j)e ottQeCuhsmQel"
Ernstige brand
Nieuw gebrandschilderd raam in de
Remonstrantsche Kerk te Haarlem
in Limburgsche mijn
Vijandelijke vliegtuigen
boven de Engelsche kust
Aöierikaansche recordvliegers gedaald.
I/)NG BEACH, Californië30 October (Ha-
De vliegers Carroll èn Clyde
ochlieper zijn na een vliegtocht van 30 dagen
ffl een gesloten circuit gedaald. Zij hebben
«wegedeeeld 726 uren in de lucht te zijn ge
lest en daarmede een nieuw wereldrecord te
rtnnrJ1 °evesti§'d. Het oude record was in 1935
en L Ameril?anen Peet en Ay Key met 653 uren
9 üun namen gebracht.
Geschenk bij het afscheid van Dr. A. H. Haentjens
Als een blijvende herinnering aan den scheidenden voorganger werd Zondag in de Remon-
itrantsche kerk, nadat dr. A. H. Haentjens zijn afscheidsrede had uitgesproken, een gebrand-
fchilderd raam onthuld en aan Dr. Haentjens opgedragen. Het raam stelt voor de Opwekking
van Lazarus. Links treedt Lazarus uit een rotsgraf, nadat de steenen zijn afgewenteld. Martha,
(de bedrijvige), in rood gewaad, ontbindt hem. Maria (de berustende lijdzaamheid), zit aan de
voeten van Jezus, in blauw gewaad. Op den achtergrond toeschouwers en landschap. Het raam
Is ontworpen en geschilderd door den Haarlemschen kunstenaar Roelf Gerbrands. De technische
uitvoering geschiedde op het atelier Le Nobel, alhier. De namen van hen, die het huldigings
comité tot de aanbieding van deze nieuwe, voortreffelijke aanwinst voor het kerkgebouw in
staat stelden, zijn verzameld in een album in gebatikt perkamenten band. Het bevat, behalve
de namen, een oorkonde, die eveneens door den heer Gerbrands versierd en geteekend werd. Ook
dit album werd Dr. Haentjens aangeboden.
Machinist omgekomen
Het vuur woedt voort
EIGELSHOVEN, 30 October. Een
teer ernstige brand woedt op het oogenblik
op de 378 meter-verdieping in de onder-
pondsche werken van de mijn Laura al-
hier.
In den nacht van Zaterdag op Zondag is deze
brand onstaan in een pijler op deze verdie-
ping.
Zondagochtend werd bij de gebruikelijke
controle de brand ontdekt. Inmiddels was
reeds een machinist, die 's Zondags de pompen
controleert afgedaald. Hij meldde zich niet op
het overeengekomen uur, waarop een reddings
brigade met een zuurstofapparaat afdaalde.
De machinist werd op vrij grooten afstand
van de brandhaard aangetroffen. Hij was
blijkbaar door koolmonoxyde verrast en aan
vergiftiging overleden.
Het. slachtoffer, de 32-jarige Hongaar O. Ja-
nusch uit Chèvremont, gemeente Kerkrade.
vas gehuwd en vader van een kind.
Op het oogenblik woedt de brand nog voort. De
reddingsbrigade tracht het vuur in te dammen
door het maken van muren in de ondergrondsche
gangen.
De Maandagochtendploeg is niet afgedaald.
Nieuw spoor in de koffer
moordzaak?
Motorrijder verschaft inlichtingen.
AMSTERDAM, 30 October. De rechter
commissaris in strafzaken, mr. P. B. Dijkster-
huis, heeft Zaterdag een oproeping doen publi
eren met betrekking tot de koffermoord te
Amsterdam.
Naar aanleiding van deze oproeping heeft zich
een motorrijder aangemeld, die in den nacht van
8 op 9 Juli tusschen Terschuur en Hoevelaken
beeft gereden. Hij zag een auto stilstaan,
"aarin een koffer werd geplaatst. De wagen was
een Opel met een Duitsche nummerplaat, waarop
deletters 1.1. voorkwamen. Het cijfer heeft de
motorrijder niet precies kunnen onderscheiden.
Het vermoeden bestaat dat de automobilist
«n koffer gevonden heeft en in zijn wagen
"«ft gezet.
De rechter-commissaris heeft den motorrijder
Singaporekoffer getoond en deze ver
jaarde, dat de automobilist eèn dergelijken
Koffer in zijn auto laadde.
Ruim dertig dagen in de lucht.
Vergeefsch beroep van Estlandsclie
communisten op de Sovjet-Unie.
Moskou wenscht hun agitatie niet te steunen,
HELSINKI, 30 October. De berichten uit
Tallinn over massa-arrestaties van Estlandsche
communisten, worden door goed ingelichte krin
gen bevestigd. Er wordt verklaard dat er tus
schen Estland en Rusland volledige overeen
stemming is bereikt, dat Estland elke poging van
Estlandsche communisten om een nieuwe po
litieke crisis te forceeren zal onderdrukken. Vele
Estlandsche communisten, welke een beroep
hebben gedaan op het Sovjet-commando hen te
helpen bij heit bevrijden van vrienden uit de
gevangenis, hebben daarop een absolute weige
ring ontvangen en kregen ten antwoord clat in
Rusland dergelijke agitatoren opgehangen wor
den. United Press)
Italië en de oorlog.
De tijd rijp voor Italiaansch vredesinitiatief,
zegt Senator King.
WASHINGTON. 30 October. Senator King
verklaarde tegenover United Press dat de tijd
nu rijp is voor Italië om het initiatief te nemen
om een vredesconferentie, volgens de Pauselijke
encycliek voor te stellen. Het is- nu zaak voor de
Italianen, die geen bolsjewisten zijn, hun relatie
met Duitschland, in verhand met het Duitsch-
Russische accoord, opnieuw te taxeeren. Italië
zou nu een meesterzet kunnen doen om door het
bijeenroepen van een wereldconferentie te trach
ten een eind te maken aan het huidige con
flict en een algemeene demobilisatie te verkrij
gen.
De Pauselijke encycliek biedt een goed motief
voor een dergelijken stap. (United Press).
De geruchten inzake een Donau-
federatie.
BRUSSEL, 30 October. In minstens vijf hoofd
steden wordt de gedachte van een Donaufederatie
onder leiding van het Huis Habsburg druk be
sproken. Het zou de bedoeling zijn een statenblok
te vormen, zich uitstrekkende van het Meer van
Constanz tót aan de Zwarte. Zee op grondslag
van een tolunie. De hiertoe behoorende landen
zouden een gemeenschappelijke buitenlandsche po
litiek voeren, doch overigens volkomen onafhan
kelijk blijven.
Engeland 'en Frankrijk zouden geen bezwaar
hebben tegen een restauratie van de Habsburgers,
doch het is bekend dat van de zijde van de vroe
gere Kleine Entente steeds verzet tegen herstel
van dit Huis heeft bestaan. De geallieerden zijn
zich er van bewust dat met deze omstandigheid
rekening moet worden gehouden.
Ook wordt de idee van een Weichsel-federatie
onder de oogen gezien, waartoe o.a. de Polen en
wellicht de Tsjechen zouden behooren.
(Unitéd Press.)
Luchtalarm op verscheidene
plaatsen
New-York—Lima zonder tusschen-
landing.
NEW-YORK, 30 October (A.N.P.l Humbert»
Gallino, het hoofd der Peruaansche luchtmacht
en zijn broeder Victor, een kapitein, zijn Zondag
met een vliegtuig van Floyd Bennett Field ver
trokken voor een vliegtocht naar Lima (Peru),
een afstand van 4100 mijl, zonder tusschenlan-
ding. De vlucht was wegens het slechte weer een
week uitgesteld.
ENGELSCHE HULDE VOOR
MUSSOLINI.
Zijn positie als internationaal
staatsman zeer versterkt, constateert
de „Daily Telegraph".
DE POSITIE DER GEALLIEERDEN IN
DEN BALKAN.
LONDEN, 30 October (Reuter). Victor Gor
don Lennox, de diplomatieke medewerker van
de Daily Telegraph, betreurt in eenlang artikel
waarin hij een overzicht geeft van de politiek
van Italië in de laatste jaren, dat Hitier ge
weigerd heeft Mussolini's matigenden invloed te
aanvaarden. Hij brengt hulde aan het besluit
van den Duce te verzekeren dat de oorlog, welke
hij geprobeerd had af te wenden, niet zal over
slaan op de Middellandsche Zee. Lennox schrijft
dat de houding van Mussolini in de laatste paar
weken onbetwistbaar zijn positie, zoowel als
leider van Italië als internationaal staatsman,
ten zeerste heeft versterkt. Zijn houding in den
tegenwoordig'en oorlog is voorts een bewijs voor
het onafhankelijk oordeel, dat de Duce gedurende
de achttien jaren van zijn leidersschap bij zoo
vele gelegenheden heeft betoond.
De hoop, dat er thans een actieve samenwer
king zal komen tusschen de beide voornaamste
mogendheden van het oostelijk deel der Mid
dellandsche Zee, Intalië en Turkije, bij de be
vordering van de beweging voor een Balkan
eenheid, wordt aangemoedigd, doch het is moge'
lijk, dat Groot-Brittannië en Frankrijk hun in
vloed zullen moeten aanwenden, indien bezwaren
van Burgarije tot een Balkanentente toe te tre
den, zullen moeten worden overwonnen.
Groot-Brittannië verlangt de Balkanstaten niet
in den oorlog te- zien betrokken. Het is aan Fran-
sche zijde het conflict ingegaan om tegenstand
te' bieden aari'dé "Duitsche poging Europa met
geweld te overheerschen en Indien Duitschland
nu of later zou probeeren den Balkan te over
heerschen. zou Groot-Brittannië de middelen
vinden Duitschland ook daar te weerstaan.
Zoolang de Balkanvolken evenwel hun vastbe
radenheid laten zien aaneengeschaard te staan
voor het behoud en de verdediging van de nauw
gezet in acht genomen neutraliteit, moet
Groot-Brittannië hun wijsheid goedkeuren en
hun de verzekering geven van zijn onschokbare
vriendschap en steun. Slechts een onbezonnen
profeet zou voorstellen, dat deze oorlog tot het
einde toe zal worden uitgevochten tusschen de
drie groote mogendheden, die er nu bij betrokken
zijn. Het is mogelijk, dat Groot-Brittannië en
Frankrijk nieuwe bondgenooten of nieuwe vij
anden zullen ontmoeten, doch er kan niet wor
den verwacht, dat e-enige Europe-esche natie den
modernen oorlog zal ingaan tenzij de door haar
verkozen neutraliteit zoodanig bedreigd of ge
wraakt wordt, dat zij uit zelfverdediging tot
deelneming aan den oorlog wordt gedreven. De
tijd zal leeren of Rusland Balkanambities heeft,
welke, indien zij deze met geweld zouden willen
doen gelden uitbreiding van den oorlog tot Zuidoost
Europa onvermijdelijk zou maken.
Aan het einde van vroegere oorlogen wer
den de vredesvoorwaarden door de over-
naars gedicteerd. Neutrale staten, die fei
telijk ongewapend zijn, hadden niet de
middelen er op aan te dringen, dat ook
naar hen zou worden geluisterd. Na dezen
oorlog zal dat niet langer het geval zijn.
De meening der neutralen kan bij de vol
gende regeling van beslissend belang blijken
te zijn, aldus besluit de schrijver.
LONDEN, 30 October (Reuter) Tegen
negen u-ur werden twee vliegtuigen waar
genomen boven een stad in Noordoost En
geland. Er werd machinegeweervuur ge
hoord. Tien minuten later werd het waar-
schuwingssein gehoord in een stad in Kent.
Het sein: „Alles veilig" kwam tien minu
ten later. Ook in een andere plaats in Kent
werd luchtalarm gemaakt.
Nader meldt Reuter: De bevolking van een
stad aan de Noordoostkust heeft twee vliegtuigen
waargenomen, die zeer laag boven de stad vlo
gen.
Een der vliegtuigen opende het vuur uit ma
chinegeweren
In een verder het land in gelegen stad in
Zuidoost Engeland werd luchtalarm gemaakt,
twaalf minuten later gevolgd door het signaal:
„Alles veilig".
Hier werden geen vijandelijke vliegtuigen
waargenomen.
De koers der toestellen
LONDEN, 30 October (Reuter). De
beide vliegtuigen, welke boven steden aan
de Noord-Oostkust werden waargenomen,
vlogen in Noordelijke richting. De menschen
stonden op straat te kijken, terwijl uit
machinegeweren werd geschoten.
Aan de Zuid-Oostkust werden 3006 schoolkin
deren in minder dan vier minutenV, geëvacu
eerd.
Britsche gevechtsvliegtuigen stegen op. Hoe
wel de vliegtuigen door de laaghangende wol
ken aan het oog onttrokken waren, kon het
gebrom van vele vliegtuigen worden gehoord.
AANBESTEDING.
HAARLEM Maandag
De diretceur van Openbare Werken te Haarlem
heeft hedenmorgen in het Stadhuis aanbesteed:
Het maken van rioleeringen in de Gedemp
te Voldcrscrracht met omliggende straten.
(Uit te voeren in werkverschaffing).
Ingeschreven werd door: L. P. v. d. Geer en A.
Stuifzand te Leiden f 68.800, A. J. de Later, Ocgst-
geest f 70.600, J. Dienaar en Zoon, IJmuiden
f 71.000, A. Schoorl te Haarlem f 54.492, Com
manditaire Vennootschap: Utiliteitsbouw" te Bloe-
mendaal f 69.900.
Drie inschrijvingen werden ongeldig verklaard.
Kasteelbewoner tot drie jaar
veroordeeld.
Vonnis in de moordzaak te Meerssen.
MAASTRICHT. 30 October. Terwijl de in
woners van het dorp Meerssen op 11 Juni j.l
kermis vierden, schoot de 61-jarige eigenaar van
het kasteel Vaeshartelt, na een heftige woor
denwisseling, zijn 42-jarige echtgenoote döod.
Op 16 October j.l. diende deze zaak voor de
rechtbank alhier. Den kasteelheer was primair
doodslag, subsidiair zware mishandeling, den
dood tengevolge hebbende, ten laste gelegd.
Dr. A. Janssen, psychiator te Venray, had
verdachte gedurende zijn verblijf in het Huis
van bewaring onderzocht en verminderde toe
rekeningsvatbaarheid geconstateerd.
Verdachte heeft voor de rechtbank bekend, het
vuurwapen bij zich te hebben gestoken, alleen
om zijn vrouw schrik aan te jagen.
Met nadruk verklaarde hij evenwel, dat het
nooit zijn bedoeling was geweest haar te doo-
den.
De officier van Justitie, mr. J. Fabius had
verschillende verzachtende omstandigheden in
aanmerking nemende, een gevangenisstraf van
vijf jaar geëischt.
Vandaag wees de rechtbank vonnis en ver
oordeelde verdachte wegens doodslag tot drie
jaar gevangenisstraf.
Eugelsch schip getorpedeerd.
Het Britsche s.s. „Malabar", 8000 ton metende,
Zondag door een Duitsche duikboot in den Atlan
tischen Oceaan tot zinken gebracht. Zeventig over
levenden zijn in een haven aan de westkust van
Engeland aan wal gebracht. In de machinekamer
liggen de lijken van den Schotschen machinist en
vier laskaren.
Coalitie maakt zeer weinig
kans meer.
Oordeel van dr. H. Colijn.
Het Centrale Convent der Anti Rev. Partij is irt
hotel „De. Witte Brug" te 's Gravenhage bijeen ge
weest.. Dr. Colijn heeft op deze bijeenkomst eetf
rede uitgesproken over „Onze positie onder ge
wijzigde staatkundige verhoudingen". Aan „De
Standaard" ontleenen wij omtrent deze rede het
volgende:
„Het feit, dat wij met dit kabinet geen gezegds
•elatie hebben, is van hoegenaamd geen beteeke-
nis voor ons oordeel over dit kabinet. Wij zulleiï
dit doen naar de daden van zijn regeerbeleid. Bo-
endien zou het fatsoenshalve ook niet passend zijn,
als wij er aanmerking op gingen hebben. Niet over
het hoofd mag gezien worden, dat de formateur
moeite genoeg gedaan heeft, dezulken in zijn kabi
net op te nemen.
Breuk in de coalitie.
Toch is wat zich rond de kabinetsformatie heeft
afgespeeld, slechts naar den buitenkant van eenige
beteekenis ter verklaring van onze aparte positie.
Het werkelijk belangrijke, dat zijn stempel drukt
op de politieke verhoudingen in Nederland en dat
ons roept tot nieuwe verkenning en vaststelling
eer.er nieuwe positie dat werkelijk belangrijke is
de breuk in de rechtsche coalitie, als gevolg van ge
bleken onmogelijkheid om op gewichtige punten:
an prachtisch staatsbeleid met elkaar tot overeen
stemming te komen.
Onmiddellijke aanleiding tot die breuk lag in het
verschil van inzicht in den financieelen toestand
van het land. Maar hoe gewichtig die aanleiding
ook moge zijn geweest, daarmede is niet alles gezegd.
Het kan geen enkel meelevend mensch ontgaan
zijn, dat de r.k. en a.r., die vroeger vaak schouder
aan schouder stonden, de laatste jaren steeds meer
tegenover elkaar kwamen te staan. Bij meer dan
één gelegenheid bleek het heelemaal niet meer te
beteren.
De oppervlaltkigen aan beide kanten waren
spoedig klaar met een verklaring voor dit ver
schijnsel. Van roomschen kant gezien was dr. Co
lijn de man, die schuldig stond Het was of zijn con
servatisme of zijn beperkt inzicht of zijn liefde
voor het kapitalisme hem beletten om de zegenin
gen eener „nieuwe economie" te waardeeren, ter
wijl aan onzen kant, zij het in veel geringer mate,
bij de roomschen wel eens motieven ondersteld
zijn, die van gelijke waarde moeten worden geacht.
De eerste opmerking, die spr. dan wil maken,
zender er op deze vergadering al te diep op in te
an, is deze, dat de tegenstelling r.k. en a.r. niet
van dezen zomer of van de laatste jaren dagtee-
kent, maar in haar wezen eigenlijk een zeer duur
zaam karakter draagt.
Ze komt uit in de tegenstelling r.k.-calvinist, het
begrip calvinist nemende niet in confessioneelen
zin, maar in den zin van oorsprong en aard der
reformatie in de Nederlanden.
De stof voor het ontstaan van acute tegenstellin
gen was dus altijd latent aanwezig. Maar of die
tegenstellingen tot uiting zouden komen, hing at
van die vraag, wanneer zij binnen de sfeer der
practische staatkunde zouden treden.
Dit nu was de laatste jaren meer en meer het
geval geworden. Uit een baaierd van gedachten is
iet:-, te voorschijn gekomen, dat zich aandient als een
„nieuwe economie", die zich niet het minst ken
merkt door het terzijde stellen van de op eeuwen
oude ervaring opgebouwde waarheden.
In die sfeer van strijd tusschen voorstanders van
die nieuwere opvattingen en hen, die het met de
oude waarheden hielden, groeiden van lieverlede
de tegenstellingen tusschen r.k. en a.r. Van 1933
af kan men dit spoor duidelijk volgen. Op het ter
rein van de z.g. ordening leidde dit nog niet tot
acute conflicten 1
Ten eerste zijn we zelf, onder zekere voorwaar
den, voorstanders van maatschappelijke ordening,
maar ten tweede, is die ordeningsgedachte nog te
zeer in een beginperiode van ontwikkeling, dan dat
de divergentie in de opvattingen op dat punt
reeds thans tot een botsing van meeningen kon
leiden,
Anders stond het echter met het inzicht van wat
onder de sinds enkele jaren ingetreden omstandig
heden op financieel terrein al dan niet mogelijlfi
geacht mocht worden.
Blijvende breuk?
De eerst opkomende vraag, aldus ging dr. Colijn
voort, is nu: zal de breuk blijvend zijn of is er
uitzicht op heling. Spr. wil het antwoord op die
vraag aanvangen met de onbewimpelde erkenning,
dat de samenwerking der rechtsche groepen in
menig opzicht zegenrijk gewerkt heeft, al mag men
niet uit het oog verliezen, dat de overwinning in
ien schoolstrijd b.v. behaald is met de medewer
king van een liberaal kabinet en van het over-
groote deel der linkerzijde van de Kamer.
Ook mag niet over het hoofd worden gezien, dat
de speciale verlangens der a.-r. onder de roomsche
kabinetten niet ingewilligd worden.
Voorts moet gezegd worden, dat de samenwer
king slechts zelden zonder ernstige haperingen
verliep. Spr. acht dit het bewijs, dat bij volledige
erkenning van het goede, dat door de ocalitie be
reikt werd, de samenwerking lang niet altijd ge
dragen werd door overeenstemming op gewichtige
punten van het practische staatsbeleid. De coalitie
had zich voor onzen tijd al enkele jaren overleefd.
Daaruit volgt intusschen niet, dat zij onder an
dere omstandigheden niet zou kunnen herleven.
In het staatkundig woordenboek is het woordje
nimmer niet op zijn plaats. De tijdsomstandigheden
kunnen sterk veranderen: de gevaren, die Europa
en daarmede ook ons land bedreigen, ook geeste
lijke gevaren, kunnen dermate toenemen, dat men
eikaar zal moeten vinden, om erger te keeren.
Afgezien hiervan acht spr. op herstel van de
oude coalitie-gedachte weinig of geen uitzicht aan
wezig.
Sprekende over de huidige positie der a.-r. zegt
dr. Colijn: „We zijn geen oppositie, maar staan
apart met onze eigen taak.
Toch staan wij ook weer niet buiten de werke
lijkheden van het leven en houden rekening met
de belangen van het land. Die belangen kunnen
dwingend nopen tot deelneming aan een bewind,
met terzijdestelling van alle bezwaren daartegen.
Ons bezwaar, dat leidde tot afwijzing van aan
geboden portefeuilles, was niet gelegen in de voor
genomen composities van het kabinet, maar in de
omstandigheid, dat vooraf niet de formatie be
proefd was, die naar onze meening uit de parle
mentaire verantwoordelijkheden met strikte nood
wendigheid voortvloeiden.
Maar en dit ten betooge, dat wij geen staire
dogmatici zijn indien de toestand in de wereld
ons land zou plaatsen voor nog veel ernstiger
j moeilijkheden dan wil thans ervaren, dan zijn de
a.-r. bereid zelf de rol van houthakker en water
putter te vervullen en dus ook om mede verant
woordelijkheid te dragen voor een bewind van een
kabinet .welks geboortebewijs zij overigens niet in
orde achten te zijn.
Ook kunnen wij de S.D.A.P. niet zien als een
groep, die remplagant zou kunnen zijn van de
R.-K. Staatspartij in een meerderheidscombinatie.
Niet slechts scheidt het diepere levensbeginsel hen
van ons, maar afgezien daarvan zou eerst nog
moeten blijken, hoe zij reageeren zullen op do
eerstvolgende revolutionnaire schokken, die zeker
op dezen oorlog zullen volgen.
Gelukkig brak het touw ener kwam
ook aan het lijden van Jansen een eind.
Agent nummer 18, de melkboer, Snelle-
mans, de dokter en mijnheer Dinges de
laatste was inmiddels ook -heelhuids ver
schenen besloten met vereende krach
ten Jansen tegen te houden.
Een paard, gespannen voor een melk
wagen, stak juist echter het hoofd om
hoog. Er, de strik, bedoeld voor Jansen,
viel precies om het arme beest, dat van
schrik op hol sloeg, daarbij den agent, die
in de lasso verward was geraakt, met
zich mee sleep end,
Zij slaagden, maar het werd een gekrakeel
van jewelste. Ze hadden allen een appeltje
met elkaar en met Jansen te schillen en
wilden dat doen, toen de onfortuinlijke
motorrijder, die óp was van de doorge
stane angsten, tusschen hen stond. En
agent nummer 18 schreef alles
Ongeregeldheden tijdens
verkiezingscampagne in Mexico.
MEXICO, 30 October (Havas/A.N.P.)Tij
dens een betooging ter eere van generaal Ma
nuel Avila Camacho den candidaat voor het
presidentschap, welke betooging door meer dan
honderdduizend personen werd bijgewoond»
kwam het tot ongeregeldheden, waarbij tweej
personen werden gedood en yijftien gewond,
