten dit niet in het lichts1tene
weigeren wij, gelet op het geheele verleden
dr. Colijn, te gelooven aan een
hil in zienswijze over het fina^fieeL$ j.-
:sschen dr. Colijn en mr. De Wilde, datden
atste tot heengaan noopte, en den eerste
;t overnemen van diens taak".
ELEGANTE BLOUSE.
Deze elegante blouse kan men vervaardiien
ran zwarte crepe satin of ander materiaal n.
blouse is met overslag gemaakt en sluit' 2
zij. Langs den hals is een kraag die aan 7,
overslag doorloopt.
Door het al of niet aanknippen van naden
kan men het patroon passend maken voor he
eigen figuur.
Prijs van het patroon 26 cents. Het is van
Maandag af gedurende een week verkrijg
baar Kennemerlaan 42, IJmuiden en Bree-
straat 29. Beverwijk.
