Fairbanks' beteekenis voor de filf
Geschiedenis van de kerk te Velsen
en van de Nederlandsch
Hervormde Gemeente.
Spoorwegen rekenen
op groote drukte
met de feestdagen
Extra bericht
Gele Contantzegels
Kerstverrassing
STEMMING Kamer vara Koophandelo
D'
Velsen was betrekkelijk korten tijd geleden een
klein dorp, een bebouwde kom met daarom heen
het park Velserbeek en de bosschen van Meervliet
en Waterland en Beeckesteyn. Velserbeek en de
andere drie waren vroeger groote buitenplaatsen,
de burgerlijke gemeente kocht Velserbeek en be
stemde het tot villaterrein en openbaar park, het
huis Meervliet werd gesloopt, Waterland en
Beeckesteyn zijn al geruimen tijd onbewoond.
Maar Velsen is nu een gemeente met bijkans
50.000 inwoners. Tot 1876 was het aantal inwoners
klein, in 1870 ongeveer drieduizend. Door de
opening van de Noordzeesluizen en het Noordzee
kanaal, door de visscherij en vooral door de groote
industrieën is het aantal inwoners zoo snel toegeno
men. Wij mogen aannemen, dat Velsen reeds be
stond, toen de Romeinen in ons land kwamen, dus
vóór de geboorte van Christus. Daarop duiden de
Latijnsche benamingen Felisa en Velesa in stukken
van de achtste en negende eeuw. De naam Felisa
dan afkomstig van het Latijnsche Felicitas, de godin
van het geluk of de gelukzaligheid uit de Romein-
sche fabelleer. De verandering van Felisa in Velesa
is niet moeilijk en inplaats van Velesa zeide men
Velese, waarbij toen de n gekomen is, waarna de
e achter de 1 is uitgevallen en de naam Velsen is
geworden. Als Velesa komt de naam voor in de
registers der goederen van de Utrechtsche kerk. In
een giftbrief van graaf Dirk V uit 1084 is de naam
der plaats Velsen en ook Melis Stoke noemt haar zoo.
Uit een brief van het jaar 1004 blijkt dat Velsen
voor dien tijd reeds een belangrijke plaats was. Ge
noemde brief is een verdagsbrief tusschen Bal-
duïnus, den zeventienden bisschop van Utrecht
later heilig verklaard en den abt van Eptenach
in Luxemburg. In dezen brief staat vermeld, dat
Velsen toen reeds een moederkerk bezat.
Algemeen wordt aangenomen, dat Engelmundus
de kerk te Velsen heeft gesticht. Deze en andere
groote evangeliepredikers als Bonifacius en Wille-
brord hebben hier het Christendom gebracht, Boni
facius heeft zelfs drie jaar te Velsen gewoond.
Engelmundus woonde ook te Velsen en is er ge
storven en begraven. Craandijk vertelt in zijn
Wandelingen door Nederland dat de moederkerk te
Velsen door Willebrord werd gebouwd en aan den
abt van Epternach werd geschonken, elders lezen
wij weerl), dat de kerk te Velsen tusschen 712 en
739 door Karei Martel aan het klooster te Epter
nach werd geschonken, dus door den wereldlijken
heerscher dier dagen. In elk geval kan de stichting
der kerk van Velsen op het jaar 700 of kort daarna
worden gesteld.
Van den stichter der kerk te Velsen vinden wij
het volgende vermeld in de Chronycke van Hollant,
Zeelant ende van Vrieslandt (1595), welk verhaal
weer is overgenomen uit „Chronicon Comitum Hol-
landiae et Opiscorum Ultrajectensium van Joannis
Leydis! 2).
„De vader van Willebrord was Wilgis, zijn moe
der Orania. Op zekeren nacht (Willebrord werd in
657 geboren) zag de moeder in haar droom, dat er
een nieuwe maan aan den hemel verscheen, die in
korten tijd half vol was en daarna geheel vol werd.
Toen viel deze neder in haar mond. Nadat zij deze
maan doorgeslikt had, begon haar geheele lichaam
klaar en vol licht te worden. Ontwaakt zijnde, was
zij zeer ontroerd. Zij wist dezen droom niet te ver
klaren en gaf hem haren biechtvader te kennen,
Deze vroeg haar, of haar man haar dien nacht be
kend had en nadat zij daarop bevestigend had
geantwoord, zeide de priester dat deze droom iets
wonders had te beduiden. „Deze maan, zoo zeide hij.
„die gij van zoo klein zoo groot zaagt worden, be~
teekent dat gij een zoon zult baren, die door het
Licht der waarheid de duisternis van het ongeloof
verlichten zal. Waar hij zal gaan of zich zal wenden,
daar zal hij door het licht van den Allerhoogste, dat
van hem straalt, de wereld met zijn volmaakte
heiligheid vervullen. Zijn naam zal van velen ge-
eerd en gekend worden, geenszins minder als van
diegenen, welke door vurige gebeden aan de zon,
maan en elf sterren den profetischen blik ont
vingen.
Aldus is het geschied. Zij baarde een zoon, die bij
den doop den naam van Willebrord ontving. De
knaap werd ter schole gedaan bij de geestelijke
broeders te Uerpen, in welk klooster hij zich bij
hunne orde voegde. Hij nam zoo toe in kennis en
godsvrucht, dat hij op zijn twintigste jaar, als een
andere Samuel, alle anderen te boven ging, zoodat
God en menschen van hem een welbehagen hadden.
Willebrord vertrok naar een beroemde school in
Ierland en kwam bij bisschop Egbertus. Door dezen
werd hij tot priester gewijd. De H. Egbertus had
den priester Wigbertus naar Neder-Duitschland ge
zonden om aan de heidenen het woord Gods te ver
kondigen. Diens reis was eéhter onvruchtbaar,
waarom hij naar Ierland wederkeerde. Willebrord,
die toen 33 jaar oud was, had van de goddelijke
openbaring van zijne moeder gehoord, de H. Geest
ontstak in hem een groote vlam, zoodat het hem
niet genoeg was zich te oefenen in heiligheid en af
zondering. Hij wilde ook anderen de waarheid be
kend maken, waarom hij met nog elf andere pries
ters de zee overstak, om de Friezen het evangelie
te prediken. Hij landde in den mond van den Rijn en
voer van daar voort naar net slot Wiltenburg in
Utrecht. Hier werd de eerste evangelieverkondiging
gehouden."
Tot zoover dit verhaal. Waarheid en verdichtsel
zullen hier wel naast elkander staan. De schrijver
van het groote werk „Batavia Illustrata", Mr. S.
van Leeuwen, toont met verschillende historische
gegevens aan, dat Willebrord niet de eerste is ge
weest, die hier het Christelijk geloof bracht. Hij
zegt geen geloof te hechten aan het verhaal van
den Carmelieter monnik aangaande de wonderlijke
geboorte, nog minder aan hetgeen de schrijver van
de oude Chronycke daarbij voegt. In elk geval
had de Fransc'ne koning Dagobert in 630 reeds
een kapel te Utrecht gesticht. Echter erkent Van
Leeuwen dat Willebrord, Engelmundus e. a. trouwe
verkondigers van het evangelie zijn geweest en het
Christendom in deze heidensche gewesten gegrond
vest hebben.
De tegenwoordige kerk van Velsen is niet meer
het gebouw van omstreeks 700. De toren, is wel heel
oud. Van kerk en toren zegt Craandijk:
„De schoone toren, van kleine, regelmatige blok
ken tufsteen in Romaanschen stijl gebouwd, draagt
den stempel der 13e eeuw. Het beeld van Veisen's
kerkpatroon, St. Engelmund, staat in een nis boven
den ingang. Veel meer verandering onderging de
kerk. Enkele overblijfsels van de oude bouworde en
van de oorspronkelijke bouwstof tufsteen als van
den toren zijn vooral in den noordermuur nog te
vinden.. Maar tijd en oorlog, herhaalde verwoesting
en herstelling hebben op het gebouw in zijn geheel
sinds eeuwen hun invloed uitgeoefend. Dat geldt
ookvoor 't inwendige, waarin wij niet veel opmer
kelijks meer aantreffen, behalve een niet alledaag-
sche grafzerk van wit marmer, waarop twee wa
pens zijn uitgehouwen, die in een cirkel van kleine,
ingelegde roode steentjes zijn gevat. Ook de zuider
muur is merkwaardig door de spitsbogen en halve
kolommen, waartusschen de ramen zijn aangebracht.
Wij vinden ditzelfde ook aan de buitenzijde van
dien muur, uitkomende aan een vrij groote, lang
werpig vierkante ruimte, die aan de drie andere
zijden door lage muren is omringd en waartoe een
deur naast den toren toegang geeft. Dit gedeelte
wordt de oude kerk genoemd. Stellig onjuist. De
oude kerk stond op de plaats der tegenwoordige en
is daarin ten deele nog overgebleven. Dat bewijst
met puntbogen vervangen. Maar terwijl de Friesche
kerk in haar geheel is gebleven, werd hier het aan
gebouwde gedeelte grootendeels weer afgebroken en
de ruimte tusschen de pilaren weer dichtgemetseld.
Ook het Gothische koor, dat wellicht ten tijde der
vergrooting was gesticht, is wederom verdwenen.
De Spaansche soldaten, die Haarlem belegerden,
hadden er de balken uit weggehaald en kort daarna
viel het in puin. Als ruïne heeft het nog langen
tijd een eigenaardig sieraad van Velsen uitge
maakt."
Waar Ds. Craandijk over de oude kerk spreekt,
bedoelt hij het gedeelte, dat nu als consistorie in
gebruik is. Dr. A. J. de Sopper, thans hoogleeraar
te Leiden en predikant te Velsen van 1903 tot 1911,
heeft meermalen gewezen op het feit, dat de kerk
zoo geleden heeft door de vernieling van het zuide
lijk gedeelte. Wanneer de kerk eens vergroot zou
moeten worden, zou dat naar zijn meening moeten
geschieden door nieuwbouw aan den zuidelijken
kant, zoodat de oude bogen weer uit zouden komen,
terwijl de preekstoel dan het best te plaatsen ware
op de plek van de kapel van den ambachtsheer, de
jammerlijke aanwas, die er later bijgezet is.
Wanneer die aanwas gebouwd is, is niet bekend.
De ambachtsheerlijkheid Velsen behoorde vroeger
aan de heeren van Breder ode. Na den dood van
Wolfert van Brederode in 1679 kwam zij aan de
Staten van Holland en West-Friesland. Op 6 Novem-
bei 1722 kocht de heer Gerrit Corver te Amsterdam,
later meermalen burgemeester der hoofdstad, in
publieke veiling te 's Gravenhage de ambachts
heerlijkheid voor f 28.300. Deze Gerrit Corver, die
eerst op Waterland en daarna op Watervliet woon
de, overleed in 1757. De ambachtsheer benoemde
den schout en had het collatierecht bij de beroeping
van den predikant, voorts mocht hij twee ouder
lingen en twee diakenen benoemen, den koster en
den schoolmeester.
1) Invent, oud archief der Gem. Velsen door P.
N. van Doorninck.
2) Jan Gerbrantsz. van Leyden, prior van het
Carmelietenklooster te Haarlem, overleden 1504.
Reizen op 2den Kerstdag
en Nieuwjaarsdag
's avonds ontraden
G. VOET.
Aan het publiek wordt medegedeeld dat de
gewoon worden uitgegeven. Daardoor
mogen GEEN BLAADJES of HALVE
BOEKJES door de deelnemers worden
ingenomen. Koopt daarom bij de winke
liers die GELE zegels uitgeven en spaart
deze GELE zegels voor een extra
Nadere mededeelingen worden bekend
gemaakt.
DE CONTANTZEGELCOMMISSIE
VAN GROOT-U MUIDEN.
Adv. Ingez. Med./
Vervoerscoördinalie niet van de
baan.
de plaatsing van den toren en de tufsteen van het
nog bestaande gebouw. De baksteen der zoogenaam
de oude kerk is jonger, gelijk ook de Gothische stijl
dei bogen. Wij vinden hier blijkbaar 't zelfde, als 't
geen wij in de merkwaardige kerk te Rinsumageest
aantroffen. De oorspronkelijke kerk werd door
aanbouwing aan den zuidkant vergroot. De tus-
flthenmuur werd weggenomen en door kolommen,
Aan de Memorie van Antwoord van de
Waterstaats'begrooting voor 1940 is het volgende
ontleend:
De minister stelt zich op het standpunt, dat
gezcoide bedrijfsverhoudingen in het goederen
vervoer zonder maatregelen van overheidswege
niet zijn te bereiken. Zouden geen buitenge
wone tijdsomstandigheden zijn ingetreden, dan
zou de vervoercoördinatie een der eerste onder
werpen zijn geweest, waarover de minister het
onder zijn voorganger aangevangen overleg met
de Kamer zou hebben willen voortzetten. In
middels is de situatie op vervoersgebied ingrij
pend veranderd, een verandering, die nog niet
tot stilstand is gekomen, veeleer in beteekenis
kan toenemen.
Om deze redenen heeft de minister ampel de
vraag overwogen, of het wel aanbeveling ver
dient, de behandeling van het wetsontwerp
nopens de coördinatie van het goederenvervoer
nu voort te zetten. Hij is tot de slotsom gekomen
dat, ondanks de tegenwoordige moeilijkheden,
behandeling van dat wetsontwerp binnen niet
te langen tijd menschelijk is. Immers zal het
goed zijn, als bij terugkeer van meer normale
tijden een regeling gereed is, waardoor de dan
te verwachten nieuwe ontwikkeling van het
vervoer in goede banen zal kunnen worden
geleid.
Verkeersveiligheid.
Het tijdstip, waarop de wegenverkeerswet in
werking zal treden, is ook thans nog niet met
zekerheid te bepalen. De overweging van de te
dezen bestaande mogelijkheden, mede in verband
met de maatschappelijke kosten en andere ge
volgen, welke in dezen tijd bijzondere beteeke
nis hebben, is nog niet geheel geëindigd. De mi
nister hoopt echter te kunnen bevorderen, dat
de inwerkingtreding thans spoedig zal kunnen
worden aangekondigd. Deze wet zal de motor
en rijwielwet moeten vervangen. Werd zij ge
deeltelijk ingevoerd, dan zouden daarnaast nog
bepalingen van de motor- en rijwielwet moeten
blijven gelden. Een bevredigende regeling hier
omtrent zou op groote moeilijkheden afstui
ten.
Voor de veiligheid van het verkeer binnen
bebouwde kommen schijnt een maximum-snel
heid nuttig.
Dat de verlichtingseischen, opgenomen in de
wegenverkersbeschikking, op stemmige plaatsen
verre van duidelijk zouden zijn, kan de minister
niet toegeven.
De minister zal er naar streven dat in de popu
laire verkeerscode een duidelijk overzicht van de
verlichtingseischen wordt gegeven.
Intusschen zullen de eischen, na 1 Januari
1942, op welk tijdstip alle motorrijtuigen hier te
lande van goedgekeurde koplantaarns en gloei
lampen moeten zijn voorzien, eenigszins ver
eenvoudigd kunnen worden.
Het verplicht stellen van richtingaanwijzers
aan trams is niet noodzakelijk, omdat de aan
wezigheid van rails het verkeer reeds tot voor
zichtigheid maant en er op gevaarlijke punten
langs den weg veelal speciale seininrichtingen
zijn aangebracht.
Het wegenverkeersreglement zal het gebruik
van één zoowel als van twee achterlichten aan
auto's toelaten.
Het ligt in de bedoeling van den minister,
de eischen voor de medische keuring van aan
vragers van rijbewijzen op enkele punten eenigs
zins te verzachten. Eveneens lag het reeds in de
bedoeling, de keuring desgewenscht door een
vrouwelijke arts te doen geschieden.
Een algemeen verbod binnen een bepaald
aantal uren na het gebruik van alcohol, motor
rijtuigen te besturen, zou te ver gaan.
In verband met het vervoer van groote aan
tallen militairen wijst men er van spoorweg
zijde op, dat wie met de komende feestdagen
van plan is, hetzij alleen hetzij met zijn ge
zin, van de spoorwegen gebruik te maken, om
zich naar een andere plaats in ons land te be
geven, er voor zorge deze reis niet uit te stel
len, tot den avond vóór den feestdag, en bij
het terugkeeren niet te wachten tot den avond
van den laatsten feestdag. Hij loopt dan nl.
het gevaar niet geheel naar wenseh vervoerd
te kunnen worden.
Voor normalen dienst hebben de spoorwegen be
schikbaar 75500 zitplaatsen, na aftrek van geblok
keerd materieel.
Op Tweeden Kerstdag 1938 wei-den 81.000 zit
plaatsen in beslag genomen, zoodat dit jaar op een
belangrijk tekort gerekend moet worden. Twee
den Kerstdagavond en Nieuwjaarsdagavond zullen
60.000 militaire verlofgangers naar hun legeron-
rierdeelen terugkeeren. Speciaal op de belangrijke
stoom- en dieseltreinbaanvakken.
Amsterdam C.S., Den Haag S.S., Rotterdam
Maas, Amersfoort, Groningen, Twente,
Leeuwarden, Arnhem, 's Bosch, Roosendaal,
Vlissingen, Dordrecht, Nijmegen.
Dordrecht, Lage Zwaluwe, Roosendaal, Eindho
ven, Venlo, Zuid-Limburg.
Amsterdam, Enkhuizen, Stavoren, Leeuwarden,
Groningen,
Amsterdam, Kesteren, Nijmegen, Zuid-Limburg.
Alkmaar, Den Helder,
zal het vervoer van burgers op de avonden van
2en Kerstdag en Nieuwjaarsdag ernstig in het ge
drang kunnen komen.
Het publiek wordt dus aangeraden op dien da
tum vóór 19 uur te reizen.
Voor zoover mogelijk hebben de Ned. Spoorwe
gen daartoe de normale, ook op Zon- en feestdagen
loopende, middagtreinen, die voor 19 uur op hun
plaats van bestemming aankomen, versterkt en/of
verdubbeld.
Met het oog op een en ander zijn winterretours
ingevoerd, d.w.z. dat een gewoon retourbiljet geldig
is van 17 December t.m. 9 Januari.
Zondag, 24 December, voormiddags gaan 60.000
militairen met verlof zoodat de vervoerscapaciteit
voor burgers dan ook beperkt is. Geen gezelschaps-
biljetten binnenland met uitzondering van sport-
tarief zullen worden uitgegeven voor reizen, hetzij
heen of terug op 23, 26, 27, 30 December 1939 en
1 en 2 Januari 1940.
De diesel electrische (EM) treinen naar/van
Groningen-Twente zullen op 26 December1 Jan.
na 19 uur practisch al uiterst weinig burgerver-
voer kunnen verwerken. Een aantal EM treinstel
len is geheel bestemd voor extra militaire verlof-
gangerstreinen.
Daarentegen zal op de geëlectrificeerde baanvak
ken, de normale dienst op genoemden 2en Kerst-
dagavond en Nieuwjaarsavond waar noodig ver
sterkt en verdubbeld rijden.
Een groot aantal der alsdan terugkeerende mi
litairen zal echter ook op deze baanvakken trei
nen bezetten, zoodat veelvuldig met staanplaatsen
genoegen genomen zal moeten worden.
Waar mogelijk reize het publiek dus ook op de
geëlectrificeerde baanvakken op 26 December en
1 Januari vóór 19 uur aankomst.
DONDERDAG 14 DECEMBER.
KIEZERS, wij vragen van U slechts één stem van de 7 stemmen die U moogt uitbrengen,
niet. Wij zijn Hollanders en doen niet aan agressie. Wij verlangen derhalve geen zetels,
aan anderen toebehooren.
Als we het hierover ééns zijn, stemmen wij gezamenlijk en eendrachtig
J. VAN DER BURG (het eenige Aftredend Neutraal Lid),
die in de 18 jaar, gedurende welke hij in de Kamer heeft zitting gehad, getoond heeft
belangen van Handel en Nijverheid uitstekend te kunnen behartigen.
KIEZERS, weest mild. Het kost U ditmaal niets. Geeft nu eens zoo weinig mogelijk, d.w.z.
onzen candidaat een zoo laag mogelijk cijfer, dus nummer 1, nummer 2, nummer 3 of nUlr
mer 4, maar in het gunstigste geval nummer 1, want het laagste cijfer heeft hier de groofei
verkiezingswaarde. COMITé DER KLEINE ZELFSTANDIG^
(Adv. Ingez. Metfj fe:
i
m
kil
EEN ZELDZAME FOTO Max Linder, Douglas Fairbanks en Charlie Chaplin
vereeni. Alleen laatstgenoemde van deze drie belangrijke filmpioniers is nu
nog in leven.
Utrechtsch Studentencorps erkent
Unitas.
Kwestie der faculteitsvereeniging aan
Utrechtsche Universiteit opgelost.
Li een speciale zitting van de Senatus Vetera-
norum, in de senaatszaal van de Utrechtsche uni
versiteit, met als gasten de rector magnificus,
prof. dr. Quix, verschillende leden van den aca-
demischcn senaat, de voorzitters en secretarissen
der academische faculteiten, de oud- en nieuw-
bestuursleden van de studentenvereenigingen,
U. V. S. V., R.K. studenten vereeniging „Veritas'
Unitas Studiosorum Rheno Trajectina, de S. S.
R., en ten slotte de bestuursleden van de facul
teiten van het Utrechtsche studenten corps, wer
den de contracten geteekend tusschen de ver
schillende vereenigingen, in verband met de op
heffing van het faculteitenstelsel van „Unitas"
naar aanleiding van een doorgevoerde reorgani
satie van de bestaande faculteiten van het U. S.
C. Hierdoor is de erkenning van „Unitas" door
het U. S. C. een feit geworden, hetgeen als een
zeer bijzondere gebeurtenis in de Utrechtsche
studentenwereld kan worden gekenmerkt.
Men gedenke niet alleen den
acrobaat, maar vooral
den kunstenaar.
BESOEKI TABAK MAATSCHAPPIJ LIJDT
AANMERKELIJK VERLIES.
De directie der Besoeki Tabak Maatschappij
N.V. bericht, dat de geheelie oogst 1938/1939 (boek
jaar 1939bestaande uit 17.274 pakken (vorige
jaar 37.060) verkocht is voor dooreen 27.01 ct. (v.
jaar 15.66) per H.Ko.
Daar de weersomstandigheden, waaronder deze
oogst is opgegroeid, het rendement zeer ongunstig
hebben beïnvloed, waardoor de kostprijs aan
merkelijk gestegen is, wordt op dezen oogst, on
danks den verhoogden opbrengstprijs, toch nog
eén verlies geleden van ca. 200.000.
HEEMSKERK
A.D.O.
In verband met het feest van „Veertigurenge
bed" zijn voor Zondag 17 December geen voet
balwedstrijden vastgesteld.
ONDERWIJS FRÖBELSCHOOL STOPGEZET.
..Omdat het gebouw van de R.K. Fröbelschool
niet voor onderwijs-doeleinden beschikbaar is,
zal het onderwijs in die inrichting met ingang
van heden worden stopgezet.
/CUEEP/
LT'JMNCINS
ROTTERDAMSCHE LLOYD.
Slamat, Batavia naar Genua 12 van Aden.
Kota Baroe (uitreis) 12 te Sabang.
Kedoe (thuisreis) 11 van Belawan.
Sitoebondo (uitreis) 12 te Batavia.
STOOMVAART MIJ. NEDERLAND.
Chr. Huygens (uitreis) 11 te Port Said.
Sembilan (thuisreis) 12 (2.30 n.m.) teA'dam.
Chr. Huygens (uitreis) 12 v. Suez.
SILVER JAVA PACIFICLIJN.
Saparoea 9 van Vancouver te Calcutta.
Manoeran 10 van New-Orleans te Calcutta,
AGEN achtereen bezocht Douglas Fair
banks eens in zijn leven het Rijksmu
seum in Amsterdam om er de sfeer der
Rembrandtieke kleuren te leeren aanvoe
len voor de vervaardiging van de eerste natuur
lijke kleurenfilm „De Zwarte piraat".
Dit is één van de vele merkwaardige bewijzen
er van hoezeer deze artist opging in zijn werk.
Douglas Fairbanks is plotseling gestorven, nog
vol van plannen voor het produceeren van films,
want onlangs heeft hij een filmmaatschappij op
gericht, die zijn naam draagt. En wanneer we terug
blikken op de 56 jaren van zijn leven zien we dat
dit rusteloos doch welbesteed is geweest Fairbanks
vormt met Charley Chaplin en D. W. Griffith de
uitvinder van de rijdende camera en de „close up'
samen het driemanschap, dat de grondslag heeft
gelegd voor de films als uiting van menschelijke
cultuur. Fairbanks toch was de eerste, die het pro
duceeren van films onttrok aan het monopolie, dat
de kermisklanten van het betere soort zich toe
geëigend hadden, en die met eenige andere artis-
ten samen de thans nog befaamde maatschappij
„United Artists". (Deze naam: „Vereenigde artis-
ten" drukt de bedoeling der oprichters geheel uit)
stichtte en van het door him verdiende geld films
ging maken.
Fairbanks laten wij ons tooh vooral niet blind
staren op zijn ongetwijfeld voortreffelijke acroba
tische kunden is veel meer dan den gratieuzen
Don Juan geweest, waarvoor hij helaas bij het
gróóte publiek, dat nu eenmaal de oppervlakkige
indrukken bewaart en de diepere verliest, wel zal
blijven doorgaan, Fairbanks is degeen, die den
stoot gaf tot de ontwikkeling van den artistieken
kant van het filmwezen. Hij deed dat met de onge
breidelde fantasie, hem eigen, en schiep een
sprookjesland.
Het initiatief en de ontembare levenslust van
Fairbanks zullen wellicht spreekwoordelijk wor
den. Hij maakte de eerste kleurenfilm ook, en wie
meent, dat Sacha Guitry met zijn film „De Valsch
speler" een nieuw filmprocédé heeft toegepast moet
zich Fairbanks' gecommentarieerde film „Mr. Ro
binson Crusoë" maar eens in de herinnering terug
roepen!
Een merkwaardigheid van Fairbanks filmcar
rière is dat hij deze inzette op zijn 31ste jaar; voor
een tegen woord igen filmacteur beteekent dit voor
een begin een hoogen leeftijd, velen zijn op hun
31ste al over het hoogtepunt van hun roem heen.
Zijn eerste films waren een kruising van Wild
westproducten en societyverhalen „Knickerbocker-
Buckeroo" en „The Mollycodle", „The nut" was de
eerste film der United Artists. „Het teeken van
Zorro", „De dief van Bagdad", „De drie muske
tiers", „Robin Hood", „Don Q", „De man met het
ijzeren masker", „Reaching for the moon" (met
Bébé Daniels). Mr. Robinson Crusoë volgden en
werden besloten met „Het particuliere leven van
Don Juan". Tijden lang liep Fairbanks nog rond
met plannen voor de verfilming van „Marco Polo",
maar hij verkocht het manuscript, dat hij over dit
gegeven schreef en het werd met Gary Cooper in
de hoofdrol verfilmd.
Fairbanks, we hebben er in den aanhef al
voorbeeld van aangehaald, was in artistiek opzicij
een fanaticus. Wanneer hij eenmaal aan de haij
van teekeningen zich een bepaalde voorstelling
decors had gemaakt moest er net zoo lang woréa
gewerkt tot deze voorstelling was bereikt. Wan.
neer een decor hem niet beviel moest het worda
afgebroken, op kosten werd niet gekeken. Voord)
film „De zwarte piraat" liet hij practisch een heel|
zee met een installatie voor golfslag aanleggen
Dat was in dien tijd in de filmwereld thans trot)
wens nog een enorme onderneming.
Douglas Fairbanks in één van zijn karakteristieke
houdingen. Men lette op zijn aangeboren gevoel
yoor sierlijkheid, welke steeds manlijk bleef.
EEN OUD PLAATJE. Douglas Fairbanks toond»
Mary Pickford wat hij in zijn film „Don Q" ml
met de zweep zou kunnen presteeren. Het jon»
getje in het matrozenpak rechts is Jackii
Coogan
Fairbanks bleef up-to-date. Hij reisde elk jaar
naar Europa, deed nieuwe indrukken op, kende ei
ontzaglijk aantal menschen, waaronder vele vo.
sten, en hij ontdekte vele menschen voor de film;
wij noemen slechts Mary Astor, Lupe Velez, Anna
May Wong. Men zegt ook dat hij Valentino voor
de filmlens bracht, en het is algemeen bekend dal
hij bijvoorbeeld Maurice Chevalier er toe ove-
haalde naar Hollywood te komen.
Voor de film „De drie musketiers" toog hij spe-
ciaal naar Frankrijk, om daar kasteelen te bezoE-
ken, voor de film „Robin Hood" bracht hij langen
tijd door in Engeland om zich te orienteeren.
Met vele athleten kon Douglas zich meten, mei
Koning Gustaaf van Zweden heeft hij vaak tennis
gespeeld, en zijn sportrelaties strekken zich ooi:
tot ons land uit, want Kea Bouman, onze vroegere
tenniskampioene, heeft eenigen tijd bij hem m
Amerika gelogeerd.
De sportiviteit van dezen filmartist, zijn behen
digheid vormden steeds een markante zijde va
zijn films. Hij nam nooit een double (plaatsvervan
ger); zelf heeft hij op het toneel vaak als
double gefungeerd wanneer er gevaarlijke kar
weitjes gedaan moesten worden.
De elegance van dezen artist werd nimmer g
evenaard laat staan overtroffen. (Wie dacht bij
voorbeeld bij de sprekende film „Robin Hood" met
Erroll Flynn niet met eenigen weemoed terug a
de gratie, waarmede Fairbanks eens deze rol ver
tolkte?)
Uit den burgerlijken stand van de Vereenigde
Staten wordt de naam van Ullman geschrapt, want
zoo heette Fairbanks oorspronkelijk. (Waarschijn
lijk nam hij den naam Fairbanks aan omdat hij
eens goudgraver was en in deze hoedanigheid her
inneringen bezat aan het gouddelversplaatsje Fair
banks).
Voor den gemiddelden filmbezoeker is de man
met het snorretje, de man die kon glimlachen
tegelijk zijn wenkbrauwen, fronsen, en die sprong
en schermde en allerlei kunststukje uithaalde, ver
dwenen van het levenstooneel.
De filmliefhebber evenwel gedenkt een belang
rijke figuur uit de cinematografische geschiedenis,
een man, die een wereld .ontdekte, de wereld van
de film. I
v. H.
Vijf K. L. M.-vliegtuigen vlogen
Dinsdag naar Engeland.
Nadat in verband met den slechten
van de Britsche burgerluchthaven Shorehah
het luchtverkeer tusschen Nederland en Enge*
land verschillende dagen onderbroken is geweest
is Dinsdag voor het eerst weer gevlogen.
Zoodra de K.L.M. Dinsdagochtend de vereischte
toestemming uit Londen had ontvangen, zijn vijf
groote Douglas-machines met vrij kerte tus*
schenpoozen van Schiphol vertrokken, want de
belangstelling voor dezen overtocht was buiten
gewoon groot. Er stonden 94 passagiers geboekt
en daarnaast was er ook een groote hoeveelheid
lading.
In- Engeland stonden ongeveer 100 passagiert?
te wachten op overbrenging naar Nederland, i
