Jlositie hopeloos. Instantine JCunst De „Cruquius" wordt gerestaureerd. w D ENSDA'G 2 AUGUSTUS 1939 Een museum in het oude ketelhuis. Reeds in de verte bemerkt men aan de stellages, dat er bedrijvigheid heerscht op de „Cruquius", welke op het eerste gezicht meer weg heeft van een kasteel dan van een oud stoomgemaal. De machinekamer trekt belangstelling. In het ketelhuis van het stoomgemaal de „Cruquius"' in de gemeente Vijfhuizen is men thans begonnen met de verwezenlijking van de plannen een museum in te richten betref fende de geschiedenis van het Nederlandsche polderwezen. Wie op weg naar Schiphol, Halfweg of Hoofd dorp iets buiten Heemstede bij de Ringvaart komt, bemerkt dadelijk dat er bedrijvigheid heerscht op het stoomgemaal, dat reeds se dert jaren buiten werking is en door het Ko ninklijk Instituut van Ingenieurs gelukkig als een monument van vroeger menschelijk vernuft behouden werd. In werkverschaffing o.a. arbeiden er eenige M.T.S.'ers in hun practisch jaar wordt het gemaal gerestau reerd. Voor de galen, waarin vroeger het wa ter werd gezogen, zijn vlotten gebouwd die den werklieden tot steun dienen wanneer ze de zwakke plekken in den wand rondom ver sterken. En over de diepte, waar de zuignappen in rusten, liggen planken, via welke men de hoogere gedeelten van het gemaal kan be reiken om deze ook eens op te knappen. Naast deze voor het onderhoud noodzakelijke werk zaamheden aan het exterieur, valt ook bin nen eenige bedrijvigheid te bespeuren. Daar is men namelijk bezig met een deel van het vroegere ketelhuis van een behoorlijke wand- bekleeding te voorzien, zoodat er een ruimte ontstaat, waar t.z.t. voorwerpen, die in ver band'staan met de geschiedenis van het pol derwezen, tentoongesteld kunnen worden. Doch afgezien van deze nieuwe attractie in wording biedt het gemaal dengenen, die oog hebben voor het menschelijk vernuft uit vroe ger tijden, thans reeds veel wetenswaardigs. De eigenlijke machinekamer velen is dit reeds bekend is namelijk geheel in tact gebleven en kan onder leiding van een hulp vaardige gids bezichtigd worden. Aangezien het gemaal op het kruispunt van de wegen naar Schiphol en Halfweg eenerzij ds en Hoofddorp anderzijds, aan de Ringvaart, slechts op een kleinen afstand buiten Heem stede ligt, is een bezoek aan de „Cruquius" voor velen waarschijnlijk gemakkelijk te com- bineeren met een vacantie-fietstochtje. Het gemaal heeft niet over belangstelling te klagen. Het bezoekersboek vertelt u dat re gelmatig velen uit binnen- en buitenland (ook scholen) een bezoek komen brengen. De stijl van het gebouw alleen reeds trekt vele nieuws gierigen. Degenen, die niet wéten dat de „Cruquius" een oud stoomgemaal is, zouden eerder meenen een kasteel te zien. De machi nekamer lijkt van buiten meer op een kasteel toren, en ook het verdere gebouw met de kanteelen en langwerpige ramen suggereert een soort burcht. In de machinekamer is nog steeds in prachtigen staat behouden de ma- Taxi reed met tot op het linnen versleten banden. Ernstige botsing het resultaat. j is op den Rijksweg Den Bosch-Til- burg, ter hoogte van huize Assisie, een ernstig auto-ongeluk gebeurd, waarbij vier personen gewond werden, waarvan twee ernstig. Een taxi-chauffeur uit Tilburg, de heer Stravers, vervoerde met zijn wagen, waarvan de Ibeide voorbanden tot op het lin nen versleten waren, drie personen: den heer Ketelaars, diens dochter en mejuffrouw Van Houten. Uit de richting Den Bosch naderde ar. Van der Laar inspecteur van de rijkswerk verschaffing, aldaar, in zijn wagen. Hoe het gebeurde kon dr. Van der Laar niet vertellen, doch plotseling zwenkte de taxi die een flinke vaart had, naar links en greep den wagen ter hoogte van het linkerachterwiel. De taxi vloog vervolgens tegen een boom aan de linkerzijde van den weg kaatste als een bal terug, den weg op en kwam toen met een slag tegen een volgenden boom tot stilstand. Van de drie passagiers waren de beide dames ernstig ge- Wond, de chauffeur en de heer Ketelaars licht. tik s*achtoffers werden per ziekenauto van Tilburg naar het ziekenhuis aldaar vervoerd. Dr- van der Laar werd slechts aan een vinger gewond. Door den slag had zijn wagen een halven slag om gemaakt en stond zoodoende weer met den kop in de richting Den Bosch. De toestand van de dames is ernstig. De rector van huize Assisie heeft den slachtoffers geestelijke hulp verleend. Nederlandsclie on cl er zeebooten in den vreemde. H. Ms. onderzeeboot O. 13, onder bevel van luitenant ter zee le klasse J. F. van Duim, is op 31 Juli, ter aanvaarding van de terugreis naar Nederland, uit Curacao vertrokken. Ms- O. 19, onder bevel van hiitenant ter pit klasse K. van Dongen, is te Oran aan- 1 ehmerie, die in de 84 dienstjaren, welke ach ter den rug zijn, dagelijks het water uit den polder zoog en in de Ringvaart deponeerde. De machine bracht zeven armen, die rondom uit den toren steken, in beweging en deze trok ken de zuigers omhoog. Zeven M3 water haalde één zuiger per slag naar boven. Dat wordt voor zeven zuigers 49 M3. En aange zien 5 slagen per minuut gemaakt konden worden haalde het gemaal per minuut 245 M3 water uit den polder. Een in de vorige eeuw geleverde prestatie, waarvoor we nu nog eerbied mogen hebben. Het interessante van de machinerie van de „Cruquius" is dat deze ook voor den leek begrijpelijk is. De tegen woordige machinerieën worden zoo gecom primeerd dat alleen ingewijden de construc tie kunnen bevatten. Met de „Lijnden" en de „Leeghwater" maak te de „Cruquius" het Haarlemmermeer leeg. De twee eerstgenoemde gemalen zijn thans gemoderniseerd. In de „Cruquius" blijft ech ter een herinnering aan een eerbiedwaardige prestatie uit vroeger tijden ongerept behou den. Brandweer te Rotterdam had de handen vol. Felle brand bedreigde eenige huizen. Dinsdagmiddag, omstreeks half' vier is door tot dusver onbekende oorzaak brand ontstaan op den zolder van het pand Beyerlandschelaan 178, te Rotterdam, bewoond door den kleerma ker Groen. Tengevolge van den hevigen westen' wind breidden de vlammen zich snel uit, zoodat spoedig ook het dak van het belendende pand werd aangetast,; Toen de brandweer arriveerde sloegen de vlammen iel uit het dak, zoodat het raadzaam werd geacht, middelalarm te maken. Inmiddels begon men met twee stralen het vuur te bestrijden. Kort daarna werden nog twee stra len op het brandende dak gericht. Wel namen de vlammen in hevigheid af, maar het vuur zocht een anderen weg en het gevaar;was niet denk beeldig, dat de krachtige wind de vlammen zou overwaaien naar het volgende pand. Na ruim drie kwartier hard werken waren de vlammen in zooverre bedwongen, dat met de nablussching een aanvang kon worden gemaakt. De zolderverdieping van het eerste pand was toen geheel uitgebrand, het dak ingestort, terwijl ook de tweede etage ernstige brandschade had op- geloopen. Bij het naastgelegen pand brandde de zolder gedeeltelijk uit. D'e lager gelegen etages kregen veel waterschade. Britsche admiraliteit koopt 86 moderne trawlers. Zullen worden gebruikt als mijnenvegers. De Britsche admiraliteit heeft contracten afgesloten met Britsche trawlerreederijen voor den koop van 86 moderne stoomtrawlers, die zullen worden gebruikt als mijnenvegers. Vqn deze 86 trawlers werden 54 gekocht in Huil en 32 in Grimsby. Zij hebben een lengte van 160 tot 180 voet en vertegenwoordigen on geveer 1/3 van de diepwatervloot en de helft van de grootere trawlers van de beide Hum- ber-havens. Alle gekochte trawlers zijn moderne sche pen en hebben regelmatig de visscherij in het hooge Noorden uitgeoefend. De aflevering zal geschieden na expertise zoodra ze van de vis scherij terugkomen. De nadeelige gevolgen, die door het onttrek ken van zulk een groot aantal trawlers voor den vischaanvoer ontstaan, zullen worden opgeheven door het buiten werking stellen van de door de reeders van Hull en Grimsby ingevoerde vrijwillige aanvoerbeperking en door het in de vaart brengen van alle be schikbare booten. Desondanks zal deze massa-opruiming een toeneming der werkloosheid in beide havens tengevolge hebben en ook de neven-industrie zal er de nadeelige gevolgen van ondervin den. Tied. Ondewiizens biieeu Felle critiek op het kweekelingen met acte instituut van den jongen onderwijzer bijna JXnandeete nood dec ondewiizets isgxoot De jaarvergadering van het Ned. Onderwij-'(dan 21 jaar bij hun in functietreding het sala- Het moderne pijnstillende middel t is van »7iaye>i« (Adv. ingez. Med.) zersgenootschap is Dinsdag te Den Haag ge opend met een rede van den voorzitter den heer L. F. Kleitert, uit Amsterdam. Deze oefende scherpe critiek uit op het instituut van den kweekeling met acte. Zijn positie, zoo zeide spr., is in vol doende mate geschetst, met de vermel ding, dat hij in het geheel geen positie heeft. Hij geniet voor zijn bemoeiingen ten bate van het volksonderwijs een be looning van enkele guldens buiten be zwaar van 's rjjks schatkist. Als van zijn diensten geen gebruik meer behoeft te worden gemaakt of als hij zijn plaats moet ruimen voor een anderi die de ze geningen van dit bestaan op zijn beurt moet genieten, dan wordt bij met een vriendelijk woord bedankt voor de dien sten, den lande bewezen. Wachtgeld is voor hem niet weggelegd. Zijn diensttijd telt mede voor verhooging noch pensioen als hij het ooit tot een vaste betrekking mocht brengen. Van zijn inkomen moet hij studie en levens onderhoud bekostigen, hetgeen beteekent dat hij ten laste van zijn ouders komt in het gelukkige geval, dat deze hem kun nen ondersteunen. Aan huwen en ge zinsgeluk behoeft hij niet te denken, en al lijdende en strijdende is hij de man, die het onderwijs op peil hóudt. En steeds draait de machine van de oplei ding door. Jaar in jaar uit worden de jonge leerkrachten op de markt ge bracht. Is de positie van den jongen on derwijzer schier hopeloos, ook die van den vastaangestelden collega geeft wei nig reden tot verheugenis. De nooit-op- peil-geweest-zijnde salarissen zijn sinds 1920 met ongeveer een derde gekort. Laat ons de hoop koesteren, dat het nieuwe ministerie de salarieering der onderwijzers uit redelijk oogpunt zal weten te bezien. Aan de orde kwam een voorstel van de afdee- ling 's Gravenhage, waarbij de wenschelijkheid wordt uitgesproken, dat het hoofdbestuur er voor ijvere, dat diensttijc'i als zelfstandig wer kende kweekeling met acte doorgebracht, mee telt voor de berekening van het salaris en het pensioen. Er was een gunstig prae-advïes door het hoofdbestuur uitgebx-acht. Namens de afdee- ling Groningen werd een amendement toege licht, waarin de wenschelijkheid wordt uitge sproken, dat vastaangestelde leerkrachten ouder 0 in Haarlem en daarbuiten Een Monticelli-tentoonstelling (te Amsterdam, bij Van Wisse- lingh). In hartstochtelijkheid van schilderdrift heeft Van Gogh in de Fransche kunst der vorige eeuw in Adolphe Monticelli een voor ganger gehad, die evenals hij, eerst na zijn dood tot universeele waardeering' kwam. Deze bloedwarme Marseillaan van Italiaansche af komst, staat met zijn uitbundige kleuren pracht, zijn zwaar in de verfmaterie wroeten de techniek, zijn ongebondenheid van teeke- ning, wel diametraal tegenover de zakelijk heid van thans. Zijn wezen hoort thuis in de puurste romantiek die men zich denken kan en leeft zich uit met een onafhankelijkheid van zijn tijd, die verklaart dat zijn tijdge- nooten hem slechts bizar en overdreven kon den vinden. Al zijn daarop enkele uitzonde ringen geweest, zooals dat gemeenlijk het geval pleegt te zijn. En ook nu nog zullen be schouwers, die zich niet in de toomelooze vaart van één, die gek is op kleur, kleur en nog eens kleur en daar bouw, structuur en contour onder verbergt, kunnen indenken, moeite hebben te genieten op het eerste ge zicht van wat werkelijk soms unieke uitingen van een geniaal schilder zijn. Er onder verbergtwant wie zich meer met deze dingen vertrouwd maakt, ontdekt dat er wel degelijk onder deze kleurorgieën het skelet eener voorstelling, de draad eener gedachte verborgen liggen. Maar het eerst zal de kleur pakken, die weelderig, vol-rijp. bronstig is, zelfs in de grijze en bruine toon aarden die bij hem aan oud-zilver of oud- goud doen denken. Wie ook slechts een vage- .feeling" voor kleurenschoon heeft, kan door menig werk van Monticelli blijvend geboeid worden. Het is dan ook geen wonder dat bloemen hem vaak aanleiding werden tot kleurrijke paneelcn. waarop de bloemvormen eerder te gissen dan. te herkennen zijn, doch waarop hij met de natuurlijke pracht van Flora's kinderen een grandioos spel speelt, ze door één mengelend als de kleurige glaas- ies in een kaleidoscoop. er onverwachte, prik kelend boeiende combinaties uit te voorschijn tooverend. Meer houvast bieden den leek zijn land schappen, vaak met figuurgroepen gestoffeerd en dan steeds den geest der romantiek ade mend. Galante ridders en schoone 'jonk vrouwen vermeien zich ln de parken en bos- schen die tevoren door een Watteau, een Fragonard bevolkt werden, engelfiguren, nymphen en zephirs rusten in de tuinen en onder het loover, zooals ook Montlcelli's tijd- genooten: Narcisse Diar en Fantin ze plach ten voor te 'stellen, alleen is bij dén Marseil laan de voorstelling vager, raadselachtiger en als het ware geheel ondergedompeld in de kleurweelde van het geheel. Het kan gebeuren dat de beschouwer eerst beduusd staat tegen over de uitbundigheid van schilderwijs in een doek van Monticelü en pas daarna langzamer hand figuren, in rust of in actie, ziet op doemen uit wat, op het eerste aanschouwen, niet dan spelenderwijs vermengde rijke en klinkende kleur scheen. Hij, Monticelli be hoort tot die toovenaars met hun verfmaterie die eerst verward en redeloos schijnen doch bij nadere toegewijde beschouwing vol diepte en diepzinnigheid blijken. Hij mist den som beren ernst van een Hercules Seghers maar is op een luchthartiger plan toch met dezen verwant. En in zijn zich-inspinnen in de eigen ontroeringen, het zich omweven met wat voor anderen geheim kan blijven, heefl hij, bij alle overig verschil, iets in zich van Rodolphe Bresdin en den. Matthys Maris van den lateren leeftijd. Curïeuse figuren, deze allen, op eenzaamheid aangewezen en pas sprekend tot een geslacht dat op hen volgt, doordat ze vrijwillig buiten den eigen tijd zijn komen te staan. Hercules Dcghers' naam werd daar juist ge noemd. Het prachtige landschap dat hierbij wordt gereproduceerd doet, vooral nu de kleurigheid in het plaatje ontbreekt, aan dien eenzamen tijdgenoot van Rembrandt denken. Het paneel zelf is een wondermooi stuk kleur, in al zijn eenvoud van bouw. Slechts een heu velachtig terrein, waar doorheen een landweg loopt en waarboven een levendig bewogen lucht met de bewegelijkheid, waarmee de bo dem werd geschilderd, harmonieert. Zulk ge geven is ook door anderen wel geschilderd, door tijdgenooten en landslieden van Monti celli, als Daubigny of Rousseau bijvoorbeeld. Doch bij hen mist men dat nerveuse wroeten in de materie, dat overboord-zetten van alle bedachtzaamheid, dat laaiende in de pret om het zóó te mogen schilderen, dat zoo echt zigeunerachtige van den zuiderling die zich een roes drinkt aan eigen kleurklank. Men kan zich op deze kleine doch merk waardige expositie, van den kunstenaar een zeer goed beeld vormen. Er zijn verscheidene werken bij, die hem prachtig en compleet representeeren. Wil men van des kunstenaars leven meer weten dan zijn de bronnen schaarsch. Hij heeft, met uitzondering v-an een Parijsch ver blijf, steeds terzijde van iedere beweging, te Marseille geleefd. Er zijn legenden over zijn armoede, zijn geestelijk-ziek zijn bij tijden en men heeft in verband daarmee zijn levenswerk in drie perioden willen verdeelen. Zaken, die misschien van kunsthistorisch belang zijn en voor een expertise nuttig zijn te weten, doch die het mogen genieten van enkele fraaie exemplaren niet behoeven te beïnvloeden. Of hij werkelijk een afstammeling van den her tog van Spoleto was, kan ons koud laten.. Dat hij in Marseille leerling was van Aubert haast evenzeer, aangezien die naam ons niets zegt. Van meer belang is dat hij van 1856 tot '66 in Parijs leefde en er een groote bewondering voor den schilder Diaz aan den dag legde. Dat hij bij het uitbreken van den oorlog ln '70 van Parijs te voet naar Marseille wandelde is een bewijs van sportiviteit dat in ons land der vierdaagsche afstandsmarschen op prijs zal worden gesteld. Minder zal men in ons nuch tere Noorden zijn ideëele verliefdheid op Kei zerin Eugénie waardeeren, wier trekken men in vele zijner vrouwelyke figuren meent terug te vinden. (Zei ik niet reeds dat er eenige overeenkomst met Thijs Maris' aard aanwezig is.) Gelukkig heeft Monticelli ook bij zijn leven nog wel waardeering van schilders en dichters gevonden, al konden zij hem niet aan den roem die welstand meebrengt, helpen. Maar de schilder Ziem kende en waardeerde hem en schrijvers als Paul Arène, Clovis Hugues e.a. wezen op zijn schilderijen die men met de Decamerone van Boccacio en Shakespeare's Midzomernachtsdroom vergeleek. De schilder zelf stierf vrij eenzaam in Mar seille in 1886, ruim vijftig jaar oud. Men heeft hem later willen eeren door hem met den En- gelschman Turner op ééne lijn te stellen, aan welke vergelijking het noodzakelijke mank gaan niet ontbreekt doch die tenslotte toch bewijst dat men Monticelli's beteekenis heeft ingezien. J. H. DE BOIS. ris ontvangen, dat zij zouden genoten hebben, indien zij op 21-jarigen leeftijd reeds in functie waren getreden. Men passé op, dat men' den kweekeling met akte niet officieel door een ach terdeur binnenhaalt. 1-Iet salaris moet bepaald worden naar den leeftijd. Het amendement van Groningen werd over genomen waarna het voorstel van den Haag door de vergadering werd aangenomen. Het voorstel van Noord-Brabants Westhoek werd door de voorstelster ingetrokken. Namens het hoofdbestuur werd vervol gens een motie toegelicht, waarbij er bij de regeering op wordt aangedrongen, dat door wijziging van art. 191 der L. O.- wet weder verkregen wordt, dat slechts zij, die den titel van onderwijzer dra gen en diensvolgens alle rechten aan het ambt verbonden kunnen uitoefenen de bevoegdheid hebben tot het zelfstan dig geven van onderwijs in een klas. Aan de hand van cijfers werd aange toond, hoe groot de financieele nood der onderwijzers is. Het aantal sollicitanten naar een plaats is ontzaglijk groot. Deze motie beoogt aan dien toestand een eind te maken, i.m. door vei-laging van de leerlingenschaal en uitbreiding van den leerplicht. De noodtoestand wordt geca moufleerd door misbruik te maken van de werklooze akte-bezitters. Het onder wijzerscorps moet hart voor zijn zaak hebben en blijmoedig zijn, niet ver deeld. Met algemeene stemmen werd deze motie aan genomen. Naar aanleiding van twee voorstellen betref fende de aansprakelijkheid van den onderwijzer krachtens art. 1403 B. W. sprak vervolgens mr. J. B. de Hes, rechtskundig adviseur van het N. O. G. SpeUinq motie Nadat nog enkele kleinere voorstellen waren aangenomen, werd een motie inzake de spelling toegelicht. De vei-gadering van het N. O. G. spreekt daarbij als haar ernstige meening uit, dat van de koninklijke besluiten van 8 Juni 1939 voor het onderwijs in de moedertaal zeer nadee lige gevolgen zijn te verwachten, terwijl de be oogde spelling-eenheid daardoor geenszins zal worden bereikt, en verzoekt de regeering dringend zoodanige maatregelen te willen nemen, dat de algemeene toepassing van de in 1934 vastgestelde spellingvoorschriften op elk terrein ki-aehtig worde bevoi-derd. Er werd op gewezen, dat de ï'ijksinspectie invloed kan uitoefenen op wijziging van het leerplan. Waai'schijnlijk ontvangen de inspecr teurs van den minister een rondschrijven, waar door het leerplan in de lagere school in overeen stemming zal worden gebracht met de nieuwe spellingbesluiten. In het taalonderwijs moet niet veel verandering worden gebracht. Op de taal kan geen minister invloed uitoefenen. Met algemeene stemmen werd deze motie aan genomen. De vergadex-ing werd hierop verdaagd tot morgenochtend. Vanavond wordt een huis houdelijke vergadering gehouden. Nederlandsche gezagvoerder in Engeland veroordeeld. Wegens smokkelen van vluchtelingen. Rechter Bennett van de West-London recht bank in Southcomstreet W.14 heeft vonnis ge wezen in de zaak van het 180 ton groote Neder landsche motorvaartuig „Velocitas", dat op 24 Juli in de Theems aan Mounts Warf in Foulham gemeerd lag met vijf vluchtelingen. De gezagvoerder van de „Velocitas", Polder, die den rechter niet van zijn onschuld heeft kun nen overtuigen, kreeg de zwaarste straf: drie maanden gevangenisstraf, zoo meldt de „Tele graaf". Machinist Ooi'burg werd tot twee maan den veroordeeld! terwijl de rechter de jeugd en onervarenheid van den matroos Dekker en den kok Van San in aanmerking nam en hen bei den tot één maand gevangenisstraf veroordeelde. Nader meldt de „Tel." nog dat gezagvoerder Polder tegen een box-gstelling van 500 voor- loopig in vrijheid is gesteld. Politie doet inval in speelhol. Gezelschap Hagenaars werd verrast. Wederom heeft de Haagsche politie een ge slaagden inval gedaan in een perceel, waar gele genheid werd gegeven tot het beoefenen van het roulettespel, zoo meldt het „Handelsblad". Te gen middernacht verscheen de recherche met enkele auto's voor het perceel Van Blankenburg straat 23. Na aangebeld te hebben, waarop de deur wex-d geopend, rende de politie naar boven, waar in een voorkamer van de tweede etage een gezelschap rond een roulette werd aangetroffen. Alle tafels en verder toebehooren, waaronder on geveer 450 fiches en een bedrag aan geld van ruim 200 gulden, werden in beslag genomen. Het geheele gezelschap, bestaande uit 13 personen, waaronder drie vrouwen, werd gearresteerd en met den arrestantenwagen naar het hoofdbureau gebracht. De hoofdbewoonster van het perceel wist niel| dat in haar huis roulette werd gespeeld. Zij had de kamer n.l. verhuurd aan den 30-jari- gen musicus, die de gelegenheid gaf en de spelei*s liet wei-ven in een bar in de binnenstad. Voorloopig zijn allen na verhoor tegen den ochtend op vrije voeten gesteld. Richard Tauber treedt niet op. De bekende zanger Richard Tauber is ziek, zoodat hij zijn concerten te Scheveningen heeft aioeten uitstellen. Zijn geneesheer heeft hein verboden op te treden.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1939 | | pagina 3