IJmuider Courant
„Arendskerk" getorpedeerd
in de Golf van Biscaje
door Duitsche duikboot
Protest tegen grensschending
en bombardement Démarches van
DAGBLAD VOOR VELSEiN. IJ MUI DEN, SANTPOORT EN OMSTREKEN
Militaire Maatregelen.
Het ijs wordt zeer
onbetrouwbaar.
Modern schip
Niet op grond van buiteniandsche
informaties gehandeld.
Offers van hel ijs.
Aardschok op Sicilië.
25e JAARGANG No 64
Uitgave Lourens Coster, Maatschappij voor
Courant-Uitgaven en Algem. Drukkerij N.V., Gr.
Houtstraat 93, Haarlem, Telefoon 10724 Bureau
IJmufder Courant: Kennemerlaan 42, IJmuïden,
Telefoon 5301, Postgiro 310791. Alle Advertenties,
opgegeven voor dit blad, worden kosteloos
opgenomen in de Kennemer Courant.
Verschijnt dagelijks, beüalve op Zon- en Feestdagen
Directie: P W PEEREBOOM EK ROBERT PEEREBOOM Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
DINSDAG 16 JANUARI 1940
Abonnementen per week ƒ0.1254, pa# maand
ƒ0.5254, per 3 maanden ƒ1.55, franco per post
1.95 per kwartaal Losse nummers 3 cent per ex.
Advertentiën: 1-5 regels ƒ0.60, elke regel meer
ƒ0.12. BIJ abonnementen belangrijke korting.
Ingezonden mededeellngen dubbele prljsa
Advertenties van Vraag en Aanbod 1-3 regels
ƒ0.25, elke regel meer ƒ0.10.
Nadat de Belgische regeering in den loop van
internationale zaken aanleiding had gevonden
om de legersterkte te verhoogen door haar mobi
lisatie in „phase D" te brengen oproeping van
een aantal reservisten besloot de Nederlandsche
regeering Zondagmorgen, tijdelijk geen periodieke
verloven te verleenen. Meer niet. Het was jammer
dat dit nu juist weer op Zondag moest gebeuren.
Want dan verschijnen er geen avondbladen. Dat
is nergens het geval; het personeel van de dag
bladen moet ook zijn Zondagsrust hebben. Het
gevolg is overigens steevast, dat vele menschen
een radiobericht, dat zij éénmaal hooren, verkeerd
beginnen rond te vertellen. Ditmaal kon men
overal te hooren krijgen, dat „de verloven waren
ingetrokken". Het was wel de makkelijkste en
kortste manier om het uit te drukken, en boven
dien bevredigend voor wie iets opzienbarends wou
vertellen aan iemand 'die het nog niet wist. Maar
het was onjuist. Met het oog op toekomstige ge
vallen van dezen aard kan het dus zijn nut heb
ben hier eens te zeggen dat „de verloven intrek
ken" iets heel anders beteekent dan gisteren ge
schied is. Het beteekent dat alle periodieke ver
lofgangers en al diegenen die zakenverlof en uit-
zonderingsverlof hebben onmiddellijk hun verlo
ven moeten afbreken en op hun militaire posten
terugkeeren. In de jaren 1914-1918 is dat wel
voorgekomen. Het is uit den aard der zaak een
ernstige maatregel. Maar Zondag is die heelemaal
niet genomen. De verlofgangers bleven met verlof.
Slechts deelde de regeering mede dat zij „in ver
band met eenige minder gunstige symptomen in
de internationale situatie, teneinde ook thans op
alle gebeurlijkheden geheel voorbereid te zijn, be
sloten had tijdelijk geen periodieke verloven te
verleenen".
Zij trok dus geen verloven in, maar besloot geen
nieuwe te verleenen. En dat besluit gold dan
alleen nog maar de periodieke verloven.
Dit is een zeer groot verschil met wat „men"
Zondag rondvertelde. En ik zei dat het jammer
Was dat er nu juist geen dagbladen verschenen,
omdat als dat wèl het geval is er altijd voldoende
menschen zijn die zoo'n bericht rustig doorlezen
en als gevolg daarvan de alarmroepers kunnen
vertellen: u hebt het niet begrepen; dat staat er
niet. Bovendien lezen er veel meer menschen
kranten dan er luisteren naar radio-uitzendingen.
Het Zondagsche alarm-euvel kunnen wij eenigs-
zins ondervangen door middel van berichten-op-
borden en door bulletins, maar afdoende is dat
niet, want die mededeelingen komen niet in de
huizen binnen, lang niet iedereen leest ze dus
zelf en „oververtellers" maken ook daarvan dik
wijls iets wonderlijks. Dus herhaal ik nog maar
eens dat men zich vooral niet te gauw onder den
Indruk moet laten brengen door wat op straat,
in trein, tram eil café en zooals Zondag op
het ijs rondverteld wordt. Want het is in den regel
onjuist of althans zwaar overdreven.
Aan onmiddellijk gèvaar voor Nederland en
België behoeft kennelijk op het oogenblik niet ge-
.dacht te worden. Ik heb den indruk gekregen dat
dit ook in onze regeeringskringen de heerschen-
de meening is. Wie hardnekkig meent dat er meer
achter zit vergist zich. En op de vraag: waarom
nemen ze dan zoo'n maatregel? is het antwoord
heel eenvoudig, dat voorzichtigheid de moeder
van de porseleinkast is een echt Hollandsch
spreekwoord en dat men in Den Haag van het
'beginsel pleegt uit te gaan dat men beter een
veiligheidsmaatregel te veel of te vroeg kan ne
men dan te weinig of te laat, als er ook maar
eenige toenemende onrust buiten de grenzen is.
Bovendien kan het daarbij natuurlijk geen kwaad
als de wereld zoo af en toe eens aan de voortdu
rende scherpe waakzaamheid van de kleine neu
tralen herinnerd wordt. Nietwaar? Dat bewijst op
zichzelf al dat er geen kans bestaat, hen bij ver
rassing te overvallen. Verleden week heb ik nog
een artikel onder den titel „Waakzaamheid" ge
schreven. Dat was gericht tot den burger. Welnu:
het militaire voorbeeld is er meteen op gevolgd.
Een staaltje van waakzaamheid.
De toestand in Europa is nu weer heel anders
geworden dan in de eerste drie oorlogsmaanden.
Wie de nota-wisseling tusschen Moskou en
Zweden en Noorwegen heeft gelezen en heeft
bedacht hoe sterk de neiging in Engeland en
Frankrijk is tot actieve hulpverleening aan Fin
land, begrijpt dat er kans bestaat op uitbreiding
yan den oorlog in het Noorden. Wie dezer dagen
de gebeurtenissen in Roemenië gevolgd heeft, en
het overleg tusschen Italië en Hongarije, begrijpt
dat er twijfel bestaat omtrent den toekomstigen
gang van zaken in Zuid-Oost-Europa. In zulke
omstandigheden, waarin allerlei mogelijkheden
zich voordoen, zijn velerlei schijnmanoeuvres
denkbaar. Ter eene zoowel als ter andere zijde
kan een zekere afleidings-tactiek worden toege
past, om de eigen bedoelingen voor de tegenpartij
te maskeeren of haar alleen maar in twijfel te
laten.
In zulk een tijd leven wij nu. De kans op bijzon
dere veiligheidsmaatregelen van onze regeering
en andere neutrale regeeringen doet er zich her
haaldelijk bij voor. Wie dat begrijpt schrikt niet
zoo gauw meer. R. P.
Uit Monnikendam: Hedenochtend zeven uur- zijn
de gemalen van het Hoogheemraadschap Waterland
I in werking gesteld. Het ijs in Waterland zal hierdoor
natuurlijk onbetrouwbaar worden. Dit is ook het
geval met het ijs van de Loosdrechtsche plassen en
omgeving.
We herhalen nog eens onze waarschuwing in ons
vorig nummer, om in geen geval op het ijs op open
Water te gaan..
Alle opvarenden door Italiaansch schip gered
'IW
y 'G
De „Arendskerk" werd in Danzig gebouwd. Er
was accomodatie aan boord voor 12 passagiers. De
waterverplaatsing bedroeg 17600 ton, het draag
vermogen 11000 ton, de bruto registertonnage 7889
ton; de netto registertonnage 4753 ton. De tewater
lating geschiedde 2 Juni 1938. De twee hoofdmachi
nes waren direct omkeerbare 10-cylinder compres-
sorlooze tweetact Dieselmotoren met een gezamen
lijk maximaal vermogen van 11.000 A.P.K. bij 129
omwentelingen per minuut.
Twaalf Nederlandsche schepen.
Mark (Houtvaart) 1515 ton op mijn geloopen.
Binnendijk (Holl.Amer. Lijn) 6873 ton, op mijn
geloopen.
Tegri (eig. Eeftïng) 280 ton, vermist.
Safe (eig. Salomons) 375 ton, vermist.
Simon Bolivar (K.N.S.M.) 8309 ton, op mijn ge
loopen.
Sliedrecht (Van Ommeren) 5133 ton, getorpe
deerd.
Spaarndam (Holl.-Am. Lijn) 8850 ton, op mijn
geloopen.
Taj andoen (Nederland) 8159 ton, na ontploffing
gezonken.
SSilvain, IJM 116, trawler, vermist.
Immingham (Int. Kustvaart Mij). 398 ton, op
mijn geloopen.
Truida )eig. Heidema) 176 ton, op mijn geloo
pen.
Arendskerk (Ver. Ned. Scheepv. Mij.) 8000 ton
getorpedeerd.
WEDEROM is een Nederlandschschip, het twaalfde sinds 1 Sept.
j.l., het slachtoffer van den oorlog geworden. Thans is het
het nog nieuwe Nederlandsche motorschip „Arendskerk" van de Hol
land—Afrika Lijn, dat in de Golf van Biscaje door een Duitsche duik
boot is getorpedeerd en tot zinken gebracht.
De Vereenigde Nederlandsche Scheepvaart Maatschappij ontving het be
richt van de torpedeering Maandag om 5 uur in den namiddag van het
bureau Zeeverkeer, Volgens een telegram uit Londen was de „Arendskerk" die
op weg was van Antwerpen naar Zuid-Afrika, in de Golf van Biscaje op een
afstand van ongeveer 100 mijl van Ouessant getorpedeerd en gezonken. Er
waren geen passagiers aan boord. De bemanning, bestaande uit 65 koppen,
van wie 37 Britsch-lndiërs, is gered door het Itaiiaansche stoomschip „Fedora".
De mannen zullen vermoedelijk te Lissabon aan land worden gezet. De torpe
deering is geschied, nadat het schip door leden van de bemanning der duik
boot was onderzocht.
Het m.s. „Arendskerk" was Maandag te 1 uur voormiddag Ouessant gepas
seerd, zoodat de torpedeering Maandagochtend te circa 7 uur moet hebben
plaats gehad. Het schip vervoerde ongeveer 4000 ton normale stukgoed-
lading van Antwerpen naar Zuid-Afrika.
Verklaring van bevoegde Haagsche zijde.
In verband met de door België en Nederland ge
nomen veiligheidsmaatregelen meldt het Duitsche
Nieuwsbureau het volgende:
Naar overeenstemmend uit welingelichte - kringen
in Amsterdam en Brussel vernomen wordt, hebben
de Engelsche en de Fransche regeering in Amster
dam en Brussel informaties ingefluisterd, die de Ne
derlandsche en Belgische regeering aanleiding moes
ten geven tot de door haar uitgevoerde maatregelen.
Men heeft den indruk, dat aan Fransche zijde ten
gevolge van den druk uit bepaalde kringen een ster
kere neiging tót een levendiger oorlogsbedrijvigjieid
is opgetreden. Met het oog op de mogelijkheid aan
de Maginot-linie actief te worden, zou men derhalve
thans Duitschland in België en Nederland willen
provoceeren.
Naar aanleiding' van het bovenstaande kan
krachtens informatie te bevoegder plaatse wor
den medegedeeld, dat van de verspreiding van
berichten als hier bedoeld door de Engelsche en
Fransche regeeringen hier te lande niets be
kend is.
Overigens, zoo werd opgemerkt, pleegt de Ne
derlandsche regeering haar inzicht in de inter
nationale situatie te vormen op grond van be
richten, waarvan herkomst en betrouwbaarheid
door haarzelve gecontroleerd kunnen worden.
Uit Brussel meldt Belga omtrent de verklaring
van D. N. B., dat in de Belgische hoofdstad geen en
kele pers-instantie van bevoegde autoriteiten ver
klaringen heeft kunnen krijgen in den geest van,
die, welke door het D. N. B. worden vermeld. Het
zelfde geldt, voor zoover wij weten, aldus voegt
Belga hieraan toe, voor Amsterdam.
Volgens Havas maakt de Duitsche pers geen mel
ding van de officieele tegenspraak, welke door onze
regeering is gegeven- van de mededeeling in het
Duitsche legerbericht,. dat een Nederlandsch vlieg
tuig Duitsch souvérein gebied zou hebben ge
schonden.
(Blijkens mededeeling van den
Nederlandschen Bond tot het
Redden van Drenkelingen zijn in
December in ons land twintig
menschen door het ijs gezakt en
verdronken.)
Volgens nuchtere gegevens
Zijn er twintig menschenlevens
Plotseling in den bloei geknakt.
Oorzaak: door het ijs gezakt.
Twintig, jeugdig, overmoedig,
Ongeduldig, die te spoedig,
't Jonge ijs hebben beschouwd
Als draagkrachtig goed vertrouwd.
Twintig flink gezonde menschen
Vol illusies, hoop en wenschen,
Levenskracht en dadendrang
Voor een leven, vol en lang.
Twintig dooden te beklagen,
In slechts weinig donkre dagen,
Een ontstellend hooge prijs,
Voor gezocht vermaak op 't ijs...,
In een tijd van dooi als dezen,
Zij nog eens met ernst gewezen
Op gevaren van het ijs,
Ouders, toont u streng en wijs.
Duitsche duikboot tot zinken
gebracht?
Door Engelsch vliegtuig aangevallen.
Maandag is op de Noordzee een vijandelijke
duikboot door een Britsch vliegtuig gebom
bardeerd. Nadat een bom zeer dicht bij de
onderzeeboot was terecht gekomen, spatte het
water zeer hoog op. Van de duikboot is verder
niets meer gezien.
Zweden en
Noorwegen te Moskou
Het Zweedsche ministerie van Buiteniand
sche Zaken deelt mede dat de Zweedsche le
gatie te Moskou instructie heeft gekregen te
protesteeren tegen de bombardeering van het
eiland Kallax, hetgeen, zooals bekend. Zondag
is geschied.
Het Noorsche ministerie van Buiteniandsche
Zaken deelt, naar United Press meldt, mede
dat Sovjet-Russische vliegtuigen op 12 en 14
Januari op verschillende plaatsen over Noorsch
gebied gevlogen hebben, en dat een van deze
vliegtuigen zelfs korten tijd is neergedaald
aan de Noorsche zijde van de rivier de Pasvik.
De Noorsche regeering heeft aan de Noor
sche legatie te Moskou instructies gegeven een
protest in te dienen.
Uit Kirkenes is betreffende dit laatste nog een
bericht aan het Noorsche Telegraafagentschap ge
zonden, waarin wordt bevestigd dat Russische
vliegtuigen het vrijwel onbewoonde gebied langs 'de
rivier Pasvik Vrijdag en Zaterdag jl. hebben over
gevlogen. Zondag heeft men dertig vliegtuigen ge-
Selma Lagerlöf's gift voor Finland.
Medailles afgestaan.
STOCKHOLM, 15 Januari. De beroemde
Zweedsche schrijfster Selma Lagerlöf heeft de
gouden medaille, die zij van de Zweedsche Aca
demie ontvin alsmede haar Nobelprijs-medaille
aan Finland aangeboden. De medailles werden
aan kolonel Qaahlson van de Finsche hulporga
nisatie overhandigd. In een begeleidend schrijven
stond: „Ik kreeg deze medailles 'm 1904 en 1909.
de eerste van de Zweedsche Academie, de tweede
is mijn Nobelprijs-medaille. Ikkan er niets beters
mee doen dan deze aan het land van Runeberg
en Topelius af te staan"; geteakend Selma La
gerlöf. De goudwaarde van de medailles is ver
scheidene duizenden kronen. Men gelooft echter
dat een of ander museum er misschien meer voor
zal geven. (United Press).
Japansche kabinet samengesteld.
Heden beëediging door den Keizer.
De volledige lijst van het kabinet van admiraal
Yonai ziet er volgens Havas als volgt uit:
Buiteniandsche zaken: Arita.
Binnenlandsehe zaken: Graaf Kodama.
Financiën: Sakoerautsji (was minister van land
bouw in het ministerie van Hiranoema).
Oorlog: generaal Hata.
Marine: admiraal Yosjida.
Justitie: Koemoera.
Nationale opvoeding: Matsoera.
Spoorwegen: Matsoeno (orthodoxe Seioekai).
Verkeer: Katsoe (Minseito).
Koloniën: generaal Koiso, (oud commandant van
het legercorps in Korea).
Handel: Foejiwara (een bekend financier).
Landbouw: Sjiwada (was minister van landbouw
in het kabinet van Hirota).
Aangezien admiraal Yonai Maandagavond laat
zijn kabinetslijst heeft gecompleteerd, zou de be-
eediging door den keizer hedenochtend geschieden.
Domei meent te weten dat de leiders der marine
besloten hebben Yonai op non-activiteit te stellen,
zoodra hij minister-president zal worden.
Een groot aantal fondsen op de beurs te Tokio is
Maandag van 100 yen met vier yen in koers geste
gen als gevolg van de benoeming van admiraal
Mitsoemasa Yonai tot minister-president, zoo ver
neemt het A. N. P. Hoewel deze keus niet verwacht
werd, reageerde de beurs toch door een algemeen
gunstige stemming. Ofschoon men het naar voren
komen van Yonai als opvolger van Abe tamelijk
gunstig beoordeelt, zijn de zakenlieden van meening
dat het karakter van het nieuwe kabinet veel zal
afhangen van de verdeeling der portefeuilles van
financiën, handel en industrie, land- en boschbouw
en verkeer. Zakenkringen hoopten dat prins Konoje,
voorzitter van den privy council, de vorming van
het nieuwe kabinet op zich zou nemen. Het feit
echter, dat Yonai een man is van gezond verstand
en tot geen partij behoort, wordt een gunstige
factor geacht.
De „Reiger" van Kaïro vertrokken.
Op weg naar Luxor.
Het toestel van de K.L.M., dat op weg is naar
Zuid-Afrika, de „Reiger", is vanmorgen te 5.35
uur Amsterdamsche tijd van Kaïro vertrokken
naar Luxor.
In Kaïro zijn de heeren Van Veen en Kreek
als passagiers ingestapt.
De „Reiger" heeft te Luxor een tusschenlan-
ding van drie kwartier gemaakt. Daarna vertrok
het toestel naar Wadi Haifa, waar het om 11.30
uur Amsterdamsche tijd zou landen.
teld, die tusschen half tien en twaalf uur 's mid
dags en tegen drie uur, toen het begon te scheme
ren, in groepen van drie hebben gevlogen.
In een commentaar op de Zweedsch-Russische
notawisseling en op het bombardement door Russi
sche vliegtuigen van een eiland in den noordelijken
Zweedschen archipel, schrijft het rechtsche Zweed
sche blad „Allehanda":
Men moet de ontwikkeling afwachten. Spoedig zal
blijken of er verband bestaat tusschen de diploma
tieke en de militaire activiteit van den kant van
Rusland ten aanzien van de Scandinavische landen.
Men kan zich ook voorstellen dat er verband be
staat tusschen de gebeurtenissen in het noorden en
de spanning aan het West-Europeesche front. Het is
echter nog te vroeg om er een oordeel over uit te
spreken.
Het Liberale blad „Aftonbladet" schrijft van een
zelfde formeel standpunt, zeggende dat het niet cor
rect is de beweging der Zweedsche vrijwilligers als
voorwendsel te nemen voor een diplomatieke pole
miek. Ieder weet, dat de Sovjets in talrijke landen
vrijwilligers in actie hebben gehad.
De Noorsche minister van buiteniandsche zaken
Koht heeft tegenover het Noorsche telegraafagent
schap verklaard, dat het Noorsche antwoord aan de
Sovjet-regeerlng betreffende de inbreuken, die op de
neutraliteit gepleegd zouden zijn, de Sovjet Unie
volkomen dient te bevredigen.
„De Noorsche regeei'ing", aldus Koht, „ver
klaart dat zij geheel neutraal is. Wij willen na
tuurlijk binnen onze grenzen de vrijheid van op
treden, waarop wij ingevolge de verdragen recht
hebben, bewaren. Wij verklaren, dat wij binnen
de perken der verdragen zullen blijven en wel
zeer nauwgezet."
Twee doodenverscheidene
gewonden
Paniek beving de bevolking.
Maandagmiddag te 2.41 uur werd te Pa
lermo een korte, hevige aardschok ge
voeld. Een aantal groote gebouwen en
kerken stortte in. In vele huizen ontston-
den scheuren in de muren. De schok eischte
twee dooden en verschillende gewonden.
United Press verneemt nader dat het epicen
trum lag tusschen de stad Palermo en de twee
eilandjes Ustica en Alicudi, die voor de Noord
kust van Sicilië gelegen zijn en waarop straf
kolonies zijn gevestigd. De schokken waren niet
alleen horizontaal maar gelijkertijd verticaal.
De bevolking werd door schrik bevangen en
vluchtte uit de stad naar het Buonapark, dat
tegenover het paleis van den aartsbisschop van
Palermo, kardinaal Lavitrano, gelegen is. De
bisschop kwam oip het balkon en zegende de
mienigte.
Er werd aanzienlijke materieele schade ver
oorzaakt. De brandweer werd ontboden om de
muren van het San Saverio Hospitaal omver te
halen, aangezien zij zoo beschadigd waren dat
gevaar van instorten bestond.
Een van de slachtoffers was een vrouw, die
gedurende de aardbeving uit de Kathedraal
vluchtte en dóór een steen uit de gevel van de
kathedraal getroffen werd. Het andere slacht
offer was een carabineri, die doro het neerstor
tende puin doodelijk getroffen werd. Ook de
electrische leidjjjg werd beschadigd zoodat de
stad van licht en stroom verstoken is.