„Hary Janos"
Waar komt het vandaan
Verzameling variaties
op 3000 volkswijsjes
H.C.ANDER/EN
HET
LEELIJKE JONGE EENDJE
Bij den
componist
van
(Van onzen Boedapester correspondent.)
Boedapest, 18 Juni.
Elen van de beroemdste en grootste
Hongaarsche componisten van den te-
genwoordigen tijd is zonder twijfel
Zoltan Kodaly, of liever gezegd Kodaly
Zoltan, want bij de Hongaren wordt eerst de
naam van de familie genoemd en dan eerst
volgt de doopnaam. Laat ik er voor hen, die
dit misschien nog niet mochten weten, aan
toevoegen, dat Kodaly als „Koodaj" wordt
uitgesproken. Het is dtis verkeerd wanneer
men „Koo-daa-lie" zegt! De toonkunstenaar
is ook in ons land zeer bekend, zijn werken
worden er voortdurend ten gehoore gebracht.
Ik heb Kodaly thans in zijn woning te Boe
dapest opgezocht en daarbij het groote geluk
gehad hem nog juist te kunnen bereiken,
want den volgenden dag zouden hij en zijn
vrouw de stad verlaten teneinde de heete zo
mermaanden ergens op het platteland, waar
het koeler is, door te brengen. Zijn koffers
waren reeds bijna geheel gepakt. Kodaly is
professor aan de Hongaarsche Muziek-aca-
aemie en leidt bovendien geregeld een cursus
aan de gewone universiteit, zoodat hij steeds
eerst wachten moet tot de groote zomervacan-
ties zijn aangebroken vóórdat hij het drukke
gewoel van de levendige Hongaarsche hoofd
stad kan ontvlieden.
Hij ontvangt mij op buitengewoon bemin
nelijke wijze in zijn gelijkvloersche woning
in een groot, imposant en voornaam uitziend
huis aan de Andrassy-ut, op den hoek van
een rond plein met plantsoen en een viertal
standbeelden, dat vroeger eenvoudig Körönd
(Rondeau) heette, doch dat eenigen tijd ge
leden in Adolf Hitler Ter, dat is Adolf Hitier-
plein, werd omgedoopt. De Kamers zijn groot
en hoog en hangen vol verdorde kransen en
bonte linten met allerlei opschriften, met
bustes en schilderijen, met teekeningen en
kunstvoorwerpen en een groot aantal bontbe
schilderde vazen en kannen en kruikjes, welke
van den hoogen trap van ontwikkeling van de
Hongaarsche kunstnijverheid getuigen. Het
zijn hoofdzakelijk voorwerpen, die door een
voudige bewoners van kleine Hongaarsche
dorpen vervaardigd zijn. Ook de schrijftafel
van den meester is door een simpelen man
van buiten gewrocht. Het is een meubel van
roodachtig hout, dat bijna oranje is, waarin
met gewoon handwerktuig sierlijke Hongaar
sche ornamenten, zooals vogels en gekrulde
bloemmotieven zijn gesneden. Kodaly is
er zeer trotsch op en laat mij enkele finesses
van de fraaie uittrekbare borden zien. Overi
gens ontdekte ik al direct bij het binnenko
menIndische sarongs en doeken, die de
componist gebruikt om er zijn vele tafels met
brieven en papieren en vellen muziek en an
dere paperassen mee toe te dekken. Deze
heeft hij van zijn verschillende, reizen naar
ons land meegebracht. Hij houdt van de fijne
batikmotieven en van de sobere, doffe tinten
ervan. Een paar heeft hij van vrienden en
vereerders in ons land ten geschenke gekre
gen.
Kodaly is verscheidene keeren in Neder
land geweest. Voor het eerst ongeveer twaalf
jaar geleden, toen Anton Thiery hem had
laten komen om in Amsterdam te dirigeeren.
„Ik zal den indruk, dien Holland toen op mi]
maakte, nooit vergeten", zoo zegt hij, en hij
kijkt mij met zijn vriendelijke, kalme en ver
standige oogen aan, die diep in him kassen m
het smalle gelaat liggen, dat door lange
kunstenaarslokken bekroond wordt en van on
deren in een smal puntbaardje eindigt. ,,lk
was toen, in die moeilijke tijden van na den
oorlog, al langer dan tien jaar niet in het bui
tenland geweest. In Holland was alles heel
anders dan wij het bij ons gewend waren, na
al die stormen die over ons land waren ge
varen. Daar hadden de menschen meer tijd
en meer gelegenheid en ook meer de rust om
zich met hoogere dingen bezig te houden. Het
deed weldadig aan dat alles te zien en te be-
l€Ik vraag den kunstenaar of hij op het
oogenblik weer aan een groot nieuw werk
bezig is en breng het gesprek even op onzen
grooten Mengelberg, die mij een paar maanden
geleden nog gezegd heeft dat hij een groote
bewondering voor Kodaly's werk koesterde
hij heeft zijn „Hary Janos" al in verschillende
landen uitgevoerd.
„Ja, die vraag is moeilijk te beantwoorden.
Ik ben eigenlijk altijd aan het werk, er groeit
voortdurend iets in met, maar het eene werk
vereischt meer tijd dan het andere. Ik ben
bijvoorbeeld nu pas klaar gekomen met een
compositie, die ik voor de groote muziekfeesten
wilde schrijven, die kortgeleden te Amsterdam
gehouden werden. Het is een werk voor een
orkest, waarvan de uitvoering ongeveer een
half uur in beslag neemt. Het bestaat uit ver
schillende varaties, die op motieven van Hon
gaarsche volksmuziek zijn opgebouwd".
Zooals men waarschijnlijk weet, heeft Ko
daly zich heel veel bezig gehouden met het
opsporen en onderzoeken van oude Hongaar
sche volksliederen en wijsjes. Hij en de andere
groote Hongaarsche componist Béla Bartök
begonnen er ongeveer vijfendertig jaar geleden
mee. Zij reisden de dorpen en gehuchten in
de afgelegenste streken af. Niet gezamenlijk,
doch ieder afzonderlijk. Zij luisterden er
naar de liederen en de muziek, die er gezon
gen en gespeeld werden. En zij teekenden die
op en brachten de vondst naar huis, waar de
notities vergeleken werden. Kodaly liet mij het
resultaat zien. In een hooge kast met uittrek
bare laden bevinden zich, netjes in mappen
en in bundels geschikt, niet minder dan tien
duizend variaties van ongeveer drieduizend
verschillende melodieën. Deze zouden, zonder
den grooten arbeid, die deze twee gepresteerd
hebben, wellicht alleen maar tot een bepaalde
kleine streek beperkt zijn gebleven en, wat
nóg erger zou zijn, op den duur voor het
nageslacht vendoren zijn gegaan. Het werk
wordt nu eindelijk pas gedrukt. Maar het
zoeken en verzamelen wordt toch nog voort
gezet, ook Kodaly's leerlingen helpen er thans
aan mee.
De. componist vraagt mij eens de aan
dacht op iets te willen vestigen, dat in het
buitenland nog altijd veel te weinig bekend
is, namelijk dat Hongaarsche muziek en Zi-
geunermuziek niet identiek zijn. Het grootste
gedeelte van het repertoire, dat men steeds
van de diverse Zigeunerstrijkjes hoort, stamt
uit de negentiende eeuw. Van de meeste
stukken kent men de auteurs, en dat waren
geen Zigeuners, maar Hongaren. Hij laat mij
vergeelde muziekbladen zien van melodieën,
die Miklós Konkoly-Thege geschreven heeft.
Dit was een Hongaar uit het noordelijke ge
deelte van het land, een spruit van een adel
lijke familie. Later werd hij een beroemd
astronoom, die zelf een observatorium ge
bouwd heeft, dat hij den staat geschonken
heeft. Hij was in 1842 geboren en toen hij om
streeks 20 - jaar was, gaf hij al zijn eigen
composities aan het licht. Zijn melodieën vindt
men, evenals van een zekeren Simonffy, die in
denzelfden tijd ontstaan zijn, in tal van lie
deren terug, die de Zigeuners nu nog spelen.
„U zult hen onmiddellijk herkennen", zegt
hij tegen me, en hij fluit een paar wijzen die
men hier vaak in restaurants van Zigeuner
kapellen hoort.
Eiken zomer worden in het Boedapester
Varosi Szinhaz den Stadsschouwburg
Hongaarsche boerendansen uitgevoerd door
bontgekleede groepen, die uit alle deelen van
het land naar de hoofdstad komen. „Hebt u
wel gemerkt", zegt Kodaly tegen me, dat een
paar- van die groepen hun eigen muzikanten
meegebracht hebben en niet door Zigeuners
begelid worden? Dat komt, omdat er boeren
zijn, die met de Zigeuners niet tevreden zijn
en zeggen, dat die hun muziek niet goed
kunnen spelen!"
In Nederland houdt men veel van Hongaar
sche muziek. Kodaly's koorwerken, zijn in
drukwekkende „Psalmus Hungarïcus" en ge
deelten uit zijn opera „Hary Janos" worden
er vaak ten gehoore gebracht De Nederland-
sche opera-zangeres Son ja ten Ka-te Kova-
lefska, die zich thans te Boedapest ophoudt,
heeft liederen van Kodaly ingestudeerd en
deze kortgeleden ten huize van'den componist,
waar vaak muziekuitvoeringen worden ge
geven, gezongen. Kodaly vertelt mij, dat hij
het bewonderenswaardig vindt hoe deze Ne-
derlandsehe kunstenares erin geslaagd is het
Hongaarsch goed uit te spreken, iets wat bijna
geen enkelen buitenlander gelukt. Binnenkort
zal zij liederen ook op een openbaar con
cert te Boedapest zingen.
W. M. BEKAAR.
Tien menschen door den bliksem
gedood.
WARSCHAU, 22 Juni (D.N.B.) Gisteren
hebben zich boven het gebied van Wilna zware
onweders ontlast. Tien menschen zijn door
den bliksem gedood.
Waterdichte kleeding
Omstreeks 1770 kon men
in Philadelphia enkele ge-
neesheeren ontmoeten, die
geoliede linnen schouder
mantels droegen, teneinde
zich bij nat, ruw, koud weer te
beveiligen tegen nat worden en
andere ongemakken. Deze schouder
mantels waren de voorloopers van
onze latere regenkleeding.
Glazen spiegels. In de oud
heid bediende men zich van
effen, gepolijste metalen pla
ten, als spiegel. In 1688 vond
een Franschman, Louis Cucas,
een middel uit om de achter
zijde van een glasplaat met
een laagje kwik te bedekken,
waardoor zich een scherper
beeld in den aldus ontstanen
spiegel vertoonde. Op deze
wijze ontstonden de tegen
woordige spiegels.
Overeenstemming tusschen
Duitsche en Italiaansche
marineleiding.
Besprekingen te Friedrichshafen geëindigd.
BERLIJN, 21 Juni. De bespre
kingen in Friedrichshafen tusschen
admiraal Rader en admiraal Cavag-
nari zijn vandaag geëindigd en heb
ben geleid tot een volkomen over
eenstemming tusschen de Duitsche
en de Italiaansche marineleiding. De
Italiaansche officieren zullen mor
gen naar Italië terugkeeren. (D.N.B.)
Japansche kanonneerboot beschiet
Italiaansch schip.
HONGKONG, 22 Juni. Een Japansche
kanonneerboot heeft gepoogd het Italiaansche
stoomschip „Roma" aan te houden. De kapitein
van het schip, de Amerikaan Miller negeerde
het bevel tot stoppen en liet doorstoomen.
Daarop werden van de kanonneerboot eenlge
projectielen op de „Roma" afgeschoten, welke
echter geen doel troffen. De kogels kwamen
nabij Hongkong op de kust terecht zonder
schade aan te richten. (United Press).
EXAMENS
ST. ELISABETH'S GASTHUIS.
Bij de examens aan het St. Elizabeth's Gast-
huis werd de aanteekening kraamverpleging
behaald door: Zr. W. E. van Haaf ten, Zr. C.
P. F. F. Bruijn, Zr. B. S. L. Hossen, Zr. J. J.
Wefers Bettink, Zr. E J. Verheule, Zr. A. H.
den Duijn, Zr. G. N. Soesman, Zr. E. A. van
den Berg, Zr. M H. A. van Nieuwenhuijzen,
Zr. M. C. Bircher, Zr. A. Rutgers van der
Loeff.
Voor het examen ziekenverpleging (diploma
A) slaagde: Zr. P. V. Greutzberg.
AANBESTEDING.
HAARLEM Donderdag.
Hedenmorgen werd door het Prov. bestuur
in het gebouw der Prov. Griffie aanbe
steed:
a. het aanbrengen van een deklaag van teer-
steenslag op de fundeering van het gedeelte
Prov. weg KoedijkHeerhugowaard, tus
schen de Burggracht en de Oostzijde van de
Schutsluis te Noord-Scharwoude.
b. Het verbreeden van de aarden baan van
het gedeelte van den Boterweg tusschen den
spoorweg AlkmaarDen Helder en een
punt op pl.m. 775 M. ten N.O. van de Wes
telijke Ringvaart van de Heer Hugowaard.
Laagste inschrijf ster was de N.V. Geruisch-
looze weg te Heemstede voor f 123.344.
Copyright P. I. B. Box 6 Copenhogen
,.2ei#s ae vegete scfeeskkea. van me", dacht het eendje, „zóó leelyk ben ik due!" Het deed de oo#en ckoht en vioeg ongetroost verder,
door onbekende gebieden, waar het nog nimmer geweest was.
Tegen den avond werd het eendje moe en het vloog, in de buurt h vol van gedachten aan zijn moeder en zusjes, die zoo leelijk gedaan
van een paar groote plassen, naar den grond. DééLr ging het zitten, hadden en die tenslotte de oorzaak waren geweest van het besluit
om weg te vliegen
Moe en bedroefd bleef het den geheelen nacht aan den kant van
de plassen zitten, 's Morgens kwamen de wilde eenden, die hier
woonden, te voorschijn en zij keken nieuwsgierig naar het leelijke
eendje. „Wat ben jij voor iemand?" vroegen ze en het eendje
wendde zich naar alle kanten en groette zoo beleefd ais het kon.
„Je bent zeldzaam leelijk", zeiden de wilde eenden, „maar dat kan
ons niet schelen, als je maar niet in onze familie trouwt." De
stakker dacht heeiemaal niet aan trouwen. Hij wilde alleen maar
Inspectietocht van H. M. de
Koningin.
Bezichtiging der verdedigingswerken
Noordelijke provincieie
KRwm2h Jwni' Het voorêenomen be.
zoek van H.M. de Koningin was te De Krim
geheel onbekend gebleven. Vooral de milita'
activiteit trok de aandacht en hier en daar w!
men te vertellen, dat Hare Majesteit ook dó
deze plaats zou komen. 00r
Overal stonden vanmorgen militairen
voor de ontvangst, toen de Koningin omstreek,
acht uur arriveerde. De stoet bestond uit S
auto's. ,JI
Bij de hier gelegen grensversterkingen wer
den de Vorstin met haar gezelschap begroet dnnó
luitenant van Rink, die belast is met de leiding
van de hier aanwezige militairen.
H.M. werd vervolgens rondgeleid door over
ste J. Veenbaas, bevelhebber van Friesland
Groningen en Drente, mejoor H. W. G. R Dietz'
commandant van het eerste bataljon en kapitei
Baas, commandant van de eerste compagnie "eer*
ste bataljon 36ste regiment infanterie.
Terwijl de Koningin de versterkingen van de
grensbewaking bezichtigde, stroomde van alle
kanten het publiek toe om de Vorstin toe te
juichen.
Per auto vervolgde de Koningin haar reis
naar Coevorden.
Hier arriveerde H.M. de Koningin om kwart
over acht.
Bij Haar aankomst bij de grensversterkingen
stond een detachement militairen opgesteld
H.M. werd rondgeleid door den garnizoens
commandant, den heer H. J. Koning.
Na de verdedigingswerken in oogenschouw te
hebben genomen, bracht H.M. nog een bezoek
aan de militaire kwartieren, de verblijfplaatsen
der onder-officieren en het christelijk militair
tehuis.
Bij haar vertrek dankte zij den heer Koning
hartelijk en vertrok te -8.40 uur in de richting
Daleh.
Bij het afscheid werd zij door de bewoners
van Coevorden hartelijk toegejuicht.
Om kwart voor negen kwam Hare Majesteit
te Dalen aan.
Bij Hotel Udema, waar zeventig manschappen
ingekwartierd zijn, werd halt gehouden. Hier
werden de slaap- en waschgelegenheid bezich
tigd, evenals de keuken.
Hierna inspecteerde zij de wacht, die voor het
hotel opgesteld stond. De Koningin wandelde
vervolgens naar hotel De Boer, waar vijftig man
schappen zijn ingekwartierd. Ook hier inspec-
teerdé de Vorstin de slaapgelegenheden.
Vervolgens vertrok zij per auto in de richting
Emmen, hartelijk toegejuicht door de vele be
langstellenden.
Te Sleen duurde het oponthoud ongeveer drie
kwartier De Koningin bezichtigde, behalve de
legeringen, de militaire keuken en de in aan
bouw zijnde kazematten, waarna zij eenige
oefeningen met zware mitrailleurs gade sloeg.
Gedeeltelijk te voet, gedeeltelijk per auto begaf
Hare Majesteit, omstuwd door een juichende
menigte, zich door het met vlaggen getooide
dorp. De Koningin nam in het voorbijgaan ook
het nieuwe raadhuis in oogenschouw, waarbij de
burgemeester mr. G. L. Mens Fiers Smeding,
aan haar werd voorgesteld. Toen de Koningin
een bezoek gebracht had aan de voormalige
christelijke school, waarin een gedeelte van het
detachement gelegerd is, kwamen de leerlingen
van de nabijstaande school fiaar buiten en zongen
Hare Majesteit twee coupletten van het Wilhel
mus toe.
Daarna vertrokken de auto's naar Emmen.
Hier hadden zich op de markt de aldaar ge
legerde troepen opgesteld om door Hare Majes
teit te worden geïnspecteerd, nadat de Koningin
te voren het hulpkazernement in de concertzaal
en het Hotel Groothuis, benevens de keukens
had bezocht.
Hoewel te Emmen het tijdstip van aankomst
geheim gehouden was, had zich een groote me
nigte op de Markt opgesteld, die H. M. hartelijk
toejuichte.
Om 10.20 kwam H.M. de Koningin te Barn-
flair aan, waar zij de kazematten bezichtigde.
In dit dorpje was men van het bezoek van de
Koningin niet op de hoogte, zoodat hier slechts
weinig belangstelling was.
Om 10.35 vertrok de vorstin naar Ter Apel,
waar zij vijf minuten later arriveerde en de in
kwartiering in hotel Schot en hotel Timmer
inspecteerde.
Om kwart over elf arriveerde H. M. te Stads
kanaal.
Voor het hoofdstation had zich een groote
menigte opgesteld, die haar bij aankomst en ver
trek geestdriftig toejuichte.
Omstreeks half een verlieten Hare Majesteit
en haar gevolg het station, teneinde de troepen
te inspecteeren, die in de nabijheid stonden
opgesteld.
Na een korte inspectie trok de stoet via Gie
terveen over Wildervank naar Veendam.
permissie hebben hier te mogen blijven.
{Wordt vervolgd).
Moderne bezwering van booze
geesten.
TOKIO, 22 Juni (Reuter). Te Foekoeoka
is op het vliegveld een merkwaardige P!ec^"
tigheid gehouden. Onlangs waren daar bij een
vliegtuinongeluk zeven menschen om net
leven gekomen en op verzoek van deaiaee-
ling Foekoeoka van de Japansche luchtvaart
maatschappij hebben thans drie Sjintopries-
ters de lucht van booze geesten gezuiverd, in
hun lange witte gewaden stegen zij op in een
groot vliegtuig en gedurende een kwartier
zongen zij hun bezwerende formules.
Uitspraken van de Rechtbank
C. H. K. uit Worverveer, die den directeur
van Maatschappelijk Hulpbetoon fJdaar
een breekijzer op het hoofd had Sealaf
hoorde .,14 dagen geleden een Seva5^
straf van 2 jaar tegen zich eischen. De
spraak luidde 15 maanden gevangenisstra.
BURGERLIJKE STAND.
HAARLEM, 22 Juni-
Ondertrouwd 22 Juni: J. M. Warnerd»
en E. M. Dasia; J. H. Tuijn en M, A. Nieuw
huizen; J. W.'van den Abeele en H. A. 4
Th. A. Meerman en J. A. E. SnellensJ. as
L. Hanson; J. H. v. Wunnik en A. M. Petersen,
M. J. Metselaar en M. A. B. Dost.
Getrouwd 22 Juni: G. Kanmng en
Walter; C. Ritsema en E. M. Hoom; J-J-
en F. W. Kwast; J. A. M. van Leuven en i/
Veeneman; P. A. Althuisius en cn. o.
Gardenier; Th. J. Appel en P.
Bevallen 17 Juni: P. M. Sobels-Jaj^
d.; 19 Juni: L. J. J. Meijer-van EMjw, o-,
20 Juni: M. C. Jansen—van der Mfi«. a..
Juni J. J. Jacobs—Raaphorst, z.; 22 jun»>
PoelmanHoreman, d.; L. Blok—-Kog
Overleden 21 Juni: C. F. Ph. Abraham,
j., Groot Heiligland; 22 Juni: J. G.
Stegemeijer, 63 j., Vergierdeweg.
