Geen juridische verplichting
aan den oorlog deel te nemen
Jiiaistec aan JCCeffens:
der neutralen om
7ledeiCcuid luenscfit vieutwat te frCifoen^
WKUB
Minister Van Kleffens heeft vandaag bij de
behandeling van de begrooting van buitenland-
sche zaken in de Eerste Kamer een rede ge
houden over het buitenlandsch beleid der re
geering.
Over de betrekkingen met België zeide hij, dat
een wederkeerige gezindheid van werkelijke goede
nabuurschap niet anders dan een heilzame uit
werking kan hebben op de gaandeweg zoozeer
verbeterde, en heden ten dage uitstekende be
trekkingen met België. Dat deze verheugende
verhouding allengs op geheel natuurlijke wijze
is gegrond, komt de positie van elk der beide
Koninkrijken ten goede. De beide landen kun
nen elkaar op velerlei gebied behulpzaam zijn.,
niet het minst op economisch gebied. Het is
meer dan ooit de wensch van beide regeeringen
het onderling handelsverkeer zoo hoog mogelijk
op te voeren. Als is het waar, dat de belang
hebbenden geneigd zijn een eenzijdig standpunt
in te nemen, mag toch met vreugde worden ge
constateerd, dat b.v. de geest waarin de bespre
kingen worden gevoerd van de Nederlandsch-
Belgische havencommissie, van breeder ge
zichtskring een verheugend getuigenis aflegt.
Die commissie zet haar arbeid voort.
Sprekende over de Novembercrisis zeide de
minister dat de Kamer geen terugblik van hem
zal verwachten. De minister hoopt, dat men één
les uit hetgeen toen voorviel zal hebben getrok
ken en dat is deze, dat de regeering op een ge
geven oogenblik aanleiding kan vinden tot een
intensiveering van militaire maatregelen, welke
naderhand weer ongedaan kunnen worden ge
maakt, doch van welke het niettemin tevoren
niet verantwoord zou zijn, die maatregelen na
te laten. Zoo is het ook de vorige week gegaan,
hl zoo'n geval kunnen de motieven niet altijd
worden blootgelegd, doch het Nederlandsche
volk mag eenerzijds vertrouwen hebben, dat-bui
tengewone maatregelen in verband met 's lands
defensie noch lichtvaardig, noch zonder reden
werden genomen, en is anderzijds kloekmoedig
genoeg om daardoor niet in een paniekstemming
te geraken.
De handhaving van de neutraliteit.
Aangaande de handhaving van onze neutrali
teit is het mij, aldus de minister, een buitenge
woon groot voorrecht, te mogen vaststellen dat
het Nederlandsche volk in overgroote meerder
heid achter de regeering staat.
Sedert het begin van November is nog niet over
gegaan tot publicatie van een tweede Oranje-
boek. Zoodra daarvoor voldoende stof aanwezig
is. zal zulk een nieuwe uitgave van officieele be
scheiden het licht zien.
Ik vertrouw, aldus de minister, dat daaruit
opnieuw de indruk zal worden verkregen dat de
regeering actief is gebleven bij de verdediging
van 's lands belangen, en ik kan reeds thans
verklaren dat zij daarbij zelfstandig haar ge
dragslijn heeft bepaald, uitgaande van die een
voudige en klare beginselen, welke de ervaring
ons heeft doen kennen als in elk opzicht de
beste voor een land met de unieke ligging -an
het onze. Deze laatste woorden uitsprekende
heb ik het oog zoowel op Nederland als op ons
overzeesche gebied.
Tegenover elke schending van onze onzij
digheid wordt opgetreden in strikte overeen
stemming met de eischen van het volkenrecht.
Door hen die ons, door eigenbelang gedreven,
van het tegendeel betichten zullen wij ons niet
in de war en van den rechten weg af laten
brengen. Zelfs gaat de regeering zoover dat zij,
zoodra zij- kennis krijgt van voornemens van
oorlogvoerende regeeringen welke haar strijdig
voorkomen met 's lands rechten of wettige be
langen, niet nalaat terstond een waarschuwend
geluid te doen hooren, opdat haar naderhand
niet kan worden verweten, niet tijdig bezwaren
te hebben voorgedragen. Zoo is met name ge
schied toen de Britsche en Fransche regeeringen
nadat de Duitsche oorlogsmethoden ter zee
helaas ook reeds vele Nederlandsche levens had
den gekost overgingen tot représailles die, be
halve him tegenstander, in ernstige mate Neder
landsche belangen moesten deren, en die de
Nederlandsche regeering voorkwamen volken
rechtelijk ontoelaatbaar te zijn. Naar beide zij
den wordt getracht zoo zuiver mogelijk den koers
te zeilen die onze huidige volkenrechtelijke po
sitie voorschrijft.
Nederland vervult, naar het de regeering
voorkomt, in de tegenwoordige omstandig
heden en voorzoover het ons gegeven is
vooruit te zien (want wij verheffen de on
zijdigheid niet tot een voor alle omstandig
heden geldend volstrekt postulaat) door on
zijdig te zijn de taak die het tegenover zich
zelf heeft te vervullen, wat mede een Euro-
peesch belang van de allereerste orde is.
Dat België een overeenkomstige houding aan
neemt, kan tot groote voldoening strekken. Een
uitbreiding van den oorlog tot onze landen zou
tien oorlog slechts compliceeren, want nooit zal
eenige groote Europeesche mogendheid in deze
streken kunnen dulden dat Nederland of Bel
gië in de handen van den tegenstander geraakt.
Daarom is het aan ons om, als het kan, buiten
den strijd te blijven.
Eén ding is echter wel te verstaan: wie de
wapenen tegen ons opneemt, stuit op onze
wapenen.
Het verheugt mij, deze gelegenheid te
hebben om dat nog eens duidelijk te zeggen
met het oog op die sirenen van weerszijden
die, nu eens grof en maar al te doorzichtig,
dan weer met behulp van schoonschijnende
of van even ingewikkelde als onlogische
redeneeringen, ons langs rechtstreeksche
haan of langs een omweg willen drijven in
den oorlog, niet omdat het heil van Neder
land of van België hun zoozeer ter harte
gaat, maar omdat zij denken dat hun eigen
ware- of vermeende belangen gediend zou
den zijn met het betrekken aan hun zijde
natuurlijk van de lage landen in den
krijg.
Aan Britsche zijde is dezer dagen zelfs een en
kele stem. opgegaan die een juridische verplich
ting van de neutralen poneert tot deelneming
aan den oorlog: als lid van den Volkenbond zou
den wij daartoe gehouden zijn.
Ik acht het niet noodig, gelet ook op een van
hooggeachte zijde ingezonden stuk in het „Va
derland" van gisterenochtend, hier meer te doen
dan het bestaan voor Nederland van een rechts
plicht of een moreele plicht tot deelneming aan
den oorlog scherp te ontkennen.
Wij hebben ervoor gezorgd, vrij te staan
en, van die vrijheid gebi'uik makend, hou
den wij vol dat, zooals nog onlangs profes
sor Telders, en voor hem mannen als Struy-
ctoen en Van Karnebeek hebben uiteengezet,
en zooals het in rustiger tijden met name
ook in het buitenland door bevoegde staats
lieden steeds is begrepen, onze weloverwo
gen taak is; eigen erf in eigen hand; geen
aansluiting bij anderen, Dat is een positieve
houding, en positieve politiek en het voeren
van die politiek is bovendien nog ons goed
recht.
Ik wil mij niet overgeven aan het leveren van
vele citaten van gezaghebbende schrijvers in
binnen- en buitenland om die te adstrueeren,
wat overigens een eenvoudige zaak is, en ik vol
sta er daarom mede, in herinnering te brengen
wat Struycken in kernachtige woorden schreef:
Hét maxime der geschiedkundige ontwikke
ling: Nederland zelfstandig, niet dienstbaar aan
welke vreemde politiek ook, de grondidee van de
actieve politiek der vaderen, is zoo ook in zijn
huidigen vorm: die der politieke afzijdigheid,
het juiste richtsnoer gebleken". Dat is „een maxi
me die geen staat" en dus ook Nederland zelf
niet „straffeloos kan voorbijzien of overtre
den". Laten wij, wanneer anderer verleiding of
eigen sentiment ons mocht willen verlokken
anders te handelen, dien wijzen raad nooit ver
geten. In tijden als deze moeten wij allen ons
welbewust er toe zetten, politiek te denken. Dat
eischt de toekomst van ons land als onafhanke
lijke staat, en wij hebben noch tegenover ons
zelf noch tegenover onze nazaten noch te
genover Europa, het recht anders te doen.
Bevoorrading van Nederland
De moeilijke onderhandelingen betreffende de
bevoorrading van Nederland hebben nog niet tot
overeenstemming geleid. De rechten en wen-
schen dei* oorlogvoerenden en de aanspraken
en verlangens der onzijdigen staan op dit gebied
tegenover elkaar. Ik geloof niet, dat het in het
belang der zaak zou zijn indien ik op dit oogen
blik dieper op deze voor ons land niet alleen in
economisch- doch uiteindelijk ook in sociaal op
zicht zoo uiterst belangrijke aangelegenheid die
per inging. Slechts wil ik opmerken dat de re
geering niet den indruk heeft dat wij, ondanks
onze moeilijke ligging en het feit, dat wij een
betrekkelijk groote koopvaardijvloot bezitten, t.
a. v. deze onderhandelingen in een slechtere po
sitie verkeeren dan andere landen.
Indien de ontwikkeling van zaken mij de over
tuiging mocht geven, dat instelling van een or
gaan overeenstemmend met het in 1919 opge
richte bureau voor zeeoorlogsschade wenschelijk
en verantwoord zou zijn, zal ik gaarne het mijne
doen om tot die oprichting te geraken. Voorals
nog is de omvang der zaken echter niet van dien
aard dat de stichting van zulk een instantie mij
gerechtvaardigd of wenschelijk zou voorkomen.
Volkenbond.
De minister behandelde daarna het lidmaat
schap van Nederland van den Volkenbond. Hij
achtte het onjuist den volkenbond voor te stel
len als een organisatie, waarin Frankrijk en
Engeland het voor het zeggen zouden hebben,
maar hij wenschte vast te stellen, dat op den
duur bestendiging van het lidmaatschap van een
volkenbond met polit-ieken inslag dien zeker
het Geneefsche instituut, ondanks alles nog
steeds heeft gehouden onmogelijk zal wor
den, indien het eenzijdig karakter van den bond.
waarop ik zooeven doelde, zou blijven gehand
haafd.
Een andere vraag is echter; is waarschijnlijk
het oogenblik wel aangebroken, waarop de klei
nere staten, die in het conflict tusschen Frank
rijk en Groot-Brittannië eenerzijds en
Duitschland anderzijds neutraal wenschen te
blijven, den Volkenbond moeten verlaten?
Deze vraag hebben de kleinere Europeesche
staten, waaronder Nederland, ontkennend be
antwoord. Een land als Nederland, dat in den
Volkenbond heeft begroet een grootsche poging
om te geraken tot die organiseering van de sta
tengemeenschap, die naar onze vaste overtuiging
de eenige weg kan zijn waarlangs de menschheid
tenslotte tot een vreedzame internationale sa
menleving kan komen, werkt niet lichtvaardig to:
den val van den Bond mede. door, indien de re
sultaten voorshands teleurstellend zijn, den
bond te verlaten. Zoolang er nog hoop bestaat,
dat tenslotte na een periode van ontwrichting en
van storm, de organisatie zij het in gewijzig-
den vorm toch nog tot krachtig leven zal kun
nen uitgroeien, zullen de kleine staten dezen
Volkenbond trouw blijven. Eerst dan, wanneer zij
alle hoop op deze ontwikkeling zouden moeten
opgeven, zou voor hen het oogenblik zijn om zich
uit dezen Volkenbond terug te trekken.
Die positie achten zij thans echter niet aan
wezig en het verloop van de jongste Volken
bondsvergadering heeft hen zeker niet van de
onjuistheid dezer zinswijze overtuigd. Daar toch
is wel duidelijk de eerbiediging van de zelfstan
digheid der kleine naties gebleken. Daar is wel
duidelijk aan den dag gekomen de onjuistheid
van de bewering dat de Volkenbond door twee
oorlogvoerende mogendheden wordt beheerscht
Het was zeker niet de wensch dezer beide mo
gendheden, die tot het bijeenroepen van deze
vergadering heeft geleid.
Het is wel ten eenenmale onbegrijpelijk hoe
men zou kunnen volhouden, dat de staten, die lid
van den Volkenbond blijven, in den strijd tus
schen Duitschland eenerzijds, en Engeland en
Frankrijk anderzijds, hun neutraliteit zouden
hebben prijsgegeven. De loop van zaken op de
jongste Volkenbondsvergadering heeft, naar mijn
overtuiging, ten duidelijkste aangetoond, dat
voorspellingen omtrent gevaren, welke voor de
neutraliteit der kleine staten uit de bestendi
ging van hun Volkenbondslidmaatschap zouden
voortvloeien, mede door de voorzorgen, door deze
staten gedurende de laatste jaren ten aanzien
van hun Volkenbondspolitiek genomen, niet in
vervulling zijn gegaan, en dat er met name geen
gevaar bestaat dat de oorlog in Finland en de
oorlog in West-Europa door middel van den Vol
kenbond aan elkaar zullen worden gekoppeld. De
Volkenbond kan de neutraliteit in het conflict
tusschen Duitschland en Engeland en Frankrijk
niet, gelijk beweerd is „ondermijnen", omdat de
Volkenbond zich buiten dit conflict houdt.
De resolutie van de Volkenbondsvergadering
wekt de staten, die daartoe in de gelegenheid
zijn, op tot materieelen en humanitairen steun
aan Finland, als slachtoffer eener agressie van
de zijde van Sovjet-Rusland. Wie beweert dat zij
een verdere strekking heeft, spreekt onwaar
heid. De kleine staten zullen aan de resolutie
geen toepassing geven, die de grenzen harer
strekking overschrijdt. Nederland althans zeker
niet.
Voor het niet-politieke Volkenbondswerk,
waarover speciaal de heer Vorrink sprak, heeft
de regeering de meest mogelijke belangstelling.
Herstel der internationale samenwerking
De naaste toekomst, onzeker als zij is, zal mede
aan ons volk menige beproeving brengen, ook dan
indien de oorlog in militairen zin buiten onze
grenzen blijft. Het is goed daarop te zijn voorbe
reid, en te trachten den samenhang der dingen te
begrijpen, opdat Nederland met oud-vaderland-
sche kloekheid maatregelen neme waar het kan,
en voor het overige datgene wat het zich bewust
is, alleen niet te kunnen veranderen, manmoedig
aanvaarde en drage. Juist in een periode van ma
terieelen tegenspoed kunnen en moeten wij too-
nen dat wij het levenskrachtig volk zijn, waarop
ons uitzonderlijk hoog geboortecijfer en ons uit
zonderlijk laag sterftecijfer wijzen, cijfers waar
van het verschil zóó groot is dat wij daarin alle
Europeesche groote mogendheden en de V. S. ach
ter ons laten. Die vitaliteit is vóór den oorlog van
1914 wel eens in twijfel getrokken. Ook in
den laatsten tijd is op onze levenskracht in het
oorlogvoerend buitenland wel eens een verkeerd
licht geworpen, doch en dit moge ons tot ge
ruststelling strekken veelal in den vorm van
begripsverwarring. Men stelde als gebrek aan rug-
gegraat voor, wat niets anders was dan een open
baring van het feit, dat onze kracht ter zee ge
ringer is dan die van de groote mogendheden, zoo
dat wij ter zee geweld slechts in bijzondere geval
len met geweld kunnen keer en.
Wanneer buitenlanders willen zien hoe het
met de levenskracht van Nederland gesteld is,
laten zij dan eens bij onze weermacht gaan kij
ken, of in Indië, of laat hen bij onze padvinders
te gaai gaan, of een Kaagweek maken, of een
vierdaagschen afstandmarsch, of laat hen de
Zuiderzeewerken bezoeken.
Zoolang Nederland, dat. mits het zelfstandig
is, evenals trouwens België een element van
rust vormt in Europa, het vrijheidlievende,
arbeidzame land is dat het altijd is geweest,
sterk ook door den religieusen inslag zijner
bewoners, de verscheidenheid hunner gaven, hun
ondernemingszin, voc-ruitstrevenheid en ver
richtingen op het gebied van wetenschap en
kunst zoolang verdient het de onaantast
baarheid van zijn gebied en zijn zelfstandigheid,
voor welker bescherming het, zoo het moet, alles
over heeft. Vertrouwen wij echter op welgefun-
deerde gegeven beloften, en op het inzicht in
het buitenland dat Nederland's ligging nu een
maal zoodanig is, in Europa zoowel als in Azië.
dat geen groote mogendheid zich kan veroor
loven, ons gebied in anderer handen te zien
vallen.
Dat gebied is uit politiek oogipunt nu eenmaal
even gewichtig als het, wat het moederland be
treft, gering is van oppervlakte. In onze dagen
heeft de eisch van bestaansruimte in meer dan
een land de aandacht. Naar Nederland's in-
ticht kan en behoort dat probleem, dat voor ons- i
relf in uitzonderlijk sterke mate bestaat, met
vreedzame middelen te worden opgelost
vergeleken met andere staten hebben wij een
buitengewoon groot bevolkingsoverschot Op
ons Europeesch gebied moeten wij het buiten-
and moge zich goed voorstellen wat dat be
rekent per vierkante Mijl 618 menschen
De overzeesche rijksdeelen beschouwen wij
niettemin niet als een voor anderen gesloten
gebied, integendeel zijn anderen daar welkom
onder onze milde wetgeving en ons bestuur
dat door bevoegde beoordeelaars in den vreem
de aan anderen tot voorbeeld wordt gesteld.
Hopen wij, dat tegenover die open deur de poor
ten bij anderen zich weldra opnieuw zullen ope
nen. Wij moeten varen, wij moeten handeldrij
ven, wij moeten anderen diensten bewijzen,
anders kan ons volk niet bestaan. De landen
die thans, om den tegenstander te treffen on
zen handel beperkingen opieggen. mogen dat niet
voorbijzien. In de ultraprotectionistische en
verarmende wereld die wij thans kennen, moe
ten wij in de naaste toekomst, dat feit hebben
wij eenvoudig te aanvaarden, of wij willen of
niet, op een vermindering van onzen levensstan
daard zijn voorbereid. Hopen wij echter dat ge
zond inzicht en verstandig beleid, wellicht door
nood gedreven, weldra een reactie in die wereld
zullen teweeg brengen, opdat de barrières worden
afgebroken, die ook ons volk zoozeer benauwen.
Daartoe is echter in de eerste plaats noodig
begrip voor elkanders moeilijkheden. Hoe het
niet moet, al ware het slechts omdat het op den
duur zoo niet kan, heeft de liquidatie van den
vorigen oorlog getoond.
In den trant van het „Weener Congres".
Sprekende over de jaren na 1918 zeide de
minister:
Het gebrek aan begrip voor hetgeen in het
belang van Europa ten aanzien van Duitschland
had moeten en kunnen geschieden, moest bij
elke natie en zeker bij een volk van die grootte,
een krachtdadige reactie wekken. Overwegingen
der overwinnaars hoe begrijpelijk op zichzelf,
van hun standpunt gezien omtrent de schuld
aan den oorlog van 1914 hebben het gewonnen
van wijsheid in den trant van het „Weener Con
gres", tot aller ongeluk. En zoo is het dan ook dat,
wat in 1919 geschied is, reeds twintig jaren later
was uitgedelgd, helaas mede (althans op dit
oogenblik) ten koste van natiën, die zich ver
heugden in nauwelijks herwonnen vrijheid, van
door den uitgebroken oorlog benarde staten, die
aan de regeling van Versailles en wat daarop
volgde part nog deel hadden en van tallooze on
schuldige particulieren, in de eerste plaats in de
overweldigde landen.
Mag men zich niet afvragen, of het nu
eindelijk geen tijd is geworden voor een juiste
en verstandige regeling der zaken van Euro
pa? Men zegt ons dat de tijd voor vrede nog
niet is gekomen. Maar wat baat doorvechten
indien het, te eener- zoo goed als ter andere
zijde, tegenstanders betreft die men, wegens
hun grootte, op den duur niet vernietigen
kan, ook al wilde men het en achtte men
dat niet ontoelaatbaar?
Zulke woorden mogen, dunkt mij, in dezen tijd
wel eens gezegd worden op een plaats als deze,
in een neutraal land dat geen eigen gewin be
oogt, en noch West- noch Midden-Europa zou
willen zien ondergaan in verarming en Bolsje
wisme. Ik zou de vraag willen stellen: hoe ver
krijgt men betere waarborgen dan door zich om
de tafel te scharen en, op grondslagen van wer
kelijkheid en rechtvaardigheid, met wederkee
rige inachtneming van den eerbied die men aan
andere volken verschuldigd is, een regeling tot
stand te brengen die wegens haar intrinsieke
waarde de belofte in zich houdt dat zij den vrede
voor zeer geruimen tijd verzekert? Er is dat
zeg ik met grooten nadruk niet gebleken dat
zulk een resultaat onbereikbaar is.
Het zijn dergelijke vragen, waarop 1940 ons
wellicht het antwoord zal brengen. Moge dat ant
woord overeenkomen met datgene wat in mil-
lioenen harten leeft, ook, ja wellicht in de eerste
plaats, bij de oorlogvoerenden. Dat Europa kan
vechten heeft het in den loop der eeuwen meer
dan genoeg getoond. Dat het echter het eigen
continent kan ordenen op een zoodanige wijze
dat het zijn bijdragen tot de beschaving zal kun
nen blijven, leveren, dat moet het nog bewijzen.
Kan Nederland ertoe bijdragen dat men ttft over
leg komt, dan gaarne.
Gevaren van lichtvaardig gepraat.
Een punt van groot belang, waaraan ik gaarne
nog enkele oogenblikken zou willen wijden
schijnt mij de hoogst lichtvaardige wijze, waarop
men hier en daa,r en in niet mindere mate
elders gaandeweg welhaast gewoon dreigt te
worden te spreken over Invallen van buiten-
landsche legers in onzijdige landen. Men spreekt
daarover, niet slechts in oorlogvoerende-, maar
evengoed in neutrale landen, alsof een dergelijke
inval min of meer ware een zaak van opportu
niteit, van toevallig inzicht aangaande oogen-
blikkelijk krijgsbelang; alsof over neutraal ge
bied, vooral indien het kleinere staten geldt,
elk oogenblik zou kunnen worden beschikt om
met betere kans den tegenstander te lijf te gaan.
Het komt mij voor, dat het tijd is, daartegen eens
krachtig te waarschuwen. Want al dat onver
schillig gepraat van „morgen kan dit of dat
onzijdig land worden binnengevallen", als ware
dat de natuurlijkste zaak ter wereld, stompt op
den duur de openbare meening af voor het ver
achtelijke, het monsterlijke, dat in zulk een
handelwijze, had zij inderdaad plaats, zou zijn
gelegen. En wat in het bijzonder de bevolking
der oorlogvoerende landen betreft, stompt dat
gepraat bovendien haar gevoel af voor l.
bedenkelijke, het gevaarlijke dat zulk befljC
voor haarzelve ople/ert.
Indien de bij allen, volken zoowel als
duen, aanwezige moraal geweld wordt aange^
dan is dat geen zaak van ondergeschikt bely.
waarover wie ook zjch kan veroorloven metjjj
verschilligheid gelatenheid of lichtvaardigheid
spreken of te schrijven, maar dan komt allerlei?
beweging, dat een beslissenden invloèd kan
ben op den loop van zaken. En daar komt nog u
bij. In alle oorlogvoerende landen wordt de wa*
beid belicht door het prisma der propaganda.
nog nooit is zelfs de meest geraffineerde pro£
ganda er in geslaagd in hoofdzaken, zooals
waarop ik thans doel, de waarheid door een
campagne of anderszins zóó te verteekenen, dat-
onherkenbaar wordt.
Bovendien, wat geeft ons of anderen het re*
met een even bedenkelijke als onverantwoord
lijke oppervlakkigheid den belligerenten bedoek
gen aan'te wrijven, die zoo zeer in strijd zijn.
elementaire eischen en behoeften van de inter»-
tïonale gemeenschap, waartoe zij zelf van nafct
behooren?
Spreker besloot: Voor eerbied voor élkande
erf, ook in de samenleving der staten, zal Ned?,
land altijd bereid zijn op te komen op alle wij^
die met onze positie strooken. Zelf handelt Ned^
land naar den regel dat het op de juiste wijze t
leven, anderen niet wil deren en ieder het zijne y;
geven. Blijven wij ook in dit opzicht paraat en i
ten wij ons niet op sleeptouw nemen door dj.
waan van den dag.
De vrouw van den lantaarnopsteker vond
het al evenmin goed, dat haar man voor
acrobaat speelde. Toen de motor haar
voorbij stoof, greep zjj naar het onderste
gedeelte van de ladder. Ook zij werd mee
getrokken en't was net of zij op de
schouders van haar man met de vrouw
r_ yan den drogist aan het wippen was.
Het angstzweet brak Dinges uitIn
de verte stond een groep met stokken ge
wapende mannen. Die wilde den dollen rit
stuiten. Eén lïunner haakte met z'n stok
in de ladder, toen de motor voorbij reed
en nog vóór de anderen konden helpen,
zat hun collega al boven op 't hoofd van
den lantaarnopsteker.
Dinges wist niet waar hjj heen ging. Hij
gooide het stuur links- en rechtsom. Reed
dan weer een stukje recht uit. Zóó nader
de hij het marktplein, waar alles in
vollen gang was. Twee paardenkooners
waren druk bezig op handslag te koop en.
Dinges reed recht op hen aan en in een
wip zaten ze boven op 't voorwiel.
482ste STAATSLOTERIJ
(Niet officieel)
5de klasse, 8ste lijst
Trekking van Donderd g Januari 1940
Hooge Prijzen
1000.— 1306 4871 6028 7617 10745 17446
400.— 15886 20022
200.— 9411 12088 12482 13105 13521
100.— 2745 8263 10661 17817 18925 20124
Prijzen van f 70.
1041 1224 1225 1252 1313 1326 1448 1481
1539 1565 1704 1802 1829 1876 1883 2035
2062 2119 2121 2241 2244 2447 2646 2712
2782 2825 2938 2997 3015 3028 3052 3063
3071 3112 3278 3418 3449 3497 3614 3653
3769 4092 4390 4491 4613 4625 4794 4821
4892 5106 5140 5640 5643 5758 5877 5915
5942 6072 6167 6275 6295 6303 6376 6426
6454 6550 6666 6693 6719 6765 6872 6911
7086 7171 7463 7700 7T79 7783 7810 7896
8170 8190 8198 8418 8511 8614 8619 8682
8796 8802 9053 9267 9376 9419 9509
9566 9590 9673 9804 9810 9943 9992 1000}
10147 10183 10278 10304 10362 10418 10427 10466
10551 10645 10713 10815 10833 10860 10898
11045 11158 11182 11201 11205 11307 11320
11398 11558 11913 12057 12101 12259 12262 12310
12338 12510 12655 12799 12930 13063 13109 13211
13214 13322 13459 13470 13491 13513 13573 13737
13849 13861 14147 14189 14333 14342 14391 14402
14563 14572 14612 14615 14897 15087 15136
15219 15249 15267 15281 15400 15605 15639 15750
15810 15980 15983 16028 16079 16100 16124 16254
16359 16431 16517 16594 16750 16758 16843 17057
17141 17223 17252 17297 17393 17440 17596 17713
17825 17863 17996 18105 18289 18344 18453 18507
18518 18561 18637 18646 18648 18658 19127 19223
19257
18287 19298 19487 19655 19712 19753 19866 19912
20237 20359 20407 20494 20690 20715 20923 20955
21014 21213 21363 21451 21454 21505 21769 21780
21979
Nieten
1013 1023 1097 1100 1110 1149 1164 1193
1213 1217 1224 1243 1347 1269 1277 1283
1318 1347 1364 1385 1397 1399 1406 1416
1444 1484 1485 1529 1552 1572 1592 1597
1794 1796 1826 1852 1896 1905 1955 2024
2044 2091 2188 2239 2271 2328 2343 2443
2530 2633 2634 2647 2663 2682 2692 2695
2701 2776 2785 2832 2833 2847 2869 2884
2963 2987 3012 3022 3024 3037 3048 3111
3131 3136 3178 3186 3228 3259 3284 3286
3354 3424 3432 3460 3477 3514 3552 3554
3593 3637 3648 3649 3716 3731 3770 3778
3793 3904 3971 3997 4009 4051 4077 4097
4115 4128 4140 4180 4192 4197 4228 4259
4277 4364 4462 4473 4508 4528 4543 4551
4560 4580 4637 4646 464S 4652 4702 4853
4899 4929 4939 4956 4967 4981 4983 5002
5007 5050 5053 5072 5111 5211 5226 5341
5450 5462 5481 5562 5572 5578 5584 5603
5610 5625 5682 5686 5693 5696 5698 5733
5796 5820 5859 5908 5914 6025 6046 6053
6063 6070 6086 6092 6131 6240 6245 6270
6338 6361 6371 6379 6534 6561 6596 6368
6712 6718 6746 6814 6823 6839 6864 6868
6880 6915 6942 6953 7054 7058 7102 7114
7150 7230 7276 7290 7311 7361 7413 7484
7549 7570 7589 7604 7655 7725 7747 7768
7777 7788 7804 7807 7828 7831 7849 7854
7929 7935 7964 7987 8069 8107 8143 8150
8167 8187 8217 8222 8247 8335 8354 8374
8515 8524 8541 8566 8586 8610 8659 8671
8689 8701 8760 8773 8776 8831 8851 8878
8931 8971 8983 9009 9010 9038 9114 9129
9205 9249 9317 9324 9334 9359 9385 9390
9484 9547 9577 9579 9584 9597 9600 9751
9806 9864 9915 0974 10012 10044 10057 10105
10119 10144 10145 10179 10188 10189 10192 10193
10203 10226 10227 10241 10260 10316 10327 10355
10491 10513 10524 10556 10567 10615 10684 10694
10758 10769 10778 10795 10800 10830 10851
10857 10965 11022 11025 11064 11080 11124 11175
11176 11231 11235 11267 11280 11344 11351 11356
11367 11368 11403 11471 11543 11570 11618 11623
11626 11702 11741 11744 11748 11763 11777 11800
11864 11888 11953 11978 11992 11999 12008 12035
12077 12081 12109 12146 12172 12219 12309 12321
12364 12391 12394 12405 12447 12472 124Ö4 12516
12529 12541 12561 12565 12620 12652 12673 12687
12708 12794 12857 12893 12897 12910 12957 13039
13049 13179 13191 13201 13276 13304 13318 13333
13351
13361 13404 13413 13424 13448 13451 13494 13528
13561 13568 13588 13611 13661 13678 13777 13789
13875 13897 13989 14029 14036 14057 14098 14110
14171 14260 14307 14324 14325 14326 14350 14449
14460 14492 14537 14640 14671 14673 14678 14686
14701 14727 14731 14880 14881 14889 14932 14940
14941 14944 14947 14956 14960 15046 15255 15277
15324 15346 15415 15469 15481 15536 15585 15618
15637 15672 15696 15703 15707 15729 15763 15769
15789 15828 15834 15839 15849 15857 15890 15930
15954 15973 16005 16046 16051 16098 16157 16181
16203 16222 16312 16442 16449 16455 16464 16487
16506 16538 16549 16562 16572 16613 16620 16680
16689 16712 16738 16844 16877 16934 16942 16966
16973 17000 17074 17078 17102 17125 17131 17213
17253 17263 17271 17275 17286 17293 17324 17349
17363 17365 17372 17427 17439 17443 17457 17546
17548 17556 17561 17646 17671 17687 17693 17711
17749 17790 17827 17836 17903 17944 17969 17979
18026 18040 18072 18077 18080 18116 18126 18164
18170 18255 18260 18309 18399 18428 18467 18491
18497 18504 18511 18552 18598 18632 18650 18656
18677 18697 18710 18712 18784 18791 18845 18849
18906 18920 18931 18945 19000 19013 19025 19031
19047 19116 19143 19197 19258 19278 19315 19324
19335 19377 19394 19413 19463 19474 19477 19513
19587 19591 19596 19602 19660 19665 19767 19829
19874 19901 19915 19969 19971 19984 20002 20027
20043 20059 20096 20142 20160 20188 20212 20241
20266 20296 20301 20311 20373 20397 20425 20440
20474 20498 20556 20618 20638 20643 20645 20706
20710 20731 20749 20751 20783 20790 20807 20819
20824 20835 20970 20976 21013 21077 21085 21114
21116 21167 21179 21218 21220 21279 21351 21391,
21400 21457 21585 21598 21616 21698 21736 21799,
21797 21799 21810 21844 21869 21893 21911 21914
21921 21939 21960 21982 21990 22000
