IJmuider Courant
Pi WILDEMAN
Zeeslag bij de Zuid-Amerikaansche kust
ROODE ©RCHIDEEEN
JxCX-Jlkeatec piesenteext
In liet hooge Noorden.
liputters.
Werkloozen krijgen
Kerstgave.
De „Graf von Spee"
in gevecht met drie
Engelsche kruisers
Goede vangst der
Antwerpsche politie.
W erkloosheidspercentage
loopt iets op.
Twee Duitsche
oorlogsbodems
vernietigd?
25e JAARCANC No. 38
yitgave lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem Drukkerij N.V., Gr.
Houtstraat 93, Haarlem, Telefoon 10724 Bureau
iJmuider Courant Kennemerlaan 42, llmuiden,
jelefoon 5301, Postgiro 510791 Alle Advertenties,
opgegeven voor dit blad, worden kosteloos
Opgenomen in de Kennemer Courant.
DAGBLAD VOOH VELSEN. IJMUIDFN, SANTPOORT EN OMSTREKEN
Verschijnt dagelijks, be.ialve op Zon- en Feestdagen
DirectieP W PEERRBOOM EN ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
DONDERDAG 14 DECEMBER 1939
Abonnementen per week ƒ0.1254, per maand
0.52J4, per 3 maanden ƒ1.55, franco per post
1.95 per kwartaal. Losse nummers 3 cent per ex.
Advertentiën: 1-5 regels ƒ0.60, elke regel meer
ƒ0.12. Bij abonnementen belangrijke korting.
Ingezonden mededeelingen dubbele prijs.
Advertenties van Vraag en Aanbod 1-3 regel*
ƒ0.25, elke regel meer ƒ0.10.
Xe Genève heeft men uit Moskou bericht ont
vangen, dat de Sovjet-regeering de aangeboden
bemiddeling in den oorlog met Finland afwijst.
jjet is een hoffelijk gesteld antwoord hetgeen de
geadresseerden verwonderd heeft omdat zij op
bUn vroeger tot de Russen gerichte uitnoodiging,
jich te Genève te laten vertegenwoordigen, een
g „nee" hadden ontvangen. Overigens schij
nen zulke verschillen alleen van belang voor de
statistiek. Zelfs de vormelijkste diplomaten der
Westersche traditie moeten tegenwoordig wel het
iel krijgen dat het er niet meer toe doet of
een regeering als de Russische op nijdige of be
leefde wijze nee zegt. En er zijn al zooveel diplo
matieke tradities bezweken.
In het hooge Noorden zelf viel de nijdigheid
van het eerste Russische antwoord overigens sa
men met een zwak offensief en de hoffelijkheid
het tweede met een sterk. Want Woensdag
bleek dat de Russen veel meer troepen hebben
aangevoerd en een doorbraak naar de Bothni-
sehe Golf beproeven in het midden des lands.
Als die lukte zou Finland „in tweeën worden ge
sneden", zoodat de Zuidelijke en Noordelijke dee-
len van het Finsche leger van elkaar gescheiden
zouden zijn. Men behoeft geen strateeg te zijn om
Ie begrijpen dat dit den aanvaller, in een gewei-
sterke stelling zou brengen. Immers, met zijn
overmacht aan onuitputtelijke troepen-reserves
hij dan achtereenvolgens de beide deelen van
het Finsche leger in het nauw kunnen drijven,
terwijl bovendien toevoerwegen der Finsche troe
pen zouden worden afgesneden. Een groot deel
van het land is zoo moeilijk toegankelijk dat
dan nog wellicht geruimen tijd een guerilla-strijd
rd zou kunnen worden, maar de hoofdbe
slissing zou gevallen zijn als een belangrijk deel
van het Finsche leger vernietigd of gevangen
genomen werd. Het spreekt dus vanzelf dat de
Finnen hun uiterste krachten zullen inspannen
n de beoogde doorbraak te voorkomen.
Onze militaire medewerker schrijft in dit num
mer over de beide oorlogen die thans gevoerd
worden. Dus ook over den oorlog in het hooge
Noorden. En ofschoon hij den Finschen soldaat
superieur acht aan den Russischen komt hij tot
een voor de Finsche zaak sombere slotsom, om
dat de overmacht der tegenpartij zoo geweldig
groot is. Diezelfde meening was al eerder op deze
ts geuit en onze militaire medewerker vestigt
eens extra de aandacht op het enorme Rus
sische overwicht in vliegtuigen, artillerie, ge
vechtswagens en andere oorlogsmachines. Na
tuurlijk is dat van nog grooter belang dan de
meerderheid in soldaten. Terwijl de Finnen zich
met groot beleid en vernuft verdedigen en telkens
mededeelingen doen over groote aantallen Rus
sische tanks en vliegtuigen die zij vernietigd zou
den hebben laat ons aannemen dat zij daarbij
niet te sterk overdrijven, maar ieder oorlogvoe
rend leger overdrijft in zijn communiqués moet
bij de Finsche legerleiding het ontmoedigende
besef heerschen dat voor dat vernietigde mate
riaal enorme reserves bestaan, die zij zelf mist.
En dat de Russische industrie van een dusdani-
gen omvang is, dat het vervangen van een hon
derdtal tanks en een paar dozijn vliegtuigen zeer
snel kan geschieden. De grootste hoop der Finnen
sal liggen in een mogelijk tekort aan geschoolde
bedienings-manschappen bij de Russen. De eerste
weken van dezen oorlog hebben blijkbaar in mi
litaire kringen in andere landen de meening
omtrent de gevechtskracht van het roode leger
sterk doen dalen, vooral wat de opleiding betreft.
Maar het zou al een soort wereldwonder zijn als
tegen zulk een overmacht het kleine Finsche volk
eenige maanden stand hield. En als dat ge
beurde en de Russen tot een belegeringstactiek
overgingen en wachtten tot de lente die daar
in het hooge Noorden laat komt zou hun lot
toch bezegeld zijn.
Blijkbaar willen de Russen nu doorzetten en
hebben hun regeering en legerleiding er heel wat
van hun i70.000.000 landgenooten voor over om
tot.een snelle beslissing te komen.
Intusschen is de commissie van veertien in
Genève met haar aanbevelingen gekomen. Maar
wat die ook mogen uitwerken, men hoeft niet te
verwachten dat machtige legers en vloten van
andere mogendheden de Finnen te hulp zullen
snellen. En dat is op den duur toch het eenige,
dat hen zou kunnen redden. Met steun in geld, in
levensmiddelen en in wapenleveranties, wie dien
Iteun dan ook mogen verleenen, kan de groote
handicap waaronder zij strijden toch nooit wor
den weggenomen. Hun redding schijnt eigenlijk
alleen denkbaar indien de Westersche groote
mogendheden met elkaar vrede zouden sluiten.
Dan zou het veelbesproken „beschermen van een
kleine natie" inderdaad tot werkelijkheid kunnen
wórden: een enkele scherp-gestelde nota aan
Moskou zou dan wel voldoende blijken om den
Wrlog in Finland te beëindigen. Helaas ontbreken
op dit oogenblik nog alle verschijnselen van toe
nadering in het Westen.
Dat van den Volkenbond in zijn eersten vorm
niet voldoende kracht meer uitgaat weten wij nu
allang. Maar daarom is de idéé, eenmaal gewekt
en in een eerste poging beproefd, niet dood! Dat
heb ik al zoo vaak betoogd en het deed mij goed
dezer dagen een dergelijk betoog te vinden in het
Haagsche dagblad De Avondpost. Hier citeer ik
mijn Haagschen collega:
„Moet geconcludeerd worden, dat de idee van
den Volkenbond schipbreuk heeft geleden?
Geenszins.
Nóóit is in de wereld, in de samenleving der
menschen en der volkeren, iets groots en iets
goeds zonder barens-weeën tot stand gekomen.
Onze groote (te weinig gekende) professor van
Vollenhoven heeft in zijn nobele en zuivere geest
drift voor een staten-gemeenschap gepleit en
aan de mogelijkheid er van vurig geloofd. Velen,
to alle landen, doen dat nog. Er moet en er zal
(De Franschen hebben elf leden
van een troep Duitsche lilliput
ters, die van de New Yorksche
tentoonstelling terugkeerden van
een Duitsch schip gehaald ter
interneering.)
Uit New York teruggekomen
Zijn ze op den Oceaan,
Kortweg „in beslag" genomen,
Toen zij huiswaarts wilden gaan.
Een soort grutten contrabande
En daar zit nu al dit grut
Dat het land heeft om te landen
Danig in de (lilli) put.
Want ook in die kleine menschen
Leeft een groote levenslust,
Leven even groote wenschen.
Als in ons, naar vreê en rust.
En nu gaan zij met z'n allen
Naar een onbekend adres,
Dat moet bitter tegenvallen
Na hun reuze dwergsucces.
't Lijkt wellicht overbodig,
Maar daarbij vergeet u vast,
Ook in oorlogstijd is noodig,
Dat men op de kleintjes past.
Oorlogszaken zijn ook zaken,
En dan blijft het tevens waar,
Naar u weet, veel kleintjes maken
Toch één groote met elkaar.
Frankrijk zal hen interneeren,
Stellig zonder haat en nijd,
't Zal het kleine nog wel eeren,
Ook in dezen oorlogstijd.
P. GASUS
25 pCu van het in de week van
1016 Dec. ontvangen bedrag.
De minister van sociale zaken heeft den ge
meentebesturen medegedeeld, dat hij heeft be
sloten, goed te keuren, dat ook dit jaar aan
ondersteunde werkloozen boven hun gewone
steunuitkeering een Kerstgave wordt toegekend.
Deze Kerstgave mag wederom bedragen 25 pet.
van het bedrag hetwelk de betrokkenen over
de week van 10 tot en met 16 December a.s. aan
uitkeering ontvangen.
Niet mag worden toegekend 25 pet. van het
theoretische steunbedrag berekend volgens
artikel 6 of 18 der steunregeling, doch 25 pet.
van de werkelijke uitkeering (waarin begrepen
eventueele brandstoffenbijslag), die de onder
steunden over vorengenoemde week ontvangen.
Deze Kerstgave van 25 pet. kan eveneens wor
den toegekend over den extra-bijslag, die aan
inwonende kinderen wordt uitgekeerd.
Aan de werkloozen, die in de betreffende week
bij de werkverschaffing zijn geplaatst, kan over
die week geen Kerstgave worden toegekend. Ten
aanzien van deze personen zal de minister den
gemeentebesturen nog nader doen berichten.
Aan degenen, die uitkeering uit hun werk-
loozenkas genieten, kan de Kerstgave worden
uitgekeerd, indien en voor zooverre zij aan
kasuitkeering plus eventueelen kasbijslag min
der ontvangen dan aan steun plus Kerstgave
zou worden toegekend, indien zij geen kasuit
keering ontvingen.
vanaf Vrijdag a.s. "CHARLES LAUGH TON in
Een Komische sensatie-film van de goede soort.
Voor de pauze
oo
een spannende avonturen film.
Xedenavmd
geen vooxstelling
Wegens tuUengecvane lengte van het Jtogtanuna
aanvang dee vaoxstellingen 8 uuc.
{Adv. IngezMed.)
In de kosten der verstrekking van de Kerst
gave aan werkloozen, die in de steunregeling zijn
opgenomen, zal uit het werkloosheidssubsidie-
fonds dezelfde bijdrage worden toegekend als
in de overige kosten van werkloozenzorg.
Woensdagmorgen heeft ter
hoogte van de monding van de
Rio de la Plata een gevecht plaats
gehad tusschen de Britsche krui
sers „Exeter", „Ajax" en „Achil
les" eenerzijds en het Duitsche
vestzakslagschip „Admiral Graf
von Spee".
De „Graf von Spee" is na een
achtervolging door genoemde
Engelsche oorlogsbodems tot op
Duitsche vestmkslagschip
zwaar beschadigd op de
reede van Montevideo
„Exeter" buiten gevecht gesteld
uit den baayerd van het oogenblik iets opgroeien
en opbloeien, dat het ideaal (ook door President-
Wilson nagestreefd) practisch benadert en de
idee van collectieve veiligheid verwerkelijken zal.
Stel u voor, dat zij, die streefden naar afschaf
ing der slavernij, hun pogingen hadden gestaakt
■oen er zoo menige mislukking kwam. Stel u voor,
lat Willem van Oranje den strijd voor onze vrij-
ïeid had opgegeven, toen hij zoo menigen tegen
slag te verduren had en alles, letterlijk alles
hopeloos scheen.
Zoo gaat het ook met de idee van de samen
werking der volkeren en de uitbanning van den
oorlog.
Idealisten worden gewoonlijk bespot, maar men
vergeet altijd, dat elke idee, die verwezenlijkt
wordt, steeds het eerst door idealisten is ver
dedigd: zij waren altijd in de wereldhistorie hun
tijd vooruit, maar toen zij al lang gestorven wa
ren, namen de kinderen en kindskinderen der
spotters de oude idee der idealisten over, en men
vergat, dat in de hamerslagen, waarmee het ge
bouw werd opgetrokken, het lied klonk van het
oude ideaal.
Men zegt, dat het een ontroerend en verheffend
oogenblik was, toen zij, die (van weerszijden)
bezig waren een van 's werelds hoogste bergen
voor een tunnel te doorboren, elkanders hamer
slagen hoorden: zij naderden elkander, weldra
zou de berg zijn doorboord.
Zóó gaat het ook met den ontzaglijken arbeid
voor een volkerengemeenschap, op den grondslag
van waarachtigen vrede.
Van verschillende kanten wordt er aan gearbeid
en zelfs in dezen boozen tijd.
Het oogenblik komt, waarop wij elkanders ha
merslagen zullen hooren. En dan zal de berg van
geweld en onrecht en misverstand, die thans nog
tusschen de volkeren staat, zijn doorboord.
Wij zeggen niet, dat de generatie van thans dit
nog zal beleven, althans niet de voltooiing ervan.
„Wij zijn de bouwers van den Tempel niet
wij zijn alleen de sjouwers van de steenen" (Henr.
Roland Holst).
Laat ons meesjouwen!"
Dit is een staal van die moedgevende taal, die
juist nu en juist in de neutrale landen den boven
toon behoorde te voeren. Want hier moet men
sterk en overtuigd zijn voor de toekomst, waar
aan wij mee zullen moeten bouwen en waarin
onze hulp en overtuiging gevraagd zullen worden.
Ideeën en overtuigingI
R. P.
de reede van Montevideo, in den
afgeloopen nacht in deze haven
plaats aangekomen, waar de 30
dooden en 60 gewonden aan land
zijn gebracht. Het schip is zwaar
beschadigd. Tijdens den hevigen
strijd, die vier uur duurde, werd
ook de Britsche kruiser „Exeter"
beschadigd. Dit oorlogsschip was
gedwongen zich van verdere actie
te onthouden.
De autoriteiten van Uruguay
hadden zich aan boord van de
sleepboot „Laval^a"' naar den
Duitschen kruiser begeven.
Op de kade was een groote
menigte bijeengestroomd, om van
het ontschepen van de dooden en
gewonden getuige te zijn.
Te Londen wordt verklaard, dat overeenkomstig
de Haagsche overeenkomst no. 13 van 1907 de
„Graf von Spee" thans 24 uur in een neutrale ha
ven mag blijven, terwijl alleen die herstellingen
mogen worden uitgevoerd, welke absoluut noodza
kelijk zijn om het schip weer zeewaardig te maken.
De strijdmiddelen van het schip mogen niet aange
vuld worden.
De Britsche kruisers „Ajax" en „Achilles" liggen
voor de haven van Montevideo te wachten. Later
werd gemeld dat zij de buitenhaven zijn binnen
gevaren. Men weet niet in hoeverre zij beschadigd
zijn.
De gewonden van de „Graf von Spee" zijn in het
militaire hospitaal van Montevideo opgenomen.
De correspondent van de „New York Times" te
Buenos Aires schrijft aan zijn blad dat de Britsche
kruisers met het Duitsche schip in contact zijn ge
komen op ongeveer 200 mijl ten oosten van Punta
Deleste (de monding van de Rio de la Plate)
Woensdagochtend omstreeks 6 uur. Het vuur werd
onmiddellijk geopend. De Britsche kruiser „Exeter"
werd zoodanig getroffen, dat het schip nog slechts
met beperkte snelheid kon varen, zoodat het den
strijd moest opgeven.
Hoewel de elfduims kanonnen van de „Graf von
Spee" zwaarder zijn dan de zesduims van de
„Ajax" en de „Achilles" werd het Duitsche schip
door de kanonnen van acht duim van de „Exeter'"
beschadigd, waarna het schip naar de kast voer. Te
half zeven in den avond werd het schip op 20 mijl
afstand van Punta Deleste gezien, varende in zuide
lijke richting.
Eenige minuten later verschenen de beide
Britsche kruisers aan den horizon, zij openden
het vuur en binnen tien minuten waren twintig
schoten gewisseld. Een uur later werd de strijd
op 25 mijl ten zuiden van Punta Deleste her
vat en de drie schepen vuurden heftig toen
zij Punta Balena passeerden.
De „Graf von Spee" bevond zich toen minder dan
negen mijl uit de kust en het mondingsvuur van
de kanonnen kon van de kust worden gezien. Toen
te half negen de duisternis viel lag een dik rook
gordijn over een lerigtte van verscheidene mijlen
op de zee.
De kleine kruiser „Uruguay" van de vloot van
Uruguay is ooggetuige geweest van den strijd. Het
schip bevond zich bij Punta Deleste toen de strij
dende oorlogsbodems passeerden.
De correspondent voegt hieraan toe, dat in diplo
matieke kringen te Buenos Aires wordt veronder
steld, dat het Duitsche schip „Ussukuma", dat 3
December door Britsche oorlogsbodems in het zui
den van den Atlantisehen Oceaan werd buitgemaakt,
gebruikt werd om kleine Britsche oorlogsbodems
in een gevecht met de „Graf von Spee" te lokken.
De nieuwste Duitsche vestzakkruiser.
De „Admiral Graf von Spee" is de nieuwste van
de drie Duitsche vestzakslagschepen.
Het schip is in 1936 te Wilhelmshafen in ge
bruik genomen. De normale bemanning telt 926
koppen. De snelheid bedraagt 26 knoopen en de
waterverplaatsing bedraagt 10.000 ton. Het schip is
bewapend met zes kanonnen van elf duim, acht van
5,9 duim en 14 stukken luchtdoelgeschut. Verder
heeft het twee vliegtuigen aan boord, die met be
hulp van een katapult kunnen opstegen.
De kanonnen van 11 duim verschieten granaten
van ongeveer 300 kilo. De Diessel-maehines van het
schip hebben goed voldaan, doch van niet-officieele
zijde wordt vernomen, dat zij niet geheel hebben
voldaan aan de verwachting.
De Britsche kruiser Aachilles (7030 ton) is uit
gerust met 8 zesduimskanonnen en andere wapens.
Deze kruiser werd in 1932 te water gelaten en heeft
een snelheid van 3272 knoop.
Geen démarches.
WASHINGTON 14 December (Reuter). Hoewei
de zeeslag is gevoerd binnen de neutraliteits-zóne,
welke op de Pan-Amerikaansche conferentie is vast
gesteld, wordt in welingelichte Amerikaansche
kringen niet geloofd dat stappen zullen worden
gedaan bij de betrokken regeeringen. De zóne is
ingesteld om te voorkomen, dat de activiteit van de
oorlogvoerenden de Amerikaansche belangen
schaadt. Door dezen slag zijn geen Amerikaansche
belangen geschaad.
In het voorjaar heeft de Antwerpsche politie
den 27-jarigen Nederlander E. J. E. op heeterdaad
betrapt bij het stelen van een auto. Toen hij ge
fouilleerd werd, vond men op hem een tweetal
blanco Nederlandsche nationaliteitsbewijzen, die
kennelijk gebruikt moesten worden bij het smok
kelen van Belgische auto's over de Nederlandsche
grens. Daarom werd de Rotterdamsche autocen
trale van de arrestatie op de hoogte gesteld en
inspecteur Maandag van dien dienst ging naar
Antwerpen om een nader onderzoek in te stel
len. Bij dit onderzoek bleek, dat de nationaliteits
bewijzen valsch waren, zoodat nagegaan moest
worden, waar zij vandaan kwamen en of er nog
meer in omloop waren. De dienst voor invoer
rechten en accijnzen werd hiervoor in den arm
genomen en deze hield een zeer scherpe controle
op de auto's. Doch niet eenmaal slaagde men
er in een vervalscht biljet in handen te krijgen,
zoodat mocht worden aangenomen, dat er nog
geen was uitgegeven.
Het onderzoek naar de herkomst leverde meer
moeilijkheden op, totdat van de Haarlemschè
politie de mededeeling kwam, dat er valsche na
tionaliteitsbewijzen gebruikt zouden zijn door
E. J. E.
Spoedig slaagde men er toen ook in den druk
ker, die in Haarlem woont, te ontdekken.
Opnieuw ging men toen naar Antwerpen. E.
toonde zich zeer verbaasd, dat men den naam
van den drukker wist. Deze had honderd biljet
ten voor hem gemaakt en haar daarvoor 25
gekregen. In hoeverre de drukker op de hoogte
was van het strafbare feit, dat hij pleegde, moet
nog nader worden onderzocht.
Bij het verdere onderzoek bleek nog, dat E. er
in geslaagd was zijn moeder te waarscuwen en
dat deze naar zijn kamer in Den Haag was gegaan
om de daar voorhanden zijnde biljetten te ver
branden.
Voorts kwam vast te staan, dat de biljetten
pas waren gedrukt, toen E. gearresteerd was, zoo
dat het vrijwel onmogelijk is, dat er in omloop
zijn.
Dank zij het ingrijpen van de politie is men
er dus in geslaagd een belangrijke fraude te voor
komen. Indien de biljetten inderdaad gebruikt
zouden zijn, zou het rijk voor een groot bedrag
aan invoerrechten zijn benadeeld.
■MM
De „Graf von Spee".
De directeur van den Rijksdienst der Werk
loosheidsverzekering en arbeidsbemiddeling deelt
de volgende resultaten mede van de verzame
ling door het Centraal Bureau voor de Statistiek
van de voc-rloopige gegevens over de week van
20 tot en met 25 November 1939.
In de week van 20 t.m. 25 November 1939
waren bij gesubsidieerde vereenigingen met
werkloozenkas aangesloten 59(1.096 personen,
waaronder 75.200 landarbeiders.
Van de 514.896 verzekerden buiten de land
arbeiders was het werkloosheidspercentage 18.3
(in de vorige verslagweek van 6 t.m. 11 Novem
ber 1939 was dit percentage 17.9).
In de overeenkomstige verslagweek van No
vember was het werkloosheidspercentage in de
laatste jaren als volgt (in het tijdvak van Mei
tot en met November worden bij de berekening
van de percentages de landarbeiders buiten be
schouwing gelaten): 1932 29.1, 1933 26.2, 1934 28.9
1935 32.6 1936 30.8, 1937 26.5, 1938 23.9 en
1939 18.3.
LONDEN, 14 December. (Reuter.) De Brit
sche admiraliteit deelt mede dat dezelfde duik
boot, die de „Bremen" heeft waargenomen, op
de Noordzee een Duitsche duikboot tot zinken
heeft gebracht en een Duitschen kruiser heeft
getorpedeerd.
