.A'
JCunsf
toe wut Ocanïe-fraek bepleit
Neutraliteitspolitiek heeft de
instemming van alle kamerleden
Jiutdewliegtuiy nawi
Moederhart klopt
de Oast.
voor haar kroost.
■SPAG 25 OCTOBER 1939
optreden tegen
III SCHEEPVAART.
aft ze* economische
betan&en.
v.i voorloopig verslag yan de Tweede Ka-
buitenlandsehc zaken is het volgende
verklaarde men met waardeering te
nnis genomen van de stappen, welke
jj£> Nederlandsche zijde werden onderno-
•dvaDvan den wereldvrede, eerst in den
den bekenden vredesoproep van zeven
S fa" iater in dien van het aanbieden van
fSSèa door H. M. de Koningin en Z. M.
der Belgen.
stappen, toen de oorlog eenmaal was
niet zijn gevolgd door gelijksoortige
tot he'-stel van den vrede, noemden vele
begrijpelijk- Zoodanige pogingen toch
l& veej verder strekkenden aard zijn en
des kunnen hebben, welke als minder
Stëj®, zouden moeten worden beschouwd.
*Sleden konden zich met de algemeene
- «van dit beloog niet vereenigen. Naar hun
"^dient de regeering ernstig te overwegen,
tf'J het initiatief tot het openen van vredes-
vondelingen behoort te nemen.
Onze neutraliteit.
„ifdandigheidspolitiek, door de regeering met
■eX de internationale aangelegenheden
had de instemming van alle leden.
Sde zorgvuldigheid, door de regeering be-
van onze handelsschpeen zeer geruimen tijd voor
orderzoek zijn vastgehouden, dat ladingen geheel
of gedeeltelijk in beslag werden genomen, en dat
zelfs postzendingen van boord werden gehaald,
een en ander ten deele of geheel in strijd voor
zoover het de genoemde postzendingen betreft in
flagranten strijd met de positieve normen en
met den geest van het internationale recht. Gaarne
zouden de hierbedoelde leden vernemen, wat de
regeering heeft gedaan ter bevordering van een
wijziging van dezen ongewenschten toestand.
Een Oranjeboek.
Van verschillende zijden werd de vraag gesteld,
of de regeering den tijd nog niet gekomen acht
voor het uitgeven van een oranjeboek, waarin
wordt weergegeven al hetgeen door haar in verband
met de huidige internationale omstandigheden
is gedaan, en waaruit zou kunnen blijken van den
geest van volkomen zelfstandigheid en onafhanke
lijkheid van buitenlandsche invloeden, welke bij
het nemen van de vereischte beslissingen en het
treffen van de noodig geachte maatregelen heeft
voorgezeten.
Erkenning van de Poolsche regeering.
Verscheidene leden gaven als hun meening te
kennen, dat onze neutraliteit medebrengt, dat Ne
derland de Poolsche regeering blijft erkennen, ge
lijk het dat ook in den vorigen wereldoorlog met de
Belgische regeering deed, welker zetel toen even
eens naar een vreemd land verlegd was.
rsd,
'if.^bet'heffen' van de noodige maatregelen
■■p neutraliteit naar alle zijden te bescher-
.«.«el te land als ter zee als in de lucht,
ftZea haar gaarne hulde. In dit verband
'trien er prijs op, ook bij deze gelegenheid
Z eleven aan zijn waardeering voor de groo-
■Jwjding, waarmede leger en vloot
kat kwijten.
Jemerkt werd voorts, dat het bij een beweer-
"'hending van onze neutraliteit door een der
J it conflict betrokken partijen niet op den weg
itenpartij ligt, te trachten op grond van haar
n oordeel ons land tot het aannemen van een
■je houding te bewegen.
De Volkenbond.
tor vele leden gaven als hun meening te ken-
j|aj de voor de hand liggende vraag, of er in
nijdige omstandigheden nog wel aanleiding is,
Volkenbond in stand te houden, in bevesti-
fa,» moet worden beantwoord.
Wge leden achtten het noodzakelijk, dat Ne-
uj zich, mede ter demonstratie van zijn neu-
"jieit, onmiddellijk uit den Volkenbond terug-
li.
Beperking van openbare meenmgs-
uiting gewenscht.
tor vele leden verklaarden het ernstig te be-
••■jren dat blijkbaar niet door allen in den lande
crdl gevoeld, dat de neutraliteitspositie, welke
,'dhs welbewust hebben gekozen, ook zekere be-
«iingen oplegt met betrekking tot de openbare
saingsuiting.' Het spreekt wel vanzelf, dat er
sa enkel bezwaar tegen bestaat, dat de pers
Sb welke richting ook ook thans haar ziens-
lenbaar blijft maken over de staatkundige
welke in de bij het conflict betrokken
kden toepassing vinden. Doch zij zal bij haar
Kikhtgeving en bij haar bespiegelingen de noo
te matigheid moeten betrachten, voor zoover die
fe oorlogvoerende partijen als zoodanig betreffen,
ïiluurlijk wil dit niet zeggen, dat zij niet ten volle
riek zou mogen oefenen op de maatregelen, welke
jitóligerenten ten opzichte van ons land, met
lae ten opzichte van onze scheepvaart, nemen,
li ral echter groote omzichtigheid moeten in acht
:ir,en bij de bespreking van den oorlog zelf, van
tb oorzaken en zijn beloop. Ook in dit opzicht
J het uiten van haar meening haar niet kunnen
urden ontzegd. Zij zal zoo objectief mogelijk moe-
te blijven en zich van elke ophitsing moeten ont-
hén. In het bijzonder de nationaal-socialisti-
tee en de communistische pers geven, naar werd
iperkt, in dit opzicht van weinig verantwoor-
ijkheidsbesef blijk. Doch ook bladen van andere
riling toonen te dezen aanzien een bedroevend
prek aan zelfbeheersching. Gaarne zouden deze
ifei vernemen, of naar het oordeel der regeering
fr. ervaring, welke met betrekking tot zekere bladen
te. dusver is opgedaan, geen aanleiding behoort te
pea, tegen dezen aanval op onze neutraliteit
fa binnen uit krachtige maatregelen te nemen.
Als onze economische belangen door een der
tó'gvoerehde partijen worden getroffen, staat het
ri;ïns verscheidene leden bij uitsluiting aan ons
S'ceoordeelen, hoe daartegen zal worden opgetre
den zal de tegenpartij zich van elisie inmenging
'Êooren te onthouden. Met name zal deze daaraan
ten aanzien van zich zelf geen consequenties
i—an verbinden. Zoo zal zij, wanneer wij door
e blokkademaatregel getroffen worden, zeker
kunnen verlangen, dat wij, ten koste van onze
n voorzieningen, dezelfde hoeveelheden zou
te blijven uitvoeren als voorheen,
h dit verband vroegen vele leden in het bijzon-
i'-' de aandacht voor de feiten, dat verscheidene
„Beemsterdijk" lag vier weken in
de Downs.
Slechts zeer klein deel van de lading gelost.
Dinsdagavond om kwart over acht is het s.s.
„Beemsterdijk" van de Holland-Amerika-Lijn te
Rotterdam aangekomen. Het schip, dat een opont
houd van vier weken in de Downs had, heeft lig
plaats genomen in de Maashaven. Kort na aankomst
hadden wij een onderhoud met eèn der officieren,
die verschillende bijzonderheden over de wel zeer
langdurige reis mededeelde. De „Beemsterdijk" ver
trok op 13 September van New York met een la
ding stukgoederen, w.o. duizend ton ijzeren platen
en groote hoeveelheden hout, tabak, en meel. De
reis naar Engeland duurde twaalf dagen en ver
liep vrijwel normaal, slechts eenmaal in de om
geving van New Foundland, werd de „Beemster
dijk" gepraaid door een oorlogsschip van onbeken
de nationaliteit, dat achter het Nederlandsche
schip aanvoer. Het was reeds laat in den avond
men kon aan het oorlogsschip, dat op vrij grooten
afstond volgde, geen herkenningsteeken onderschei
den. Vermoedelijk was het een Britsch patrouille
vaartuig.
Nadat de naam van het Nederlandsche vracht
schip en het doel van de reis waren overgeseind,
kon de „Beemsterdijk" haar reis vervolgen.
Op 25 September kwam men bij de Downs aan.
Daar kwam een Engelsche officier aan boord om de
papieren te controleeren en toen ving het wach
ten aan.
Zaterdag j.l. kreeg de kapitein bericht, dat men
moest opstoomen naar Southend, waar een klein
deel der lading, acht balen koperafval, moest wor
den gelost. Toen dit gebeurd was, werden de pa
pieren aan boord teruggebracht en kreeg men
vergunning om naar Rotterdam te vertrekken.
T eraardebestelling
dr. ir. H. Wortnian.
Groot was de belangstelling Dinsdagmiddag op
de oude algemeene begraafplaats in het Plantsoen
te Amersfoort bij de ter aardebestelling van het
stoffelijk overschot van dr. ir. H. Wortman, in
leven oud inspecteur-generaa.l van den Rijkswater
staat en oud directeur-generaal der Zuiderzee
werken.
Aan de groeve sprak ir. C. J. P. de Blocq van
Kuffeler hoofd-ingenieur-directeur van den Rijks
waterstaat.
Spr. gaf uiting aan zijn grooten eerbied en groote
waardeering voor al hetgeen dr. Wortman voor ons
land is geweest. Reeds als zeventienjarige behaal
de Wortman het einddiploma van de burgerschool
ia zijn geboorteplaats Amersfoort. Vier jaar later
was hij ingenieur.
Wortman was een bekwaam ingenieur, die met
groote rust en degelijkheid werkte, een man van
onkreukbare eerlijkheid, die bij al zijn medewer
kers de liefde voor hun arbeid wist op te wekken.
Dat Lely juist heeft gezien, door hem met de lei
ding te belasten, van de afsluiting der Zuider
zee is wel gebleken, door de succesvolle uit
voering van dit werk.
Toen hij eenmaal als directeur-generaal optrad
heeft hij getoond bijzonder vrij te staan tegenover
de technische ontwikkeling en heeft hij de oplos
singen voor alle problemen, die zich konden voor
doen weten te vinden. Hij laat een onuitwisbaren
indruk op al zijn medewerkers achter.
Daarna sprak dr. G. Prins uit 's Gravenhage
enkele korte woorden van dank als vriend.
Ds. M. de Roon uit Drumpt sloot de plechtigheid.
het moderne sprookje.
ten ontboezeming in pxoza
en poëzie.
Arbeider bestal zijn eigen broer.
Daarna nog het huis in brand gestoken.
Door snel en krachtig optreden is de Tielsche
politie er in geslaagd een lossen arbeider te ar
resteeren, die Zondag brandstichtte in een door
hem met zijn vader en broer bewoond huis,
nadat hij zich eerst een gedeelte van de gelden
toegeëigend had, die zijn broer, een man, waarop
evenals trouwens op den vader niets aan te
merken is, als courantenbezorger onder zijn be
heer had.
De brandstichting werd ontdekt, doordat de
politie bij het gebruikelijke onderzoek naar het
ontstaan van den brand in het niet-venbrande
gedeelte van het huis met petroleum overgoten
ipapier en kleeding en in 'n bedstede in het hevigst
door het vuur aangetaste gedeelte bovendien veel
papier aantrof.
Deze ontdekking deden de politie een uitge
breid onderzoek instellen, met het gevolg, dat
de losse arbeider R. v. d. V. als de vermoedelijke
dader gearresteerd werd.
De man heeft reeds een bekentenis afgelegd.
Het nader onderzoek had evenwel ook nog
tot gevolg, dat ontdekt werd dat het slot van de
trommel, waarin een broer van den gearresteerde
de gelden opborg, die hij onder zijn beheer had,
verbroken was en dat een gedeelte van deze
gelden verdwenen was.
Ook hier leidde het spoor naar den reeds
eerder, genoemden arbeider die ook ten aanzien
van dit feit een bekentenis aflegd.
LS één van de wetenswaardighe
den deelde vandaag de wekelijk-
y* sche Nirom-uitzending mee, dat
alle plaatsen op booten en in
vliegtuigen voor de komende maanden zijn
besproken in de richting Holland-Indië.
Voor de tegengestelde richting is weinig of
geen animo. Een duidelijk bewijs, dat in deze
dagen Indië voor een aangenamer en veili
ger deel van onze verdwaasde wereld wordt
gehouden dan Europa" schreef oom Theo-
door ons deze week.
Oom Theodoor woont aan de Heemsteedsche
Dreef. Hij heeft een radio, die hij aandachtig be
luistert en een krant, die hij nauwgezet leest.
Daarna trekt hij voorzichtig zijn eigen conclusies
en een enkele maal komt hij er toe, die conclu
sies op te schrijven en als brief te verzenden naar
ons, den neef en nicht, die in een uithoek van
Indië wonen zonder radio en met een krant van
minstens vijf dagen oud.
Wij apprecieeren deze gedegen brieven van oom
Theodoor. En toch is er ditmaal iets, dat mij
zegt, dat oom abuis is.
De passagiers op die volle booten, die in de
komende maanden in het spoor der oude com
pagnieschepen den weg naar Indië om de Kaap
zullen zoeken, zullen niet de touristen zijn, die
daar geen werkkring hen bindt een nieuwe
woonstee zoeken in het land, waar eeuwige zon
de padi rijpen doet.
Het is begrijpelijk, dat oom Theodoor, terwijl
de winter z'n intocht houdt in den Haarlemmer
Hout, ons Indië ziet als een begenadigd stukje
wereld, waarheen ook hij zou willen trekken in
dien hij niet door banden van bloed en econo
mie gebonden ware aan de Heemsteedsche Dreef.
In Indië hoeft niemand zorg te hebben over
kachelbrand en wollen kleeding. In Indië groeit
elementair voedsel de klapper en de pisang
aan de boomen en een bordje rijst met visch en
sajoer kost en zal blijven kosten: 2\'i cent. En
mochten de rijstschuren uitgeput raken, welnu,
mais en cassave zijn er van ouds een volksvoed-
sel geweest.
Oom Theodoor weet dit alles. Hij heeft zijn
radio beluisterd; hij heeft zijn krant gelezen. Hij
meende te begrijpen.
Begrijpt hij?
Kan iemand, die zijn kinderen onder eigen dak
heeft zien groot worden, die er bij was toen Ma-
rietje den uitslag van haar eindexamen H. B. S.
hoorde, die mee aanzat aan Gerrit's promotie
diner en die Jan naar den trein bracht toen hij
die baan in Utrecht had gekregen kan zoo
iemand begrijpen, wat het zelfs in normale tij
den voor Indische ouders beteekent: de kinderen
naar Holland te moeten sturen voor hun studie?
Sommigen worden aan het eind van een Euro-
peesch verlof achtergelaten, anderen reizen on
der geleide van een bevriende familie. Er zijn er,
die in Indië de H.B.S. doorloopen; die gaan, en
voelen zich bij het weggaan al student, alleen.
En er zijn de kleintjes, voor wie op een on-
leunt U zijn van een gevatte koude,
een kwellende hoofdpijn of migraine.
Ze hebban
Koker 12 stuks 50 cent Doosje 6 stuks 30 cent, j
bent U weer na 'n Mijnhardtje.
Want Mijnhardtjes bevatten een combinatie van beproefde)
geneesmiddelen, die eikaars werking krachtig ondersteunen*
(Adv. Ingez. Med.)
in Haarlem
en daarbuiten.
Het garantiecrediet der K. L. M.
-v1 bet afdeelingsonderzoek van de suppletoire
kpMting 1939 voor het verkeersfonds (garantie
Kt rijk ten behoeve van de Koninklijke Lucht-
Maatschappij voor Nederland en Koloniën
ter zake van een door die maatschappij aan
j!«arekening-courant-crediet) hebben de Twee-
- Xêfflerleden, volgens het verslag der commissie
jï rapporteurs van verschillende zijden op een
toelichting aangedrongen. In het bijzonder
men willen vernemen, op welke gronden de
jSRchting berust, dat de K.L.M. in de jaren 1941
•- met 1943 op het aan te schaffen materiaal
;»'êel zal kunnen afschrijven, dat zij daaruit het
•i *jjze van voorschot op te nemen bedrag van
■J-.yO.OOO zal kunnen aflossen. Uit deze zonder
--veering neergeschreven verzekering spreekt
optimisme- dat, naar verscheidene leden vrees-
-. merkten nog op. dat op de begrooting van Goupll op de plaats, en deelde met luider stemme
-misbedrijf der P. T. T. een hooger bedrag meCj dat z M om eif uur verwacht moest worden.
Dan werd fluks alles in de was gezet, loopers wer
den door de zalen gelegd, de chef, de bekende
heer Tersteeg, trok zijn vierkante jas aan, speldde
er zijn ridderorden op en liet de portefeuilles met
aquarellen gereed zetten. Het was zoo in het be
gin van de tachtiger jaren juist de tijd waarin
de mooiste Hollandsche aquarelkunst werd ge
maakt. Wie de vorige week de veiling der verza
meling Völcker-Verstolk bij Frederik Muller ge
zien heeft, kan er zich een idee van vormen. De
deftige employés der firma Goupil maakten zich
extra-netjes en precies om elf uur stapte de Ko
ning binnen en liet zich minzaam door den cor-
recten heer Tersteeg het een en ander toonen.
Het bezoek was meestal van zeer korten duur en
het resultaat was dat een paar aquarellen van
Hoynck van Papendrecht naar het Paleis in het
gerechtvaardigd zal blijken.
De Hollandsche soldaat in de Hol
landsche Kunst.
Hij neemt er geen overheerschende positie in;
integendeel. Specialisten in militaire onderwerpen
komen in de Hollandsche schilderkunst bijna
niet voor. Noch in ons heldentijdperk, noch in de
jaren na 1800, zal men ze kunnen aanwijzen. In
de zeventiende eeuw komen ze voor in genre
schilderijtjes waarop kaartende, dobbelende, drin
kende soldaten zijn afgebeeld, dan komt er ge-
iuimen tijd niets en daarna verschijnt Pieneman
met zijn Waterloo en andere militairia. De Napo
leontische oorlogen brengen in Frankrijk kun
stenaars als Raffet en Charlet naar den voor
grond; de Fransch-Duitsche oorlog doet een gan-
sche phalanx, van schilders in het geweer komen,
van wie Edouard Detaille en De Neufville de po-
pulairsten worden, doch een aantal anderen ze
ker niet minder kundig geweest zijn. In Duitsch-
lana is het de groote Adolf Menzel, die zich aan
de beelding van historische krijgsfeiten waagt
en daarmee de belangstelling in het militairisme
aanmerkelijk verlevendigt. Zien wij in ons eigen
land rond wat de tweede helft van de negentien
de eeuw heeft opgeleverd, dan is de oogst schraal.
Dan duikt, na den, het meestal ook op een histo-
rischen boeg gooienden Rochussen, slechts
Hoynck van Papendrecht op, in Haagsche mili
taire kringen zeer gewaardeerd, en een bijzonder
gunsteling van Koning Willem den Derden. Wan
neer Zijné Majesteit eens een kunstzinnige bui
had, dan verscheen in den vroegen ochtend een
ordonnans in den beroemden kunsthandel van
h* Jr- 1 - ecu hooger
JQgoeding aan de K.L.M. is uitgetrokken dan
S*3® jaar. Is het wellicht de bedoeling, langs
.Vl'e° gelden, noodig voor aflossing, al-
'en deele van rijkswege te doen verstrekken?
bui- V'are ^et beter geweest, daarvan in de
"ig mededeeling te doen.
Chef-commies veroordeeld.
rechtbank veroordeelde den 52-
SrieIph °mmies van M- ter gemeente-se-
e Bilt tot een gevangenisstraf van eer
zes maanden.
®®meonteambtenaar had zich voor een reeks
ha is^ mDlenaar h;
SensöJ?i gemaakt
fcafk e»C ,Ki"gvan gelde:
aan verduistering in
gelden, valschheid in ge-Noördeinde verhuisden.
Het behoort volstrekt niet tot de onmogelijk-
seta Ver^u's'ering als beheerder van gelden.
iJS had verdachte gebruikt om zijn spe-j heden, dat in één dier portefeuilles, den Koning
te kunnen bevredigen, I voorgezet, zich de unieke aquarel van Thys Maris
,De doopeling te Lausanne" bevond, die verleden
week in genoemde veiling voorkwam en daar voor
vierduizend driehonderd gulden door den popu-
lairen revue-artist Lou Bandy gekocht werd. Ne
men wij die mogelijkheid eens even als feit aan,
dan zou vermoedelijk die Thijs Maris, toen, voor
niet zoo heel veel meer dan een Hoynck van Pa
pendrecht, te krijgen zijn geweest. Het is een aar
dige illustratie van de grondige herziening, die
in zestig jaar niet alleen in de kust, doch ook in
de koopers en de prijsbepaling heeft plaats ge
vonden. Zoo heel zoetjes aan zijn we een beetje
mee-veramerikaniseerd, in ieder opzicht.
Doch laten wij tot onze militairen-schilders te
rug keeren. Er zijn er nog wel enkelen die ver
melding verdienen. Zoo was er één onder de nu
meriek fameus-sterke schildersfamilie Koekkoek
die er zich een specialiteit van gemaakt had. Jan
H. B. Koekkoek was zeker een begaafd teekenaar
op zijn gebied, die in een tijd waarin de photo-
mechanische reproductie nog niet zoo zeer de
teekening verdrongen had, voor de Engelsche
tijdschriften oorlogsteekeningen te maken kreeg,
die zeer gewaardeerd werden. Na hem heeft men
in den verdienstelijken Amsterdammer H. M.
Krabbé nog een artist gehad, die, vóór hij hoofd
zakelijk portrettist werd, veel van het militaire
leven (vooral dat der mariniers en matrozen) in
beeld heeft gebracht.
Misschien de eenige werkelijk groote figuur,
ook op dit terrein, is G. H. Breitner geweest.
Rochussens's leerling heeft inderdaad, in zijn
jonge en vurige jaren, laten zien hoe men af
gezien van historische accuratesse of diepgaande
kennis der uniformen louter schilderlijk ge
nieten kon van de prachtige beweging, de innig-
levende kleuren van een escadron blauwe huza
ren die op hun donkere paarden in felle zon de
lichte duinen kwamen afstormen. Daar zijn uit
Breitner's militaire periode verscheidene kunst
werken, die in kleurkracht en teekening, in fel
heid van bewogenheid en zekerheid van techniek,
in de Europeesche schilderkunst der vorige eeuw
mogen meetellen en voor het mooiste werk van
Manet of Degas niet uit den weg behoeven te
gaan.
Zonderen wij Breitner uit dan is het militaire
onderwerp, wanneer het al eens door een artist
van beteekenis behandeld werd, een bijkomstig
heid, een op zichzelf staande bezigheid gebleven.
Daarom echter niet altijd zonder belang. Zoo
is het met een paar groote doeken van Isaac Is-
raëls, waarvan wij er deze week één reproducee-
ren (thans in het Kröller Müller Museum).
Het stelt het vertrek van een groep kolonialen
voor, die van Rotterdam uit naar Indië zullen ver
trekken en, begeleid door mariniers, naar de boot
worden gebracht. Het Rotterdamsche stadsbeeld
(de troep is juist de Leeuwenbrug gepasseerd) is
ruim en tevens zeer typeerend gegeven, gang en
houding der zoo talrijke figuren is eveneens van
een zeer sterke karakteristiek en toch is het anec-
dotische ondergeschikt gebleven aan de schilder
lijke visie op het geheel.
Het is verwonderlijk hoe een nog zeer jong
schilder Isaac was achttien jaar toen hij dit
maakte een dergelijke compositie in een vasten
greep kon bedwingen, zonder in eenig onderdeel
van het twee meter breede doek in aandacht te
verslappen. Dat moet zijn vader, Jozef Israels,
voor den geest gestaan hebben, toen hij, in ant
woord op een complimentje, te kennen gaf: „ik
ben niet knap, m'n zoon Isaac, diè is véél knap
per dan ik".
Men zal niet licht aannemen dat Isaac's schil
derij een veel effect sorteerende reclame voor het
militairisme beteekend heeft. Het is een ietwat
zielige vertooning op een druilerigen Rotterdam-
schen ochtend. De „panache" ontbreekt. Er
schuilt geen Cyrano in den troep. De leutigste fi
guur lijkt een verpersoonlijkt „Vaarwel Marie, ik
moet je gaan verlaten". Het is alles v.'el fel en
scherp geobserveerd, maar Isaac zou zich niet tot
een soldatesk kunstenaar ontwikkelen. Als schil
derkunst leverde hij echter ook hierin reeds iets
buitengewoons, dat zijn genialiteit deed kennen.
J. H. DE BOIS
derneming, of 'n verre post in de buitenbezit
tingen zelfs geen lagere school ter beschikking
staat. Die gaan met een ouder broertje~samen en
komen bij oma in Holland „in den kost".
De ouders hebben 't hun dagelijks voorgepraat:
ze moeten 1 e e r e n!
Ze willen toch groote, verstandige jongens wor
den? Kijk naar Sidin en Admo die hebben
nooit de kans gehad om te leeren, daarom heb
ben ze het ook niet verder gebracht dan kebon.
„Dat zou j ij toch niet willen? En tante is zoo
lief en je zult veel Hollandsch^ vriendjes krijgen.
En over drie jaar komen pappie en mammie met
verlof. Zeg nu zelf, wat is drie jaar".
En het kind ging, en de drie jaren vingen aan,
en de tijd duurde, duurde. De ouders troostten
elkaar: „het had niet anders gekund. Hij moest
toch naar school en omgang hebben met andere
kinderen". Het kind, och, wie zal zeggen hoeveel
verlangen en leed en opstandigheid al die Indi
sche kinderen al die jaren hebben moeten ver
werken! Als er twee en een half jaar om was kon
menige moeder het niet meer uithouden; zij reis
de vooruit naar Holland. Dan kwam het verlof
en 't gezin was vijf maanden lang bijeen, maar
die vijf maanden stormden voorbij!
De koffers waren nog maar net uitgepakt, of
er moesten alweer toebereidselen voor de terug
reis worden gemaakt. Dikwijls bleef dan de moe
der nog een paar maanden na. Dikwijls werden
die paar maanden een half jaar een jaar. De
kinderen konden haar niet meer missen. En de
man in Indië schreef, dat hij wel wilde wachten:
ze moest maar zelf beslissen wat het beste was.
Dat was in normale tijden. Maar nu is 't
o r 1 o g. En nu hebben plots al die vrouwen be
slist: terug naar huis met kinderen en al.
En ouders in Indië hebben getelegrafeerd: hefc
kind moet thuiskomen. „Leeren" telt niet meer
zooveel. Het verlangen, bij elkaar te zijn, telt
meer, het doorbreekt alle verstandelijke overwe
gingen.
Daarom, oom Theodoor, zijn die booten naar
Indië zoo vol! Het zijn voor ons hoewel niet
voor u de thuis varende booten. En nog bie
den deze booten geen plaats genoeg. Luister: In
één van de kranten, die de K. P. M. ons vorigen
Zaterdag bracht, stond een ingezonden stukje,
waarin een nieuw plan geopperd werd. „Zouden
de Nederlandsche scheepvaartmaatschappijen
niet een daartoe speciaal ingericht Kinderschip
kunnen inleggen, dat onder deze aanduiding va
rende, wellicht naast nationale bescherming,
zelfs internationaal vrijgeleide zou kunnen krij
gen? Het schip zou op de meest eenvoudige wijze
ngericht dienen te zijn: een sobere pot, eigen
huishouding doen, ieder zou als tegenprestatie
voor de verlaagde vracht zijn eigen zaken moe
ten redderen in den geest van de padvinderij.
Jeugdleiders zouden eventueel kunnen worden
ingeschakeld. De scheepvaartmaatschappijen
staan, voor zoover ons bekend, geenszins afwij
zend tegen over dit plan. Zouden wij eens mogen
vernemen hoe de belanghebbende ouders onder
onze lezers over de suggestie denken?"
Dus een kinder schip naar het oosten.
Zou het mogelijk zijn? Zou het geëerbiedigd
worden door de oorlogvoerenden?
„Domine infantium, libera nos...." Maar als
dit antwoord u bereikt, oom Theodoor, vaart hefc
kinderschip misschien al.
P.S. Het is weer Zaterdag en wij hebben weer
kranten. En ditmaal lezen wij over een kinder-
vliegtuig, dat, over blokkade- en mijnen
gevaar heen, de Indische kinderen in Holland
veilig naar huis wil brengen. En ook dat zal wel
volgeboekt worden!
We hebben het toch voor je bestwil gedaan.
Wij hebben je ver van ons weg laten gaan
om te leeren.
En als me al somtijds de twijfel bekroop,
dan zeide ik ferm: „Dat is 's werelds beloop,
hij moet leeren".
Ik heb je twaalf heerlijke jaren gehad
Nu ben je niet meer moeders eigenste schat,
maar een jongen.
Een jongen, bij vreemden in huis, en op school,
een rakker in 't leeren, een rakker bij jool
echt een jongen.
En kwamen er brieven, wat was ik dan blij!
Dan dacht ik vol trots „wat beweegt hij
zich vrij,
hij zal leeren
zich beter dan ik door het leven te slaan
en beter dan ik zal hij onder het gaan
zich verweren'".
Zoo is het geweest maar nu dreigt er gevaar
en als a 1 s het komt zijn we niet bij elkaar,
kleine jongen.
En steeds weer herhaal ik maar zul jij 't
verstaan
„We hebben het toch voor je bestwil gedaan,
lieve jongen".
C. C. K.-L.
Wilde staking in Amsterdamsche
haven.
Onder de havenarbeidersreserve.
Dinsdag is in de Houthaven, Coenhaven en
Minervahaven te Amsterdam, een wilde staking
uitgebroken onder het personeelder havenre
serve. De eischen zijn 20 pet. loonsverhooging en.
en verhooging van den kindertoeslag. Bij dez-e
staking zijn driehonderd man betrokken. Het
lossen ligt thans stil.
De organisatiebesturen verklaren, dat zij
slechts verantwoordelijkheid kunnen aanvaar
den vcor eischen en verlangens, die op organi
satorische wijze zijn tot stand gekomen.
Ten aanzien van de loon- en arbeidsvoorwaar
den geldt, wat contractueel is vastgelegd. Ook
op grond der bepalingen van de collectieve ar
beidsovereenkomst kunnen zij geen enkele mede
werking aan de actie van comités of onverant
woordelijke personen verleenen, noch verant
woordelijkheid daarvoor aanvaarden
Zuurkoolprijs verhoogd.
In verband met de sterk opgeloopen koolprijzen,
hebben de zuurkoolfabrikanten, na gepleegd over
leg met de Nederlandsche groenten- en fruitcen-
trale, den prijs der zuurkool verhoogd met drie
gulden per groot vat, hetgeen neerkomt op een ver
hooging van een cent per pond zuurkool.
Lijk van Engelsch vliegerofficier
geborgen.
Dinsdag heeft men het lijk geborgen van een
manspersoon, hetwelk eenige dagen geleden door
een Nederlandschen militairen vlieger was gesig
naleerd op een zandbank ten oosten van Schier
monnikoog.
Men bleek hier te doen te hebben met het stof
felijk overschot van den Engelschea vlieger-offi»
cier F. Evans,
