Repatriëering van Duitschers uit
de Baltische staten.
D'
3iet QMCoysdael dei yeaMiëeiden
Vestiging in voormalig Polen.
NIEUWS IN 'T KORT.
nlNSDAG 10 OCTOBER» 1939
fie Jiussen tukken
Vciidaq. naac de
nieuwe bases, in
Estiand op.
Officieel wordt gemeld aldus een
United Press-bericht uit Berlijn, dat de
Duitsche regeering onderhandelingen is
begonnen met de regeeringen van Estland
en Letland voor de overbrenging van de
Duitsche minderheden met instandhouding
van hun eigendommen, volgens de voor
stellen, die Hitier in den Rijksdag heeft
gedaan.
Uit Tallinn wordt te Helsinki vernomen dat
evacuatie van de Duitsohe bevolking uit
Estland eigenlijk beslist is tijdens het bezoek
van den advocaat Lutz, die onlangs het leider
schap op zich heeft genomen van de Duitsche
artij in Estland. Lutz zou te Berlijn uiteengezet
hebben dat de Duitschers in Estland represail
les zouden te verduren hebben tengevolge van
den gewijzigden politieken toestand. Hij wees
.I <je noodzakelijkheid de evacuatie met spoed
uit te voeren, omdat het Sovjetleger op het punt
stond zijn marsch in Estland te beginnen. On
der de Duitschers in Estland zou de onrust
groeiende zijn. Eenige oude adellijke Duitsche
families zouden geweigerd hebben het land te
verlaten.
In de haven van Riga zijn tal van groote Duit
sche koopvaardijschepen aangekomen. De auto
riteiten zijn begonnen een schatting te houden
van de bezittingen der Duitsche minderheden.
Ook in Tallinn zijn Duitsche schepen voor de
overbrenging der Duitschers aangekomen.
De Reuter-correspondent in de drie Baltische
Staten meldt eveneens, dat inderhaast voorbe
reidingen worden getroffen voor de evacuatie
van Duitschers of afstammelingen van Duit
schers. Volgens een bericht uit Riga zijn de bijna
50.000 Duitsdhers in Letland begonnen hun kof
fers te pakken. Te Riga, Libau en Windau zijn
Duitsche schepen aangekomen. Terwijl de
meeste jongemenschen bereid zijn terug te kee-
ren naar Duitschland, willen anderen, en vooral
ouderen, hun haardsteden niet verlaten.
In Litauen is men een week geleden met de
voorbereidingen begonnen, aldus wordt uit Kau
nas gemeld. Men gelooft, dat de evacuatie zal
beginnen, zoodra de Duitsch-Litausche onder
handelingen geëindigd zullen zijn. In Litauen,
waar de Duitschers tot verschillende evangeli
sche kerken behooren, is een aanzienlijk ver
zet tegen de evacuatie waar te nemen.
Blijkens een Reuter-bericht uit Tallinn
zullen Vrijdag de eerste Russische troepen
Estland binnenmaroheeren om zich naar
de vloot- en luchtbases te begeven, die vol
gens het nieuwe Russisch-Estlandsche
pact tot wederzijdschen bijstand aan - de
Sovjet zijn toegekend. In hetzelfde bericht
wordt gezegd, dat het laatste schip, dat
de Duitschers uit Estland zal evacueeren
volgens Hitler's plan, ook Vrijdag zal ver
trekken.
Volgens een officieele door de Duitsche
radio verspreide mededeeling zullen de
Duitschers, die uit de Baltische landen wor-
den gerepatrieerd gevestigd worden in de
„herstelde Duitsche provincies'' in Polen.
Radiorede van Daladier.
Hedenavond voor alle Fransche zenders.
Havas meldt dat hedenavond te acht
uur Fransche tijd (7.20 uur Nederland-
sche tijd) de Fransche minister Dala
dier een belangrijke rede zal houden,
welke door alle Fransche zenders zal
worden uitgezonden.
PORTUGAL BEVESTIGT ZIJN
VRIENDSCHAP MET
ENGELAND.
President Carmona over zijn reis
naar Zuid-Afrika.
Minister-president Salazar brengt hulde
aan Polen.
De president van Portugal Carmona, heeft
Maandag in de nationale vergadering verslag
uitgebracht van zijn reis naar de Portugeesche
koloniën en de Unie van Zuid-Afrika.
Hij zeide o.a.:
„In de aanwezigheid van den Zuid-Afri-
kaansche vertegenwoordiger alhier wil ik uit
drukking geven aan mijn voldoening, dat ik
de natie van het Gemeenebest op verzoek
van Koning George aen bezoek heb gebracht
en vorts mijn voldoelning erover uit spre
ken, dat de doeleinden van mijn bezoek aan
de Unie overal volkomen worde begrepen".
Gelijk uit deze passage blijkt, werd de ver
gadering bijgewoond door den Zuid-Afrikaan-
schen gezant.
Sprekende over den oorlog zeide de
president in zijn boodschap: „Ofschoon
wij buiten het conflict staan, is er een
speciale reden waarom wij toch zijn be
trokken, n.I. omdat Groot Brittannië er
bij betrokken is, het land. waarmee wij
sinds eeuwen verbonden zijn en jegens
hetwelk wij in trouw aan onze geschiedenis
en aan de gevoelens van ons volk den
nadruk willen leggen op onze vriendschap
in deze moeilijke, bewogen tijden".
Volgens het verslag van het Duitsche
Nieuwsbureau verklaart de boodschap nog, dat
tusschen de Unie van Zuid-Afrika en de Por
tugeesche bezittingen even nauwe betrekkin -
gen van vriendschap bestaan als tusschen
Engeland en Portugal in Europa.
Na president Carmona sprak minister
president Salazar. Deze weigerde toespelingen
maken op den internationalen toestand,
waarbij hij echter twee uitzonderingen
Ten eerste wilde hij een word van innige
sympathie spreken over de heldhaftige opof-
iering van het patriotisme van Polen.
Ook wilde hij zeggen, dat Portugal door zijn
voorbeeld niet alleen wenschte den vrede te
nelpen, doch ook zou meedoen aan het werken
toot den vrede, indien het overtuigd zou kun
nen zijn van het nut van Portugeesche be
doelingen voor een herstel van toestanden, die
opa veiligheid en rechtvaardigheid geven
«Volkomen overeenstemming
over de oorlogsdoeleinden".
Finland zal elk „dictaat"
afwijzen.
Neutraliteitspolitiek, gelijk aan die der
andere Scandinavische landen, blijft
gevolgd.
De Finsche minister van buitenlandsche
zaken, Erkko, heeft in een verklaring tot
Zweedsche journolisten verklaard, dat Fin
land op het gebied van de neutraliteit
dezelfde politiek zal volgen als de overige
Scandinavische landen.
Finland moet natuurlijk het verlangen van
de Sovjet Unie om besprekingen te voeren,
nakomen, overeenkomstig het gewone diploma
tieke verkeer, doch de te behandelen vraag
stukken zijn niet nader omschreven. Welke
deze vragen ook mogen zijn, Finland blijft
ten aanzien van de de neutraliteit een gelijke
politiek volgen als de overige Scandinavische
landen, aldus de minister.
De Zweedsche pers voegt hieraan toe.
dat Finland zal weigeren ieder „dictaat"
te aanvaarden, dat in strijd is met de
strikte neutraliteit.
De juridische positie van het land is sterk
in verband met het non-agressie-verdrag met
de Sovjet-Unie en de internationalisatie van
1921. Volgens de Zweedsche pers zou Rusland
de beschikking willen hebben over de eilan
den Lavansaari, Tyrarsaari, Siejari en Hog-
land.
Volgens Reuter is de Russische uitnoodiging
aan Finland te Helsinki kalm ontvangen, doch
men geeft zich ten volle rekenschap van den
ernst van den toestand. Men verneemt, dat
de Russische uitnoodiging is vervat in alge-
meene termen, waaruit men geen goed denk
beeld van de Russische verlangens kan krij
gen.
Nadre wordt uit Helsinki gemeld:
Paasakivi, de Finsche gezant te Stock
holm, is Maandagavond om 11 uur 20
naar Moskou vertrokken. Hij wordt ver
gezeld door kolonel Paasonen, den eer
sten adjudant van den president der repu
bliek, en Nykopp, den chef de bureau van
het ministerie van Buitenlandsche Zaken.
De oproeping van reservisten.
Terwijl Paasakivi op weg is naar Moskou op
uitnoodiging van het Kremlin, aldus Reuter, is
Finland voortgegaan met het onder de wape
nen roepen van vrijwilligei's. In Finsche politie
ke kringen, wordt er den nadruk op gelegd, dat
dit zuiver een voorzorgsmaatregel is, aange
zien men hoopt, dat de Moskousche besprekin
gen een vriendschappelijke overeenkomst tot
resultaat zullen hebben. Men gevoelt bemoe
diging door de belangstelling, die in de nabu
rige staten getoond wordt voor de resultaten der
besprekingen.
De geheele Finsche pers publiceert de ver
klaring der Zweedsche dagbladen, volgens welke
„een gevaar voor Finland een bedreiging voor
het geheele Noorden is".
Men is zich bewust van den ernst van den
toestand, doch de bevolking van Helsinki blijft
kalm en vastberaden. In een verklaring heeft de
Finsche minister van Financiën den nadruk ge
legd op de moeilijke positie der kleine naties op
dit oogenblik in geheel Europa. Na verwezen
te hebben naar het lot van Oostenrijk, Tsjecho-
Slowakije en Polen voegde hij hieraan toe:
„Rusland klopt thans op de deur van Finland".
Seherjer omlijnins van het oorlogsdoel kan
alleen in overleg met Frankrijk, zegt
Chamberlain.
Chamberlain heeft gisteren in het Lagerhuis
erklaard, dat de regeering van Groot-Brittan-
.'e ,en frankrijk het volkomen eens zijn betref-
nae de doeleinden, waarvoor zij den oorlog
zijn ingegaan.
Chamberlain zeide verder, dat deze bedoelin-
J^orbeide regeeringen meer dan eens zijn tot
Wrukking gebracht. Ongetwijfeld zullen beide
geeringen wanneer de strijd voortschrijdt,
verwegen of hun oorlogsbedoelingen in een
eer specifieken vorm moeten worden gestold,
-^dergelijke verklaring zal evenwel slechts
Jrei? afgelegd op grond van een overeen-
Beaaning tusschen beide regeeringen.
Drie Duitsche vliegtuigen op
Deensch gebied geland.
Alle vliegers geïnterneerd.
Niet minder dan drie Duitsche vliegtuigen
zijn Maandag op verschillende plaatsen in
Denemarken geland
Een Duitsch militair lesvliegtuig heeft een
noodlanding moeten maken op het Deensche
eiland Laaland. De bestuurder, een korporaal,
had in slecht weer den koers verloren en
moest tenslotte wegens gebrek aan benzine
een noodlanding maken. Hij werd geïnter
neerd. Het toestel is in beslag genomen.
Op het Deensche eiland Fanö landde des
avonds een. tweede militair vliegtuig. Een lid
van de bemanning bleek gewond te zijn en
is in een ziekenhuis opgenomen. De drie an
dere inzittenden werden geïnterneerd. Men
acht het mogelijk, dat het toestel bij een ge
vecht in de nabijheid getroffen is, doch be
vestiging van dat vermoeden heeft men niet
gekregen.
Het derde toestel, een militair vliegtuig met
vier inzittenden maakte een noodlanding nabij
Nymindegab aan de westkust van Jutland,
op 27 mijl ten noorden van Esbjerg. De vlie
gers verbrandden hun toestel na de landing.
Zij vertelden de politie, dat zij vertrokken
waren van de Lüneburger Heide ten zuiden
van Hambug „voor een vlucht over de Noord
zee" en dat zij op hun terugreis gebrek aan
benzine kregen. Zij zullen in Varde in Zuid-
Jutland geïnterneerd worden.
Samenwerking van Joden en
Arabieren.
Vorming van een commissie in studie.
De Joodsche liga in Palestina heeft, volgens
Havas. een commissie benoemd, welke de mo
gelijkheid van een samenwerking tusschen
Joden en Arabieren moet bestudeeren. In de
eerste plaats moet deze samenwerking econo
misch zijn; verder omvat zij maatregelen tot
bestrijding der werkloosheid, bescherming
tegen aanvallen uit de lucht en ravitailleering.
Deze week een nieuw Turksch-
Russisch pact?
Ook het bijstandspact met Engeland en
Frankrijk zou in de komende dagen
onderteekend worden.
Berichten uit Ankara geven, naar Reuter
meldt, te kennen, dat Turksche kringen optimis
tisch blijven ten aanzien van het resultaat der
besprekingen van Saradjogloe in Moskou. Ter
wijl officieele kringen nog de meest strikte ge
heimhouding betrachten ten opzichte van den
aard en de vorderingen van de besprekingen, is
in welingelichte kringen de opvatting overheer-
schend, dat deze besprekingen definitief de hou
ding van Turkije zullen bepalen met betrekking
tot den Balkan en de Zwarte Zee. Dit zou dan
moeten leiden tot de afsluiting en onderteeke-
ning in Moskou van een nieuw Turksch-Sovjet-
Russisch pact, mogelijk in den loop van deze
week en zou het mogelijk maken, dat de ver
dragen tot wederzij dschen bijstand van Turkije
mei Engeland en Frankrijk tezelfdertijd even
eens zouden worden onderteekend in Ankara.
Op 26 October zal een Argentijnsch eskader
naar Panama uitloopen voor de bewaking van
de veiligheidszone. Ook strijdkrachten van de
marine luchtmacht zullen aan deze bewaking
deelnemen.
Een der drie bruggen over het kanaal tusschen
Widnau en Heerbrugg, in het Rijndal bij St.
Gallen (Zwitserland) is Maandag door een ont
ploffing vernield. Twee militairen zjjn daarbij'
om het Teven gekomen.
Twaalf Engelsche organisaties, waarvan in
totaal 1.500.000 jonge menschen lid zijn, hebben
een plan uitgewerkt, waardoor zij het land van
den grootst mogelijken steun der jeugd willen
verzekeren. Tot deze organisaties behoort de
padvindersbeweging.
De vroegere Belgische premier Theunis.
die door de regeering met een economische op
dracht naar de Vereenigde Staten is gezonden,
heeft Brussel Maandagmorgen verlaten. Men
veronderstelt, dat hij in Italië scheep zal gaan.
In antwoord op een vraag in het Lagerhuis,
heeft de Britsche minister der posterijen, majoor
Tryon, verklaard, dat hij in overweging zal ne
men de luchtpost uit te breiden door middel van
neutrale luchtvaartlijnen.
WOENSDAG 11 OCTOBER 1939.
HILVERSUM I 1875 en 414.4 M.
NCRV-uitzending. 6.30—7.00 Onderwijsfonds
voor de scheepvaart.
8.00 Eventueel berichten ANP, Schrift
lezing en meditatie. *8.15 Gramofoonmu-
ziek. (9-30—9.45 Geluk wenschen). 10.30
Morgendienst. 11.00 Gramofoonmuziek. 11.15
Ensemble v. d. Horst en gramofoonmuziek.
tOm 12.45 eventueel berichten ANP.), 1.30
Orgelconcert. 2.30 Gramofoonmuziek. 3.00
Christ, lectuur. 3.303.55 Gramofoonmuziek.
4.00 Vioolvoordracht met pianobegeleiding en
gramofoonmuziek. 4.45 Felicitaties 5.00 Voor de
Jeugd. 6.00 Land- en Tuinbouwcauserie.
6.20 Gramofoonmuziek. 6.30 Taalles en
causerie over het Binnenaanyaringsreglement.
7.00 Berichten. 7.15 Muzikale causerie. 7.45
Gramofoonmuziek. 8.00 Berichten ANP., her
haling SOS-berichten. 8.15 Evangelisatie-
dienst. 9.45 Bel Canto (10.00—10.30 Be
richten ANP.) actueel half uur). 11.20 Gra
mofoonmuziek. 11.5012.00 Schriftlezing.
HILVERSUM II 301.5 M.
VAR A-Uitzending. 10—10.20 v.m. VPRO,
6.30—7.00 RVU, 7.30—8.00 VPRO.
8.00 Berichten A. N. P., 8.15 Gram. muziek.
9.30 Causerie „Onze keuken" 10.00 Morgen
wijding. 10 20 Voor arbeiders in de continu
bedrijven. 11.30 Voor de vrouw. 12.00 Gramo
foonmuziek. 12.15 VARA-orkest.. 12.45 Be
richten ANP., gramofoonmuziek. 3.15 Voor
de kinderen. 5.30 VARA-orkest. 6.30 „Grapho-
logie. middel tot menschen kennis." lezing. 7.00
VARA-kalender. 7.05 Felicitaties. 7.10 Koor
zang. 7.30 Bijbelvertellingen. 8.00 Herhaling
SOS-berichten, 8.03 Berichten ANP. VARA-
Varia. 8.15 Vraag en antwoord. 8.30 VARA-
orkest en solisten. 9.15 Raditooneel. 9.45
Gramofoonmuziek. 10.00 Causerie „Schuldig
of onschuldig?" 10.07 De Ramblers. 10.40 Me
dische vraagbaak. 11.00 Berichten ANP. 11.10
Gramofoonmuziek. 11.3012.00 Orgelspel.
DROITWICH 1500 M.
Geen opgave ontvangen.
RADIO-PARIS 1648 M.
Geen opgave ontvangen.
KEULEN, 456 M.
6.20 en 5.50 Gramofoonmuziek. 6.30 Otto
Fricke's orkest. 7.50 Het Amusementssextet
en solist. 9.30 Gramofoonmuziek. 10.00 Po
pulair concert. 10.30 Omroeptrio en solisten.
11,20 Omroeporkest. 1.35 Populair concert.
2.35 Gramofoonmuziek. 3.20 Leo Eysoldt's
orkest en solisten. 5.00 Zang. 5.20 Orkest
van de Rijksarbeidsdienst. 7.4012.20 Zie
Deutschlandsender.
ÏRUSSEL 322 M.
12.20 en 1,302.20 Gramofoonmuziek. 5.20
Zang en gramofoonmuziek. 6.50, 7.20 en 7.45
Gramofoonmuziek. 8.20 Ontspanningspro
gramma voor soldaten. 8.50 Omroepsymphonie
orkest, gemengd Omroepkoor en solisten.
10.50—11.20 Gramofoonmuziek.
BRUSSEL 484 M.
12,35 Omroepdansorkest. 12.50 Gramofoon
muziek. 1.30 Omroepdansorkest. 1.502.20
Gramofoonmuziea. 5.20 Omroepsymphonie-
orkest (opn.) 5.35 Zang. 5.50 Omroepdans
orkest. 7.05 Gramofoonmuziek. 8.20 Uitzen
ding voor soldaten. 8.50 Raditooneel. 9.50
Gramofoonmuziek. 10.30 Het Eugène Ysaye-
kwartet (met toelichting). 11.0511,20 Gra
mofoonmuziek.
DEUTSCHLANDSENDER 1571 M.
7.40 Orkest van Rijksarbeidsdienst. (In
de pauze: Voordracht). 3.20 Omroeporkest.
9.20 Berichten. 9.40 Otto Dobrindt's orkest.
(Om 10.00 Berichten). 11.20 Berichten. Hier
na tot 12.00 Nachtconcert.
Gedachte van een
Europeesche federatie
wordt besproken.
Velen in Engeland achten een ruimer
omschrijving wenschelijk.
Onze Londensche correspondent schrijft:
E kortste aanduiding van het doel van
den oorlog, die van officieele Britsche
zijde is gegeven, is „de vernietiging
van het Hitlerisme". Dit Hitlerisme is
deri aangeduid als de kwade macht, die met
agressief geweld het nationaal bestaan, de on
afhankelijkheid en de vrijheid van de staten van
Europa bedreigt of reeds heeft vernietigd.
Verder is men hier in de aanduiding van het
oorlogsdoel officieel niet gegaan. Velen vinden
het voldoende, meer waarschijnlijk vinden het
onvoldoende. Zij stellen vast dat dit een nega
tief oogmerk is en zij vragen wat er met Europa
zal gebeuren of hoe ons werelddeel zich zal vor
men in zijn verschillende nationaliteiten, als
men hier met dit verklaarde doel is geslaagd.
Het vraagstuk wordt in Engeland levendig
besproken en in de bespreking worden de po
litieke scheidingslijnen van den vredestijd weer
waarneembaar. Men onderkent er duidelijk de
Liberale, de Conservatieve, de Labour-opvat-
tingen in.
De Tory-school wenscht niet te ver in de toe
komst te kijken en is daarom geneigd de aan
dacht samen te trekken op het onmiddellijk oor
logsdoel.
Het is duidelijk dat „de vernietiging van het
Hitlerisme" een oorlogsleus is, die personen van
alle politieke gezindten met vervoering aan
heffen. Over dit specifieke zij het negatieve doel
bestaat geen verschil van meening. De Tories
voegen er in het algemeen (er zijn naar men
weet verscheidene „verlichte" Tories, die groote
belangstelling aan den dag leggen voor ver-rei
kende plannen voor wereldhervorming) als po
sitieve oogmerken aan toe het herstel tot hun
vroegeren staat van die landen, die reeds de
slachtoffers van het Hitlerisme zijn geworden
en maatregelen, waarmee zal worden voorko
men dat agressieve naties in de toekomst haar
kans krijgen.
Dat komt dus neer op herstel van den status
quo (min of meer) in Europa en een Duitsch
land, in dien staat, dat niet langer bij machte
zal zijn er aan te tornen of hem te vernietigen.
Het lijkt gewenscht terstond vast te stellen
dat een aldus omschreven oorlogsdoel zich vol
strekt niet in den bijval van de meerderheid
der toonaangevende Britten verheugt. Zij willen
een duidelijker, een ruimere, een meer omvat
tende omschrijving. Zij willen dat de wereld in
haar geheel zoo spoedig mogelijk zal weten,
waar Engeland en Frankrijk voor vechten en
dat het bezielende kennis zal zijn, die zoowel de
rechtvaardigheid als de onbaatzuchtigheid van
de geallieerde zaak boven allen twijfel zal stel
len en, daarom, van invloed zal zijn op de hou
ding van de neutrale landen, de Vereenigde
Staten en Italië vooral, en wie weet de
groote Sovjet-republiek. Het negatieve doel, tot
heden aangegeven, moet de gedachte wekken
dat Engeland niet zoo zeer om groote mensche-
lijke beginselen als om zijn eigen belangen en
die van het Britsche Rijk, voor het oogenblik
bedreigd, ten oorlog is gegaan. Die gedachte is
onjuist, behoort in elk geval onjuist te zijn.
Niet alleen in zulke algemeene termen wordt
het ruimere doel van den oorlog hier aangege
ven. Met „de groote menschelijke beginselen'
bedoelt men vooral de vrijheid en de democra
tie, persoonlijke en nationale vrijheid en daar
om ook een beteren vorm van democratie dan
kan aarden in de gebieden van imperialistische
mogendheden. In Labour-kringen wijst men op
de houding van de Congres-partij in Britsch-
Indië als voorbeeld van de achterdocht, die in
een groot deel van de wereld moet heerschen
over 't geen Engeland met dezen oorlog wil be
reiken. Als Engeland Europeesch imperialisme
bestrijdt zal het dat meer vrucht, meer bijval
en meer steun van de staten die streven en hun
keren naar den triomf van de vrijheid en de de-
mocratïe kunnen doen als het zijn eigen impe
rialisme afdankt. Niet alleen het fascisme en
het Hitlerisme, maar ook het imperialisme moet,
als een maoht, die de rechten van den mensch
aantast, met dezen oorlog geliquideerd worden.
Het is een van de uiterste opvattingen, die
worden gehoord in de discussie over het oor
logsdoel. Ruimer verspreide gematigder mee
ningen gijn dat het hier bedoelde imperialisme
Roosevelt ontving geen verzoek
tot bemiddeling.
Regeering geen andere mededeelingen dan
de perspublicaties bekend.
De secretaris van president Roosevelt,
Stephen Early, heeft verklaard dal voor
zoover hem bekend was. de regeering geen
andere mededeelingen had ontvangen dan
de publicaties in de pers over de aan
duidingen, dat Hitler gaarne zou zien, dat
president Roosevelt een wapenstilstand zou
voorstellen.
Ook het Amerikaansche agentschap Dow
Jones bericht, dat volgens een verklaring van
het Witte Huis, de Vereenigde Staten geen
verdoek hebben ontvangen op te treden als
bemiddelaar in het Europeesche conflict.
Oude Amerikaansche torpedo-
bootjagers weer in dienst.
Voor patrouilleering in de neutrale zones.
Het Amerikaansche departement van Marine
deelt mede, dat 23 torpedobootjagers, die na den
grooten oorlog buiten dienst gesteld werden,
weer opgetuigd zullen worden. Het aantal oude
torpedobootjagers in actieven dienst is daar
mede tot 38 gestegen. De vaartuigen zullen
waarschijnlijk gebruikt worden voor patrouil
leering in de neutrale zönes.
Opvarenden van de „Binnendijk'
naar Londen.
Daarna met de „Statendam" naar
Nederland.
ROTTERDAM, 10 October. De direc
tie van de Holland-Amerika Lijn deelt ons
mede, dat de officieren en bemanning van
het s.s. „Binnendijk" met uitzondering van
de twee gekwetsten, waarschiinliik van
daag naar Londen reizen. Het ligt in de
bedoeling hen met de „Statendam" naar
Rotterdam te laten komen,
reeds lang een proces van liquidatie ondergaat
langs lijnen van geleidelijkheid. De zorg, die in
de groote middenmoot der openbare meening
heerscht, geldt de verwezenlijking in practische
politiek van de eenige beginselen, die orde kun
nen maken van de anarchie in Europa, die een
waardig bestaan en de vrijheid van elke natie
kunnen waarborgen en die het recht op zijn ver
heven zetel terug kunnen plaatsen. Het is wel
duidelijk dat velen dit alleen mogelijk achten
door een of anderen vorm van Europeesche fe
deratie en zij wenschen dan ook dat in de om
schrijving van het Britsche oorlogsdoel althans
de kiem zal liggen van een ontwikkeling in die
richting.
A. K. van R.
DE VOLKSGEZONDHEID IN
NOORD-HOLLAND.
Een eerste systematisch overzicht
der provinciale zorgen.
NIEUWE ORGANISATIE NEET NOODIG
GEACHT.
Het vorig jaar is bij de behandeling van de
provinciale begrooting van inkomsten en uitga
ven voor het dienstjaar 1939 door Prov. Staten
de wensch geuit, dat de leden van Prov. Staten
de beschikking zouden verkrijgen over een rap
port, dat een systematisch overzicht bevat van
hetgeen in Noord-Holland op het gebied van de
volksgezondheid wordt verricht. Ged. Staten
hebben dit toegezegd. Aan het eerste rapport,
terzake opgemaakt door het lid van Ged. Staten,
den heer A. W. Michels, dat tot een lijvig boek
deel is geworden, ontleenen wij het volgende.
Na uiteengezet te hebben hoe na 1909 de
Provincie langzamerhand meer en meer deel
genomen heeft aan het werk der Volksgezond
heid, welke subsidies voor 1939 zijn uitgetrok
ken en ten behoeve van welke instellingen in 't
belang van de volksgezondheid door de Provin
cie borgstelling is verleend, gaat de heer Michels
verder met een overzicht van de geneeskundige
verzorging der bevolking, waaruit o.a. blijkt,
dat heden geen enkele gemeente in Noord-
Holland meer zonder wijkverpleging is. De be
hartiging van de wijkverpleging in de provin
cie is opgedragen aan een Commissie.
In Noord-Holland zijn op het gebied der volks
gezondheid werkzaam de Noordhollandcshe Ver-
eeniging „Het Witte Kruis", de N.-H. Bond van
„Het Wit-Gele Kruis", de N.-H. Vereen, tot 'be
strijding der t. b. c., de Amsterdamsche en de'
Haarlemsche Vereen, tot bestrijding der t.b.c.
Voorts zijn in de provincie gevestigd: 5 sana
toria, 2 kindersanatoria en 5 dagverblijven lig—
hallen). Verder zijn in 12 gemeenten totaal 24
goedgekeurde ziekenhuizen, waarvan 7 in Am
sterdam.
Op het gebied van de kinderhygiëne doet de
Commissie voor Kinderhygiëne in Noord-Hol
land sinds 1920 zeer belangrijk werk; zij geniet
sedert 1928 subsidie van het Rijk en sedert haar
oprichting van de provincie. Zij heeft in haar
dienst den Provincialen kinderarts en drie dis-
ti-icts-huisbezoeksters voor het toezicht op de
wijkverpleegsters-huisbezoeksters, voor zoover
betreft het huisbezoek ten bate der kinderhy
giëne, welke districts-huisbezoeksters tevens de
docenten zijn voor het geven van moeder- en ba
kercursussen.
Op 31 December 1938 had de commissie in 76
gemeenten 24 consultatiebureaux voor zuigelin
gen, geleid door specialist kinderartsen en 82
consultatiebureaux, geleid door huisartsen, onder
haar beheer en toezicht, benevens 12 consultatie
bureaux voor kleuters .waarvan 8 door kinder
artsen geleid. Te Haarlem en Allernaar zijn sinds
eenige jaren consultatiebureaux voor praenatale
zorg opgericht. Zij staan onder leiding van een
gynaeoloog. In 1938 werden door de docenten
47 moeder- en 8 bak rcursussen gegeven.
De verzorging van het gebit, zoowel bij kinde
ren als volwassenen, is nog slecht. De strijd ter
voorkoming van tandziekten en tandbederf is in
ons land nog in het allereerste stadium. In 1933
werd in Noord-Holland een afdeeling van „Het
Ivoren Kruis" opgericht, welke de propaganda
in deze provincie dus ter hand zal nemen. Ijve
rig wordt gewerkt voor de invoering van school-
tandheelkunde. Behalve in Amsterdam, Haar
lem, Zaandam en Heemstede, waar zij is inge
voerd, zijn er vereenigingen gesticht voor Hol
lands Noorderkwartier, West-Friesland en Hol
lands-Midden, omvattende reeds 35 gemeenten.
De afd. Noord-Holland van de Vereen, van
Ned. Gemeenten heeft zich zeer beijverd, het ge
neeskundig schooltoezicht onder de gemeente
besturen in de provincie te propageeren. Zij
heeft in overleg met den Geneeskundigen In
specteur en Ged. Staten een organisatie ontwor
pen, waarbij de indeeling der districten zooveel
mogelijk overeenkomt met die voor de t.b.c-be-
strijding. Door de inzinking in den economischen
toestand is het tot nu toe alleen gelukt, een
district Den Helder op te richten, dat sinds 1933
voortreffelijk werkt.
De voorkoming en bestrijding van besmettelijke
ziekten vindt geheel plaats krachtens de Wet
van 21 Juli 1928.
In de gemeenten Amsterdam, Haarlem, Den
Helder, Alkmaar, Zaandam, Velsen, Hilversum
en Bussum, waar men geneeskundige diensten
heeft, geschiedt dit door dien dienst. Het geheel
staat onder toezicht van den Geneeskundigen In
specteur.
Keuringsdiensten voor de keuring van levens
middelen zijn gevestigd te Alkmaar, Amsterdam
en Haarlem.
De malariabestrijding is krachtig ter hand ge
nomen en wordt gesubsidieerd door de pro
vincie, gemeenten en het Rijk.
Sinds 1936 werd naar een nieuwe methode on-
de rleiding van Prof. Swellengrebel gewerkt in
de gebieden, waar de malaria het meeste voor
kwam en waar op intensieve wijze werd ont-
mugd. Deze methode heeft groot succes. In die
sebieden daalde de malaria van 566 op 75.
In zijn slotwoord zegt de heer Michels o.a.:
„Er groeit naar onze meening een organisatie
op het platteland, waarin de Provincie leidend
en steunend optreedt en verder kan optreden.
Zoo gezien, achten wij het onvruchtbaar, met
omverwerping van wat spontaan is opgekomen
(ook al groeit dit op het oogenblik niet zoo har
monisch als wij dit gaarne zouden zien) tijd en
geld te besteden voor een geheel nieuwe orga
nisatie."
En verder „Het eerste noodige is. dat de or
ganisatie der Kinderhygiëne wordt afge
bouwd. De betrokken Commissie heeft zich reeds
met een plan tot Ged. Staten gericht.
Vervolgens zal moeten worden getracht, de
Noord-Hollandsche gemeenten tot samenwer
king te brengen, teneinde het geneeskundig
schooltoezicht tot stand te zien komen.*"
