DE RAMP VAN DE BIARRITZ
STEGEMAN'S
minister
van kleffens'
diplomatieke rede.
Met de „Reiger" naar Zuid-Afrika.
kostte 38 menschenlevens
k. f
De eerste dag van Napels naar Cairo.
v IJ D A"G 26 JANUARI 1940
EERSTE KAMER.
Er valt heel wat te ..ontvouwen".
DEN HAAG Donderdag.
Od de gereserveerde tribune zaten tijdens de,
het slot, door de niet eens volbezette Eerste
v?mer met applaus ook van de Nat. Socialisten
begroete rede van den Minister van Buitenland-
""he Zaken een aantal buitenlandsche en Neder-
fandsche diplomaten.
Als mannen van het vak moeten zij van de rede
vaV Minister Van Kleffens in menig opzicht geno
ten hebben, ook al kunnen we ons best voorstellen,
Hat meer dan een hunner sommige opmerkingen
et al of niet pijnlijke, verbazing zullen hebben
Ongehoord. Voor de heeren van de „carrière"
la, 5 het in elk geval, voor zoover zij goed thuis
p. ren jn onze taal en dus inhoud alsmede bouw
van het betoog tot in alle onderdeelen konden door
eronden, een genot zijn geweest om de diplomatieke
kunde van den bewindsman te kunnen vaststellen.
Minister van Kleffens.
«Diplomatieke kunde. Wat dat precies is, kan niet
j00 eenvoudig worden omschreven. In een belang-
I" «Ajcend geschrift van Harold Nicholson den
H Bnf, die zelf het klappen van de zweep ter dege
Jcent las ik eens, dat het woord diplomaat (dit
vak was het onderwerp van het door mij bedoelde
boek) afgeleid zou zijn van een Grieksch werk
lui ftoord, dat vouwen beteekent. Dit zou dan weer in
g; verband gebracht kunnen worden met de omstan-
p fcgheid, dat in de dagen van het Romeinsche Rijk
t ïlle paspoorten enz. gestempeld waren op dubbele
metalen platen, die op een bijzondere wijze opge-
i; vouwen en aan elkaar vastgenaaid waren; die me-
- Jalen passen heetten „diploma's".
Welnu, diplomatie, zoo heb ik wel eens gelezen,
sou zooveel willen zeggen als de kunst om allerlei
in vouwen te verbergen en de knapste diplomaat
jou dan zijn diegene, welk in staat zou wezen om
een en ander te ontvouwen.
Hoe dit zij, voor den goeden verstaander en lezer
valt er heel wat in 's Ministers rede, niet in de
laatste plaats ook wat gansch den bouw aangaat, te
pntvouwen. Vandaar, dat het geenszins uitgesloten
is, dat heel wat lieden er tenslotte niet alles uit
lullen halen, wat er in opgesloten of verscholen ligt.
Dit bij wijze van waarschuwing vooropstellende,
ineen ik me thans te kunnen bepalen tot het nog
i éven aanstippen van enkele punten.
Daar was allereerst het streven van den bewinds
man om vooral tot uiting te laten komen, hoezeer
ïusschen België en Nederland lotsgemeenschap en
nauwe samenwerking bestaat, ja moet bestaan.
Maar natuurlijk paste in dit gedeelte van het betoog
tevens de opmerking, dat er van een militaire af
spraak tuschen beide landen geen sprake is noch
kan zijn.
Daar was nogmaals de onderstreeping van Ne-
j üerland's zedelijk recht op onzijdigheid en voorts,
tan het adres van hen, die ons daarover hard waren
gevallen of eventueel nog in de toekomst hard
zouden willen vallen, de ontkenning van de juist
heid der stelling, dat het lidmaatschap van den
Volkenbond met ware neutraliteit in de Duitsch-
J Engelsch-Fransche botsing onvereenigbaar zou
zijn. Als troost voor diezelfde critici, als waarschu
wing voor Churchill-achtige praatjes voor den vaak
aan den haard, voegde Mr. v. Kleffens er aan toe,
dat z.i. de neutralen uit den Bond zouden dienen
te treden, indien deze een politiek te eenzijdig
karakter zou toonen. Onderwijl verzuimde hij niet
als zijn vaste overtuiging uit te spreken, dat de
organiseering van de statengemeenschap in den
j geest van den Volkenbond de eenige weg kan zijn,
waarlangs de menschheid tenslotte tot een vreed
zame internationale samenleving kan komen.
Van zeer veel beteekenis (vooral ook met het oog
bp belangstellenden buiten ons land) was het ge
deelte zijner rede, waarin hij anderen voorhield,
hoe wij staan en ons gedragen met betrekking tot
het probleem van den Lebensraum, waarmee wij
- meer dan wie ook, meer dan Duitschland enz. te
maken hebben, gezien onze bevolkingsdichtheid en
- den geringen omvang van ons grondgebied. Hier
onder rekende de minister tevens onze positie in
verband met de overzeesche gebieden, wier open
deur-politiek in het volle licht werd gesteld, an-
deren ten voorbeeld.
Zoo kwam de Minister op de z.i. te en na Ver-
zsilles tegenover Duitschland begane fouten men
zal na de overduidelijke opmerkingen van den be
windsman bij onze Oostelijke buren kwalijk kun-
beweren, dat deze bewindsman getoond zou
hebben geen oog voor de werkelijke belangen van
de Duitschers en tevens van Europa te hebben
om vervolgens een lans te breken voor het door de
oorlogvoerenden plaats nemen aan de conferentie-
tafel. Daarbij verzuimde hij intusschen niet ken-
haar te maken, tot welk soort waarborgen men met
het oog op een juiste regeling bereid zou dienen te
Wezen.
Een goed diplomaat zal dit alles zeker wel uit de
reae kunnen halen. Hij zal dan ook uit de doeken
j kunnen vouwen de waarschuwing, aan wien het
zteh zou moeten of kunnen aantrekken, niet over te
- pan tot schending van onzijdig grondgebied. Dat
immers zou alom in de wereld krachten oproepen
van weerzin, van verzet, van bitteren haat en recht-
matigen drang naar vergelding. Aldus 's Ministers
waarschuwing, om hiermee ter dege rekening te
Ameland blijft alleen per vliegtuig
bereikbaar.
--..oMDgimuiaag is de postboot Waddenzee van
Ameland vertrokken, in de hoop den vasten wal te
P rf n" Halverwege moest zij echter terugkeeren,
j.-f er voor de Friesche kust een compacte
J massa was opgehoopt. Donderdagochtend heeft
op"ieuw getracht uit te varen, doch zonder
gedreven6 ^uic*westen wind had het ijs binnengaats
k M.-vliegtuig „Mees" heeft de post op
Ameland gebracht.
u- f. sn®euwruimers zijn er in geslaagd, de ver-
k malfem Cllen de dorpen overling weer mogelijk
houden als met een politieke realiteit, met een za-
kelïjken factor. En hij voegde er aan toe, dat men
er van op aan kan, ja, dat men dient te bedenken,
dat het allesbehalve een zaak van ondergeschikt
belang is, de bij de volkeren aanwezige moraal ge
weld aan te doen. Dan komt allerlei in beweging
zoo gaf hij te verstaan dat een beslissenden in
vloed kan hebben op den loop van zaken. Het zou
mij niet verbazen, als deze laatste woorden een,
alweer zeer diplomatieke zinspeling vormden, op
hetgeen er in een dergelijk geval in en met de Ver-
eenigde Staten zou kunnen gebeuren. Iets wat in
derdaad een factor is, waarmee elkeen, die het
zou durven bestaan zich aan onschuldige neutra
len in West-Europa te vergrijpen door hun grond
gebied te schenden, ter dege rekening zal moeten
houden.
E. v. R.
Druk autoverkeer van het vasteland
met Urk.
Het autovervoer van Kampen naar Urk neemt
dagelijks toe. Van Kampen af is met een
sneeuwploeg een weg over het ijs gemaakt naar
Urk, zoodat het verkeer thans vrij geregeld
met het vroegere eiland kan worden onder
houden.
Ook de burgemeester van Kampen, de heer
H. M. Oldenhof, heeft Donderdag per auto een
tocht over het ijs naar Urk gemaakt.
Tusschen Kampen en Lemmer bestaat even
eens een verbinding ever het ijs.
Een vliegtuig van de K.LM. heeft Donderdag
41 zakken post naar Urk gebracht.
THé DANSANT M. T. S.
De Thé dansant van de M. T. S. volgende op het
20ste jaarfeest zal Zondagmiddag 4 Februari worden
gehouden.
Vijftien jaar tegen brandstichter
geëischt.
Op zeer geraffineerde wijze brand gesticht.
De rechtbank te Leeuwarden veroordeelde eeni-
gen tijd geleden een 51-jarigen bouwkundige uit
Leeuwarden tot vier jaar gevangenisstraf wegens
brandstichting in een perceel aan de Tuinen te
Leeuwarden, toebehoorende aan zijn broer. Deze
broer is wegens poging tot het uitlokken van mein
eed in deze brandstichtingszaak tot één jaar ge-
gevangenisstraf veroordeeld.
Het perceel was in gebruik bij het Nationaal
Redding Leger. Zoowel de veroordeelde bouwkun
dige als de officier teekenden tegen het vonnis
hooger beroep aan. Donderdagmiddag werd de zaak
voor het hof te Leeuwarden behandeld. Dr. W. F.
Hesselink werd o.m. als getuige gehoord.
Bij het onderzoek der politie was komen vast te
staan, dat de door verd. genomen maatregelen om
den brand aan te steken zeer geraffineerd waren
geweest. Op 11 Juli, voordat de brand uitgebroken
was, had verd. 'n deel van de triplex betimmering
in een zaal van het pand losgemaakt en een zich
in den muur bevindend luik verwijderd. Door het
hierdoor onstane gat leidde hij een dubbelen draad
ijzergaren via een muur, welke op een steeg uit
kwam, naar buiten. Tusschen de betimmering in de
zaal had verd. een kistje met ongebluschte kalk
geplaatst. Recht hierboven hing hij eenige celluloid
haarzakjes, terwijl hij rond het kistje celluloid
kokertjes en droge spaanders legde. Op de onge
bluschte kalk stond een celluloid kokertje, tot den
rand gevuld met water en verder een hoeveelheid
fosfor bevattende. Aan dit kokertje was de draad,
welke in het steegje uitkwam, bevestigd.
Op 15 Juli zou verd. aan deze draad hebben ge
trokken, met het gevolg, dat het water op de onge
bluschte kalk terecht kwam. Hierdoor ontstond een
hitteuitstraling, welke tot gevolg had, dat de fosfor
ontbrandde. De vlammen sloegen op het celluloid,
de spaanders en proppen papier, waarna ook de
betimmering en de zolder van de zaal in brand
geraakten. Aan het snelle optreden van de Leeuwar
der brandweer was het te danken, dat de brand
geen ernstige afmetingen aannam.
Verd. gaf indertijd toe de maatregelen tot brand
stichting te hebben genomen, doch ontkende aan
den draad te hebben getrokken.
Na afloop van het uitvoerig getuigengehoor vor
derde de procureur-generaal vijftien jaar ge
vangenisstraf.
Bij onbewaakten overweg niet
opgelet.
Tegen chauffeur een maand gevangenisstraf
geëischt.
De 32-jarige chauffeur J. G. uit Bergambacht
moest Donderdagmiddag voor de Rotterdamsche
rechtbank terecht staan wegens het veroorzaken
van een aanrijding tusschen een door hem bestuur
de vrachtauto en een Dieseltrein. Dit ongeval
geschiedde op 11 December van het vorig jaar, des
namiddags omstreeks half vijf op den onbewaakten
overweg aan den Wethouder Venteweg te Gouda.
Verd. kwam met zijn vrachtwagen van Amsterdam
en heeft blijkbaar bij de spoorlijn niet goed uitge
keken, waardoor hij den van het station Gouda
naderenden dieseltrein niet zag aankomen. De
vrachtwagen, die met een snelheid van ongeveer
20 K.M. per uur den overweg passeerde, werd vlak
achter de cabine gegrepen en een eindweegs mee
gesleept. G. kreeg een hersenschudding, tengevolge
waarvan hij eenige weken in een ziekenhuis moest
worden verpleegd. Zijn maat, die naast hem zat,
bleef wonder boven wonder ongedeerd. De diesel
trein, waarin zich, behalve de bestuurder slechts
de conducteur bevond, die heelemaal achterin zat,
ontspoorde met de voorste wielen. Ook de bestuur -
dei bekwam geen letsel.
De officier van justitie eischte een maand ge
vangenisstraf.
etfauófe
(Adv. ingez. Med.)
De fraude ten kantore van den
gemeente-ontvanger te Leiden.
Verduisterde bedrag door verdachte
teruggestort.
Naar wij vernemen, is door mr. J. de Vrieze, den
raadsman van den kassier van den gemeenteont
vanger te Leiden, die verdacht wordt van fraude
ten bedrage van 1715 gulden, het volledige bedrag
namens zijn cliënt teruggestort in handen van den
gemeenteontvanger te Leiden, zoodat de gemeente
geen schade lijdt. De betrokken kassier is door de
justitie aangehouden, in afwachting van de resul
taten van het accountantsonderzoek. Verdachte
heeft een volledige bekentenis afgelegd, doch hij
houdt vol, dat er geen andere fraude is gepleegd
dan die, in verband met de couponverantwoording
ten bedrage van 1715 gulden. Verdachte heeft 25
dienstjaren en is nooit eerder met de justitie in
aanraking geweest.
Gevaarlijke brand bij Organon.
Vuur tijdig gebluscht.
Donderdagavond om kwart over negen ontstond
brand in de distilleerinrïchting van de N.V. „Orga
non" te Oss. Deze inrichting ligt midden in het be-
drijfscomplex, naast het groote laboratorium
boven de alcoholbewaarplaats.
De arbeiders, die den brand ontdekten, namen
onmiddellijk de brandbluschmiddelen van het be-
diijf ter hand om een gevaarlijke uitbreiding te
voorkomen. Met verscheidene stralen tastten zij he;
vuur aan. Later kregen zij assistentie van de ge
meentelijke brandweer. Tal van militairen boden
ook de behulpzame hand. Tegen tien uur was men
den brand meestei*. De omvang van de schade is
nog niet bekend.
Preventieve hechtenis van Duitsch
journalist niet verlengd.
Naar wij vernemen is de preventieve hechteni:
waarin de Duitsche journalist H. M. zich bevond
onder verdenking van deelneming aan handeling!
van anderen, welke de neutraliteit van Nederland
in gevaar zou kunnen brengen, niet verlengd. Hij i:
thans passant in het huis van bewaring, in afwach
ting van de beslissing, welke ten aanzien van hem
als vreemdeling zal worden genomen.
DE BOOTVERBINDING TERSCHELLING—
HARLINGEN.
De bootverbinding TerschellingHarlingen kon,
evenals die tusschen Vlieland en Harlingen, Don
derdag niet worden onderhouden. De wind had n.l.
op sommige punten een ijsbarrière gevormd, welke
omstreeks een meter dik was. De postboot kon deze
hindernissen niet breken en moest onverrichterzake
terugkeeren.
Heden zou men trachten den dienst normaal te
onderhouden.
Schip binnen 2 min. na de explosie gezonken
Van de 35 leden der
bemanning slechts 7
gered.
In den nacht van Woensdag op Donderdag,
omstreeks 2 uur heeft zich niet ver van onze
kust en wel op ongeveer 36 mijl van IJmui-
den. om juister te zijn op 52 gr. 39' N.B. en 4
gr. 15' W.L. een scheepsramp afgespeeld, waar
mede opnieuw de onveiligheid der Noordzee,
ook buiten de officieele mijnenvelden bewe
zen Is. Deze scheepsramp heeft aan 39 men
sehen, bijna allen Noorsehe zeelieden, het
leven gekost en het vaartuig dat ten onder
ging was ook hier als op zoovele plaatsen el
ders, van Noorsehe nationaliteit.
Het ss. Biarritz, groot c.a. 2460 ton, een vracht
en passagiersschip, dat reeds gedurende vele jaren
een geregelder) dienst van Antwerpen op Oslo on
derhoudt en dat in den loop der jaren tal van Ne-
derlandsche toeristen naar Noorwegen heeft ge
bracht was tegelijk met het Noorsehe s.s. Borg-
holm, dat een lading stukgoed aan boord had van
Antwerpen vertrokken. De schepen zouden in con-
vooi varen, om elkander in geval van nood bij te
staan.
Helaas, spoedig zou blijken, dat deze maatregel
geen overdreven voorzorgsmaatregel is geweest.
Alles ging goed totdat de schepen gisternacht
dwars van IJmuïden waren gekomen. Iets Noor
delijker, zooals reeds gezegd, op ongeveer 36 mijl
van deze haven, toen iedereen, behalve degenen
die de wacht hadden, zich ter ruste bevond, liep
de Biarritz op een mijn. Een hevige ontploffing
weerklonk en van de Borgholm zag men een ge
weldige uitbarsting op de Biarritz, die zich slechts
op korten afstand bevond. De Borgholm stopte on
middellijk en draaide bij. En ongetwijfeld is het
aan het in convooi varen der beide schepen te
danken, dat nog zoovele opvarenden van de Biar
ritz er het leven afgebracht hebben.
Donderdagmiddag te kwart over een kwam
de Borgholm in de Middensluis te IJmuiden
aan. Het schip voerde de vlag half-stok; er
waren dus dooden aan boord. Op het voordek
stond een motorsloep, gedeeltelijk beschadigd:
„Biarritz" staat met kleine letters op den
voorsteven. In de boot liggen zwemvesten,
kleedingstukken enz. kris en kras door elkaar.
Tragisch overschot van het Noorsehe schip;
het is de sloep, waaraan twintig menschen
hun leven te danken hebben.
We gaan aan boord, om te trachten iemand van
de overlevenden te vinden, om iets meer van de
ramp te weten te komen. Gemakkelijk is dit niet,
want er zijn vele autoriteiten aan boord, zooals de
consul-generaal van Noorwegen uit Rotterdam, de
waarnemend commissaris van politie, de adj.-ïn-
specteur van de Scheepvaart, Rotterdamsche ver
tegenwoordigers van de reederij, de vice-consul
van Noorwegen te IJmuiden enz. En die gaan voor.
Zij moeten een officieel verslag van de ramp uit
brengen, de namen der geredden noteeren enz.
Tenslotte vinden wij een der geredden, den
tweeden stuurman Feste en later treffen we in.
Hotel No. Eén een der geredde passagiers, stuur
man Otto Espedal van het Noorsehe tankschip Pre
sident Herrenschmid, die naar Noorwegen ging om
zijn vacantie thuis door te brengen. In het hotel
zijn alle geredden bijeen, nog onder den indruk
van de ramp, die hen getroffen heeft.
Eigenlijk is, wat wij van hen vernamen, in wei
nig woorden over te vertellen. Want het drama
voltrok zich in zulk een korten tijd. dat niemand
feitelijk in staat is een behoorlijk relaas van de
ramp te geven. Stuurman Espedal weet nog het
meeste. Hij spreekt uitstekend Engelsch. Hij werd,
als allen die zich reeds ter ruste hadden begeven,
door een geweldige explosie opgeschrikt. Toen hij
zijn hut verlaten had, zonk de Biarritz reeds met
den voorsteven in de diepte en toen hij aan dek
kwam, dat was nog geen minuut na de explosie,
was de reddingboot met een aantal leden van de
bemanning en eenige passagiers er in, reeds te
water. Hij sprong overboord in het ijskoude wa
ter en zwom naar de reddingboot, die heen en
weer voer om drenkelingen op te pikken. Toen hij
de boot bereikte, voelde hij, dat er iemand zich
aan zijn beenen vasthield. Hij en ook de man die
zich aan hem vasthield werd in de sloep geheschen,
wat lang niet gemakkelijk ging, want de zee was
tamelijk ruw.
Een tragische bijzonderheid.
Diep tragisch is, wat de heer Espedal ons nu
vertelt. De man. die tegelijk met hem aan boord
van de sloep werd gehaald bevond zich met zijn
vrouw, de eenige vrouwelijke passagier, aan boord
van de Biarritz. Zij was al in de sloep en miste
haar man. In wanhoop sprong zij overboord en
voordat men eigenlijk besefte wat er gebeurd was,
was zij al verdronken
Van de Borgholm had men ook een sloep ge
streken. maar het eenige wat de menschen in deze
sloep konden doen, was drie lijken te bergen.
Wij vernamen voorts nog, dat men zoowel op
de Borgholm als op de Biarritz reeds te midder
nacht een schok had gevoeld. Zou men toen al
met een drijvende mijn in aanraking zijn geweest?
Het was niet gemakkelijk te vernemen, hoe
veel slachtoffers deze scheepsramp heeft ge
kost. maar vrij zeker kan worden aangeno
men. dat het 38 waren. Aan boord van de
Biarritz bevonden zich 24 passagiers, daarvan
werden 14 gered, zoodat er 10 passagiers zijn
verdronken. Van de vermoedelijk 35 opvaren
den werden slechts 1 gered, zoodat 28 van
hen verongelukt zijn. Onder de verongelukte
opvarenden bevonden zich vermoedelijk twee
stewardessen. Een stewardess, die gered werd
is evenals nog een ander lid der bemanning
naar het Roode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk
vervoerd. De vrouw is niet gewond, maar zij
is lijdende aan een shock tengevolge van de
doorgestane emotie De man is niet ernstig aan
een zijner beenen gewond.
De lijken der drie slachtoffers zijn naar de Al-
gemeene Begraafplaats overgebracht. Zij zijn reeds
geïdentificeerd.
Gered werden van de bemanning: A. H. Teste,
2e stuurman ,27 jaar, Lars Nygard. matroos, 26
jaar, J. Blixöen. lichtmatroos, 26 jaar, L. Gerhard-
sen. lichtmatroos, 25 jaar, N. O. Sand, timmerman,
42 j., J. Sandberg, stoker, 27 j. en Signy Hong,
stewardess, 28 jaar en van de passagiers Ingolf Jo-
hannesen, O. Hildremyr, Tor Hamme, S. Ericsen,
H. Skagen, C. Trondsen, L. Ihlestad. B. Richvold-
sen, F. Söiland, J. Skinneland, Siegurd Sactre, O.
Espedel, Werner Lund en P, Steen. Alle passagiers
waren Noorsehe zeelieden.
Ook Parijs heeft met een strengen winter kunnen
kennismaken. De jeugd bindt de ijzers onder,
om een baantje op een der vijvers van de stads
parken te maken.
EEN DELICATESSE... OOK OP DE BOTERHAM
DE ROOKWORST MET DE FIJNE. ZACHTE ROOKSMAAK
(Adv. ingez. Med.)
CAIRO, 26 Januari (A.N.P., speciale dienst).
Als dit verhaal onder de oogen van de lezers
komt, is de „Reiger" waarschijnlijk reeds lang in
Johannesburg gearriveerd en hebben in elk ge
val de telegrammen over het verloop van den
tocht Nederland reeds lang bereikt. Een brief
als deze kan dan ook beschouwd worden, als een
vorm van archaisime, want zij demonstreert in
een tijd, waarin de techniek practlsch eiken af
stand heeft overbrugd en tot een miniem tijds
verschil heeft teruggebracht, hoe gebrek aan
begrip voor de mogelijkheden, die zij heeft ge
schapen, leiden tot een tijdvertraging als waar
aan deze brief onderhevig was.
Neem nu de „Reiger" zelf. Maandagochtend
omstreeks zeven uur vertrok zij uit Napels, en
toen zij 's middags kort na vijf uur in Cairo neer
streek, hadden de inzittenden een overzicht ge
had van de geschiedenis der oudheid over een Breughel Douglas, is aanwezig om de .Reiger'
periode, minstens tweemaal zoo lang als onze bemanning en passagiers te begroeten, en de
eigen jaartelling. Niet dat men na den start iets j vriendelijke en actieve vertegenwoordiger der
kon zien van de resten van het verwoeste Pom- j K.LM., een Griek, die echter de Nederlandsche
pei. Het was nog donker en de KiM.-machine luchtvaartbelangen in zijn vaderland met volle
de besneeuwde toppen der Apennijnen in een
fantastischen gloed zette.
En toen de Apennijnen reeds achter het vlieg'
tuig begonnen te verdwijnen, waren het de be
sneeuwde toppen van het Grieksch gebergte, die
in de inmiddels hooger gerezen zon schitterden,
en lag daar drieduizend meter onder de won
derlijke machine, die den droom van Icarus
verwezenlijkt heeft, het legendarische land van
Ithaca, het kanaal met de landengte van Korin-
the, het land van het oude Troje, Thebe en
Sparta, en de Peloponnesus.
De „Reiger" daalt en maakt zich gereed om te
landen in Athene. Weg is de oude sagenwereld,
en vervangen voor een nuchter vliegveld met
veel Grieksche soldaten en officieren, verkeers
vliegtuigen, jagers en ultra-moderne bommen
werpers. De Nederlandsche gezant, baron Van
startte van den anderen kant van de stad. Maar
wel zag men de zware rookpluimen van de Vesu
vius af en toe roodgloeiend doorlichten tegen den
nog donkeren hemel, die in het Oosten lichter
en lichter werd, totdat tenslotte de zon als een
roode vuurbal boven den horizon verscheen en
energie en overgave behartigt, en die nu voor
een voortreffelijke lunch heeft gezorgd, welke uit
de stad is aangevoerd, maar op heb vliegveld
onberispelijk wordt geserveerd.
Griekenland heeft, evenals alle andere Euro-
peesche neuitrale staten, zijn militaire voor
zorgsmaatregelen getroffen, en röndom Athene
zijn dan ook eenige luchtvaar tcorridors afge
bakend, die de „Reiger" nauwkeurig heeft ge
volgd. De hoofdstad zelf ligt in de verboden zóne,
maar een telefoontje van onzen gezant met- een
hooge regeerings-instantie bewerkstelligt, dat we
verlof krijgen om over de stad te vliegen. En als
de „Reiger" tegen half één vertrekt, draait op
geringe hoogte gezagvoerder Blaak eenige cir
kels rondom de Akropolis, zoodat we een duide
lijk uitzioht hebben op de imposante zuilen van
het Parthenon en de ruïnes in de omgeving.
Rimpelloos ligt de Middellandsche Zee in een
stralende middagzon. De besneeuwde bergen van
Kreta vormen de eenige onderbreking, voordat
de zandkust van Egypte in zich-komt. Op het
vliegveld van Alexandrië zien we juist de „Nan-
doe", op de thuisreis uit Indië, landen. Wij vlie
gen echter door langs de Nijldelta, waar de irri
gatie telkens weer groene, vruchtbare stukken
grond tusschen het dorre zand toovert. De voor
geschreven hoogte boven Egypte is alweer met f
het oog op de buitengewone omstandigheden
300 meter, maar wij koersen al lager en lager
en krijgen dan plotseling van zeer dicht bij de
twee pyramides van Gizeh in zicht, die rood be
schenen worden door de ondergaande zon.
Verder dan de herinnering aan Pompei, verder
dan het land der Grieksche goden en helden,
voeren deze monumenten der Pharao's onze ge
dachten naar de verre oudheid terug. Maar reeds
gaan wielen en klappen uit en minderen de
motoren toeren. Cairo ligt onder ons, de groot
ste stad van Afrika met meer dan anderhalf
millioen zielen, typische mengeling van Oost en
West en te ruim 5 uur landt de „Reiger" op het
vliegveld van Heliopolis. De eerste dagtocht van
de vlucht naar Zuid-Afrika is volbracht.
Geen muziekauteursrecht op
geluidfilms.
Buma verliest proces tegen den Bioscoopbond.
AMSTERDAM. 26 Januari. Het gerechtshof
te Amsterdam heeft Donderdag een belangrijke
principieele beslissing gegeven in de bekende
auteursrecht-kwesties, die reeds lang den Neder-
landschen Bioscoop Bond en het Bureau voor
muziekauteursrecht Buma verdeeld houden.
Het betreft een vordering oorspronkelijk door
Buma bij de rechtbank te Utrecht ingesteld tegen
een bioscooponderneming te Amersfoort tot ver
bod van vertooning van geluidsfilms, waarin
muziek voorkomt van direct of indirect bij het
Buma aangesloten componisten, zonder toestem
ming van Buma op verbeurte eener dwangsom
van f 10.000.— per dag.
De rechtbank te Utrecht had aan het Buma
deze vordering ontzegd. Het Amsterdamsche Hof
heeft thans het vonnis van de Utrechtsche
rechtbank bekrachtigd, zij het niet op dezelfde
gronden, waarop het eerste vonnis steunde.
Het Hof is in zijn overwegingen minutieus na
gegaan het karakter van de geluidsfilm, waarbij
is afgewezen, wat tot nu toe steeds door ver
schillende rechtscolleges was aangenomen, n.l.
dat de geluidsfilm een verzamelwerk zou zijn. Het
Hof kan niet aannemen, dat een geluidsfilm on
der artikel 5 van de auteurswet (verzamelwerk)
valt. De geluidsfilm valt onder artikel 6 van de
auteurswet, aangezien naar het oordeel van het
Hof de geluidsfilm wordt tot stand gebracht naar
het ontwerp en onder leiding en toezicht van
den maker.
Deze begrippen „naar het ontwerp en onder
leiding en toezicht van den maker" moeten ruim
worden uitgelegd, daarbij in aanmerking nemen
de. dat toen de auteurswet werd geredigeerd, er
van een geluidsfilm nog geen sprake was.
De geluidsfilm is een kunstwerk in zijn geheel
en vormt een ondeelbare eenheid; de muziek
daarin is niet een op zich zelf staan accompagne
ment, maar onafscheidelijk met het spel verbon
den. Alle medewerkers werken volgens het ont
werp van den maker en worden als het ware ge
ïnspireerd om met elkaar het ondeelbare kunst
werk zooals de maker dit ontworpen heeft, tot
stand te brengen. Het auteursrecht op de ge
luidsfilm komt dan ook toe aan den maker en
sluit een afzonderlijk auteursrecht van den com
ponist op de muziek in de film uit.
Het Hof laat daar, of de componist nog een
afzonderlijk auteursrecht heeft op de muziek, als
deze buiten de film om gespeeld wordt.
Het Hof, dat Buma veroordeeld heeft in de
kosten, heeft hiermede principieel uitgesproken,
dat Buma het recht mist om auteursrecht
voor de opvoering van geluidsfilms te vorderen,
in casu de vertooning van geluidsfilms wegens
niet-betaling van muziekauteursrechten te ver
bieden. Deze kwestie zal thans door Buma aan
den Hoogen Raad worden voorgelegd.
I
