IJmuider Courant
[—1940—1
is veel erger!
Dag en nacht duurt de strijd
op de Karelische Landengte
Kapitein van duikboot
zag scheepspapieren
zelfs niet eens in
De Torpedeering
van de Burgerdijk.
Men frewepe zich
niet meet, op 1890
Sovjets niet in de
Mannerheimlinie
doorgedrongen?
Defensie bij levering van
militaire kleeding
bedrogen?
Twee personen in garage
om het leven gekomen.
25e
JAARGANG NO. 89
Uitga*5
Courant-Uitgaven
Houtstraat
IJmuIder
jolefcon 5
opgegeven
opgenomen
Coster, Maatschappij voor
en Algem. Drukkerij N.V., Gr.
93 Haarlem, Telefoon 10724. Bureau
Courant: Kennemerlaan 42, ümulden,
31, Postgiro 310791. Alle Advertenties,
In de Kennemer Courant
DAGBLAD VOOR VELSEIN, IJMUIDEIN, SANTPOORT EN OMSTREKEN
Verschijnt dagelijks, behalve op Zon- en Feestdagen
Directies P W PEEREROOM EN ROBERT PEEREBOOM
Hoofdredacteur: ROBERT PEEREBOOM
WOENSDAG 14 FEBRUARI 1940
Abonnementen per week ƒ0.1254, pw maand
ƒ0.5254, per 3 maanden 1.55, franco per post
1.95 per kwartaal. Losse nummers 3 cent per ex.
Advertentlën: 1-5 regels ƒ0.60, elke regel meer
0.12. BIJ abonnementen belangrijke korting.
Ingezonden mededeellngen dubbele prijs.
Advertenties van Vraag en Aanbod 1-3 regels
0^5, elke regel meer ƒ0.10.
voor de derde maal in dezen oorlog heeft een
n itsche duikboot eerf Nederlandsch koopvaardij-
hto getorpedeerd. Het eerste was de tanker Slie-
Irecht bestemd voor een Noorsche haven. De be-
nning werd bevolen in de booten te gaan
^den Oceaan, in slecht weer.en het was een
°P der dat één boot, met acht man aan boord,
^jja dagenlang zwoegen nog in slaagde de
lötsche kust te bereiken. Van de overige dertig
o varenden van de Süedrecht en van hun boot
Jerd nooit meer iets vernomen. Zij moeten ellen
dig omgekomen zijn na een verschrikkelijk lijden
ln hun open boot.
tweede geval was dat van de Arendskerk.
Het is nog maar enkele weken geleden. Dit schip
«as met stukgoederen onderweg naar Zuid-
Afrika. Het had geen contrabande aan boord,
aaar werd blijkbaar getorpedeerd omdat de Unie
van Zuid-Afrika, een Engelsch Dominion, den
oorlog aan Duitschland heeft verklaard. Vertoo
rn van den eersten officier, die smeekte zijn
mooie schip te sparen, baatten niet. De duikboot-
tepitein zei dat hij zijn orders moest opvolgen en
e«n van de modernste schepen van onze handels
vloot werd vernietigd. In dit geval, dat zich in de
Golf van Biscaye voordeed, was het gelukkiger-
vnjze goed weer en de bemanning werd na uren
lang ronddrijven in de reddingbooten door een
Italiaansch schip opgepikt.
De derde torpedeering, die van de Burgerdijk
van de Holland-Amerika Lijn, weer een groot
schip (6835 ton) geldt een der vele Nederlandsche
schepen die in dezen tijd met een lading „regee-
ringsgraan" uit Amerika naar ons eigen land va
ren. Was bij de beide vorige torpedeeringen al geen
sprake van toepassing van oorlogsrecht en werd
met wreedheid opgetreden tegen de bemanning
van de Sliedrecht, die vergeefs vroeg, aan boord
van de duikboot te worden opgenomen om het
veege lijf te kunnen reddenhet geval-Bur-
gerdijk is nog erger. Niet wat de bemanning en
de passagiers aangaat, want het is goed met hen
afgeloopen. Nadat zij veertien uur in de booten
hadden doorgebracht heeft de Edam alle veertig
schipbreukelingen gered. Maar dat een schip,
bestemd voor een onzer eigen havens, met een
lading, uit een ander neutraal land afkomstig, die
ï«onsigneerd is aan onze eigen regeering, getor
deerd wordt is wel de meest flagrante schen
dig van de rechten van neutrale zeevaarders
die toen zich kan voorstellen.
De gezagvoerder van het s.s. Burgerdijk, kapi
tein Scriwanek, heeft blijkens verklaring van de
directie van de Holland-Amerika Lijn medege
deeld, dat de kapitein van de duikboot weigerde
Inzage van zijn scheepspapieren te nemen en tot
de vernietiging van het schip overging onder de
bewering, dat de lading voor een Engelsche ha-
ven bestemd was. Dat is onzin. Het schip ver-
beerde in de noodzaak door een der smalle vaar
geulen langs de mijnenvelden de Downs te pas-
seeren, waar het wellicht door de Engelschen zou
ajn aangehouden om te worden onderzocht. Maar
gelijk onderzoek had nimmer kunnen lei
confiscatie van de lading door de Engel
schen. Van een „bestemming" van die lading voor
een Engelsche haven kon dus op geenerlei wijze
sprake zijn. Wat deze duikbootkapitein heeft ge-
baan is grof machtsmisbruik, is geweldpleging
tegenover een neutraal land dat evenals de an-
(ere neutralen met de grootste zorg de verplich
ten van zijn positie nakomt. En dat zijn be-
Tolking moet voeden o.a. door een invoer van bui-
lenlandsch graan, uit de neutrale Vereenigde Sta
ten, waarop het volstrekte rechten heeft.
Nu schijnt men in Duitschland met wat nieuws
foor ^en dag te komen. Want de Deutsche Allge
meine Zeitung zegt dat Duitschland geen verant
woordelijkheid voor rampen op zich kan nemen
Jdien neutrale schepen: le een vijandige hou-
aannemen tegen Duitsche oorlogsbodems of
acb verdacht gedragen; 2e zich aansluiten bij
Engelsch convooi; 3e zich bevinden in de
Engelsche kustwateren, die het onmiddellijk
'hjdtooneel vormen en waar zij alle gevaren
den oorlog mee riskeeren. De eerste twee
piraten bevatten niets nieuws. Maar het derde
De Deutsche Allgemeine Zeitung stelt zich
gemoedereerd op het standpunt „dat de
n elsbelaugen van neutrale schepen in over-
hod emm*n^ moeten zijn met de eischen van den
oaernen zee-oorlog. Wijzigt zich de tactiek van
^zee-oorlog, dan verandert daarmee ook de
Zeitung dat noemt. Niettemin heeft hij het ver
nietigd, zoodat dit nog veel verder gaat dan de
nieuwe theorie van het Duitsche blad.
Verwacht mag worden dat onze regeering scherp
zal protesteeren in Berlijn. Zij zal daarbij de in
stemming hebben niet alleen van ons volk maar
ook van de tallooze andere neutrale mogendhe
den, die anders dan in 1914-1918 thans een
zeer groote meerderheid vormen. Er zijn tenslotte
maar weinig landen in den oorlog betrokken. Het
is goed zich dat te herinneren. Evenals wij ons
zeer bewust zijn van het feit dat wij niets uit
staande gehad hebben met het uitbreken van den
oorlog van 1914, met het verdrag van Versailles,
met al de ellende die eruit voortgevloeid is en
met het uitbreken van dezen oorlog. Wij hebben
steeds, evenals zoovele andere neutralen, den
vrede gewild door overleg en buiten al die ram
pen gestaan. En ons volk heeft het recht op zijn
bestaan evenals alle andere neutrale volken. Het
heeft recht op zijn eigen voedselvoorziening door
eigen kracht.
R. P.
De ontploffingsramp in Oost-
Groningen.
Zesde slachtoffer overleden.
Dinsdagmiddag is de soldaat J. de Vries, af
komstig uit Soest, die op 15 Januari j.l. bij een
ontploffing in Oost-Groningen zwaar werd ge
wond en in het academisch ziekenhuis aldaar
werd opgenomen, aan de gevolgen van het onge
val overleden.
Dit is dus het zesde slachtoffer dat door deze
ontploffing is omgekomen.
- - van het neutrale schip. De Britsche
ttaüteit heeft de gevaren in het gevechtsge-
vergroot door de neutrale schepen te dwingen
- gebruikelijke scheepvaartroutes te verlaten en
nauwe vaargeulen naar Engelsche con-
vens te begeven. Daarmee komen zij on-
1 chuttinS van Engelsche kustbatterijen,
iJi raartuigen en vliegtuigen. En op die
Scj.i-f. voor de Duitsche strijdkrachten on-
(tm .8eworden> bona fide koopvaarders te on-
eiden van duikbootvallen en van bewapen-
oepvaarders, die de Britten onder neutrale
blaten varen".
Ze6t de D. A. Z. het, die dus een nieuwe
&a: ^Va^in" °P eigen gelegenheid vaststelt,
(tetin16 Z6^S 0p £ronc* van Haar nieuwe rede-
foikbo ft16' Zal kunnen verklaren waarom de
vSjger? ap'tein, die de Burgerdijk torpedeerde,
'eiüZaSe te nemen van de scheepspapieren.
an 'leeft het Nederlandsche schip doen
Wsch 811 daarna is een sloep met een Neder-
iian 611 °fficier aan boord naar hem toe ge-
k!ien^ lleeft alle gelegenheid gehad vast te
%D(i a het hier geen „duikbootval", geen be-
n Engelschen koopvaarder onder neutra-
TOT voor zeer kort heeft degene,
die den winter van 1890 heeft
medegemaakt, zich op die periode
kunnen beroepen ais er gesproken
werd over een echten ijswinter. Nu
behoeft men dat niet meer te doen.
Duidelijker gezegd: men kan het
beter nalaten, want de winter, welken
wij nu beleven, is erger dan die van
1890. Nu voelen we aan den lijve wat
een tijdperk van strenge vorst be-
teekent. 1890 is helaas over
troefd door 1940, en blijkens de ons
op het K. N. M. I. in De Bilt gedane
mededeelingen elders in dit nummer,
kan de heerschappij van Koning
Thialf nog wel een poosje duren.
En dan te moeten bedenken, dat
Dinsdagavond de temperatuur op
Groenland tien graden Celsius boven
nul bedroeg
STEEDS NIEUWE RUSSISCHE
VERSTERKINGEN NAAR HET
FRONT VAN SUMMA
Het Russische opperbevel aldus meldt
Havas uit Helsinki heeft alle reserves bij
Summa in het vuur gebracht. Voortdurend
zendt het nieuwe troepen en nieuwe tanks
naar voren. Verscheidene honderden vliegtui
gen vliegen over de Finsche stellingen en het
aantal projectielen, dat op één enkelen dag in
dezen sector is terecht gekomen, wordt op
300.000 geschat.
Volgens een schatting van den Finschen
staf zijn in deze zone sedert den aanvang van
het offensief reeds 40.000 Russen gesneuveld.
De laatste twee dagen hebben de Finnen 200
gevecchtswagens vernietigd. Zij vechten dag en
nacht door.
Het heeft er den schijn van, dat de Russen naar
een beslissing te hunnen gunste juist in dezen
sector streven. Zij hebben hiér hun beste troepen
bijeengebracht, ter sterkte van vijf tot zes divisies.
Volgens de Finnen kunnen de gevechten hier
vergeleken worden met den strijd aan de Somme
en bij Yperen in den vorigen oorlog. De Finsche
weerstand is echter intact gebleven. De Russen
hebben de beste troepen van het Roode Leger in
den strijd geworpen. Er werden gevechten van
man tegen man geleverd, waarbij de Finnen met
messen streden.
Een telegram uit Haparanda meldt dat de 11de
Februari de bloedigste dag van den Finsch-Russi-
schen oorlog geweest is. De versterkte Sovjet
troepen vielen langs het geheele front op de Ka
relische landengte aan.. Zij trachtten tusschen
Summa en het Vuoksimeer een wig in de Man
nerheimlinie te drijven en tegelijkertijd de verde
digers op het ijs van de Finsche Golf ten westen
van het Ladogameer, te overmeesteren.
Bij het vallen van den avond waren de Russen
in den sector Summa, waar zij sedert 13 dagen
zonder ophouden hadden aangevallen, in de Fin
sche versterkte stellingen binnendrongen.
Bovendien waren 2ij op verscheidene punten
tusschen het Muclameer en Vuoksi binnen de stel
lingen gekomen. De pogingen tot omtrekking der
Finsche vleugels mislukten.
Gedurende den nacht gingen de Finnen bij ont
zettende koude aldus dit bericht uit Haparanda
tot den tegenaanval over, maar zij konden de
Russen niet uit alle bezette stellingen verjagen. In
den ochtend van den 12den duurde de strijd voort.
De toestand was toen nog onzeker.
Te Helsinki wordt positief ontkend dat de
Russen tijdelijk zekere versterkte stellingen in
hun bezit hebben gekregen. Er is evenmin
sprake van dat de Russen de Marmerheim-
linie waren binnengedrongen, zoo zegt men
hier.
Een Zweedsch waarnemer, die te Stockholm is
teruggekeerd van het front van Summa, heeft gis
teravond deze laatste verklaring bevestigd. Op
sommige punten der Mannerheimlinie wordt vol
gens hem thans gevochten op de stapels lijken der
Russische troepen, welke half bedolven liggen on
der de versch gevallen sneeuw.
Borgo in vlammen.
Gisteren heeft de Russische artillerie den ge-
heelen dag Wiborg gebombardeerd, doch veel
schade is er niet aangericht. Het stadje Borgo
staat in vlammen. De Russen hebben in een kwar
tier tijds naar schatting 250 zware bommen op
deze plaats geworpen.
Borgo ligt op 50 K.M. ten oosten van Helsinki.
Het biedt geen militair doel. Het telt ongeveer 6
tot 7000 inwoners en heeft een aantal geëvacueer-
den opgenomen.
(Men zie ook de beschrijving van Borgo door
^raal
maar wel degelijk een „bona fide
i zooals de Deutsche Allgemeine
Hoe hoog het water staat in het land van Maas en Waal. De stammen der
vruchtboomen staan tot aan de takken in het water, terwijl de ingang van, het
huis geheel versperd is, zoodat toegang slechts mogelijk is via het dak.
onzen bij zonderen medewerker in Finland elders
in dit nummer).
De correspondent van Havas meldt dat 20 tot
30 Russische vliegtuigen het bombardement vol
trokken. Op twintig plaatsen brak brand uit. Tot
dusverre weet men nog niet of er slachtoffers zijn
gevallen. De brandweer van Helsinki bestreed de
branden.
Ook de stad Lahti is gebombardeerd. Minstens
drie burgers werden hierbij gedood. Ook Heinela
is gebombardeerd. Deze stad wordt alleen door
geëvacueerden bewoond.
Groote hoeveelheden four
nituren in beslag genomen.
Vijf personen aan verhoor
onderworpen.
De hoofdstedelijke politie heeft Dinsdagavond
Ln een winkel in de Utrechtsche straat een hoe
veelheid voeringstoffen en aanverwante artikelen,
welke bestemd waren om te worden verwerkt in
militaire kleedingstukken, in beslag genomen.
Naar wij vernemen zou het hier een geval van
bedrog betreffen bij de aflevering van militaire uni
formen, waarbij men gebruik zou hebben gemaakt
van fournituren van minderwaardige kwaliteit
Zoo heeft men oa. in plaats van wollen en andere
voeringstoffen, waarmede de uniformen moesten
worden opgevuld, papier e.d. geleverd en op deze
wijze heeft men de orders tegen lage prijzen kun
nen uitvoeren.
Ook in een ander deel der stad werd een groot
aantal van dergelijke goederen in beslag genomen.
Vijf personen, bij deze zaak betrokken, zijn voor
een verhoor naar het hoofdbureau van politie over
gebracht.
De
torpedeering
van
de
Burgerdijk"
Nieuwe Duitsche opvattingen?
DE Directie van de Holiand-Amerika Lijn deelt mede, dat uit de verkla
ringen door den gezagvoerder van het s.s. „Burgerdijk" te Londen is
gebleken, dat de kapitein van de onderzeeboot weigerde inzage van de pa
pieren te nemen en slechts onder bewering, dat het schip en de lading
voor een Engelsche haven bestemd waren, tot torpedeering is overgegaan,
nadat de gezagvoerder, état-major, bemanning en passagiers van de „Burger
dijk" in de gelegenheid waren gesteld in de reddingbooten te gaan.
Kapitein, officieren en bemanning van de „Burgerdijk" zullen eerstdaags
met het s.s. „Boskoop" van de K. N. S. M. naar Amsterdam vertrekken.
Velen hebben zich afgevraagd hoe het mogelijk
is geweest, dat eerst gemeld is, dat de „Burger
lijk" na aanvaring was gezonken. Later is de ver
onderstelling geopperd, dat het S.O.S.-bericht ver
keerd zou zijn uitgelegd, doch deze veronderstelling
is vermoedelijk onjuist Thans wordt verondersteld,
dat de kapitein van de „Burgerdijk" door den com
mandant van den Duitschen onderzeeër gedwongen
was een S.O.S.-bericht uit te zenden, waardoor de
indruk werd verkregen, dat de „Burgerdijk" ten
gevolge van een aanvaring in zinkenden toestand
verkeerde. Het is duidelijk, dat de Duitsche onder
zeeër door middel van dit „aanvaring S.O.S." zijn
aanwezigheid heeft willen verbergen.
Van bevoegde Duitsche zijde wordt betoogd, dat
het Nederlandsche vrachtschip Burgerdijk door een
Duitsche duikboot werd getorpedeerd overeen
komstig artikel 23 van de Duitsche prijzenveror-
dening van September 1939.
Volgens dit artikel moeten schepen, die contra
bande aan boord hebben en zich naar de Duins
begeven, worden beschouwd als schepen, welke
een vijandelijke haven aandoen. Het feit, dat zij
zich om welke reden ook naar een vijandelijke
haven begeven, wordt beschouwd als een „dolus
evenutali" (een daad, welke de mogelijkheid biedt
een wederrechtelijke handeling te plegen), aange
zien zulks het vermoeden doet opkomen, dat de
goederen voor den vijand bestemd zijn.
(Uit de hierboven gepubliceerde lezing van het
gebeurde blijkt, dat de duikbootcommandant zich
in het geheel niet er van overtuigd heeft, dat de
lading bestond uit regeeringsgraan en stukgoederen
welke lading, naar een Nederlandsche haven zou
worden overgebracht. Red.)
Nieuwe Duitsche opvatting
van het oorlogsrecht.
De „Deutsche Allgemeine Zeitung" publiceert
onder den titel „Oorlogsgevaren voor neutrale
schepen" volgens de Tel. een artikelenserie over
de Duitsche opvatting van het oorlogsrecht, die
bijzonder in de aandacht van neutrale kringen,
welke zich met den buitenlandschen handel bezig
houden, wordt aanbevolen.
Na leedwezen te hebben betuigd met de slacht
offers van neutrale schepen, die kortelings ten
onder zijn gegaan, zegt het artikel, dat Duitsch
land geen verantwoordelijkheid voor rampen op
zich kan nemen, die optreden, wanneer neutrale
schepen:
1. een vijandelijke houding aannemen tegen
Duitsche oorlogsbodems of zich verdacht gedragen;
2. zich aansluiten bij een Engelsch convooi;
3. zich ophouden in Engelsche kustwateren, die
iet onmiddellijk strijdtooneel vormer en waarin
■•ij alle gevaren van den oorlog mede dragen.
De detailleering van de eerste twee punten,
sluit zich vrijwel aan bij de heerschende opvatting.
Het derde punt bevat een toelichting op een Duit
sche visie, die in menig opzicht nieuw is.
„De ontwikkeling van den modernen zee-oorlog,
schrijft het blad, brengt mee, dat in de kustwate
ren van vijandelijk gebied rekening moet worden
gehouden met de aanwezigheid van een overmacht
aan vijandelijke schepen, terwijl het moderne ge
schut de kustwateren beheerscht als behoorde dat
gedeelte zee tot het gevechtsterrein.
Een neutrale koopvaarder, die zich in de kust
wateren van een vijandelijk land bevindt, loopt
dezelfde gevaren, als wanneer hij zich zou bevin
den te midden van het operatieterrein bij een oor
log te land.
Handhaving der blokkade in vijandelijke kust
wateren met inachtneming van het prijsrecht is
daardoor onmogelijk. Wie de activiteit van vijan
delijke oorlogsbodems tegen neutrale schepen in
kustwateren aan de hand van het oorlogsrecht wil
verhinderen, belet de ontwikkeling van een bruik
baar oorlogsrecht en misbruikt het als politiek wa
pen. Handelsbelangen van neutrale schepen moe
ten in overeenstemming zijn met de eischen van
de modernen zee-oorlog. Wijzigt zich de tactiek
van den zee-oorlog, dan verandert daarmee ook de
rechtspositie van het neutrale schip".
„Aan de Engelsche kusten, vervolgt het blad,
is de ontwikkeling in dit stadium gekomen. Neu
trale schepen loopen daar de normale gevaren van
het zich wagen in gevechtsterrein.
De Britsche admiraliteit heeft die gevaren ver
groot. door de schepen te dwingen de normale
routen te verlaten er zich door nauwe vaargeulen
r.aar Engelsche controlehavens te begeven. Daar
door komen zij onder beschutting van Engelsche
kustbatterijen, patrouillebooten en vliegtuigen. De
onderscheiding van bona fide neutrale schepen van
duikbootvallen en bewapende koopvaarders, die de
Britten voorzien van neutrale vlaggen, is voor
Duitsche strijdkrachten ter zee onmogelijk gewor
den.
Deze overwegingen, besluit het artikel, bepalen
de houding van de commandanten van Duitsche
oorlogsbodems. Neutrale landen kunnen eischen,
dat hun onderlinge handel voor zoover deze
zich niet tot contrabande uitstrekt ongemoeid
gelaten wordt, niet echter, dat hun handel met
Frankrijk en Engeland onaangetast blijft.
Te Tweede Exloërmond zijn Dinsdagochtend de
autoverhuurder Prummel en zijn knecht Sanders
door gasverstikking om het leven gekomen. Beide
mannen waren tot laat in den nacht in de garage
aan het werk geweest Zij zouden daar het verdere
deel van den nacht doorbrengen, nadat zij ge
werkt hadden aan de reparatie van een auto, waar
mee Dinsdagochtend vroeg een ernstige zieke naar
Emmen zou worden vervoerd.
De huisgenooten van Prummel vonden de beide
mannen Dinsdagochtend echter ontzield achter de
auto liggen. Uit het geneeskundig onderzoek bleek,
dat zij door gassen uit de uitlaatpijp van de auto
waren bedwelmd en kort daarna om het leven
zijn gekomen.
Prummel was vader van twee kinderen en San*
ders.van drie kinderen.