Duitsche hoofdkwartier
val
van Krakau
Hitier aan het front
meldt den
15000 man
Engelsch ministerie voor
«economischen oorlog".
Zuid Afrika
in oorlog
met Duitschland
Krakau, een eeuwen
oude stad
ONDER D AC 7 SEPTEMBER 1939
Duilschers zouden
gevangen genomen
hebben
H,t hoofdkwartier van de Duitsche
weermacht deelt mede, dat de Duitsche
troepen gistermiddag zonder strijd do
Itad Krakau zijn binnengerukt,
ne commandeerende generaal, als-
dg fle divisie-commandant hebben
?P militaire eer bewezen aan het graf
van maarschalk Pilsoedski. het graf
is een cerewacht geplaatst.
De bruggen over de Weichsel zon niet
vernield.
Volgens den zender te Warschau zou de
stad zich echter nog steeds in Poolsche
handen bevinden.
Wit het hoofdkwartier van den Führer,
wordt d.d. 7 September door het Duitsahe
"hp Führer^eeft zich Woensdag opnieuw naar
aan het front in het gebied van den
Jl-S6 begeven. Hij bezichtigde vooral de
ill tusschen Tuchel en Graudenz waar tot
ninsdag zware gevechten werden geleverd met
Sp door Duitsche troepen ingesloten Poolsche
1 pprafdeelingen, welke tenslotte hebben geleid
2 de gevangenneming van voor zoover tot
m, toe is te overzien meer dan 15000 man en
Sp verovering van meer dan honderd vuurmon-
jp D° Polen hebben bij hun terugtocht alle
bruggen die over wateren ten Oosten van Tuohel
been opgeblazen. Tot voorbij Graudenz is de
marschweg van ëen vrijwel vernietigde Poolsche
divisie bezaaid met karabijnen en pistolen, ran
sels gasmaskers, cavaleriezadels, jassen en uit
rustingstukken. Tal van bagagewagens met be-
snanning liggen langs den weg en bij de halte
plaatsen. Honderden wagens met munitie zijn
omgevallen en de munitie ligt verspreid. Tal van
batterijen temidden van een panische ver
warring van haar tractie losgemaakt staan
zonder ook maar tot een schot te zijn gekomen,
op den weg en de aangrenzende velden. Ge
schut van de infanterie ligt wanordelijk op
hoopen. Op een stoppelveld bevindt zich het
uitgebrande geraamte van een omlaag geschoten
Poolsch vliegtuig. Daar tusschen liggen vernielde
boerenwagens, waarmede de Polen de munitie,
verpleging en ook het geroofde goed meevoeren
in groote aantallen. Inwoners uit deze buurt
melden, dat de verrassende aanval van een
Duitsche pantserafdeeling de Poolsche regimen
ten in den kortst mogelijken tijd heeft vernie-
tigd.
De verklaringen der gevangenen bevestigen
deze berichten. De Poolsche troepen marcheer
den naar het Oosten om zich bij Graudenz aan
de omsingeling der Duitschers te-onttrekken, Gp
deze marsch werden zij door de Duitsche pantr
serformaties verrassend in de flank gegrepen.
Toen de Duitsche kanonnen en machinegeweren
over de akker- en heidevlakten begonnen te bul
deren, maakte zich van de Polen zulk een ver-
wan-ing meester, dat zij alles wegwierpen en in
den steek lieten. In een half uur tijd was het
werk der vernietiging verricht. Een groot deel
van deze Poolsche regimenten bevindt zich thans
reeds in de Duitsche gevangenkampen. De ge
weldige buit, welke zij hebben achtergelaten,
wordt thans door de Duitsche troepen gesor
teerd en opgeborgen. Overal waar de Führer
verscheen, werd het opruimingswerk eenige mi
nuten gestaakt.
Bij Graudenz ontmoette de Führer afdeelin-
gen van de Duitsche formaties, die het gebied
van de Poolsche troepen zuiverden. Nadat hij
de langs den weg opgestelde troepen had gepas
seerd, begaf Hitier zich naar Graudenz, waar
hij jubelend door de Duitsche boeren uit het
Weichselgebied werd begroet. Pas tegen midder
nacht keerde Hitler in eht hoofdkwartier terug.
Aan het oostelijk front zijn gisteren volgens
het D. N. B. ten minste 18 Poolsche vliegtuigen,
nl. 12 in luchtgevechten en 6 op den grond,
vernield. Het aantal op den beganen grond ver
nielde toestellen kan niet worden aangegeven,
daar het waarnemen der resultaten van derge
lijke aanvallen buitengewoon moeilijk is. De in
de Duitsche mededeelingen genoemde getallen
van op den grond vernielde vliegtuigen moeten
JVauw contact met de
Fransche autoriteiten.
daarom als minimum getallen beschouwd
worden
Warschau opnieuw gebombardeerd.
Het communiqué van den Poolschen generalen
staf van Woensdag luidt:
„Luchtoperaties. De "Duitsche luchtmacht
blijft onze troepen en onze verbindingslijnen
bombardeeren. Warschau is verscheidene ma
len gebombardeerd. Onze luchtmacht heeft ge
pantserde colonnes van den vijand gebombar
deerd. Tijdens luchtgevechten zijn gisteren 20
en vandaag 15 vijandelijke vliegtuigen neerge
haald. Wij verloren zes toestellen.
De actie te land: Hardnekkige gevechten wor
den geleverd in de streek van Lodz, Piotrlcof,
Tomaszof, Mazowiecki en ten westen van Tarnof.
Noordelijk van de lijn Torun-Sierre.Plonsk
heeft de vijand geen enkele vordering ge
maakt. De troepen te Gdynia strijden tegen de
tachementen van de streek van Dantzig".
Engelsche bommen troffen
Esbjerg.
Britsche regeering biedt haar
verontschuldigingen aan.
Havas meldt uit Londen dat de Engel
sche regeering inzake het bombarde
ment van Esbjerg tegenover de Deen-
sche regeering uitdrukking heeft ge
geven van diepen spijt.
Gezien het feit dat de Deensche re
geering verklaart dat de bommen van
Engelsche makelij waren, heeft de
Britsche regeering deze interpretatie
als juist aanvaard.
Een uiterst gestreng onderzoek is, naar
Reuter nader meldt, ingesteld door het Brit
sche ministerie voor luchtvaart. Vastgesteld
is dat geen der vliegtuigen, die teruggekeerd
zijn voor een raid op Duitsche oorlogsschepen
verantwoordelijk was voor het gebeurde. Alle
vliegtuigen, die bij den aanval betrokken wa
ren, hadden strenge en gedetailleerde in
structies om de Deensche neutraliteit te eer
biedigen en stappen waren genomen om het
zeker te maken, dat alleen Duitsche oorlogs
schepen zouden, worden aangevallen. De aan-,
val werd ten uitvoer gelegd tijdens zeer slecht
weer en daarna raakte. de luchtmacht ver
wikkeld in een gevecht boven de wolken. Ge
lijk reeds gemeld werden bij de operatie eeni
ge verliezen geleden en het is mogelijk dat
een toestel onklaar zou kunnen zijn geraakt,
uit dén koers gevlogen is en bommen ontladen
heeft boven Deensch gebied in de meening dat
het boven zee was. Aangezien door de Deen
sche regeering verklaard is dat de bom of
bommen van Britsch fabrikaat waren, kan
de Britsche regeering niets anders doen dan
deze veronderstelling als juist aan te nemen
en bijgevolg heeft zij uitdrukking gegeven aan
haar diepen spijt.
een door het Engelsche ministerie
voor de voorlichting uitgegeven bulletin zal
het nieuwe ministerie voor economischen
oorlog in groote trekken overeenkomen met
het ministerie voor de blokkade, dat tijdens
flen vorigen oorlog in het leven was geroepen.
Het doel van het nieuwe ministerie is het eco
nomische leven van den vijand te desorgani
seren, hem te verhinderen den oorlog doel
treffend voort te zetten. Het werk van het
ministerie zal zijn het ontwerpen en coördi
neren van alle maatregelen op economisch
financieel en industrieel gebied.
De economische oorlog moet beschouwd
worden als een vitaal offensief wapen, dat de
Qrie diensten aanvult. De activiteit van het
ministerie *al van den breedsten omvang zijn.
ferzelfdertij d zal alles in het werk gesteld
worden om rekening te houden met de wet
tige handelsbehoeften der neutrale landen,
«et ministerie zal in zeer nauw contact wer
den met de overeenkomstige Fransche autori-
vlten> tot welk doel een deskundige Fransche
oeiegatie reeds in het ministerie werkzaam is.
Het ministerie brengt aan alle betrokken
Pei5.oneH ter kennis dat het ongewenscht is
öe huidige omstandigheden bij het ver
ia d6n van Soe(*eren> bestemd voor neutrale
enden, de aanduiding of order" te ge-
ruiken of den naam van den geconsigneer-
w ,!e. noeinen. Dit kan aanleiding geven
d r moeihjkheden en vertragingen bij het on-
Het nieuwe Zuid-Afrikaansche
kabinet gevormd.
Generaal Smuts neemt ook de portefeuilles
van buitenlandsche zaken en
landsverdediging.
Het nieuwe kabinet der Unie van Zuid-
Af rika is als volgt samengesteld:
Eerste minister en minister van buitenland
sche zaken en landsverdediging: Smuts.
Minister voor het „naturellen"-vraagstuk:
Reitz.
Minister van financiën en onderwijs: Hof-
meyr.
Minister van handel en industrie: Stutta-
ford.
Minister van land- en boschbouw: Collins.
Minister van binnenlandsche zaken en
volksgezondheid: Lawrence.
Minister van spoorwegen en haveninrich
tingen: Sturrock.
Minister van P. T. T. en openbare werken:
Clarkson.
Minister van arbeid en sociale voorzorg:
Madeley.
Minister voor landontginning: Conroy:
Minister van justitie: Colin Steyn.
Minister van mijnbouw: Stallard.
Minister zonder portefeuille: Vanderbijl,
Wilhelm Bölsclie overleden.
Schrijver van natuurwetenschappelijke
werken.
Naar het „Vaderland" verneemt is Wilhelm
Bölsche, 78 jaar oud, overleden te Schreiber-
hau in het Reuzengebergte.
Wilhelm Bölsche werd den 2en Januari
1861 te Keulen geboren.Bekend werd hij voor
al door zijn populair-wetenschappelijike wer
ken over de natuur.
Hiervan dienen genoemd: „Het liefdeleven
in de natuur", „Vom Bazillus zum Affenmen-
schen", Von Sonnen und Sonnenstaubchen",
,Die Abstammung des Menschen". Hij schreef
biografieën van Hackel en Darwin en een
werk over den stamboom der dieren. Gelijk
reeds uit de titels blijkt, trachtte hij de denk
beelden der evolutie- en der afstammingsleer
zooveel mogelijk tot gemeengoed te maken.
Geen publicatie van verliezen-
cijfers in Duitscliland.
Rouwdragen is verboden.
De Duitsche autoriteiten onthouden zich
van publicatie der Duitsche verliezen, zoo
meldt de Beriijnsche correspondent van de
„Berlingske Tiden.de", die thans een bezoek
brengt aan Saarbrücken, waar naar hij
verder meldt alle verwanten van Duitsche
gesneuvelden ingelicht zijn, doch tevens in
structies hebben gekregen hiervan onder geen
beding mededeeling te doen aan buitenstaan
ders of rouw te dragen.
De correspondent beschrijft Saarbrücken
vervolgens als volkomen levenloos. Vrouwen
en kinderen zijn geëvacueerd en de treinen
in het Saargebied, die overvol zijn, hebben
zeven tot acht uur noodig voor reizen, die in
normale omstandigheden maar één uur
duren.
Boekarest en Warschau in contact.
Poolsche officieren in de Roemeensche
hoofdstad.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt uit Boe
karest dat daar Woensdag twee vliegtuigen
uit Warschau zijn aangekomen met een groep
officieren van den Poolschen generalen staf,
waaronder verscheidene generaals. Deze offi
cieren zullen eenige dagen in Boekarest blij
ven om besprekingen te voeren.
Het Nieuwsbureau bericht verder, dat vol
gens een nog niet bevestigd bericht generaal
Weygand, die reedis einde Maart in Boeka
rest heeft vertoefd, wederom te Boekarest
is. De Fransche pers heeft verleden week ge
meld, dat generaal Weygand met een bijzon
dere opdracht naar Beyrouth en Zuidoost
Europa is vertrokken.
DE HERTOG VAN GLOUCESTER
EERSTE VERBINDINGSOFFICIER.
De Engelsche koning heeft goedkeuring ge
hecht aan de benoeming van den hertog van
Gloucester tot hoogsben verbindingsofficier
bij cd,e Britsche veldtroepen.
De „President Roosevelt" vertrekt
naar Europa.
Behulpzaam bij het repatrieeren van
Amerikanen.
NEW-YORK, 7 September. Het s.s. „Presi
dent Roosevelt", waarop aan beide zijdien en
op het dek groote Amerikaansche vlaggen
zijn geschilderd, is gereed om naar Europa te
vertrekken teneinde behulpzaam te zijn bij
het repatrieeren van duizenden Amerikanen,
die zich in de oorlogvoerende landen bevin
den. Verscheiden honderden extra bedden zijn
daartoe in genoemd schip aangebracht.
(United Press)
Canada zal vandaag den
oorlog verklaren
WASHINGTON, 6 Sept. De Zuid-
Afrikaansche gezant te Washington
heeft minister Huil er heden van in
kennis, gesteld, dat de Unie van Zuid-
Afrika in oorlog met Duitschland is.
United Press verneemt uit Ottawa
dat Canada heden den dorlog tegen
Duitschland zal verklaren. Dit besluit
zal worden genomen in een speciale
zitting van hét parlement.
De Duitsche troepen hebben gisteren de Poolsche stad Bromberg bezet. De foto
toont het Theaterplein en het owde klooster der stad.
Qe&omkwdeetde steden:
Gdynia,een jonge zeehaven
Zelden zullen er in één land twee steden
zijn, die zoozeer met elkaar vversehillen als
Krakau en Gdynia in Polen,de oude en de
jonge stad, die thans één tragisch feit ge
meen hebben: ze worden gebombardeerd door
Duitsche vliegtuigen.
Wanneer men zijn radio afstemde op het
Poolsche station Warschau, kon men precies
om 11 uur 20 Amsterdamsche tijd den hoorn
blazer van den toren der Heilige Mariakerk
te Krakau een melodie hooren spelen, die
reeds in de 13de eeuw van dienzelfden toren
werd geblazen. Hij steekt de trompet gedu
rende twee minuten en breekt dan plotseling
af. Waarom? Iedere Pool kan het u vertellen:
toen in 1241 de Tartaren Krakau belegerden,
werd de hoornblazer door één hunner pijlen
in de keel getroffen; midden in zijn alarm
signaal stortte hij dood neer. Ter herinnering
aan dit historische moment breekt lederen
middag twee minuten na twaalf Poolschen
tijd dit hoornsignaal af.
Krakau is allereerst middeleeuwsch en dan
pas Poolsch, want het is gebouwd in den tijd
dat een universeele Europeesche cultuur over-
heerschte. Doordat in het begin der 17de eeuw
Krakau ophield de hoofdstad van Polen te
zijn, groeide het sindsdien zeer langzaam,
zoodat Baroque-, Rococo- en andere stijlen
practisch van geen invloed waren op het
stadsbeeld.
Maar voor den liefhebber van Gothiek was
Krakau een-, onuitputtelijke bron van genot.
Juist in het midden van de stad bevindt zich
het „Rynek", het hoofdplein. Daar waant men
zich terug in de 14de eeuw. De vroegere
Lakenhal, die 70 M. lang is, staat daar naast
de kerk van de Heilige Maria, gebouwd in
1226. De Lakenhal doet thans dienst als Na
tionaal Museum en bergt de werken van be
roemde Poolsche schilders, zooals Matejko,
Kossak, Wyspianski enz.
De grootste attractie echter voor de vreem
delingen, die Krakau bezochten, was het oude
Koninklijke slot, Wawel, dat op een hooge
heuvel ligt,vanwaar men een prachtig uit
zicht op de stad heeft. Wawel is gebouwd
boven een grot, waarin volgens de legende
de Poolsche hertog Krakus de stichter van
Krakau een draak versloeg.
Op denzelfden heuvel staat de Kathedraal,
één van de schoonste Gothlsche kerken van
Europa, een nationaal heiligdom voor Polen,
als begraafplaats van alle Poolsche konin
gen en helden. In een zilveren kist in het
midden van de Kathedraal rust het gebeente
van St. Stanislaus, den beschermheilige van
Polen, die in deze kerk door koning Boleslaus
werd gedood in 1079. Na deze wandaad vlucht
te de koning in een Boheemsch klooster,
waar hij als monnik stierf. In het gewelf on
der de kerk bevindt zich, te midden van de
graftomben van verscheidene koningen, die
van den grooten vrijheidsheld Kosciuszko.
In den oudsten vleugel van het slot Wawel
staat een toren, die bewoond werd door
koningin Hedvige: Deze jonge en mooie
vorstin was hartstochtelijk verliefd op een
Oostenrijksche prins. Haar raadgevers dron
gen er echter op aan, dat zij haar hand zou
schenken aan den heidenschen, half bar-
trabande611 behoeve van tQezicht op con-
JL°¥n,s Havas staat de delegatie van Fran-
tand. ger^ onder leiding van Paul Mo-
baarschen Litauschen hertog Jagiello, die
tweemaal zoo oud was als zij. Door dat huwe
lijk zöu zij bewerken, dat de Litauers tot het
Christendom overgingen. Na veel dramatische
scènes stemde Hedvige er in toe, haar geliefde
op te geven en den woesten hertog te
trouwen. De liefdesgeschiedenis van de be
koorlijke koningin is vele malen het onder
werp geweest van gedichten en novellen uit
de Poolsche litteratuur. Intusschen bleek
Jagiello een van de beste koningen te zijn,
die Polen ooit gehad heeft. In de eersete jaren
der 15de eeuw werd hij de machtigste heer-
scher in Europa; zijn rijk strekte zich uit van
de Baltische tot aan de Zwarte Zee. De
dynastie van Jagiello regeerde tot 1572; de
Polen noemen dat tijdperk de „Gouden Eeuw".
Op een plein in het nieuwere deel van Kra
kau staat hte standbeeld van Jagiello, dat
door Paderewski aan het land geschonken
werd, ter gelegenheid van de herdenking van
den slag bij Grünewald in 1410, toen Jagiello
door zijn overwinning op de Teutoonsche
Orde den grondslag legde voor de grootheid
van zijn rijk.
Typische feesten, interessante oude ge
woonten in Krakau herinnerden aan dien
vroegeren glorietijd. Op Lajkonik-dag bij
voorbeeld, herdenkt men de Poolsche zege
over de Tartaren in de 13de eeuw. Dan komt
Lajkonik, een man, verkleed als Tartaarsch
hoofdman op een houten paard de stad bin
nenrijden, vergezeld van zijn volgelingen in
fantastisch gewaad en muzikanten, die wilde
Mongoolsche melodieën spelen. En zoo zijn
er meer overblijfselen uit den ouden tijd, want
Krakau is in de allereerste plaats een stad
van traditie, een echo uit vervlogen tijden.
Een geheel ander beeld biedt Gdynia, de
Poolsche zeehaven, eigenlijk pas een stad van
de laatste twintig jaren. Voorheen immers,
was Gdynia niets anders dan een visschers-
plaatsje, dat slechts enkele honderden inwo
ners had. Pas sedert 1921, toen het met den
ITPoolschen Corridor" aan Polen was gekomen
begon men met de „verbouwing" van het
visschersdorp tot een groote nationale zee
haven zoowel handels- als oorlogshaven.
Kosten noch moeite werden gespaard en
tien jaar later was Gdynia een moderne
havenstad geworden. In 1921 had de plaats
1268 inwoners, in 1934 reeds 40.0000. De haven
terreinen zijn 530H.A. groot, de kadelengte
bedraagt 8.8 K.M. Verschillende buitenland
sche scheepvaartlijnen doen de haven Gdynia
in de laatste jaren aan.
Ook tot moderne badplaats ontwikkelds, deze
vooruitstrevende stad zich snel, en ontving
jaarlijks ongeveer 5000 gasten, hoofdzakelijk
Polen.
Moderne kantoorgebouwen, groote bank
instellingen en fabrieken, Ziedaar het over-
heerschende stadsbeeld van de jonge stad
Gdynia wel zeer verschillend van dat van
Krakau. Maar watzal er overblijven van het
oeroude Krakau en het „piepjonge" Gdynia?
Welke eeuwenoude monumenten en moderne
gebouwen zullen bewaard blijven in deze
verwoestenden tijd waarin geen eerbied bestaat
voor het leven van een medemensch
LB.
Samenwerking van Amerika en
Japan in het Verre Oosten?
Pet slot op. tien Wawel te Krakau,
Vredelievende houding van Japan in China
als voorwaarde.
De correspondent van het Japansche blad
„Asahi Sjimboen" te New York bericht, dat
sommige Amerikaansche waarnemers van
oordeel zijn, dat het mogelijk is, dat de Ver-
eenigde Staten in de niet ver gelegen toekomst
in het Verre Oosten zullen gaan samenwerken
met Japan, indien Japan zich er van zal ont
houden in China geweld te gebruiken en den
vrede daar niet zal verstoren. Hieraan wordt
toegevoegd, dat nu Groot-Brittannië de han
den vol heeft in Europa, de Vereenigde Staten
de eenige mogendheid zijn, die de Westersche
belangen in het Verre Oosten kunnen behar
tigen. De Vereenigde Staten zijn evenwel meer
in beslag genomen door de gebeurtenissen in
Europa, dan in het Verre Oosten.
De waarnemers in de Vereenigde Staten
zijn van meening, dat Japan verstandig doet
met neutraal te blijven in het Europeesche
conflict en dat dit de geheele wereld ten
goede zal komen. De houding van Japan zal
van grooten invloed zijn op den gang van
zaken in Europa en daarom zouden de Ver
eenigde Staten met bezorgdheid naar Japan
zien
Belgische Senaat keurt de
speciale volmachten goed.
De Belgische senaat heeft met 141 tegen
18 stemmen en 2 stemmen blanco het wets
ontwerp op de speciale volmachten voor de
Belgische regeering aangenomen en met 152
I tegen 3 stemmen en 2 onthoudingen het wets
ontwerp op de speciale volmachten voor de
koloniën. _^,i.
