D Rusland verhinderde „drang naar het Oosten". Duitsch antwoord op Engelsche beschuldigingen. verderen Duitschen tnqzCand, Jxankcifk m JlusCand NIEUWS IN 'T KORT jAA)}PAG 2 OCTOBER 1939 Churchill oiwr de ge beurtenissen in Europa PiMeu q-elif-ke betauq-eu til den LBatkan. |nde afgeloopen week geen Britsche verliezen op zee. De Britsche minister van Marine, Winston S. Churchill, heeft Zondag avond voor den Britschen omroep een rede gehouden, waarin hij een overzicht van de eerste oorlogsmaand gaf. Churchill zeide o.a.: „Nu wij begon nen zijn, zullen wij met God's hulp en in de overtuiging, dat wij de verdedi gers van beschaving en vrijheid zijn, tot het einde voortgaan". Drie belangrijke dingen hebben zich, aldus de minister, voorgedaan. In de eerste plaats is Po len onder den voet geloopein door twee der «roote mogendheden, die het land sinds 150 jaar to boeien hielden, doch zijn geest niet konden vinnen. De heldhaftige verdediging van War schau toont aan, dat de Poolsche ziel niet ver woest kan worden. In de tweede plaats heeft Rusland zijn macht aangewend voor het vol- n van een koelbloedige politiek van eigenbe lang. We zouden gewenscht kunnen hebben, dat de Russische legers daar, waar zij zich thans bevinden, zouden staan als bondgenooten van Polen en niet als indringers, maar dat zij zich daar bevinden, is een duidelijke noodzaak voor de Russische veiligheid tegen de nationaal-socia- üstische bedreiging. Er is een oostelijk front ontstaan, waar Duitschland niet durft aan te vallen. Toen Von Ribbentrop de vorige week naar Moskou ontboden werd, moest hij er kennis van nemen en er mede in stemmen, dat de plannen der nationaal- socialisten ten aanzien van de Rand staten en de Oekraine begraven moeten worden. Het nationale belang van Rus land valt samen met de Britsche en Fransche belangen, daar het niet in overeenstemming met de Russische vei ligheid is, dat het nationaal-socialisti- sche Duitschland de Balkanstaten onder den voet zo uloopen of het Slavonische volk in Zuid-Oost-Europa zou onder- werpen, Geen van deze drie mogendheden zou kunnen toelaten, dat Roemenië, Joego-Slavië, Bulgarije en bovenal Tur kije onder den hiel der Nazi-Boekanirs zouden komen. Door een mist van ver wardheid en onzekerheid kunnen wij een zeer eenvoudige belangengemeen schap ontdekken, die tusschen Enge land, Frankrijk en Rusland bestaat en moet verhinderen, dat de nationaal- socialisten den vlam van den oorlog tot In de Balkanlanden en Turkije dragen. Op gevaar af, door de gebeurtenissen in het ongelijk te worden gesteld, spreek ik dan ook vanavond de overtuiging uit, dat het tweede groote feit van de eerste oorlogsmaand hierin bestaat dat Hitier de waarschuwing heeft ge kregen van het Oosten en Zuid-Oosten van te blijven. Het derde belangrijke feit is, dat de duikbootaamval op 't leven van Engeland totdus- verre geen succes heeft gehad. De Britsche vloot jaagt dag en nacht op de duikbooten, ik wil niet zeggen zonder genade, omdat God moge ver- boeden, dat wij daarvan ooit afstand zouden doen, maar in ieder geval met Ijver en niet ge heel zonder voldoening. In de afgeloopen week is gee nenkel Engelsch schip tot zinken gebracht of zelfs maar bescha digd en Engeland heeft thans door inbeslagne ming 150.000 ton meer aan voorraden gekre gen dan het geval zou zijn geweest indien de oorlog niet was uitgebroken. Ongetwijfeld heb ben sommige duikbooten er de voorkeur aange geven zich te verwijderen en onbeschermde neutrale schepen van Noorwegen en Zweden tot zinken te brengen- Bescherming der neutrale vloot. Ik hoop dat de dag zal kometn, aldus Chur chill, waarop de admiraliteit de schepen van alle landen zal kunnen uitnoodigen zich bij de Brit sche convooien te voegen en deze schepen op bun reizen zal kunnen beveiligen tegen een re delijke vergoeding. Men moet verwachten, dat de duikbootaanvallen op den wereldhandel ter zee op erooter schaal hernieuwd zullen worden, doch dit kan veilig worden overgelaten aan de indacht van de Britsche vloot. De burgers, die op het oogenblik nog niet ac- her aan den oorlog kunnen deelnemen, moeten ?eduld hebben. De regeering is eenstemmig in baar besluit het maximum aan inspanning te vragen waartoe het Britsche volk in staat is en, wat ook mag gebeuren, vol te houden tot de be slissende overwinning behaald is. De vader landslievende mannen en vrouwen moeten zich nmt alleen verheffen boven de vrees, maar ook °ven het ongemak en de moeilijkheden. Alle grieven kunnen vrij worden uitgesproken in het parlement dat in zitting zal blijven. «ij hebt de kracht van het parlement de V°vi«e wee^ kunnen waarnemen toen een reus achtige begrooting, die een jaar geleden ieder woede zou hebben gebracht met snelle en achtige vastberadenheid werd aangenomen. bs Jr.00i leger is reeds naar Frankrijk ge- »°an. Britsche troepen worden op groote schaal s^rganiseerd. het Britsche volk is vastbesloten - ouder aan schouder te staan met het prach- ?Meger der Fransche republiek en met haar ,ld®elen. wat tot ons zal komen. Het is moge- ziiii' v in land gro°le onheilen uit de lucht len komen. Wij zullen ons best doen om ons arvan goede rekenschap te geven en wij moe- dn ons. steeds herinneren dat de beheersching hui ?ee®n ons in staat zal stellen reusachtige sJ°nnen uit Canada en de Nieuwe Wereld buit yent!en als beslissende factor in de lucht, Ve e,a kader van datgene, waartoe wij hier boJL.5. zDn- *-)e regeering heeft aanwijzingen twijfelen, dat wij de kracht hebben om een goede zaak te volbrengen en de slagboomen te slechten, die t-usschen de loontrekkende massa van alle landen en een vrij en overvloediger da- gelijksch leven staan. Van alle oorlogen, die de menschen op hun zwaren pelgrimstocht hebben gestreden was er geen zoo edel als de Amerikaansche burgeroor log, bijna tachtig jaar geleden. Aan beide zij den vocht men met hooge overtuiging en de oorlog was lang en hard. Alle heldenmoed van het zuiden kon zijn zaak niet bevrijden van de smet der slavernij, zooals alle moed en vernuft, die de Duitschers in den oorlog altijd toonen, hun niet zullen bevrijden van het verwijt van het nationaal-socialisme met zijn overdragelijke ruwheid. Wij kunnen ons gesterkt gevoelen door wat in die dagen in Amerika gebeurde. Wij mo- gens ons de woorden herinneren die John Bright (een Engelsch staatsman van de vorige eeuw) tot een gehoor van Engelsche arbeiders sprak nadat tenslotte de rook van het slagveld was opgetrokken, loste de vreeselijke gedaante zich op, die haar schaduw over het geheele conti nent had geworpen en was zij voor 'goed ver dwenen". Besprekingen tusschen Engeland en Turkije. de zege niet in korter tijd behaald zou kunnen worden. Dat hangt af van de vraag, hoelang Hitier en zijn slechte vrienden, aldus Churchill, wier handen bevlekt zjjn met bloed, hun greep op het gedweeë ongelukkige Duitsche volk kun nen handhaven. Hitier kon zeggen, wanneer de oor log zou beginnen, doch hij of zijn op volgers kunnen niet zeggen wanneer de strijd zal eindigen. De oorlog begon toen hij het wilde en zal slechts ein digen, wanneer wij er van overtuigd zijn dat het lang genoeg geduurd heeft. De eerste minister heeft onze oorlogsoogmer ken omschreven in bewoordingen, die niet ver beterd en niet vaak genoeg herhaald kunnen worden. „De verlossing van Europa van de voortdurende en terugkeerende vrees voor Duit sche agressie en de handhaving van de onaf hankelijkheid en vrijheden der Europeesche vol ken". Daarvoor strijden de volken van Enge land en Frankrijk. Hoe vaak heeft men ons niet gezegd, dat wij afgeleefde democratieën zijn, wier dagen voorbij zijn en die vervangen moe ten worden door verschillende vormen van dic tatuur en totalitair despotisme. Ongetwijfeld zullen wij in den aanvang te lijden hebben, doordat wij te lang gewenscht hebben een vreedzaam leven te lijden. Onze af schuw van den oorlog werd als lafheid bespot, ons verlangen de wereld ontwapend te zien werd uitgelegd als een bewijs van ons verval. Nu wij begonnen zijn, zullen wij met Gods hulp en in de overtuiging dat wij de verdedi gers van beschaving en vrijheid zijn, tot het einde voortgaan. Tenslotte tellen Engeland en Frankrijk, in het moederland alleen, tezamen 85 millioen zielen. Deze menschen zijn eensge zind en overtuigd van hun plicht. Het Nazidom met al zijn tyrannieke machtsmiddelen be- heerscht niet meer dan 85 millioen menschen, van wie ten minste 16 millioen, de veroverde Tsjechen, Slowaken en Oostenrijkers, die ineen krimpen onder zijn wreede juk en door geweld onder gehouden moeten worden. Wij hebben de Oceanen en de verzekering, dat wij de uitge breide latente macht der Britsche en Fransche rijken op de beslissende punten kunnen doen wegen. Wij hebben den vrijwillig gegeven, geest -driftigen steun- van 20 millioen Britsche bur gers in de zichzelf besturende Dominions Ca nada Australië, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika. Wij hebben het hart en de moreele overtuiging van Britsch-Indië aan onze zijde. Wij gelooven aanspraak te kunnen maken op het respect en de goede gezindheid der wereld, in het bijzon der van de Vereenigde Staten. Ik sta hier, aldus vervolgde de minister, op denzelfden post als 25 jaar geleden. Opnieuw liggen moeilijke tijden voor ons, doch hoezeer verschilt het tooneel van dat van October 1914. Toen scheen het Fransche front, waai- Engeland steun verleende, op het punt te staan, te bezwij ken onder den vreeselijken stoot van ret Duit sche imperialisme. Toen had Rusland bij Tan- neuberg het onderspit gedolven. Toen was de geheele macht van het Oostenrijksch-Hongaar- sche rijk tegen ons in oorlog. Toen stonden de dappere krijgshaftige Turken op het punt zich bij onze vijanden te voegen. Toen moesten wij dag en nacht gereed zijn voor een beslissenden slag tegen de geduchte Duitsche vloot. Een compliment voor Italië. In die dagen van 1914 was Italië neutraal, doch wij kenden de reden zijner neutraliteit niet. Eerst later vernamen wij, dat Italië door een geheime clausule in het oorspronkelijke verdrag der triple alliantie, zich uitdrukkelijk het recht had voorbehouden bij een oorlog afzijdig te blij. ven indien die het land in conflict met Enge land zou brengen. Sindsdien is er veel gebeurd. Er zijn misverstanden en twisten gerezen, doch des te meer waardeeren wij de rede nen, waarom dit groote en bevriende volk, met hetwelk wij nooit in oorlog geweest zijn, niet bereid schijnt aan den strijd deel te nemen. Ik onderschat datgene, wat voor ons ligt, niet, doch ik moet dit zeggen: Ik kan er niet aan Turksche missie op weg naar Londen. Zaterdagavond is een Turksche missie on der leiding van generaal Orbay naar Londen vertrokken. Sommige waarnemers te Istanboel gelooven. dat de reis van Orbay verband houdt met die onderteekening der pacten van wederzij dschen bijstand met de westelijke democratiën. De diplomatieke correspondent van Reuter te Londen schrijft, dat de Turksche missie een militaire financieele en economische regeling tusschen Engeland en Turkije zal bespreken. De missie wordt tegen de helft van deze week te Londen verwacht. Generaal Orbay is eenige weken geleden in Londen geweest om te spreken over de leve ring van wapenen en financieele overeen komsten, welke Engeland met Turkije heeft Mussolini sprak partijleiders toe. Rede te Genua. Mussolini heeft Zaterdag in het Venetiaan- sche paleis te Rome partijleiders uit Genua ontvangen en dezen toegesproken. In een be spreking van den internationalen toestand memoreerde hij hetgeen hij gezegd had in zijn toespraak tot de partijleiders te Bologna. Ver volgens zinspeelde hij op de taak, welke de partij thans wacht op politiek, economisch en sociaal gebied. Met name verklaarde hij, dat de partij, die de bewerkster was van de re volutie, de ruggegraat zal blijven van het be stuur en de motor van het nationale leven en dat niet op politiek terrein alleen. Wat de mi litie betreft, zij blijft de waakster van het le ger der revolutie en na zooveel bloed gestort te hebben in de oorlogen van Afrika en Span je, blijft zij het uitstekende militaire middel voor de verdediging- des lands in nauwe en broederlijke samenwerking en vriendschap met het leger. -i Zijn toespraak besluitend sprak Mussolini met woorden van lof over de fascistische par tij te Genua. De Duce verscheen op het balcon van het ^-leis en de menigte juichte hem geestdriftig toe. Afghanistan mobiliseert. Russische troepenafdeelingen zouden de grens overschreden hebben. Het Japansche blad „Kokunnin Sjimboeri bericht, dat spanning heerscht in Afghanistan dat een bufferstaat vormt tusschen de Sovjet Unie en Britsoh Indië. Naar vernomen wordt hebben reeds Russische afdeeliwgen de grens van Afighansitan overschreden. In verband hiermede heeft Afghanistan de mannen tusschen 25 en 40 jaar gemobiliseerd. Laatste Poolsche bolwerk gevallen. Strijd op het schiereiland Hela gestaakt. Het Duitsche Nieuwsbureau meldt: Het Poolsche garnizoen op het schiereiland Hela heeft de witte vlag geheschen en p~-—boden onderhandelingen over de capitulatie te voe ren. Sedert Zondagmiddag 16 uur rusten de wapenen. Parlementairs zijn afgezonden. Over de capitulatie wordt thans onderhan deld. Het laatste Poolsche bolwerk beeft daarmede den toegenstand opgegeven. Sneven ïan i - ^00r voorbereiding op een oorlog ^minste drie jaar. Dat beteekent niet, dat SLOWAKIJE1 Stadsbeeld uit de hoofdstad van Estland Tallinn (Reval), In het witboek" werd geen belangrijk materiaal achtergehouden, zegt het D.N. B. Het Duitsche Nieuwsbureau bericht dat het Britsche ministerie van voorlichting na een studie van drie weken opmerkingen heeft ge publiceerd op het Duitsche „witboek", welke worden voorafgegaan door de mededeeling dat de Führer en de Duitsche minister van bui- tenlandsche zaken den wensch koesteren de waarheid over de bewust door Duitschland gemaakte Duitsch-Poolsche crisis te looche nen. Van Britsche zijde wordt gepoogd aan de hand van een „Blauwboek" een aantal on juistheden vast te stellen in het Duitsche wit boek. Het D.N.B. verklaart ten aanzien van het Duitsche Witboek dat dit een verzameling is van de authentieke oorkonden. Het bevat geen stemmingsberichten of gesprekken en het is kinderachtig, wanneer men van Britsche zijde hieruit concludeert dat men van Duitsche zijde belangrijk materiaal heeft achtergehouden. In de Britsche verklaring wordt gezegd, dat het Duitsche witboek uitgaat van de veronder stelling dat de Britsche garantie aan Polen is verstrekt vóór het afwijzend antwoord van Polen op het Duitsche aanbod in Maart van dit jaar. Engeland heeft evenwel de garantie pas aan Polen aangeboden, nadat het de Duitsche voorstellen had verworpen. Van Duit sche zijde wordt ook niet bestreden, dat het formee'le aanbod van de garantie eerst is ge daan op 31 Maart. Doch niet deze formeele gang van zaken is beslissend, doch het feit, dat Polen reeds op 21 Maart, toén de Duitsche voorstellen werden gedaan, vast kon rekenen op de Britsche hulp. Hierbij wordt gewezen op de redevoeringen van Chamberlain op 17 Maart en Lord Halifax van 20 Maart, die ook in het Britsche blauwboek zijn opgenomen, en waarin zij openlijk de Britsche „omsinge- lingspolitiek" aankondigden. „Geen ultimatum". Van Britsche zijde wordt vervolgens be weerd, aldus het D.N.B. dat in het Duitsche Witboek niet is vastgesteld dat de Britsche regeering zich van begin af aan heeft gekant tegen het Duitsche „ultimatum", volgens het welk een Poolsch onderhandelaar voor 30 Augustus des nachts twaalf uur te Berlijn werd verwacht om de Duitsche voorstellen te aan vaarden. Het is een verdraaiing van de fei ten het Duitsche verlangen als een ultimatum te beschouwen. De Duitsche regeering heeft na afloop van den termijn op 30 Augustus hieruit geen conclusie getrokken en achtte eerst in den nacht van 31 Augustus den di- plomatieken weg verder onmogelijk. Het ook in het Britsche blauwboek opgenomen bericht- van den Britschen ambassadeur Henderson stelt vast, dat de Führer de vraag van Hender son, of de Poolsche onderhandelaar als volko men gelijkgerechtigd zou worden beschouwd, bevestigend heeft beantwoord. De Duitsche regeering heeft eerst in den nacht van 31 Augustus vernomen, dat de Britsche regee ring reeds op 30 Augustus van meening was, dat zij 't herstel van een Duitsch-Poolsche on derhandeling als ondoenlijk beschouwde. De Britsche verklaring zegt verder, dat de Duitsche regeering over het hoofd heeft ge zien dat ook de Poolsche regeering het recht heeft gehad de Duitsche voorstellen te ken nen, te overwegen en te beantwoorden. Van Duitsche zijde wordt te dien aanzien vastge steld, dat dit vereenigbaar was geweest met de door Duitschland voorgestelde procedure. Bovendien had de Britsche regeering nog op 31 Augustus gelegenheid gehad de Poolsche regeering in kennis te stellen van den inhoud der Duitsche voorstellen, want Henderson heeft deze nog in den nacht van 30 op 31 Augustus doorgezonden naar Londen als naar de Britsche ambassade te Warschau, het geen ook blijkt uit het Britsche Blauwboek. Van Britsche zijde wordt verder verklaard, dat in het Duitsche Witboek door het wegla ten van data en uur de indruk wordt gewekt, dat de ambassadeur in Berlijn op 30 Augustus de Duitsche voorstellen heeft ontvangen. In het Duitsche Witboek wordt evenwel nadruk kelijk vastgesteld, dat de Britsche ambassa deur het Britsche antwoord eerst op 30 Augus tus te midder-nacht heeft overhandigd en dat hem bij deze gelegenheid de Duitsche voor stellen ter kennis werden gebracht. Uit het telegram, dat Henderson nog dienzelfdem nacht heeft verzonden, blijkt, duidelijk, dat' hij den wezenlijken inhoud van deDuitsche voor stellen volkomen heeft begrepen en onmiddel lijk heeft doorgezonden naar Londen en War schau, zoo besluit het D.N.B. MM PROGRAMMA Tubelis, de vroegere minister-president van Litauen, is te Kaunas plotseling overle den. De beperking in het verbruik van zeep is voor enkele handelaars in Duitschland aan leiding geweest om de prijzen op te drijven meldt het D. N. B. Deze handelaars zijn on middellijk zwaar gestraft, twee zijn tot hooge geldboeten veroordeeld. De Hooge Commissaris van den Volken bond te Dantzig, professor Burckhardt, is op weg naar Londen, waar hij een onderhoud zal hebben met Lord Halifax, den rapporteur van de commissie voor Dantzig van den Volken bond. De Deensche minister van landbouw heeft den uitvoer van groente, peulvruchten, dier lijke vetten, talk, melk en melkconserven verboden. Door uitwisseliug van nota's is het han delsverdrag tusschen Nederland en Joego Sla- vië verlengd tot 30 September 1940, aldus een A. N. P. bericht uit Belgrado. In de Argentijnsche provincie Cordoba is een sneltrein in volle vaart op een goederen trein gereden. Verscheidene wagens werden in elkander gedrukt. Vijf menschen zijn omge komen, 65 gewond WEDUWE VAN PILSOEDSKÏ IN ENGELAND De weduwe van maarschalk Pilsoedski is Vrijdag met haar twee dochters in Engeland aangekomen. DINSDAG 3 OCTOBER 1939. HILVERSUM I 1875 en 414 M. KRO-uitzending. 8.Berichten A.N.P. 8.05S.15 en 10.— Gramofoonmuziek. 11.30 Godsdienstig half uur. 12.Berichten. 12.15 KRO-orkest (12.45- I.10 Berichten A.N.P. en gramofoonmuziek). 2.Vrouwenuur. 3— ..Cavalleria Rusticana" opera (gr.pl.) 4.10 KRO-Kamero<rkest en solisten. 4.55 Gramofoonmuziek. 5.KRO- Melodisten en solist. (5.456.05 Felicitatiebe- zoek). 6.35 Sportpraatje. 7.Berichten. 7.15 Friesche causerie „Giet Fryslan bij de helling del?". 7.35 Gramofoonmuziek. 7.40 Reportage 8.Berichten A. N. P. mededeelingen. 8.15 KRO-Symphonei-orkest en solisten (9.00 9.20 Gramofoonmuziek.). 10.05 Gramofoon muziek. 10.30 Berichten A.N.P. 10.40 Bertus van Dinteren en zijn orkest. 11.KRO-Boys en solist. In de pauze: Gramofoonmuziek: II.5012.00 Gramofoonmuziek. HILVERSUM II 301.5 M. AVRO-u itzending. 8.00 Eventueel: Berichten A. N. P. Hierna Gramofoonmuziek. S.— Omroeporkest en solisten (opn.) 10.— Morgenwijding. 10.15 Gewijde muziek, (gr.pl.) 10.30 Voor de vrouw 10.35 Ensemble Rentmeester. 11.— Causerie „De vrouw en het wereldbeeld". 11.10 Voor de vrouw. 11.35 Ensemble Rentmeester. 12.15 Gramofonmuziek. (Om 12.45 Eventueel: Be richten A.N.P.)). 1.— De Romancers en so liste. 2.Omroeporkest. 2.35 Declamatie. 3.Verkorte opera „La belle Hélène" (opn.) 5.00 Kinderhalfuur. 5.30 Omroeporkest en gramofoonmuziek. 7.— Voor de kinderen. 7.05 Zangklasse van de Vereeniging „Zang- lust" met pianobegeleiding. 7.30 Cellovoor- dracht met pianobegeleiding. 8.Berich ten A.N.P. Eventueel: Vraag en antwoord. Hierna: Causerie „De bewegelijke wereld". 3.30 Avro-Amusementsorkest m.m.v. solisten 9.45 Gramofoonmuziek (verzoekprogramma) 10.30 Avro-Dansorkest. 11.Berichten A.N.P. Hierna tot 12.— De Twilight Serenaders (gr.- platen) ENGELAND 391 en 449 M. Geen opgave ontvangen. RADIO-PARIS 1648 M. Geen opeave ontvangen. KEULEN 456 M. 6.20 Gramof oonmuzeik. 7.30 Concert. 8.20 Omroepkleinonkest. 10.30 Gramofoonmuziek. 11.— Kamermuziek. 11.30 Populair program ma. 12.20 Gevarieerd concert. 2.35 Populair concert. 3.30 Omroepkoor en -orkest. 5.30 Gramofoonmuziek. 6.Vioolvoordracht. 6.20 Cnocerten. BRUSSEL 322 M. 12.20 Omroeporkest. 12.50 Gramofoonmuziek 1.30 Omroeporkest. 1.502.20, 5.20 en 6.50 Gra mofoonmuziek. 8.20 Ontspanningsprogramma voor soldaten. 8.50 Gramofoonmuziek. 9.20 Het Omroepsymphonie-orkest. 10.5011.20 Gramofonmuziek. BRUSSEL 484 M. 12.35 Gramofoonmuziek. 12.50 Radio-orkest 1.502.20 Gramofoonmuziek. 5.20 Harp en cello. 7.10 Gramofoonmuziek. 8.20 Uitzending voor soldaten. 8.50 Het Radio-orkest en het Brusselsch cellokwartet. 9.35 Het Radio-orkest 10.3011.20 Gramofoonmuziek. ^ETTTSCHI ANDSENDER 1571 M. 8.40 Het Omroeporkest 9.50 Fragmenten uit de opera ,.La forza del Destino" (gr.pl.) 10.20 Berichten. 10.40 Omroepkleinorkest. 12.20-Ba-- richten. Hierna tot 1.20 Nachtconcert.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1939 | | pagina 9