Staat van
groot
beleg
deel
lig over
zoo nood
van het land.
fobilisatieclubs zullen geen politiek beoefenen.
Het crediet aan Finland.
Delfzijl" werd onverhoeds aangevallen
Van Celder Zonen ging
het goed in 1939.
f ft R-P K 6 9 M "A A R T Ï94Ö
DEN HAAG Vrijdag.
«inister Dijxh°°rn, die zijn waardeering uitte
wat door de weermacht reeds is gedaan en zijn
de gevallenen tijdens de mobilisatie,
Svast, dat er al heel wat van den vroegeren
l'ti rsiand ten aanzien van onze defensie is inge-
iT Overtuigd' van de beteekenis van goede
wntfen, kan de bewindsman meedeelen, dat er
%el mógelijk geoefend wordt in het schieten,
falling van het tempo van de oproepingen van
Alten is ntet wel doenlijk wegens tekort aan
gj Zoodra de gewone lichting 1940 in October
fain opgekomen, zal overwogen moeten worden
f.vuewone dienstplichtigen der lichting 1941 dan
N de buitengewoon dienstplichtigen 1937 den
^nang zullen dienen te hebben. Men bedenke
fliscns, dat het meerendeel van de buitengewoon
ISpliehtigen der vroegere lichtingen nog niet
eMird is tengevolge van de tot 1938 op dat punt
fLui hebbende bepalingen. Voorbereidingen wor-
jt echter al getroffen voor keui'ing van die m en-
te Voorts is herkeuring van een aantal afge-
vjideo in overweging. Tegen te strenge keuring
^cijfers wijzen het meer en meer uit wordt ge-
ty doch men moet oppassen de grens niet al te
Miaar beneden te brengen, want dan zal men
Sjotte na opkomst weer zooveel meer manschap-
U moeten gaan afkeuren.
Voor de beheersching van een operatie-terrein als
aldus vernamen we verder, is meer moto-
b=: onze,
EERSTE KAMER
keuring van den Opperbevelhebber behoeft; be
staat uit militairen. „Tusschen den Opperbevelheb
ber van land- en zeemacht en mij bestaat volledige
overeenstemming t.a.v. deze organisatie en waar het
zoo staat, vertrouw ik dat de Kamer deze aange
legenheid thans voorshands wel aan mij zal willgn
overlaten". Aldus besloot Minister Dijxhoorn zijn
voortreffelijke, zakelijke rede.
Bij de replieken betoogde prof. Lohman (c.h.),
dat de mentaliteit, waaruit de vorming der mobili
satie-clubs was voortgekomen, een politieke men
taliteit geweest is. Intusschen hoopte hij, dat in de
praktijk de op zichzelf juiste bepalingen, waarvan
men thans kennis had genomen, zouden worden toe
gepast, maar principieel leek hij toch nog niet hee-
lemaal bevredigd.
Mr. v. Vessem (nat. soc.) betreurde wel zeer
dat hij in eerste instan tie-niet ten volle had kunnen
uitspreken. Om den Minister in staat te stellen als
nog van het niet uitgesproken betoog kennis te kun
nen nemen, deelde spr. mede. dat hij zijn rede nu
schriftelijk aan de Kamer overlegde, een procédé
dat onbekend is.
Tegen hetgeen Mr. v. Rappard (lib.) in verband
met spionnage, onbetrouwbaar gebleken burgemees
ter enz. aan de N. S. B. had verweten protesteerde
de nat. soc. spreker.
Spr. constateerde voorts o.a. dat de Minister open
lijk had gezegd dat de weermacht opgebouwd is op
niet noodig.
lïat de aanschaffingen van materieel betreft, kan
hMinister er op wijzen, dat het voor den oorlog
stelde urgentie-programma in versneld tempo
uitvoer wordt gebracht. Buiten dat programma
luchtdoel-artillerie en vliegtuigen besteld. On-
jjüks alleszins aanvaardbare leveringsdata in
jivérse met 't buitenland gesloten contracten, zijn
helaas al te veel contracten niet nagekomen,
tt Middelerwijl zijn thans orders voor pantserafweer-
jschut en luchtdoelgeschut hier te lande onder-
da «bracht.
irie batterijen 7*/2 c.M. luchtdoelgeschut zijn nu
lig fcnwezig en spoedig komt er nog meer. Voor Arn-
jierdan; is zoo pas een batterij te Bentheim ge
«rriveerd en deze hoopt de Minister nu weldra bin-
Kj ie krijgen. Overigens wordt de hoofdstad voor
lig met 4 c.M. geschut geholpen. In de met het
jiiitenland gesloten contracten zijn wel degelijk be
dingen opgenomen, die annuleering in geval' van
felate levering mogelijk maken, doch dan is men er
MCh «knog niet, want uiterst moeilijk is het in derge-
i5i( ijke gevallen de bestellingen elders te gaan onder-
di brengen met kansen op spoedige aflevering.
Voorts deelde de Minister, naar aanleiding van
©desbetreffende vraag mede, dat met het oog op
il gespecialiserde karakter van de kust-'en grens-
svdligingstroepen de paraatheid tenslotte niet toe-
23tom wat aanvankelijk wel het plan is geweest
,t\ .-lotalgemeene aflossing der grenstroepen over te
jan; slechts voor- enkele onderdeelen zal dit kun-
geschieden. De Opperbevelhebber heeft dien
ttëpen echter, als blijk van waardeering voor waf
lij tot nu -toe gepresteerd hebben, eenige extra-
nrfofdagen verleend.
^t-ien te Amsterdam ontslagen inspecteur van
joiitie, op het oogenblik nog reserve-kapitein, be-
lift, deelde de Minister mee, dat de vraag of hij als
géne-officier nog te handhaven is thans, gelijk de
Wil,'door een daartoe dienende" commissie
W onderzoek wordt bekeken,
yvoidïi ter-
Het betrekking tot spionnage-gevaren verklaarde
Jlinister Dijxhoorn, dat een K. B. in voorberei
ding is om nog een grooter deel van het land ii
stat van beleg te verklaren; de Regecring zal
trouwens zeker niet aarzelen zulks voor het gehecle
lad tc doen, zoodra zou blijken, dat daaraan be-
|l«lte zou bestaan.
Étngansch ander hoofdstukje in de uit zeer vele
êrgeiijke afzonderlijke hoofdstukken bestaande
itde, vormde de kwestie van eventueele inschake-
Üsj van commercieele personen, met het oog op
tlliciente' aanwending der gelden bij bestellingen
tra De Minister wees er op, in hoeverre hij toch
Mkal over medewerkers, afkomstig uit het burger
ijk leven beschikt en al wilde hij wel doorloopend
u;naandacht gevestigd houden op het hier bedoelde
vraagstuk, voorloopig achtte hij het niet noodig om
lés bet inschakelingsverlangen te voldoen.
Mat we te hooren hadden gekregen, dat er geen
tijke regeling vindbaar is voor het naar huis stu-
van de huisvaders van groote gezinnen, dat de
paleren bij de luchtmachtdienst wel zullen kunnen
aimaaien, zoodra de reeds begonnen opleiding hun-
te opvolgers voltrokken zal zijn, mocht Mr. v. Ves-
overnemen, dat de Minister geen beleedigende
wieling van wien ook, in de weermacht duldt
dus gaarne bereid is, hem ter kennis gebrachte
te. onderzoeken. Ook verklaarde de Minis-
t, het geenszins in zijn bedoeling had gelegen
M. v. A. met betrekking tot handhaving van
«bekende verboden voor de N. S. B.-ers iets belee-
aan hun adres neer te schrijven.
Voor strenge handhaving van de tucht voelt de
«ster alles, doch bij de wijze van handhaving der
pt acht hij snauwen, het eischen van onnutte
togen enz. misplaatst. Takt is daarbij geboden en
rekening houden met ons volkskarakter.
Si nu de mobilisatieclubs. Ziet hier het voor
doste van wat de Minister daaromtrent zeide, die
2r°ote waardeering memoreerde de oprichting
II P^testantsch-christelijk, Katholieke en neu
rie comités om de gemobiliseerden zooveel moge-
4, buiten de diensturen, in eigen geestelijk mi-
samen fe brengen, wat aan de-innerlijke mo-
jP kracht van het leger slechts ten goede kan
'®ion. Van harte valt toe te juichen wat daarvoor
Paan wordt.
bezwaar acht spr. het dat ook de vierde
|wp (in zekeren zin steunt ons volk op vier zui-
7 die van de moderne arbeidersbeweging
lir j iuf-in e^?en s^eer voor ontspanning samen-
Minder juist ware het deze vierde groep
ffes als de anderen te behandelen. Op 't gebied
m ontwikkelings- en ontspanningswerk scheert de
-Mister felle, niet onder de z.g.n. verboden organi-
«s vallende, groepen over één kam. Dit wil dus
■wis zeggen, dat dan ook binnen geen dezer groe-
politiek gedaan mag worden en alle tehui-
k" l0.01' *eclereen open dienen te staan. Het verschil
«liter, dat het werk voor de eerste drie groepen
door comités buiten het leger, wat de
groep aangaat, door vereenigingen van de
K"jseerden zelf. Met' nadruk verklaart Minis-
'«beiïen
Ier zuilen, hetgeen de bewindsman immers in ver
band met de mobilisatie-clubs had betoogd..Heeft er
t.o.v. die ciubs ook met den vorigen Opperbevelheb
ber overeenstemming bestaan of niet?
Welke belooning hebben de nat. socialisten onder
vonden voor hun trouw en ijver bij de mobilisatie
aan den dag gelegd, vroeg de nat. soc. woordvoer
der, die gewag maakte van gevallen waarin nat. so
cialisten op smadelijke en beleedigende wijze in het
leger waren, behandeld.
Tenslotte stelde Mr. v. Vessem een motie voor, om
de Kamer in verband met de uiteenzetting van den
Minister betreffende de mobilisatieclubs als haar
meening te doen uitspreken, dat politiek bij leger
en vloot moet worden geweerd.
De M i n i s t e i' meent, dat deze motie, juist na zijn
eigen Verklaring-omtrent de waarborgen tot wering
van de politiek in de weermacht,, overbodig is en
zou het jammer vinden als de Kamer haar nu toch
aannam. We vernamen nog dat de vorige opperbe
velhebber verklaard had principieel geen bezwaar te
hebben tegen: mobilisatieclubs mits er voldoende
waarborgen zouden bestaan.
Met alleen de nat. socialisten „voor" verwierp de
Kamer dé motie-v. Vessem met 324, waarna zij
de begrooting van Defensie z.h.st. aannam.
TWEEDE KAMER
Voortduren van den staat
van beleg.
Het begon met een lang debat over naturalisatie,
waarbij Dr. M o il e r (R.K.) inging tegen de beken
de rassen-theorie van den heer de Marchant et d'An-
sembourg (nat. soc.)
Minister Gerbrandy verklaarde, dat richtsnoer bij
beoordeeling der naturalisatie-aanvragen is: Is de
aanvrager voldoende in de Nederlandsche volksge-
Nog korten tijd en de visschersvloot vaart weer ter haringvangst. In de haven
van Scheveningen liggen de schepen in onafzienbare rijen. Slechts enkele
schepen bevinden zich buitengaats voor de kust-visscherij.
Kogels en bommen richtten groote schade aan.
^P'jxiioorn, dat hij deze zaak door zijn eigen bril
senszins onder invloed vai
Het kabinet is ter zake van
^swestie volkomen homogeen. De moeilijkheid
hf m°l)lllsal;le~cluks depolitiek niet geheel
fvl bannen, terwijl de Regeering aan dezen
fe wenschte te blijven vasthouden,
fez HP* m°bilisatie-clubs is losgelaten en ver-
2 een algemeene vereeniging voor ge-
t« cTden' Aldus blijkt uit het, onder meer ook
M?- me': ^en Opperbevelhebber generaal
^einiaii vastgestelde reglement waarvan de be-
5? ^feP het een en ander voorlas. Daaruit bleek
--• cat de vereeniging zich van alles wat politiek
lit i!®enen ma*e heeft te onthouden. Verder dat
"fefefetschap openstaat voor ieder militair, die
Wren?1-8' en ontwikkeling zoekt en dat de mili-
«r-eB ook voor aHe piet-leden toegankelijk
^glement laat ook niet meer toe (wat aan-
fii de pian was) besloten clubby eenkomsten
centrale commissie wier samenstelling de goed
Kenteekenen waren zeer
duidelijk aangebracht.
Vrijdag is het motorschip „Delfzijl" van Hans-
weert te Capelle aan den IJsél aangekomen. Dit
250 ton metende motorscheepje is op weg van
Blyth" naar Antwerpen in de Britsche territoriale
wateren aangevallen door een onbekend gebleven
vliegtuig, dat het met bommen, granaten en ma
chinegeweervuur ernstig heeft beschadigd.
De „Delfzijl" ligt thans bij de werf van de fir
ma A. Vuyk en Zonen om te worden gerepareerd
en daar hadden wij een onderhoud met den stuur
man S. Koers, een broer van den kapitein eigenaar
J. Koers. Hij deelde ons mede, dat de „Delfzijl" in
den middag van 2 Maart van Blyth was vertrokken
met een lading kolen voor Antwerpen. Omstreeks
half negen voer men nog in de Engelsche territo-
•iale wateren, toen motorgeronk van een zwaar
vliegtuig werd gehoord. Korten tijd later zagen de
twee matrozen, die in het stuurhuis stonden, dat
een groot homvliegtuig: recht op het schip aan
kwam. Zij vonden dit heelemaal niet vreemd, aan
gezien zij van meening waren, dat het hier een
Britsch vliegtuig betrof, dat wellicht een convooi
begeleidde en vooruitvloog om te zien of alles vei
lig was.
Het vliegtuig vloog zeer laag, op ongeveer twaalf
meter hoogte tweemaal over de „Delfzijl" heen,
welk schip een duidelijke nationaliteitsaanduiding
droeg. De Nederlandsche driekleur was aan weers
zijden van de romp en op het dekzeil over de
luiken geschilderd, terwijl naast ieder vlag met
groote letters het woord HOLLAND was aange
bracht.
De bommenwerper kwam voor de derde maal
naar het schip toe en toen hoorden de mannen
plotseling een geweldige explosie, die het schip
hevig deed trillen. Het vliegtuig had drie bom
men vlak achter de „Delfzijl" geworpen en hier
mede een aanval ingezet, die ongeveer een uur ge
duurd heeft. Van verschillende zijden kwam de
vlieger steeds weer naar het weerlooze schip te
rug, om een bom uit te werpen, zoodat in totaal
zes bommen naast het schip in het water terecht
kwamen. Bovendien werd voor den boeg een gra
naat geworpen, die een fel wit licht verspreidde.
De kapitein, stuurman en de kok, die op het mo
ment van den aanval beneden waren, snelden naai
de stuurhut, maar voor de kok daar was aangeko
men, voelde hij iets langs zijn hand schampen.
Toen hij er naar keek, bemerkte hij tot zijn schrik,
dat hij aan die hand bloedend verwond was.
De mannen begrepen toen, dat er ook met mi
trailleurs geschoten werd, hoewel het geronk van
de vliegtuigmotoren zoo hevig was, dat zij het ge
tik van de inslaande kogels niet hoorden.
Aangezien men nergens in het schip veilig was
voor de bommen of de geweerkogels, bleef de be
manning, die uit vijf koppen bestond, bij elkaar in
het stuurhuis, van waaruit ze het vliegtuig tel
kenmale zijn aanval zagen vernieuwen. Zij kon
den echter niets doen, dan gelaten hun lot afwach
ten.
De laatste bom, die het vliegtuig wierp, viel op
ongeveer tien meter afstand van het schip in het
water, schoot nog enkele meters onder water door
en ontplofte rakelings naast het vaartuig.
De „Delfzijl" werd toen ongeveer drie meter op
getild en de mannen werden tegen den grond ge
smakt. Aan boord werd een geweldige ravage
aangericht. De navljgafcieUchten, die gedurende den
aanval waren blijven branden, en aldus het vaar
tuig tot een gemakkelijke prooi hadden gemaakt,
sloegen nu uit. De ruiten van de stuurhut werden
verbrijzeld en in de hutten werd het meubilair ver
nield.
Een lamp, die met stevig schroefdraad in de zol
dering was bevestigd, werd er finaal uitgerukt,
steenen waschtafels,die vast tegen den muur ge
schroefd waren, werden afgrukt en sloegen In
tweeën.
Na de zesde bom had men aan de kust echter den
aanval bemerkt en toen flitsten de zoeklichten van
de luchtafweerbatterijen 'aan.' Wel veertig scherpe
lichtbundels zochten het luchtruim af en de vlieger
vond het toen geraden, om te verdwijnen.
De bemanning begafzich uit het stuurhuis om
de schade op te nemen en daarbij bleek, dat het
vliegtuig gedurende den geheelën aanval vrijwel
doorloopènd het schip onder vuur had genomen. In
de luiken waren vele kogels geslagen. Het dek
lag er meè bezaaid en de stuürhüt was op verschil
lende plaatsen doorboord. De kogel, die den kok
had geraakt was vrijwel loodrecht door het ijzeren
dak van het stuurhuis gedrongen. Hierna had het
projectiel twee dikke planken doorboord en ten
slotte schampte 't op een lichtleiding af en raakte
toen de hand van den kok, die juist de leuning
omklemde.
Hoe groot het doordringingsvermogen van de
kogels was, blijkt uit de beschadiging van de red
dingboot. Het dak hiervan werd door een kogel
doorboord, hierna ging het projectiel dwars door
den mast, vervolgens drong de kogel door den
bodem van de boot, waar een groot gat* geslagen
werd en tenslotte sloeg het projectiel in het dek,
vlak vóór het hondenhok. De hond is waarschijn
lijk de eerste geweest, die bemerkte dat er. gescho
ten werd. want. nadat een kogel rakelings langs
zijn hok gegaan was, .weigerde het dier er uit te
komen, hoewel men hem in de stuurhut riep.
De dikke ijzeren platen van de verschansing zijn
ook op verschillende plaatsen doorboord, terwijl
een kogel dwars door een dikke ijzeren stang van
de reeling ging.
De „Délfzijl" is dan ook ernstig beschadigd en
het zal geruimen tijd duren voor het schip weer
de vaart gebracht kan worden. Waarschijnlijk
er ook nog schade onder de waterlijn, tengevolge
van de hevige schokken van de ontploffende bom
men.
Natuurlijk waren de opvarenden zeer verbitterd
door den aanval, waarvan'zij het'slachtoffer ge
worden zijn. De piloot moet volgens hen gezien
hebben, dat het schip tot een neutrale natie be
hoorde, want de navigatielichten brandden normaal
en de vlag, die op het dekkleed was geschilderd,
is door de kogels op verschillende plaatsen door
boord en door de granaatscherven verscheurd.
De stuurman vooral kon het niet verkroppen, dat
de bemanning zoo volkomen machteloos den aan
val had moeten afwachten, „de opvarenden op een
schip van een oorlogvoerende natie hebben nog de
beschikking ovr afweergeschut, maar. wij moesten
ons zonder protest laten slachten", merkte hij
wrevelig op.
In Hansweert, waar het schip na -lossing aan
kwam, hebben de militaire autoriteiten een onder
zoek ingesteld, waarbij de kogels, die -de beman
ning als souvenir wilde bewaren, in beslag zijn
genomen. Aan de hand van deze stille getuigen zal
men trachten de nationaliteit van het vliegtuig
vast fce stellen.
De „Delfzijl" die 250 ton meet. is gebouwd in
Augustus 1939 op de werf van de firma Smit te
Westerbroek.
meenschap ingeleefd. Met ras heeft de Minister
niets te maken; dat is ook niet vast te stellen. Met
643 nam de Kamer het eerste naturalisatie-ont
werp aan en de rest met aanteekening van het „te
gen" der N, S. B.
Eenige conclusies van het verslag der commissie
voor de Rijksuitgaven omtrent de controle op gel
den van de stichtingen, ressorteerende onder de ver-
chillende departementen van algemeen bestuur en
extra-toelagen welke ambtenaren van die stich
tingen krijgen, deden den heer Til anus (c. h.)
ten strijde trekken. Hij had ontdekt, dat er aldus heel
wat onttrokken blijft aan het toezicht van de Re
kenkamer enz. Nadat Mr. Teu lings (r.k.) na
mens de commissie het woord had gevoerd, beet Mi
nister Steenberghe fink van zich af in verband
met opmerkingen die gemaakt waren wegens een
toelage welke de Directeui--Generaal van zijn de
partement, Dr. Hirschfeld, als voorzitter van het
clearinginstituut geniet. De Minister wees erop, dat
tot die toelage destijds besloten is door de Ministers
Colijn, Oud, Gelissen en de Graeff, dat er niets ach-
tei-baks in zat en dat het hier betrof een toelage aan
een hoofdambtenaar, zooals we er geen vijf in onzen
heelen staat hebben. Ondanks veel gunstigere aan
biedingen uit het particuliere bedrijfsleven was deze
functionaris tot nu toe steeds op zijn post gebleven.
Ronduit verklaarde de Minister het zijn plicht te
achten met de bedoelde toelage voort te gaan. Daar
zonder zou hij de verantwoording niet langer kun
nen dragen. I-Iet eind van het lied was, dat de Kamer
tenslotte heel het verslag plus conclusies aanhield.
Het wetsontwerp om f 100.000 uit de staatskas
ter beschikking te stellen van het Finsche Roodi
Kruis, ontmoette den steun van den heer de M a r-
hant et d'Ansembourg (nat. soc.). al had
hij er bezwaar tegen, dat als argument voor dit
ontwerp mede was aangevoerd een besluit van den
door hem en zijn geestverwanten verfoeiden Vol-
:enbond.
De heer de Visser (commun.) vroeg zich af,
hoe komt het dat thans allerlei staten wel steun
willen verleenen aan 't contra-revolutionnaire ge
deelte der Finsche bevolking, terwijl men andere
landen, zooals b.v. China, in den steek heeft ge
laten, toen deze slachtoffers werden of dreigden
te worden van reactionnaire machten?
De heer Drees (s.-d.) voelde met zijn fractie
alles voor het wetsontwerp, doch hij betreurde dat
het zoo laat werd ingediend, dat het bedrag zoo
gering is en het voorstel bovendien een wel zeer
beperkt karakter heeft. „Wie spoedig helpt, helpt
dubbel".
Hierna zette de heer Serrarens (r.-k.) uit
een, dat Nederland steeds steun heeft verleend
aan ongelukkiger! en verdrukten, niet op grond
van internationaal politieke overwegingen, zooals
de heer de Marchant et d'Ansembourg nog had
beweerd.
Van anti-revolutionnaire zijde sprak de heer
Smeenk, voor het ontwerp, waarvan hij de late
indiening betreurde. Nadat Ds. IK er sten (St.
Ger.) eveneens verklaard had mee te zullen gaan
met het voorstel ten behoeve van het Protestant-
sche Finsche volk, bepaalde mevr. Mr. Mackay-
Katz (c,-h.) zich tot de opmerking, dat het ten
slotte alleen ging en moest gaan om een werk van
menschelijke barmhartigheid; daarom liet ze dan
door anderen gemaakte, politieke opmerkingen
zwemmen.
Minister van Kleffens was het met spreek
ster eens. dat men het wetsontwerp alleen moet
zien in humanitaire en niet in een politieke sfeer.
Derhalve behoefde de heer de Visser ook niet be
vreesd te zijn voor gevaarlijke staatkundige ge
volgen van dezen steun, die in overeenstemming
is met de Nederlandsche traditie op het gebied van
hulpverleening: ook in het verleden is dit geschied,
volkomen los van politieke gevoelens of overwe
gingen.
Spr. merkte terloops op, dat we in de bestaande
toestanden wel eenige omzichtigheid moeten be
trachten als 't betreft collectieve actie van be
paalde zijde bepleit. Overigens moeten we niet
.schuchter te zijn met.verwijzing naar besluiten van
den Volleen-bond waarvan we lid zijn en ook wen-
schen te blijven. Er is geen kwestie van, dat we
voor het lidmaatschap zouden willen bedanken.
Het bedrag, dat we geven, is inderdaad niet
groot. Maar men bedenke, dat er tegenwoordig
zooveel van de staatskas wordt gevergd en wie het
te weinig vindt, kan zelf uit eigen zak nog het zijne
bijdragen.
Voor het humanitaire doel van dit ontwerp kan
toch zeker wel iedereen voelen. Z.h.st., met aan
teekening van het „tegen" der communisten, nam
de Kamer het voorstel aan.
Bij het wetsontwerp tot goedkeuring van
voortduren van den staat van beleg, klaagde
heer de Marchant et d'Ansembourg (na-t.
soc.) over slechte behandeling van nat. socialisten
in het leger. In dit verband wees hij o.m. nog
den ongegronden overval te Soestdijk. De daarvoor
verantwoordelijke officier was gehandhaafd, maar
reserve-kapitein v. Raamsdonk had men ontslagen
alleen omdat hij lid der N.S.B. zou zijn. Het moet
uit zijn met de politieke clubs, met de discrimina
tie van de N.S.B.
Minister Dijxhoorn verzekerde den spreker,
dat hij niet duldt dat iemand in- het leger op be
leedigende of laatdunkende wijze behandeld wordt,
doch om klachten daarover te onderzoeken is het
noodig met concrete punten te komen. Kapitein
v. Raamsdonk is ontslagen, omdat hij geruimen
tijd ongehoorzaamheid jegens den minister
den dag had gelegd.
Met aanteekening van het nat, soc. tegen ging
het ontwerp er stemmingloos door, waarop
Paaschrecès intrad.
E, v. R.
betreft, voornamelijk plaats vïnclt gedurende de zo
mermaanden en het najaar werd door de oorlogs
omstandigheden in belangrijke mate bemoeilijkt.
Desondanks was onze voorraad grondstoffen aan het
einde van het jaar op een behoorlijk peil.
Omtrent de mogelijkheid van aanvoer van nieuw#
grondstoffen is weinig te zeggen. Mede hierdoor is
het bezwaarlijk, omtrent de vooruitzichten van onze
onderneming eenig oordeel uit te spreken.
De bedrijfstoestand is thans bevredigend.
Het voordeelig saldo van de winst- en verlies
rekening bedraagt, na afschrijving van f 1.662.958
.633.796) op terreinen, gebouwen, machines, wo
ningen, vervoermiddelen enz. f2.420,850 (1.070.093).
Na aftrek van de statutaire storting in het reserve
fonds ad f242.085 (107.009) en afboeking van tan
tièmes voor commissarissen, directie en personeel
volgens de statuten tot een bedrag van f221.549 is
".957.216 (963.084) voor aandeelhouders bestemd,
vermeerderen met onverdeeld dividendsaldo ad
12.736 (32.891).
Na uitkeering van bovengenoemde dividenden en-
reserveering van f204.066 (105.738) voor belasting,
blijft een onverdeeld dividendsaldo over van
72.386 (12.736).
Het reservefonds werd met 4 pet, rente op f 16.879
(12.114) verhoogd en zal na goedkeuring van de
balans f680.947 (421.982) bedragen.
BALANS PER 31 DECEMBER.
1939
1938
Terreinen, gebouwen,
ma-
chines enz
13.676.410
14.267.610
1
1
3.361.656
340.505
Deelnem. in en vord.
op
803.747
859.125
Fondsen genot, ter beurze..
375.633
416.811
Fondsen niet genot.
ter
7.534
7.535
8.500.824
10.214.976
Debiteuren
4.078.902
3.253.060
157.782
86.573
14.400
500
Passiva:
15.750.000
15.750.000
6 cum. pref. aand.
6.750.000
6.750.000
30.000
30.000
3.077.355
3.001.654
12.736
32.891
428.861
314.973
Agioreserve
2.497.085
2.497.085
2.420.850
1.070.093
WINST- EN VERLIESREKENING.
Debet:
Afschx-. terr. geb. etc.
Idem vervoermidd.
Interest
Winst
Credit:
Explot. rekening
1939
1.617.648
45.310
3.261
2.420.850
1938
f
1.606.291
27.505'
29.112
1.070.093
4.087.070 2.733.002
De toelichting vermeldt, dat de voorradige goede
ren, zoowel grondstoffen als materialen en afge
werkte producten, op voorzichtige wijze getaxeerd
zijn. Bij de waardeering der debiteuren werd reke
ning gehouden met de mindere solvabiliteit van
enkele debiteuren.
Secretaris-generaal van de Jaarbeurs
treedt af.
Directorium van twee leden ingesteld.
In de Vrijdag te Utrecht gehouden vergadering van
het algemeen bestuur van de Kon. Ver. tot het hou
den van Jaarbifrzen in Nederland werd besloten tot
reorganisatie van het bestuur.
Een desbetreffend voorstel -tot statutenwijziging
zal aan de ledenvergadering worden voorgelegd.
Het bestuur blijft in handen van den raad van be
heer, onder toezicht van een algemeen bestuur. Dé
functie van secretaris-generaal zal worden opgehe
ven en ingesteld wordt een directie, bestaande uit
twee directeuren: één belast met de dagelijlesche lei
ding en één belast met de technische aangelegen
heden.
Het toezicht op de dagelijksche leiding van zaken
zal opgedragen worden aan een gedelegeerd lid van
den raad van beheer.
het
de
het
Netto-winst
ruim verdubbeld.
Dividend 8 procent
(v. j. 3 procent).
De gunstige ontwikkeling van ons bedrijf in het
laatste kwartaal van 1938 heeft zich in de eerste
acht maanden van 1939 voortgezet, aldus het ver
slag over 1939 van de N.V. Vereenigde Koninklijke
Papierfabrieken der firma Van Gelder Zonen, te
Amsterdam. Na het uitbreken van den oorlog nam
de vraag naar onze producten toe, zoodat wij in de
laatste maanden van het jaar ruimschoots van orders
waren voorzien.
In het begin van October vond ter gedeeltelijke
compensatie van de gestegen productiekosten een
matige verhooging van de meeste papierprijzen
plaats, terwijl medio November de prijzen der ver
schillende papiersoorten opnieuw werden verhoogd.
De totale productie onzer fabrieken steeg van
132.000 ton in 1938 tot 154.000 ton in '39.
De financieele resultaten veroorloven voor te
stellen over te gaan tot uitkeering van 8 (v. j. 3)
pet. op de gewone, 6,4 (6) pet. op de cumulatief
preferente en 5 pet. op de prioriteitsaandeelen.
Aan vernieuwingen, uitbreidingen en verbeterin
gen werd f 1.071.758 (v. j. f 1.345.100) besteed.
In onze fabriek te Velsen kwam een nieuwe
hoogedrukstoomketel en stoomturbine in bedrijf,
welke installatie met een stoomdruk van 150 atmos-
pheren en 510 gr. stoomtemperatuur de eerste op
dit gebied in Nederland is. Zij werkt tot onze tevre
denheid.
De grondstoffenvoorziening, die, wat papierhout
W. Graadt van Roggen.
In verband met bovenstaande is, in afwachting
van de tot standkoming der statutenwijziging, met
ingang van 1 Mei a.s. op zijn verzoek den heer W,
Graadt van Roggen op de meest eervolle wijze ont
slag verleend als secretaris-generaal der Kon. Ned.
Jaarbeurs, terwijl te zelfder tijd het algemeen be
stuur hem aanwees als gedelegeerd lid van den raad
van beheer.
Tot directeuren werden benoemd mr. J. Milius,
secretaris van de Kamer van Koophandel en Fabrie
ken te Utrecht en ir. W. Tevpstra, chef van den
technischen dienst der Jaarbeurs.
In een onderhoud, dat wij Vrijdagmiddag hadden
met den heer Graadt van Roggen, deelde hij ons
mede, dat het eervol ontslag is verleend op verzoek
van hemzelf. De secretaris-generaal is, zooals alge
meen bekend, geruimen tijd ernstig ziek geweest,
hetgeen hem tenslotte er toe bracht dit besluit om ge
zondheidsredenen te nemen, vooral, nu zich de
gunstige omstandigheid voordoet, dat hieraan te
vens kan worden vastgekoppeld een reorganisatie
van het bestuur.
Het Jaarbeursinstituut heeft in de afgeloopen
jaren een dergelijke vlucht genomen, dat reorganisa
tie in de leiding wenschelijk werd geacht. Na de re
organisatie ligt het dus absoluut niet in de bedoeling
van den heer Graadt van Roggen zich geheel terug
te trekken, zooals reeds blijkt uit het officieele com
muniqué, dat werd verspreid. Hij zalals gedele
geerd lid van den raad van beheer het algemeens
toezicht op den gang van zaken houden.
