Reefye, ch
f ijl)
H
Indrukken van de Amerikaansche.
IWereldtentoonstelling
„Dantzig in den eindstrijd
tegen Versailles
Slachtoffer er ernstig
aan toe
Futurama, de wereld van 1960.
Een aanfrekkelijk Fransch Fransche charme,
paviljoen.
(Van een bijzonderen correspondent).
ET grootste /.individueele" succes van
de Wereldtentoonstelling heeft de
geweldige stand der General Motors,
die onder ons gezegd nogal wat
gekost heeft: een bedrag dat ergens tus-
schen de vijf en de zeven millioen dollars
zweeft. Het resultaat is verbazingwekkend
en er komen millioenen menschen naar
kijken. Wie het zien wil moet er mee reke-
ninghouden een uur of twee in de rij te
staan. Wanneer uw geduld beloond wordt en
ge hebt toegang gekregen tot het groote
gebouw bevindt ge u in het Futurama. Wat
dit is? Het is de conceptie van den wensch-
droom van een grooten autofabrikant: hoe de
Amerikaansche verkeerstoestand in 1960 zal
zijn. Hoe de groote en de kleinere autowegen
dan het verkeer zullen leiden en verzwelgen
van de 38.000.000 personenauto's die, naar
deskundige berekening in 1960 in de Vereenig-
de Staten in het verkeer zullen zijn (nu zijn
het er 27.000.000 Autowegen zijn op zich zelf
reeds een fascineerend onderwerp en dit
Futurama iaat den toeschouwers, op een
wijze zooals zij die nooit tevoren gezien en
bewonderd hebben, hun enorme belangrijk
heid zien en gevoelen.
U ziet het tafereel terwijl ge gezeten zijt
op een twee-persoons armstoel, die rondrijdt
door een duister-gemaakte reusachtige zaal
op een loopenden band zonder einde. Deze
band. die stijgt en daalt, komt langs glazen
wanden, waarachter zich het hei-verlichte
landschap-van-de-toekomst uitstrekt. In
uw oor legt een zachte stem, die komt uit een
soundbox, welke op de ruggeleuning van uw
stoel bevestigd is, u uit wat ge ziet. Op iedere
vijf stoelen is de stem in de explicatie „eenige
meters" gevorderd. Dit geluidswonder is op
zich zelf al een verovering der techniek. Het
pikt de op een gramofoonplaat vastgelegde
stem op van één enkele filmstrook doch ver
deelt de uitlegging van de stem en zendt die in
verschillende op elkaar aansluitende episoden
naar elk van de 300 armstoelen op hun tocht die
ruim een kwartier duurt. Maar het is na
tuurlijk het landschap zelf, dat de toeschou
wers en luisteraars tot stomme verbazing en
bewondering brengt. Dit landschap is ont
worpen en gebouwd door Norman Bel Geddes,
een bekend kunstenaar en ontwerper, teeke
naar van gestroomlijnde droom-auto's en
stoomschepen, die wellicht eens in de toe
komst tot werkelijkheid zullen worden. Het
geheele Futurama is gebouwd in acht maan
den. Geddes had al dien tijd tegelijkertijd
achthonderd artisten aan 't werk, die model
huizen en luchtvaarthavens, boomen, auto
wegen en futuristische auto-modellen bouw
den, welke de futuristische modelwegen moes
te berijden. Ter illustratie van den om
vang van dit werken-in-miniatuur in het Fu
turama moge ik vermelden dat niet minder
danéén millioen miniatuurboomen van
13 boomsoorten natuurgetrouw langs de wegen
van deze toekomststad staan.
De autowegen-der-toekomst heb
ben veertien banen naast elkaar! Ze heb
ben breede bochten, die op die van de spoor
wegen lijken, zoodat geen vaart verminderd
behoeft te worden. Zij kruisen en snijden
elkaar boven en onder elkaar. De wegen voor
het langzame verkeer loopen weer op een
ander peil. Op iedere tien kilometer staan
hooge radiotorens, die hun raadgevingen
en aanwijzingen uitzenden aan de auto's op
de snelwegen. De steden van dit Futurama zijn
heel anders dan de huidige Amerikaansche
en Europeesche steden. Ik kan ze het best
omschrijven als: wolkenkrabber-tuinsteden.
De geweldig hooge huizen staan ver van el
kaar, ieder in zijn eigen park als het ware.
Bij zulke uit elkaar gebouwde steden is het
ook niet moeilijk er de breede auto-wegen
door te leiden. Het langzame rij verkeer en de
voetgangers zijn veilig op de wegen, die uit
sluitend voor hen bestemd en gebouwd zijn.
Het is ik kan het niet anders zeggen
een machtig en diep-indrukwekkend schouw
spel. een van de meest bijzondere en tot na-
denken-stemmende dingen die hier te zien
zijn, geheel en al op zijn plaats in wat zich
immers „De wereld van morgen" noemt,
zonder dat de beloften van dezen naam over
het algemeen zoo consequent worden ingelost,
als dat in dit Futurama van General Motors
geschiedt.
Cijfers.
D
IT is het indrukwekkendste tafereel
van een tentoonstelling, die zóó
grootsch is als nog nooit een tentoonstelling
ter wereld is geweest. Mag ik u om deze
grc.otschheid te illustreeren eens wat getallen
en feiten noemen, die ik her en der verzameld
heb en zorgvuldig opgeteekend? Hier is een
greep:
Om het terrein, waar oorspronkelijk een
reusachtige vuilnis-stortplaats was geweest,
gereed te maken voor bouw en aanleg heb
ben 30.000 mannen 90 dagen gewerkt. Dit werk
alleen reeds kosttte 2.200.000 dollar. Er is op
gerekend, dat gedurende de tentoonslelling
de bezoekers 30.000.000 knakworstjes zullen
oppeuzelen. Wanneer een statistisch-aange-
legde dwaas de gelegenheid zou krijgen deze
worstjes in een rij te leggen, dan zou hij, in
New-York beginnende, zich met zijn laatste
worstje op Trafalgar Square in Londen be
vinden. De driehonderd gebouwen kostten on
geveer 50.000.000 dollar. De arbeid aan den
geheelen opbouw besteed stond gelijk met het
bouwen op een tot nu toe onbewoonde plaats
van een stad voor 800.000 inwoners. Er staat
op de hooge tryloon in het midden een lich
tende ster, welks uitstraling in kracht gelijk
is aan die van een millioen 100-watt-lampen
De 10.000 boomen zijn één voor één inge
plant. De meeste wegen tusschen de 20 en
30 ton. Aan ondergrondsche werken voor
licht, kracht en watervoorziening is 12.000.000
dollar ten koste gelegd. Er is 200 ton verf ge
bruikt. Er zijn veertig artsen bijgestaan door
zeventig verpleegsters werkzaam. Op de par
keerterreinen is plaats voor 43.000 automo
bielen.
Een statisticus heeft uitgerekend, dat ge
durende de tentoonstelling in New York en
omgeving door bezoekers van buiten zal be
steed worden: 250 millioen dollar voor ver
maak, 200 millioen voor logies, 250 millioen
voor eten en drinken, 100 millioen voor ver
voer, 140 millioen aan inkoopen van allerlei
artikelen. Er zijn ruim 1000 politiemannen
op het terrein van de tentoonstelling gesta-
tionneerd. Is er iemand die twijfelt aan de
grootsch- en grootheid van deze gebeurte-
als?
„Smaken verschillen", zei de man en hij
at ontbijtkoek met leverworst. Maar: o la la
Zou er iemand zijn die zich niet op
staande voet overgeeft aan de charme van
het Fransche paviljoen? Zoo iets moois, sier
lijks, betooverends heeft uw correspondent
op deze heele tentoonstelling niet kunnen vin
den. Allelrijkdom van Frankrijk is er samen
gevloeid en uitgestald op een wijze, die ge
„vertroetelen" zoudt kunnen noemen. Wie
alles zou willen noemen wat hier te zien is
zou een lijvig boek moeten schrijven. Het is
een heele tentoonstelling op zich zelve en uren
kunt ge er ronddwalen, dagen kunt ge er
zoek brengen, leerend en genietend aan de
harteklop van Frankrijk. Er zijn nog enkele
van zulke groote paviljoens, die kleine steden
op zich zelf zijn. Maar Engeland is stijf, een
beetje onbelangrijk en vooral onfantastisch
en vervelend. Italië is groot en mooi maar bij
zonder conventioneel. En Sovjet-Rusland, van
buiten zeker het indrukwekkendst met zijn
geweldig, torenhoog voetstuk waarop een
strijdbare mannenfiguur een roode ster naar
de wolken heft, valt net als op de wereld
tentoonstelling te Parijs van binnen ge
weldig tegen: een groot stuk communistische
propaganda, allemaal innig-gelukkige men
schen in een aardsch paradijs.
Maar Frankrijk.Wel, dat is Frankrijk,
zooals zij die het kennen het lief hebben.
Met een smaak en een verfijning, een rijkdom
naar de materie en naar den geestoch,
alles op zoo'n tentoonstelling beziet de din
gen van den onverdeeld optimistischen kant.
Ai-moede en krotwoningen zijn nergens geëx
poseerd en van politieke binnenlandsche
moeilijkheden bemerkt ge in geen enkele na
tionaal paviljoen ook maar het schijntje van
een schaduw. Het Fransche paviljoen is één
reusachtige hoorn van overvloed. Alles komt
door uitgestroomd: van een heel kostbaar en
heel verfijnd fleschje reukwater af tot een
prachtig afgietsel van Rodin; een profusie
van mosterdsoorten in geestige potjes naast
eën rij van zalen vol hedendaagsche schilder
kunst; een prachtige, origineel-gedachte patio
met nissen half Romaansch-klassiek en
half surrealistisch waarin de vrouwen
mode bekoort. Binnenhuiskunst in de ver-
fijndste en charmantste uitvoering en ontwer
pen en een toeristische afdeeling waar alles
in Uw herinnering opleeft: de Auvergne en
de Midi, de kasteelen van de Loire en het zon
nige land van Bourgondië, de ultra-moderne
badplaatsn, het altijd-geweldige Parijs
het heele land strekt er zich voor U uit. Het
land van de mooie dingen in het dagelijksche
leven, van de heerlijkheden van de tafel, van
de onsterfelijke uitingen van het genie: van
damestaschjes, koffers en handschoenen in
alle kleuren van een onwezenlijk felle regen
boog tot Gauguin, Monet en Toulouse Lautrec.
Van bonbons, honderd kaassoorten en terrines
met ganzenleverpastei tot een practig-geor-
ganiseerde en volledige expositie der letter
kunde.
Wie Frankrijk liefheeft en in New-York
woont gaat er veel dwalen om in een geheel
andere dan de dagelijksche sfeer te komen.
Het nuchtere geweld van New-York verstilt
er tot de gr ijs-en-gouden stemming van Pa
rijs. De efficiency, de zakelijkheid, de „uitge
kiende" service, de snelheid, het lawaai en
de vaart van Fifth Avenue, Broadway en
Wallstreet wijkt er terug voor de bekoring
voor de luchtigheid van de Boul' M'che en de
sierlijkheid van de Place Vendöme. Verzadigd
van alles op alle gebied van menschelijk leven,
streven en kunnen, kunt ge er uitblazen op
het breede openluchtterras en er achter een
ames-picon of dubonnet gaan zitten, zooals
in Parijs voor de Döme zat. Vóór u, in de
diepte, is de groote vijver met het ruischende,
ritselende spel der fonteinen, waar 's avonds
licht in alle kleurennuances uit gaat opbloeien,
En op de hoogste verdieping is het groote
restaurant. Het culinaire hoogtepunt van
dezen enormen volkenschouw, waar de Fran
sche keuken op schitterende wijze een over
tuigend-diplomatieke taak vervult. De rijke
Amerikanen, die zich gezond en zakelijk thuis
plegen te goed te doen aan rauwkost met
melk of aan een magere „steak" met sinaas
appelsap komen er hun Europeesche herinne
ringen aan spijs en wijn ophalen. De maal
tijd alléén kost er op zijn minst zeven-en-
een-halve dollar. Het restaurant, dat het
hoogste van de tentoonstelling is, zoowel in
ligging als in kookkunst en prijs, is terras
vormig opgebouwd, een aantal podia boven
elkaar. Wie er zich wil te goed doen moet
anderhalve maand te voren zijn tafel reser
veeren.
E New-Yorksche „Wereld van morgen'
bestaat uit vele werelden. Ge geraakt er niet
uitgekeken. Alle gebieden van mensche
lijk leven en kunnen liggen er opengevouwen
IJsland en Irak bevinden zich nog geen tien
meter van elkaar en ge stapt zóó van Nieuw-
Zeeland onder de ceders van den Libanon. U
kunt er afdalen in mijnschachten en op
stijgen ten parachute-sprong, u vergasten aan
Rembrandt, Rubens en Tintoretto, of met
steenen ballen naar uw believen keukengerei
aan scherven te smijten. De fijnste en uit-
zonderlijkste spijzen staan voor u gereed,
maar wanneer dit u niet uitkomt, koopt ge
voor tien cent een welmende hot-dog op een
stok-oud broodje, besmeert het dik met mos
terd en verorbert het met behulp der beide
handen.
Een geïdealiseerde wereld in een notedop.
Maar die notedop is nog altijd zóó groot,
dat ge uw voeten er pijnlijk van gaan zwel
len en dat uw geest er zich vergeefs aan uit
put.
En die geïdealiseerde wereldwel, zij is
immers die van morgen
(Nadruk verboden).
EXAMENS
Geslaagd mej. P.
Hoogduitsche taal
(lager onderwijs).
Moesker te Haarlem.
Toekomst der Vrije Stad in
goede handenconstateert
Forster.
DANTZIG, 2 Aug. (D.N.B.) Vandaag is
hier een groote betooging gehouden welke
werd geleid door den Bond voor het Duitsche
prestige ter Zee. De staatscommissaris voor de
zeevaart, kapitein Dröscher verklaarde, dat
het dwaas is den Poolschen dag der Zee in ver
band te brengen met een betooging van den
bond, aangezien de Poolsche traditie onge
veer tien jaar oud is en de Duitsche daaren
tegen meer dan duizend jaar. Dantzig heeft
steeds een vooraanstaande rol gespeeld in de
Duitsche zeevaart.
Vervolgens sprak admiraal Von Trotha, die
zeide dat het Duitsche heldendom ter zee ook
het heldendom van Dantzig ter zee is en het
Duitsche prestige ter zee, is het prestige van
Dantzig. Deze samenhang zal nooit verbro
ken kunnen worden.
Hierna sprak gouwleider Forster. Hij ver
klaarde dat alle Dantzigers wenschen, dat
spoedig de Duitsche marine weer in Dantzig
een standplaats zal hebben. Eeuwen lang heb
ben in Dantzig Duitschers de zee bevaren.
Dantzig bestaat reeds eeuwen en Gdingen pas
dertien jaar. De Duitschers hebben bewezen,
dat zij kunnen varen, de Polen moeten dit nog
bewijzen. De Duitschers bevoeren de zeeën
voor de Engelschen een staat vormden en een
volk van tachtig millioen heeft hetzelfde
recht op de wereldzee als de 43 millioen Engel
schen. Verder zeide Forster dat niet God den
Britten het overzeesche rijk heeft geschon
ken, doch zij hebben dit veroverd, dikwijls
met de gemeenste middelen.
Wanneer Polen met slechts twintig millioen
werkelijke Polen over de geheele wereld aan
spraak maakt op de zee, dan kan het Duitsche
volk dit doen met duizend maal meer recht
Iedereen weet, zoo vervolgde Forster,
dat Dantzig thans staat in den eind
strijd tegen het onrecht van Versail
les. De Führer heeft het lot van Dant
zig in de hand genomen en Dantzig
weet, dat zijn toekomst hiermede in
goede handen is.
Van belang is, dat men in Dantzig het doel
kent, het tijdstip zal de Führer bepalen. Wat
Dantzig zelf kan doen is zich te beschermen
tegen eventueele overvallen. Dit heeft zij ge
daan.
Hoogduitsche taal
(middelbaar onderwijs A).
Geslaagd de heer O. W. Verbeek, te Hille-
gom.
Handelscorrespondentie.
Voor de Voorjaarsexamens Mercurius, Ver-
eeniging van Leeraren en L.I.T.E.H. slaagden
de volgende candidaten, allen opgeleid door
het Instituut Pont te Haarlem:
Duitsch: de dames C. de Baat Doelman, H.
M. Blom, J. A. Raadman, A. Schintz, W. D.
Spoelder, J. C. Verheul, A. W. Woelders en de
heer P. J. Freni
Engelsch: de dames M. J. Arnold. C. de Baat
Doelman, H. M. Blom, W. de Boer, N. Pond
man, W. D. Spoelder, A. S van Vuure, H. J.
van Vuure en de heeren G. E. van Goor, G.
Lennings en H. A. G. de la Mar.
Nederlandsch: de dames C. I. Arnold, C. de
Baat Doelman, L. G. Boogaard, L. G. A. Koot,
R. Meppelink, E. van Oosterzee J A. Raad-
man, W. D. Spoelder, A. S. van Vuure en de
heeren L. J. A. van Sambeek en E. Alandt.
Hoofdakte.
Haarlem, 2 Augustus. Geëxamineerd 5 (vrl.)
van de kleine straatjes boven de Montmartre. en 3 (mnl.) candidaten Geslaagd: mej. E. M.
voor de weidschheid van Place de la Concorde Boudewijn, Heemstede, M. L. J. Kerkhoff,
en Champs Elysées, voor de stille schoonheid Haarlem en II. M. A. Persoon, Heemstede en j steld
van het Musée du Luxembourg en zijn tuinen, I de heer P. O. Revet. Haarlem. 1 sche
Eenige vorderingen bij de
nolitieke besprekingen te Moskou.
Totstandkoming' van verdrag echter nog
niet verwacht.
Er is reden om aan te nemen
zoo bericht Reuter is Moskou dat
bij de gistermiddag gehouden be
sprekingen tusschen Molotof en
de Britsche en Fransche vertegen
woordigers eenige vooruitgang ge
maakt is, doch er zijn geen teekenen,
die wijzen op een spoedige onderteeke-
ning van een verdrag. De bijeen
komst duurde vijf kwartier.
Reuter meent te weten dat de plannen voor
de komende stafbesprekingen en het streven
naar een definitie der indirecte agressie be
sproken zijn.
De Sovjetbladen publiceeren een volledige
vertaling van de rede die Chambei-lain Maan
dagavond in het Lagerhuis heeft gehouden,
doch zij leverden geen commentaar. Voor
het eerst worden de lezers ook in kennis ge
steld van het besluit tot het zenden van Fran-
en Britschp militaire delegaties.
Moatdaaiisiaq)
in vlaag van
verstandsverbijstering
LEIDEN, 3 Augustus. Gisteravond
laat is op de Langegracht alhier een
moordaanslag gepleegd, waarbij de
30-jarige textielarbeider J F. T., wo
nende aan de Uiterstegracht zoodanig
met een mes is toegetakeld, dat aan
vankelijk voor zijn leven werd ge
vreesd.
Omstreeks twaalf uur wandelde T. aiuaar
met een juffrouw die hij naar huis zou ge
leiden. Toen zij ter hoogte van de Vincentius-
poort waren gekomen, hoorden zij iemand
hard achter hen aanloopen en het volgende
oogenblik had een man den niets vermoeden-
den T. met een zakmes twee diepe steken in
den rug tusschen de schouderbladen en het
hoofd toegebracht. Het slachtoffer dat hevig
bloedde, wist zich naar de portiersloge van de
stedelijke lichtfabrieken te sleepen, waar hij
voorloopig werd verbonden, in afwachting
van de komst van den eerste hulpdienst, die
hem naar het academisch ziekenhuis over
bracht. De man had zooveel bloed verloren,
dat aanvankelijk voor zijn leven werd ge-
vreesd. Vanochtend was de toestand iets beter,
al blijft deze zorgelijk.
De dader, de 36-jarige werklooze M. van Z.
werd even later in zijn woning gearresteerd!
hetgeen met eenig verzet gepaard ging.
Over de motieven tast men volkomen in het
duister. De verslagene, noch diens metgezellin
herinneren zich den dader ooit eerder te heb
ben gezien, terwijl de laatste vertelde ook het
slachtoffer en de hem vergezellende juffrouw
niet te kennen. Vermoed wordt dan ook, dat
hij in een vlaag van waanzin heeft gehandeld.
De man blijft voorloopig in verzekerde bewa
ring.
DR. BOEKMAN BEZOCHT LOUIS DE VRIES
BLOEMENDAAL, 3 Augustus. Zooals bekend
is verblijft de tooneelspeler Louis de Vries, die
geruimen tijd ziek is geweest, voor herstel van
zijn gezondheid te Bloemendaal. Gisteren heeft
hij bezoek ontvangen van den Amsterdamschen
wethouder voor de kunstzaken dr. E. Boekman,
die zich persoonlijk van den gezondheidstoe
stand van den acteur op de hoogte kwam stellen.
N. R. A. DREESMANN OVERLEDEN.
NIJMEGEN, 3 Augustus. Heden is alhier
op 72-jarigen leeftijd overleden de heer N. R.
A. Dreesmann, stichter van de groote maga
zijnen van de firma Vroom en Dreesmann in
Nijmegen.
De overledene was ridder in de Orde van den
Heiligen Gregorius den Groote en ridder in de
Orde van Oranje Nassau.
De begrafenis geschiedt Zaterdag a.s.
Aanslag op Palestijnsch radio
station.
Reuter meldt uit Jeruzalem dat in de con
trolekamer van de Palestijnsche omroepstudio's
zich gisteren drie geheimzinnige ontploffingen
hebben voorgedaan, die aan sabotage worden
toegeschreven. Een omroepster en een ingenieur
werden ernstig, twee technici licht gewond. Het.
programma werd onderbroken doch later over
een ander station hervat.
Nader meldt Reuter: Tengevolge van
de verwondingen, opgeloopen bij de
bomontploffing in het radiostation, zijn
de omroepster en een Arabisch ingenieur
in den loop van den nacht overleden.
mmm
p-o0r)
43. Toen het gezelschap bij den commissaris aankwam,
streek Roetje over zijn tooverketting en tooverde de pet
van den commissaris op zijn eigen hoofd. De commissaris
keek daar vreemd van op en toen hij naar die groote
muizen en de gekke kat keek, werd hij zelfs een beetje
bang.
44. „Agent," brulde hij, „breng dat heele stelletje naar
de gevangenis." Direct verschenen er vier agenten, die
Roetje, Dribbeltje, de muizen en de kat mee wilden
nemen. De muizen lieten dit echter zoo maar niet toe
en de muizenvader nam zijn staart, die wel zoo dik als
een wandelstok was, en begon de agenten te plagen.
45. Toen de agenten zagen dat ze met het gezelschap
niets konden beginnen, liepen ze naar den commissaris
terug en deze zei, dat hij Roetje en Dribbeltje graag even
wilde spreken. Nadat de jongens alles verteld hadden,
liet de commissaris hen weer naar het kasteel terug gaan.
De jongens noodigden hem uit om mee te gaan en de
schatten te bezichtigen.
aso:-*:-:©:-:*:
46. Toen ze aan den ingang kwamen, stond daar een
van de muizen op wacht. „Zijn de kat en de muizen
alweer terug?" vroegen de jongens. „Ja," zei de muis.
„Ze hebben ons alles verteld en nu sta ik hier op wacht,
dat er niemand hier meer in kan."
47. Eenige dagen later kwam de commissaris bij den
ingang van het onderaardsch paleis en wilde er binnen
gaan. De muis die op wacht stond riep de jongens, en
toen deze zagen wie hen kwam bezoeken, zeiden ze
„Welkom, mijnheer de commissaris, wij zullen u rond
leiden in ons paleis."
48. Het allereerst brachten de jongens den commissaris
naar het slangenhuis. De man was verbaasd over de
groote dieren. Ze kronkelden zich in alle richtingen en
weldra zaten drie van de dieren om hem heen. Hij sloeg
verschrikt met zijn armen heen en weer, maar de slangen
waren zoo vlug dat ze dadelijk weer om hem heen zaten.
De jongens moesten de beesten tot kalmte aanmanen.
