Zes
Haarlemsche scholieren
pleegden sabotage
JCunstr
Nieuwe uniformen voor
den opbouwdienst-
Grieksche Koning aan 't
loofd
van
leger
zi|n
Een stamppot voor
den herfst.
,-nÉ.N'SDAG 30 OCTOBER
1940
Het Kriegsgericht veroordeelt hen tot
tuchthuis- en gevangenisstraffen
f n(jagtniddag heeft het Duitsche „Kriegsge-
jn' zitting bijeen in Het Haarlemsche Kan-
if-e-ecMgeboiuv, een ernstig geval van sabotage
terécht-
scholieren uit Haarlem en omgeving, de 17-
iM.U.L.O.-scholier H. v. L., de 16-jarige H.
H' N. C. s.. de 17-jarige H.B.S.'er W. N., de
tori«e'tyceïst A. L.'van D.-K., de 20-jarige
eils'ers A. J- W. en de 19-jarige H.B.S.'er J. L.
r c*ondén terecht voor het feit dat zij sabotage
k-.v._ ^nippp-d ten nadeele van de Duitsche
September
weermacht
Jrfden gepleegd ten nadeele
•Irmacht. Nadat een poging op 14
kabel van de Duitsche
de omgeving van Haarlem met een spiritus-
in door te branden mislukt was, omdat de
vlam
V1'ritus"geen vlam vatte, kwamen de jongens
15 September allen op dezelfde
de
op
plek
hleeaW opnieuw te probeeren om den kabel
ivernielen. Uit het verhoor der aangeklaagden,
rit den geheelen middag in beslag nam, kwam vast
t staan, dat H. van L. lid was geweest van een
•.holierénvereeniging, die zich A(nti) D(uitsche)
j/eugd) O(i'ganisatie) noemde. In Augustus trad
1110{ deze vereeniging toe. Later, in zijn vacantie,
;.d de naam veranderd in A(nti) N(ationaal)
Socialistische) O(rganisatie). De A.D.J.O. werd
,ye juni door H. N. C. St. opgericht met het doel
NS.B. te bestrijden, het nationaal socialisme in
hel algemeen, derhalve: Duitschland.
De president vroeg dezen H.B.S.'er of hij wist
i of nationaal-socialisme beteekende en of hij
,r' wei eens een boek of geschriften over gelezen
Ld, waarop een ontkennend antwoord kwam. De
«resident merkte op dat men, indien men al iets
Ljischt te bestrijden, toch in de eerste plaats dient
te weten wat of het is en beteekent.
1 Ook "van de A.N.S.O. was H. N. C. S. lid. Doch de
jongens vonden dat deze vereeniging teveel leden
jolde en te bekend was om practisch werkzaam te
'."••men zijn. Zij besloten een kleine club te vormen
ronder naam, die in het geheim kon werken. De
kozen A. J. W. tot leider, omdat hij de
oudste was.
H. van L. werd belast met de afdeeling „Sabo-
'-£e» en kreeg den geheimen naam .,S. 3". Er wer
den in totaal vijf af deelingen opgericht. H. N. C. S.
werd C. 3 genoemd als hoofd van de afdeeling
Chemicaliën"; hij moest er voor zorgen dat che
micaliën verkregen werden om sabotagedaden tot
uitvoering te brengen. W. N. als N. 3, had tot taak
de namen van N.S.B.-leden te noteeren en van D.-K.
moest zorg dragen voor de propaganda, want men
wilde de club uitbreiden tot een 25-tal jongens. De'
H.B.S.'er K. nam de afdeeling I (inlichtingen)
voor zijn rekening.
Er werd besloten dat van L., als leider van
de afdeeling Sabotage de vernieling van een kabel
van de Duitsche weermacht in de omgeving van
Haarlem voor zijn rekening zou nemen. Terwijl de
anderen op den uitkijk stonden bevestigde van L.
een blik met spiritus met een ijzerdraad aan den in
de lucht hangenden kabel. Het was 14 September des
avonds om kwart over negen, dus in de duisternis.
Een lucifer werd aangestreken en.in de opening
van het blik geworpen. De jongens, in de veron
derstelling dat de toeleg zou gelukken, verwij der
den zich in allerijl. Den volgenden morgen echter
kwam de leider van de club, W., die den avond
tevoren niet mee was gegaan, naar de bewuste
plek om te zien of er resultaat was verkregen. Hij
zag het blik nog aan den kabel hangen, zonder dat
de kabel zelf beschadigd was. W. sloeg het blik er
af, zoodat het op den grond achter een boom te
recht kwam. Den volgenden Zondagavond kwamen
alle zes jongens, de chef en de vijf afdeelingslei-
ders, ter plaatse om nogmaals een poging te wa
gen, Geholpen door van L. klom van D.-K. op een
fiets en stak de spiritus in het blik, waarvan dit
maal het deksel verwijderd was om meer zuurstof
bij de spiritus te brengen, aan. Het zestal maakte
zich in haast uit de voeten. Een politie-agent, die
even later passeerde, zag het brandje en wist de
vlammen te dooven nog voor dat aan den kabel
schade werd toegebracht.
Het bleek ter terechtzitting voorts dat de jongens
van A. 7 (den geheimen naam van W., den leider)
een schriftelijke opdracht hadden ontvangen, waar
in stond dat beoogd werd Duitsche auto's te ver
nielen, huizen, waarin Duitsche soldaten waren
ondergebracht, in brand te steken, en wegwijzers te
verwijderen. Wat deze laatste doelstelling betrof
waren de jongens ook reeds tot daden gekomen.
K. bekende met N. en van L. een Duitschen weg
wijzer verwijderd te hebben.
Gevraagd hoe zij er toe kwamen om daden van
sabotage te bedrijven antwoordden van L. en N.
dat zij in de krant gelezen hadden dat zulke daden
meer bedreven werden en dat zij het daarom ook
wilden doen.
De President merkte op dat bij die berichten ook
heeft gestaan dat er zeer zware straffen op sabo
tage staan en dat soms de geheele bevolking van
oen plaats daaronder lijden moet.
Voorts bracht de President naar voren dat sabo
'age in alle opzichten den Nederlanders benadeelt.
Wanneer meri bijvoorbeeld met het vernielen van
een kabel bereikt dat een stuk luchtafweergeschut
tijdelijk buiten werking wordt gesteld, dan is hel
de Nederlandsche burgerbevolking, die te lijden
krijgt van de Engelsche luchtaanvallen.
De aanklager wees in zijn requisitoir erop dat
wanneer het hier rijpe menschen betroffen had.
hij de doodstraf geëischt zou hebben. Een volgend
maal zal dit onherroepelijk gebeuren en dan er
voor zorg gedragen dat die straf ten uitvoer zal
worden gebracht.
Deze jongelui hebben er blijkbaar ook niet aan
gedacht dat door sabotage de geheele plaats hunner
inwoning aan straffen wordt blootgesteld. Juist in
Haarlem en omgeving worden de meeste delicten
tegen de weermacht bedreven. In alle plaatsen in
Nederland is het rood omrande bericht aangeplakt
fiat op zulke daden zware straffen en zelfs de dood-
draf staat; dit is dus een ieder bekend. Maar spe
ciaal in de omgeving van Haarlem worden veel
dergelijke delicten tegen de weermacht gepleegd
en wanneer dat niet ophoudt zal de geheele bevol
king er onder moeten lijden.
De aanklager wilde er rekening mede houden dal
deze jongens zich niet van de geheele draagwijdte
;'an hun handelingen bewust zijn geweest en eiseh-
tegen van L., S. en N., die nog geen 18 jaar zijn,
een gevangenisstraf van 3V2 jaar, en voorts tegen
v'atl D. K. 3 jaar tuchthuisstraf, K. 4 jaar tuchthuis
straf en W. 5 jaar tuchthuisstraf.
De verdediger Mr. van Leyenhorst wees er op dat
Nederlandsche belangen te dienen. De jeugd ver
staat niets van het nationaal socialisme want ze we
ten niet wat het is. Deze jongens zijn derhalve niet
ten volle verantwoordelijk voor hetgeen ze deden.
Zij zijn de bedrogenen. De bedriegers zouden ge
straft moeten worden overeenkomstig den eisch van
den aanklager. Pleiter vroeg de rechtbank om cle
ment te zijn.
Nadat de rechtbank zich in de raadkamer beraden
had, werden door den president de vonnissen uitge
sproken.
W. werd beschouwd als hoofdaangeklaagde en
veroordeeld tot 3 jaren tuchthuisstraf. Bij dit von
nis werd in aanmerking genomen dat het hier niet
ging om een opzictizelf staande daad van sabotage,
maar om een organisatie, die zich sabotage ten doel
stelde. K. werd veroordeeld tot 2 jaren tuchthuis
straf en van D.-K. tot de voor dit feit minst moge
lijke straf: 1 jaar tuchthuis. Tot 1 jaar en 6 maan
den gevangenisstraf werd van L. veroordeeld,
die jonger'is dan 18 jaar, doch die niettemin een
hoofdaandeel in deze sabotagezaak had genomen,
S. en N., beiden ook jonger dan 18 jaar, werden
ieder veroordeeld tot 1 jaar en drie maanden ge
vangenisstraf.
De jongens, waarvan W. in voorarrest zat, wer
den onmiddellijk na de zitting in hechtenis geno
men voor het ondergaan der straffen.
In het algemeen belang vestigde de President er
nog de aandacht op dat ook zij, die weliswaar geen
sabotagedaad plegen en er ook geen medewerking
aan verleenen, doch die er wel van op de oogte
zijn en verzuimen de Duitsche autoriteiten dan wel
de Nederlandsche politie hiervan in kennis te stel
len, gestraft worden met zware tuchthuis- en ge
vangenisstraffen. Er kan in dit opzicht niet krach
tig genoeg worden opgetreden.
- Met ingang van 1 November zal door de offi
cieren van den Opbouwdienst bij wijze vein proef
een nieuw uniform gedragen worden, die van de
totdusverre geldende verschilt door de kleur van
den kraag en door den vorm van het hoofddeksel.
Bij wijze van overgangsmaatregel zullen op de
uniformen voor de troepen-officieren van den Op
bouwdienst de wapen- of andere onderscheidings
teekenen vervallen.
De diverse rangen zullen daarbij voorloopig wor
den aangegeven met sterren op een zwart bandje om
don bovenarm en wel voor districtscommandanten
vier sterren, voor luitenants-kolonel en majoors drie
sterren, voor kapiteins twee sterren en voor le en
2e luitenants één ster.
De overjas (jekker) zal worden voorzien van
blauw-groene patjes met gouden korenaren.
De uniformen van de marine en van het Indische
leger worden na 31 October as. door officieren niet
meer gedragen en die van het leger slechts in den
gewijzigden vorm.
belangrijke archiefstukken
keeren naar Nederland
terug
Mededeeling op vergadering
van archivarissen
Kampereiland uit zijn isolement
verlost.
KAMPEN, 29 October. Dinsdag is de dam in
het Ganzendiep, die Kampen over het Kampereiland
met den toekomstigen N.O:-polder verbindt, met
een eenvoudige plechtigheid officieel open gesteld,
Door het in gebruik nemen van dien weg over
het Ganzendiep is het isolement van het Kamper
eiland opgeheven. Voortaan is het niet meer noodig,
dit groote landbouwgebied door -middel van een
veerpont te bereiken. Men kan nu van den weg
over den dam in het Ganzendiep gebruik maken,
Deze weg heeft aansluiting op den in aanbouw
zijnden weg over het Kampereiland naar de
Ramspol en zal over nog een te bouwen brug ver
binding met den N.O.-polder geven.
AGENDA VOOE BEVERWIJK.
WOENSDAG 30 OCTOBER.
Luxor Theater, Breestraat: „Hoera, ik ben papa!"
en bij programma, 7.30 uur.
AGENDA VOOR HAARLEM.
Heden:
WOENSDAG 30 OCTOBER.
Frans Halsmuseum. Tentoonstelling „Kunst zij
ons doel", 104 uur.
Rembrandt Theater: Wintersport en minnebrie
ven, 2.30, 4.45 en 7 uur.
Palace: De Jantjes, 2, 4.45 en 7 uur.
Luxor Theater: Mazurka, 2.30 en 69.30 door-
ioopende voorstelling.
Frans Hals Theater: Scipio, de Afrikaan, 2.30
en 7 uur.
UTRECHT, 29 October. Onder voorzitterschap
van den archivaris der gemeente Groningen, dr.
Coster, had te Utrecht de jaarvergadering plaats
van de Vereeniging van Nederlandsche Archiva
rissen.
Dr. Vollmer, Staatsarchivdirektor, bracht de wen-
schen van den Rijkscommissaris voor een vlot ver
loop der vergadering. In zijn verder betoog onder
streepte dr. Vollmer de maatregelen, welke de
Duitsche overheid tot nu toe getroffen heeft on
het gebied van bescherming van het archiefwezen.
In het bijzonder werd daarbij gedacht aan -ie voor
genomen belangrijke ruilregeling tusschen Neder
land en Duitschland met betrekking tot archief
stukken van groote waarde. Het in 1926 tusschen
het Pruisische en Nederlandsche archiefwezen ge
sloten ruilverdrag, hetwelk uitstekend voldaan
heeft en dat voor den eersten keer het beginsel
van de herkomst over de landsgrenzen heen toe
paste, zal nu van Duitsche zijde ook in toepassing
worden gebracht op de overige Duitsche landen en op
Nederland voor wat betreft de archieven van publiek
rechtelijke lichamen en andere instellingen. Ieder
land ontvangt de ax-chieven van zijn eigen be
sturen en lichamen terug. Criterium daarvoor is
tot welken staat iedere bestuurszetel thans behoort,
Van hetgeen thans gebeurt, zal echter tevens nog
gebruik gemaakt worden om te komen tot nog
een belangrijke regeling. Bij den ruil van archief
stukken zullen ten gunste van Nederland ook Bel
gië en Frankrijk betrokken worden. De in vroegere
tijden op één of andere wijze in verkeerde handen
gekomen oorkonden, handschriften en acten, even
als de in den tijd der Fransche revolutie en het
Napoleontische tijdperk ontvreemde stukken van
Nederlandschen oorsprong zullen naar Nedei-land
teruggebracht worden. Als voorbeeld daarvan zou
men kunnen noemen de acten van Staten-Generaal
in het algemeen archief te Brussel of de keizers-
oorkonden van de St. Sqrvaes-stichting te Maas
tricht, welke zich bevind m in de Nationale Biblio
theek te Parijs. In overeenstemming met de in
Brussel en Parijs werkziime Duitsche archiefcom
missie, waarvan laatstgenoemde uit 16 deskundigen
bestaat, is men te dien opzichte reeds aan het werk
getogen. Ter bevordering van geschiedenisondersoek
ligt het bovendien, in het raam van het zooge
naamde program voor het Westen, in het voornemen
van het Duitsche archiefbeheer een uitgave te doen
verschijnen van een inventarisbeschrijving der in
Nederlandsche archieven rustende bronnen tot de
geschiedenis van het Duitsche rijk.
De vergadering hield zich voorts bezig met de
bespreking van verscheidene onderwerpen betref
fende het archiefwezen. Ter opheldering van het
cassatievraagstuk werd een commissie vastgesteld,
bestaande uit twee rijksarchivarissen, één gemeen
te-archivaris en een provinciaal inspecteur der niet
cjen staat toebehoorende archieven.
De in 1924 met betrekking tot het archiefwezen
in Nederland en over het algemeen met betrekking
tot het wetenschappelijke onderzoek getroffen be
zuinigingsmaatregelen, welke vele waardevolle
krachten lamgelegd hebben, zijn intusschen tot
op zekere hoogte ongedaan gemaakt. Gestreefd zal
toch worden naar een verdere verandering in het
vroeger gevoerde beleid ten aanzien van het per
soneel en een toereikende beschikbaarstelling van
drukmiddelen voor het openbaar maken van inven
tarissen, bronnen en beschrijvingen. (A.N.P.)
Het D. N. B. deelt mede: Uit Athene wordt
gemeld, dat de koning zelf het opperbevel op
zich genomen heeft over alle strijdkrachten te
land, ter zee en in de lucht.
Tot opperbevelhebber ih benoemd generaal
Papagos.
Omtrent het verloop van den eersten oorlogsdag
in de Grieksche hoofdstad meldt de Atheensche
correspondent van de „Politika":
De bevolking van Athene werd tegen 6 uur 30 in
den ochtend gewekt door alarmsignalen. In af
wachting van een luchtaanval begaven allen zich
naar de schuilkelders. Maar er kwam geen aanval.
Eenige minuten later werd reeds het sein: „alles
veilig" gegeven. Tegen 10 uur in den morgen werd
opnieuw luchtalarm gemaakt. Enkele minuten later
openden de afweerbatterijen het vuur op de boven
Athene cirkelende Italiaansche vliegtuigen.
Volgens een officieele mededeeling bombardeerden
de Italiaansche vliegtuigen het Atheensche vlieg
veld Tatoi. Op Athene zelf zijn geen bommen ge
worpen. Een door het ministerie voor de veiligheid
uitgegeven communiqué bevestigt, dat bij den aan
val op de stad Patras in de eerste plaats de haven
werken werden gebombardeerd.
In den loop van den middag had minister-presi
dent Metaxas een telefonisch onderhoud met den
Turkschen president Inoenoé. Het gesprek had be
trekking op den toestand, van Griekenland na het
stellen van den Italiaansohen eisch. Vervolgens
ontving Metaxas den Engelschen gezant. Deze heeft
zijn regeering een telegram gezonden over de be
sprekingen, die hij met Metaxas heeft gevoerd.
Daarin zet hij uiteen, dat Metaxas een beschrijving
heeft gegeven van' den toestand en om hulp van
Engeland heeft gevraagd.
De Grieksche regeering ontving in den loop
van den dag het antwoord van de Engelsohe
regeering, volgens hetwelk deze de aan Grie
kenland gegeven garantie zou nakomen. En
geland zal Griekenland volledige ondersteuning
bieden.
Metaxas ontving verder den Turksohen gezant en
zette hem den toestand uiteen, zooals die was ge
worden na het ovei'schrijden van de grens door
Italiaansche troepen in Epirus.
Uit Belgrado meldt het D. N. B. dat volgens
daar ontvangen berichten in Griekenland geen
bijzonder groote militaire activiteit tot ont
plooiing komt.
ENGELSCH-GRIEKSCH OVERLEG
STOCKHOLM, 29 October (D.NJB.) De Lon-
densche „Daily Telegraph" erkent dat door den
Engelschen en den Griekschen marinsetaf gemeen
schappelijke plannen uitgewerkt zijn, die thans in
daden omgezet kunnen worden. De besprekingen
hebben zich volgens het blad ook met Griekenland's
behoefte aan sterke kustbatterijen bezig gehouden.
Engeland heeft zijn uiterste best gedaan om Grie
kenland met moderne stukken geschut van vol
doende draagwijdte uit te rusten.
ITALIAANSCHE TEGENSPRAAK
ROMS, 29 October (Stefani). De Engelsche
propaganda heeft het bericht verspreid dat het Ita
liaansche luchtwapen de stad Athene zou hebben
gebombardeerd Dit bericht is onjuist. De Italiaan
sche luchtstrijdkrachten hebben het. vliegveld Tatoi
gebombardeerd dat dicht bij Athene ligt. Dit vlieg
veld ligt op een zekeren afstand van de bewoonde
wijken en werd door de Engelschen gebruikt als
een basis voor hun oorlogsacties tegen Italië.
Een winkelier te Rijswijk, die door het jongste Engelsche bombardement werd
getroffen, werd op bovenstaande wijze geholpen door liefdadige medeburgers.
Men hielp hem aan een stukje grond, een houten keet en inventaris, zoodat de
zaak nu weer draait. (Foto SchimmelpenninghJ
Gevaarlijk spel van jeugdige
knapen.
De politie te Naarden heeift twintig school
jongens, van wie de oudste 14 .jaar is, aange
houden, omdat zij een zeer gevaarlijk spelletje
speelden. De jongens vertoefden in de onder-
aardsclie gangen van het fort en speelden met
wapens, welke zij hadden gevonden, o.a. de
gens, traangasprojectielen, seinpatronen en
buisjes trotyl. Een der jongens had zelf op des
kundige wijze een landmijn vervaardigd, welke
tot ontploffing werd gebracht en een groot
gat in de wallen sloeg
In een der gangen werden eenige knapen
opgesloten en met traangasprojectielen be
stookt, waardoor de gevangenen het bewustzijn
verloren. Eerst buiten kwamen ze weer op hun
verhaal.
De politie onderzoekt door wiens nalatigheid
de knapen aan het gevaarlijke speelgoed zijn
gekomen.
in Haarlem
0 en daarbuiten.
CARL SPITZWEG (1808-1885)
Vijf jaar vóór Vincent van Gogh sterft Carl Spitz-
weg, een der meest gewaardeerde Duitsche schil
ders van de vorige eeuw en één van hen tevens,
voor wie de waardeering niet stillekens is afgezakt,
doch integendeel ongemerkt is toegenomen. Ver
wonderlijk is het telkens weer als men zich reali
seert hoe een geweldig rijke tijd die negentiende
eeuw voor de Europeesche schilderkunst geweest
is, waarin in ieder land kunstenaars die een traditie
hoog hielden (als Spitzweg) konden werken tege
lijkertijd met meteoren (als Van Gogh) en beiden,
door wie een halve eeuw na hen kwamen, kunnen
worden begrepen en op prijs gesteld.
Beide genoemde schilders hebben, hoe vreemd het
ook schijne, iets gemeen bovendien: zij hebben bei
den eenigen tijd op die waardeering der kenners
moeten wachten. En dat zal den lezer ten opzichte
van Van Gogh eerder begrijpelijk voorkomen, dan
ten opzichte van Spitzweg," die, naar men in Holland
allicht spoedig meent, dan toch letterlijk niets had
wat zijn tijdgenooten had kimnen op stang jagen.
Het vriendelijk anecdotische, de soms zelfs wel wat
zoetelijke romantiek van zijn tijd was zeker in
Spitzweg's vaderland, en eigenlijk overal elders
te zeer het program van den dag dan dat men
hem daérom zoo lang in de menigte der confraters
had laten opgaan. Spitzweg kwam aan den smaak
van zijn tijd volmaakt tegemoet. Maar daarnaast be
zat en gaf hij nog iets meer en dat heeft men pas
later bij hem erkend toen de tijd wat verder was
geschreden en men een geheele periode in de schil-
- IV li.V Cl i i UCJCIUlUiil V.VVO I. til llltil ttll öv-iliin ut
«et Nederlandsche volk jaren lang in de oers, op derkunst meer op afstand overzien kon. Anecdotisch
)*ei'gaderingen en van den kansel verkondigd is dat""
"e; nationaal-socialisme de geestelijke waarden ver
nietigt en van het Nederlandsche volk een slaven
kolk zou maken. Een stroom van leugens over het
^'ionaal-socialisme is over ons uitgestort. Het Ne-
öerIandsche volk is stelselmatig bedrogen. Dit volk.
speciaal de scholier, werd opgevoed in een geest
'an afkeer van het nationaal socialisme. De ge-
Wurtenissen van dit jaar hebben het volk en de
k-igd uit het evenwicht gebracht. Het gerucht, dat
S. B. verraad zou hebben gepleegd heeft een
opwellenden invloed uitgeoefend op de mentaliteit
ran het volk. Het heeft bij de jongeren de idee doen
Post vatten dat ze iets moeten ondernemen tegen
-■-■• nationaal socialisme, de N. S. B. en tegen de
Uksehe weermacht, die het nationaal socialisme
111 o&s land heeft gebracht. Zij meenen daarmee de
in zijn voorstellingen was hij zoowel als zijn tijd
en landgenooten maar hij was nog iets meer en dat
iets geeft juist den doorslag als men op het schilder
kunstige element in zijn werk let. Voor wie daar
naar zijn waardeering bepaalt, kregenhij en en
kele anderen een voorsprong op die collega's die
zich enkel op het „wat!" van de voorstelling, het
verhaaltje, de legende geworpen hadden en met het
„hoe?" van de uitvoering tevreden geweest waren
als het maar academisch-juist en technisch verde
digbaar was. Dezulken zijn er altijd (en overal ve
len) voorhanden. De anderen, die, om zoo te zeggen,
ook in hun wijze van schilderen een eigen spraak
spreken, herkenbaar van de anderen en toch met
hen verbonden, zijn minder talrijk en Spitzweg be- I
hoorde tot die laatsten. De latere kunstcritiek heeft I
die onderscheiding kunnen maken en daardoor be-»
hoort die schilder, ook op den dag van vandaag tot
den picturalen roem onzer buren, waaraan ze te
recht als het Spitzweg geldt ongaarne laten tomen.
Spitzweg behoort tot de school van München, tot
die artistengroep die, evenals onze Hagenaars der
vorige eeuw, hun thuis opgedane kundigheden, als
het kon, in Parijs een beetje gingen opfrisschen en
uitbreiden. Behalve Parijs had voor de Münche-
naars ook Weenen een zekere aantrekkingskracht.
Doch speciaal in Spitzweg wil men wel den Duit
schen genre-schilder zien die het duidelijkst met de
school van Barbizon in contact geweest is. En dan
behoeft men daarbij niet zoozeer aan Millet of Dau-
bigny te denken dan wel aan dien aan Spitzweg's
geest verwanten anecdotischen romanticus Narcisse
Diaz voor wien de Duitsche kunstenaar een groote
bewondering koesterde.
Dat hij echter volkomen zichzelf gebleven is pleit
voor zijn kunstenaarschap. Voor zoover ik origineele
Spitzweg's uit Duitsche musea ken, heeft, behalve
de zeer knappe en smaakvolle wijze van schilde
ren, juist die eigenaardige geschiktheid een vreemd
element in den eigen aard op te nemen en te ver
werken, altijd bekoring voor me gehad. De repro
ductie die bii dit kroniekje een plaats vindt, ver
duidelijkt meer dan woorden, mijn bedoeling. Een
paar oude gelieven vermeien zich in de schoone na
tuur. Hij speelt fluit terwijl zij bezig is een bloem
krans te vlechten die ze straks om zijn hoogen hoed,
dien ze op de knieën houdt, leggen zal. Het zou
sentimenteel kunnen wezen, maar is het niet. Het
is geestig. In den ijver waarmee het mannetje blaast
zit een Weensche humor en in het prachtige stille
ventje, daar, waar de hoed met linten van de dame
bij wat kleedingstukken ligt, zit een Weensche ele
gantie. De anecdote wordt hier niet verwaarloosd,
integendeel. Doch hoe luchtig en speels wordt ze
voorgedragen. En wat knappe knaap is zulk een
schilder die in het centrum van zijn compositie zulk
een monstrueus, bloempotachtig voorwerp als de
hoed van den minnaar durft te plaatsen zonder dat
het zijn schilderij onderste boven gooit. En dat is
nu juist het eigene en aardige in Spitzweg: hij of
fert zijn anecdote niet op. Al toont hij in de vrije
wijs waarop hij het omringend landschap schildert,
van Narcisse Diaz geleerd te hebbenhij ge
bruikt wat hij daarvan gebruiken kan en wil en
blijft verder zichzelf. Diaz zou in zulk landschap
een paar engeltjes of nymphjes schilderen, Spitz
weg blijft de geestige verteller en prachtige schil
der, een der eersten van zijn tijd en zijn land.
J. H. DE BOIS
Carl Spitzweg; Oude gelieven,
<Foto Kunstwart)
De voedingsraad schrijft:
Nu na een langen en zomerachtigen herfst de
omslag in de weersgesteldheid is gekomen, gaan de
jedachten zich meer bezig houden met den ko
menden winter. De rantsoeneering van verschil
lende levensmiddelen, samen met de ingetreden
prijsstijgingen, stellen menige huisvrouw voor het
probleem, hoe met de beschikbare hoeveelheden en
soorten zoodanig uit te komen, dat de gezinsleden
een zoo volwaardig mogelijke voeding krijgen en
toch aan het gezinsbudget geen al te buitensporige
eischen worden gesteld. Dank zij verschillende van
overheidswege getroffen maatregelen is dit vraag
stuk gelukkig niet onoplosbaar. Wel zal het echter
in voortdurende toenemende mate een zorgvuldig
overleg eischen, wil men althans zooveel mogelijk
waar voor zijn geld verkrijgen. Een overleg, dat
zich niet zal mogen bepalen tot de vraag wat op
een gegeven oogenblik het goedkoopst is, maar
dat tevens rekening zal moeten houden met de
gezondheidseischen van de leden van het huisgezin.
De aaneenkoppeling van deze beide eischen zal, met
name voor de huisgezinnen der minst draagkrach-
tigen, vaak gemakkelijker gezegd dan gedaan 'ijken.
Toch mag men zich hierbij niet door den schijn
'aten verleiden. Want ook wie slechts geringe mid
delen beschikbaar kan stellen voor zijn dagelijksch
levensonderhoud, heeft altijd nog, zij het binnen
bepaalde beperkingen, een zekere keuze tusschen
een betere en minder goede voeding. En het be
hoeft wel niet te worden gezegd, dat het juist dan
van het grootste belang is om een zoo goed moge
lijke keuze te doen. Dit verlangt inderdaad van de
huisvrouw een andere instelling en ook meer over
denking dan zij wellicht gewend is aan deze onder
werpen te besteden'. Zij zal zich deze moeite ech-
'er gaarne getroosten in de wetenschap daarmede
een krachtige bijdrage te leveren tot de bevorde
ring en instandhouding van een goede gezondheid
bii man en kinderen.
Een goed samengestelde maaltijd is de beste
bondgenoot bij het voorkomen en bestrijden van
ziekten. Onder het begrip „goed samengesteld" ver
staan wij in dit verband niet in de eerste plaats
een rijkelijke maaltijd, die trouwens heel licht van
samenstelling kan zijn door eenzijdigheid en het
bijgevolg ontbreken van bepaalde onmisbare voe
dingsstoffen.
Een goed samengestelde maaltijd zal den eter in
de eerste plaats natuurlijk de stoffen toevoeren,
welke hij noodig heeft om de verbruikte lichaams
kracht aan te vullen, maar bovendien ook alles be
vatten wat verder nog noodig is om het lichaam
in een zoo fiks mogelijken staat te houden. Dit
laatste is nauwelijks van minder belang dan het
eerste.
De voortdurende aandrang om de aardappelen
toch vooral in de schil te koken," berust dan ook
grootend eels op de overweging, dat anders voe
dingsstoffen verloren gaan, welke van het grootste
belang zijn om een zoo gaaf mogelijken gezondheids
toestand teweeg te brengen. Evenzoo is het gesteld
met de raadgeving versche groenten zooveel mo
gelijk en liefst in stevige porties in de dagelijksche
maaltijden te verwerken. Op het oogenblik hebben
wij wat dit betreft in de andijvie een alleszins voor
treffelijk gerecht.
Wil men hierbij op de aan te koopen hoeveelheid
besparen, dan kan men b.v. een stamppot met rau
we andijvie bereiden, in welk geval wegens niet
slinken der groente en het volledige behoud der
voedingswaarde, met ongeveer de helft van de ge
bruikelijke portie kan worden volstaan. Wie hier
mede een proef wil nemen, kan als volgt te werk
gaan. De schoongeborstelde aardappelen worden in
een bodempje water in een half uur gaar en droog
gekookt. Dan gieten wij er wat melk bij of wat
aangemaakte melkpoeker. De melk wordt aan de
kook gebracht, de aardappelen fijn gestampt, waar
na de fijn gesneden andijvie er doorheen wordt ge
roerd, tegelijk met de beschikbare hoeveelheid vet
of uitgebraden spek. Nadat alles nog even door en
door heet is geworden, maken wij het gerecht met
wat zout af, waarbij men bedenke, dat deze niet
afgekookte aardappelen en groente maar heel wei-i
nig zout vergen.
