De wederopbouw van
D
getroffen gebieden
Jiiuist
WOENSDAG '6 NOVEMBER "194Ö
De taak van dr. ir. J. E. Ringers
EIND VAN DIT JAAR
WORDT OVERAL
CEBOUWD.
Ondanks talrijke moeilijkheden werd
reeds veel tot stand gebracht.
(Van een onzer redacteuren).
E wederopbouw in ons land is met
energie ter hand genomen. De moei
lijke en zware arbeid, die achter
dit zinnetje schuil gaat is nog niet
voldoende tot iederen Nederlander doorgedron
gen. Over den wederopbouw bestaat zelfs veel
misverstand. De volgende zakelijke gegevens
zullen ieder een indruk van het waarlijk
grootsche werk geven, dat op dit gebied onder
leiding van dr. ir. J. A. Ringers werd, en nog
steeds wordt, verricht.
Reeds op 18 Mei aanvaardde dr. ir. Ringers zijn
taak als Algemeen Gemachtigde voor den wederop
bouw. Zijn taak zou zijn: het herstel van het ver
keerswezen, de drooglegging van onder-water-zet-
tingen, de wederopbouw van steden, dorpen en ge
bouwen en al hetgeen daarmede samenhangt.
Het droogmalen der inundaties heeft een vlot
verloop gehad en is binnen den gestelden termijn
gereed gekomen. Het bevaarbaarmaken van rivie
ren en het openen van de spoorwegen is van groot
belang voor de voedselvoorziening en het kolen-
transport. De directie* van den Waterstaat en van
de Nederlandsche Spoorwegen hebben hier zeer ver
dienstelijk werk gedaan.
Voor men aan den eigenlijken wederopbouw kon
beginnen stond men voor tal van typische moei
lijkheden. Zoo waren er bij de afdeeling Vaartui
gen (een afdeeling, die thans 5 maanden met zeer
goed resultaat heeft gewerkt) 1400 beschadigde
schepen geregistreerd waarvan een groot deel was
gezonken. Deze schepen moesten worden gelicht. De
schade werd opgenomen en zoo spoedig mogelijk
op werven hersteld. Het Rijk geeft een schadeloos
stelling waarop voorschotten kunnen worden gege
ven. Slechts een zeer gering aantal is onherstelbaar
beschadigd. Het totale bedrag van deze schade be
loopt ruim f 10 millioen. Dit herstel brengt een
aanzienlijke hoeveelheid werk mee voor de op
reparatie ingestelde werven, waarvan Nederland
gelukkig een zeer groot aantal telt, vooral in Rot
terdam en omgeving. Zoowel economisch als sociaal
was dit vraagstuk van groot belang om de ver
voerscapaciteiten op peil te brengen en menschen
weer in het bezit van bedrijf te stellen. Reeds 350
beschadigde schepen zijn hersteld en nemen deel
aan het verkeer. Een aantal van circa 400 schepen
bevindt zich in een meer of minder vergevorderd
stadium van herstel. Speciaal de voor de uitvoering
van de werken voor den Noord-Oostpolder benoo-
digde vaartuigen zijn in korten tijd weer voor het
gebruik gereed gemaakt.
Het Puinruimen.
Een reusachtig werk was ook het puinruimen in
Rotterdam en in veel mindere mate in Middelburg.
De getroffen oppervlakte in de havenstad bedroeg
270 H.A., de hoeveelheid op te ruimen puin werd
geschat op 2y2 a 3 millioen M3. benevens vele dui
zenden tonnen ferro en non-ferro metalen. Het ge
meentebestuur van Rotterdam heeft onmiddellijk
energieke maatregelen genomen om het puin te
ruimen. Aanvankelijk waren hierbij 30.000 arbeiders
te werk gesteld. Dit vereischte natuurlijk een om
vangrijke organisatie. De eerste welcen was het
verkeer het moeilijkst. Geleidelijk kwam er echter
ordening. Het aantal werklieden werd verminderd
tot 20.000. Eind Augustus wei-den er weer. 2000 en
in September 8000 man ontslagen. Thans is dit aan
tal tot 5000 ingekrompen. Niet onvermeld mag blij
ven, dat de heer H. G. J. TerMarsche inspecteur
van de Rott. Llóyd, die met de leiding werd belast,
door de invoering van taakwerk de prestaties
minstens heeft verdubbeld. Natuurlijk waren er
tal van administratieve en sociale moeilijkheden te
overwinnen. Dat het gelukt is de organisatie in den
letterlijken zin van het woord uit den grond te
stampen is te danken aan de samenwerking van den
Gem. Technischen Dienst in Rotterdam, den Rijks
dienst voor de Werkverruiming en het Commissa
riaat voor den Wederopbouw en zeker niet minder
aan de dagelijksche leiding bij de puïnopruiming.
Ook de Duitsche autoriteiten deden alles wat in
haar vermogen was om den arbeid te vergemakke
lijken. Aanvankelijk werd gedacht, dat men eerst
in Februari van het volgend jaar klaar zou zijn en
dat de kosten van het werk f 19 millioen zouden
bedragen. Thans kan men echter vaststellen, dat
het werk half November geëindigd zal zijn en be
langrijk minder namelijk f 12 millioen zal kosten.
In Middelburg was 80.000 M3. puin op te ruimen.
Ook dit werk vordert zeer bevredigend. Drie
honderd man zijn erbij betrokken; de kosten bedra
gen f 350.000
Plannen voor verschillende steden.
De voorbereiding van den directen wederopbouw
eischte allereerst het ontwerpen van gemeentelijke
plannen waarbij stedebouwkundige vraagstukken
onder de oogen moesten worden gezien. Dit betee-
kent dus meestal, dat het plan niet beperkt kon
blijven tot het verwoeste gebied doch dat men ook
andere projecten moest ingrijpen. In de verwoes
te kern kunnen minder menschen dan voorheen
wonen. Het wederopboüwplan strekt zich dan ook
verder uit. Een goed voorbeeld hiervan is Rotter
dam. Een commissie bestaande uit ir. P. Bakker
Schut, Jhr. M. J. de Jonge van Ellemeet, en ir L.
S. P. Scheffer brengt den Algemeen Gemachtigde
advies uit over de verschillende plannen.
Voor de hierna volgende gemeenten zijn in de
afgeloopen maanden plannen gemaakt. Deze zijn
thans klaar en hebben voor het grootste deel de
instemming van den Algemeen Gemachtigde. Er
zijn enkele plannen, waarover nog besprekingen
gaande zijn: Alblasserdam. Amersfoort, Bleskens-
graaf, Boxtel, Kruiningen, Middelburg, Middelhar-
nis, Mierlo, Mill en St. Hubert, St. Oedenrode,
Rhenen. Roosendaal en Nispen. Rotterdam, Sas van
Gent, Scherpenzeel, Valkenburg (Z.-H.), Veenen-
daal, Wageningen, Wychen, Yerseke, Zevenbergen.
Voor Den Helder en Vlissingen is men nog bezig
een plan op te stellen.
Ook andere problemen deden zich hierbij voor.
Aangezien alle huizen niet op dezelfde plaats
zullen kunnen worden herbouwd, moest als regel
alle grond in een bepaald plan worden onteigend.
Er zijn ook gevallen, dat nog stukken grond buiten
het plan onteigend moeten worden in het belang
van den woningbouw.
Onteigening is reeds geschied in Bleskensgraaf,
Mierlo, St. Oedenrode, gedeeltelijk in Rhenen, Sas I
van Gent, Mill en St. Hubert, Roosendaal en Nis
pen en in Rotterdam.
De ruilverkaveling is in alle gemeenten in gang
en verkeert in een meer of minder vergevorderd
stadium. In Bleskensgraaf is men gereed. In Al
blasserdam zeer ver en in Middelburg moet men
nog beginnen. In Rotterdam is een Commissie van
deskundigen voor de vaststelling van de waarde
van den grond.
Uit het voorgaande blijkt, dat er veel admi
nistratieve moeilijkheden te overwinnen waren.
Ook blijkt, dat uitgebreide voorbereidingen on
vermijdelijk waren, wilde men aan het nage
slacht iets schenken, dat technisch en aestlie-
tisch in alle opzichten verantwoord is.
Het stadium van plannen maken en voorbe
reidingen is thans voorbij. Nu wordt binnen
kort de eigenlijke wederopbouw overal met
kracht aangevat en het is niet te optimistisch
om te zeggen, dat deze tegen het einde van dit
jaar reeds overal in gang zal zijn. Het aan
staand voorjaar zal de bouwerij in ons geheele
land dan op volle toeren draaien.
Financiëele regeling.
Ook de financieele regeling is natuurlijk, in de
eerste plaats voor de betrokkenen zelf, uitermate
belangrijk. Het wachten is nog steeds op de ver
ordening inzake de schadeloosstelling. De Algemeen
Gemachtigde heeft ter bespoediging van den op
bouw een voorschotregeling getroffen waardoor
vast 80 pet. wordt betaald voor arbeidex-s en mid
denstandswoningen tot 450 M3. Inhoud (bedrijfs
ruimte niet inbegrepen). Behalve voor geïsoleerde
gevallen werkt deze voorschotregeling reeds voor
den herbouw van verwoeste kernen in Roosendaal
en Nispen, Westdorp en in Veenendaal. Binnenkort
zal ook Bleskensgraaf met voorschotten gaan bou
wen.
Yan de verschillende plannen zijn die voor Rot
terdam, Middelburg en Rhenen het meest verstrek
kend en interessant.
HET PLAN VOOR ROTTERDAM.
De grondslag is geweest, dat een Rotterdammer
zijn eigen stad zal moeten herkennen. Het specifiek
Rotterdamsche karakter zal dus behouden moeten
blijven. Zoo zal men ook weer de oude straatnamen
in het herbouwde gedeelte terug vinden, zij het
dan op andere plaatsen. In het centrum zijn 25.000
woningen vernield. Ongeveer 10.000 zullen hier
herbouwd worden, waarvan 6000 woningen in een
apart woonkwartier ten Noorden van den Goud-
schen 'Sngel, met in het midden een plantsoen.
In Rotterdam bestond altijd moeilijkheid met
het rivierwater, waarvan de stad bij hoog water
last had. Men heeft deze gelegenheid aangegrepen
hierin tevens verbetering te brengen en daarom
langs de Maas een grooten boulevard te projectee
ren, welke als waterkeering dienst zal doen. Voorts
is er het spoorwegprobleem. Het centrale station
zal Delftsche Poort worden, het Maasstation ver
dwijnt. De spoorweg blijft echter op een viaduct
door de stad heengeleid, doch dit viaduct zal aan
het nieuwe stadsbeeld worden aangepast, zoodat
het leelijke bouwsel, dat tot nog toe Rotterdam ont
sierde, verdwijnen zal. In de oude stad waren vele
industrieën, die in. het herbouwde Rotterdam niet
meer een plaats zullen kunnen krijgen. Daarom is
buiten het verwoeste gebied, in d'en z.g. Spaanschen
Polder, een groot terrein onteigend, waar deze be
drijven zich zullen kunnen vestigen. Het volgend
jaar zullen in Rotterdam 8000 woningen gereed
komen. Thans reeds staat vast, dat 600 woningen
gebouwd zullen worden in Varkensoord, 600 in
Tuindorp-Vreewijk, voorts 3 flats met 100 wonin
gen elk aan het Zuidplein, dan 109 woningen voor
alleen-wonende personen bij het Noorderkanaal.
Voorts zullen nog plannen uitgewerkt worden
voor andere bouwrijpe terreinen.
MIDDELBURG.
Hier is veel vernietigd, dat in den waren zin des
woords onherstelbaar is. Historische gebouwen,
uitingen van waardevolle cultuur en architectuur
uit vroegere eeuwen zijn in Middelburg verloren
gegaan. Daar is het dubbel moeilijk geweest een
plan voor den herbouw samen te stellen, dat be
vrediging kan schenken en dat een zoo gelukkig
mogelijke oplossing brengt in de leegte, welke in
de oude Zeeuwsche stad is ontstaan. Middelburg
is, zooals op de kaart blijkt, langzamerhand ge
groeid. Het nieuwe plan gaat er van uit, dat het
karakter van de stad zooveel mogelijk bewaard
moest worden. Twee complexen: de Abdij en het
Raadhuis geven ook nu weer den toon aan. Het
doorgaand verkeer zal niet meer door het centrum
worden geleid. In de stad waren 546 huizen ver
woest.
RHENEN.
De Cur «ra toren Is het domineerende element in
Rhenen. Ook in het nieuwe plan zal de Cunera-
toren dit blijven. De kern met 175 huizen is ver
woest. Er zal van de gelegenheid gebruik gemaakt
worden om het karakter van het Cunera-complex
meer tot uitdrukking te brengen en den toren meer
vrij te leggen. Dwars door Rhenen loopt de Rijks
weg UtrechtArnhem langs den Rijn. Deze ver
keersweg kan door het stadje blijven loopen, mits
de straat behoorlijk breed is. Daarom worden de
herbouwde huizen iels naar achteren geplaatst en
komt in het midden een plein, de nieuwe Frederik
van der Palshof. Ten Westen van den Cuneratoren
zal terrein vrij komen, waar in de toekomst markt
gehouden wordt. Industrieën worden buiten de
oude kom gebracht. Een rustige, harmonieerende ar
chitectuur zal gevolgd worden.
Problemen.
Tenslotte stippen wij nog enkele problemen aan,
die met den wederopbouw verband hóuden. Met
het oog op de te verwachten moeilijkheden met
materiaal werd de toestemming tot het bouwen in
ons land aan de goedkeuring van den Algemeen
Gemachtigde onderworpen. Verder werden richt
lijnen uitgegeven, voor materiaal besparing en werd
de mogelijkheid van vervangingsmateriaal onder de
oogen gezien. Ook de architectuur en de volkshuis
vesting stelden haar speciale eischen.
Op plaatsen, waar het het meest urgent was. zijn
semi-pèrmanente woningen gebouwd. Voor Rot
terdam zijn ook in de omgeving dergelijke wonin
gen.gebouwd. In Rotterdam zelf 1000, in Overschie
200, in Vlaardingen 400 en in. IJsselmonde 500. Deze
semi-permanente woningen komen in den loop van
den winter klaar. Hiermede is hét programma voor
semi-permanente noodwoningen afgeloopen.
Op groote schaal zal normale woningbouw be
vorderd worden. Ongeveer 40.000 woningen per
jaar is normale productie. De gevolgen, indien wo
ningbouw eenige jaren stop zou staan, zouden ern
stig zijn. In Rotterdam zal voor den winter van
1941 in de ergste behoefte voorzien worden door
bouw van c.a. 8000 permanente woningen.
Zoo wordt alles gedaan wat binnen menschelijk
bereik ligt en wat met de ter beschikking staande
middelen verwezenlijkt lean worden om de schade
door oorlogsgeweld aan het leven van land en volk
toegebracht te herstellen, opdat ook het- uiterlijk
aanzien van Nederland het vertrouwen in een
nieuwe toekomst zal wettigen.
EEN BRON VAN WARMTE EN LICHT. In deze
dagen van petroleumschaarschte en steenkool
distributie verrijzen op het platteland steeds
meer brongasketels.
(Foto Pax Holland.)
De oude korenmolen „De David" te St. Pancras is voor sloop bestemd.
Reeds is de oinlopo verwijderd.
(Foto Pax Holland.)
Begrafenis Duitsche militairen.
Rijkscommissaris bij de plechtigheid
aanwezig.
AMSTERDAM, 5 November. Het A.N.P. meldt:
Op hoogst plechtige en indrukwekkende wijze en
in tegenwoordigheid van den Rijkscommissaris,
Rijksminister Seyss Inquart, is Dinsdag met mili
taire eer het stoffelijk overschot van twee-en-twin
tig leden van de Duitsche weermacht, die Vrijdag
avond bij den vliegeroverval op het Wilhelmina-
gasthuis voor htm vaderland het leven hebben ge
laten terwijl zij werden verpleegd in het lazaret,
voorzien van -de kenteekenen van het Roode Kruis,
ter aarde besteld.
Behalve de Rijkscommissaris, Rijksminister Seyss
Inquart, woonde generaal Siburg, commandant van
de Luftwaffe, Gau Holland, de Ortscommandant
van Amsterdam en vele andere hooge.Duitsche mi
litaire en partij-autoriteiten deze indrukwekkende
teraardebestelling bij.
In de hooge aula stonden de kisten, gedekt door
de Duitsche oorlogsvlag en bloemen, opgebaard.
Zacht ruïschten de orgeltonen door de stille doo-
denhal. Naast de baren hadden leden van het lucht-
wapen, de marine en de Grüne Polizei, de dooden-
wacht over hun gevallen kameraden betrokken.
Buiten, op het door de milde herfstzon overgoten
plein, stond een eerecompagnie aangetreden, even
als de kapel van het Tuohtwapen en formaties van
de Grüne Polizei. Ook een deputatie van de Deut
sche Verein in den Niederlanden stond met om
floerste vaandels aangetreden. Van Nederlandsche
zijde waren de heerban van de W.A. der N.S.B., een
afdeeling van de N.S.N.A.P., en van de Nationaal
Socialistische Partij aanwezig om een laatste hulde
aan de gevallenen te brengen. Ook hadden zich
langs de paden van de dooden honderden leden van
de Duitsche kolonie en andere belangstellenden
geschaard.
Prachtige kransen, w.o. van den Rijkscommissa
ris, en den bevelhebber van het Duitsche leger hier
te lande en van de vele onderdeelen van de Duit
sche weermacht, politie-instanties en partij-orga
nisaties waren opgesteld om de graven te dekken.
Een veldprediker hield in de aula een korte predi
katie, gevolgd door gebed.
Daarna klonken korte bevelen op het plein, de
eerecompagnie presenteerde het geweer en gedra
gen door soldaten werden de kisten
de inmiddels geformeerde stoet opgenomen. De
kapel speelde „Der gute Kamerad". Onder de sta
tige tonen van een koraal schreed de indrukwek
kende stoet, waarin wij ook een deputatie verpleeg
sters zagen, grafwaarts.
Aan de geopende groeven, waaromheen de auto
riteiten, de familieleden der gevallenen en de troe
pen, stonden opgesteld, sprak een veldprediker.
„Wij Duitschers, zoo zeide hij, „weten te sterven
alsmannen en soldaten en wanneer wij onze ka
meraden naar den'doodenakker brengen, zijn wij.
bezield met de gedachte verder te strijden in dienst
van het vaderland en de overwinning te verwezen
lijken.
Wij hoorden uit eigen land van de laffe aanval
len op ziekenhuizen, welker namen ons allen be
kend zijn. Thans hebben wij dat, wat ons van een
•diepe verbetenheid vervulde, hier van nabij mee
gemaakt. Het bloed van deze dooden schreit ten
hemel en roept om wraak. Want het sterven van
deze kameraden is het gevolg geweest van een mis
daad, die in de annalen der geschiedenis met bloe
dige letters zal worden geboekstaafd.
Het zij den nabestaanden een troost, dat hun
dierbare betrekkingen gevallen zijn in dienst van
volk en vaderland en wij nemen van den dooden-
in Haarlem
en daarbuiten.
TENTOONSTELLING K. Z. O. D.,
FRANS HALS-MUSEUM.
Daar ze vermoedelijk niet verlengd zal worden
en a.s. Zondag 10 November sluit willen wij nog
eens tot een bezoek aansporen en eenige aanleeke-
ningen over het geëxposeerde aan de reeds vroe
ger geschrevene toevoegen.
In de groote zaal zal het groote doek van Van
Egmond met den zittenden man (portret van een
ander Haarlemsch schilder) gemakkelijker aan
spreken dan zijn „Vrouwtje", dat waarschijnlijk
voor den leek moeilijk genietbaar zal zijn. Toch zijn
er dezelfde qualileiten in en al is het bij dezen
schilder altoos verrassend zijn evoluties te volgen,
al vertoont het werk ook vaak een zekere onrust,
een verdrongen ontevredenheidsgevoel met zichzelf,
een gemis aan blijheid om het „doen", het is altijd
als schilderlijke uitingswijze van belang en is nim
mer banaal. Een meisjesportret met een wijnrooder.
achtergrond, dat men vlak naast Van Egmond ge
hangen heeft, is. wat dat betreft, leerzaam en pijn
lijk tegelijk. Dat tachtig procent der beschouwers
het meisje „mooier" vinden dan Van Egmond's
werk, heeft met schilderkunst niets te maken.
Maar dat is voor een artist als Van Egmond een
schrale troost. Zijn vriend Janus Wagemaker zal
met zijn koeienschets en varkenskop ook niet di
rect aller harten stelen, maar zijn teekening van
een liggend kalf heeft tenminste een waardeerend
kooper gevonden. De grootste der vier door Kees
Verwey ingezonden studies, de dame in. donkere
kleedij, „gereed om uit te gaan" vertoont het meest
de qualiteiten, waaraan deze schilder op zijn laatste
tentoonstelling hiér zijn succes te danken had. Zijn
Herfstbouquet is nuchter en kil vergeleken bij het
kleine stilleventje van een veel minder onderleg
den schilder als Kloes, dat er vlak naast hangt. In
die groote zaal loopt men ongemerkt nog wel aar
dig kleingoed voorbij: een naaktje door Kamp, een
schetsje hoe lang geleden gemaakt van een
ventje in een werkplaats, door Wesseling; een
Theehuis en een Strandje met golfbrekers door
Van den Burg. Terwijl hier ook nog een paar open
landschapstudies door Eling (vooral 33 Herfststu-
cie) vermeld mogen worden.
Wij willen nu een kleine wandeling door de
kleine kabinetten maken en daaruit hét opvallend
ste vermelden. In het eerste verrast Albert Arens
met een paar schetsen voor muurschilderingen,
die, misschien van al wat ouderen datum, hem op
een terrein vertoonen, waarop wij den schilder nog
niet hadden ontmoet. Zij bewijzen zijn welonder-
legd-zijn, zijn uitstekenden goeden smaak in kleur
en arrangement en doen betreuren dat de pittigheid
van die schetsen in ander werk wel eens ontbreekt.
Er dichtbij hangt Kamp'.s smakelijke aquarelschets
van de St. Bonifaciusbrug te Brugge. Een roodkrijt-
teekening door mevr. Julia Giesberts, een baai met
strand en stad in de verte, blijft door de gezond-
directe manier van neerschrijven in het geheugen.
En velen zullen in dit kabinetje genieten van de
aardige en illustratief knappe geteekende herin
neringen aan de mobilisatie door L. van Dijk
In het tweede kabinet wordt de aandacht spoedig
getrokken door een drietal forsche aanzetten met
voorstellingen van teekenende personen, op club
avonden of in atelier. Er is nog niet veel variatie
in de wijze, waarop al die teekenende lieden be
keken zijn, maar-er zit een genoegelijke breedheid
van aanpakken in deze kleurkrijtstudies, waarvan
de maker, G. Kroone, in deze aanteckeningen
naar ik meen voor het eerst genoemd wordt. Er
dicht bij hangt een aquarel met schelvisschen door
Maria Rompelman: pootig voor zoover men dat
van schelvisch zeggen kan neergepenseeld, waar
door men eenige familierelatie tusschen deze die
ren en de „geep" van mej. Laarman (in de groote
zaal) zou kunnen ontdekken. Een frissche, directe
natuurstudie van jhr. Teding van Berkhout hangt
er boven, een fijnkleurig liggend naakt, door v. d.
Burg, in de nabijheid. Aan de overzijde hebben de
schikgodinnen door Boer-Leffef denkelijk aan de
bescheidenheid van him maker te danken,.dat zij hier
als „studie" gepresenteerd worden. Terzij de schil
der de verdedigbare meening aanhangt, dat alle
kunstproductie eeuwig studie blijft. Echte studies
en recht plezierig om naar te kijken zijn in dit ver
trek De Wijn's gecostumeerde figuurstudies en
in een andere richting de nog wat aarzelende
maar gevoelige sneeuwstudies op Amsterdamsche
grachten door Van Heusden.
Het derde kabinet tenslotte wordt beheerscht
door twee groote, knappe werkteekeningen door
Roelf Gerbrands voor de gebrandschilderde ra
men, in de Remonstrantsche Kerk te Haarlem door
hem uitgevoerd. Er order vallen een Kamerinte-
rieur door zijn studieuze nauwkeurigheid
een Kapel met kerkhofje door de stemmingsvolle
sfeer en een naaktfiguurtje door de stille
fijnkleurigheid gereedelijk in het oog van den
bezoeker: alle drie keurige werkstukjes van mevr.
Woutersen-van Doesburgh. Mej. Mies Deinum tee-
kende illustratief aardige kinderfiguurtjes en een
blad met uiterst grondig bekeken korenbloemen
en kamperfoelie-vormen. Dan nemen wij afscheid
van deze kabinetten en van de tentoonstelling met
een waardeerend saluut aan een stilleventje van
Gerard Kerkhoff, een mansportret en een teeken
avondje door Jan Wiegman, een naaktstudietjè
door Van der Weiden en een donker dreigend land
schap door Daniel de Lange.
Dus: tot a.s. Zondag blijft dit alles te zien.
J. H. DE BOIS.
instonüne
Md». Injej,
Mejj
akker met ons het innig geloof in de 2
ons volk en de de gelukkige toekomst^!?1
wacht. Uw offers, zoo besloot spreker'
tevergeefsch gebracht. 2l-in fe;
Nadat de namen en rangen der gevall
ren afgeroepen en het Onze Vader sehfr11
trad Oberstabsartzt, dr. Blackstein, naar v
een woord van afscheid te spreken. HiiVi0ren °Ci
ieder graf een krans, waarna Rij'kscom - CJ
Rijksminister Seyss Inquart, naar voren
een fraaie krans neer te leggen op de
groeven.
Eenige oogenblikken bleef hij onder dien
verwijlen, terwijl hij den Duitschen groet brad?
Weer klonken korte bevelen. Drie salvo' vA
ten over den doodenakker. s
Hierna drukte de Rijkscommissaris de nab -1
den de hand, waarop ook andere autoriteiten
deputaties gelegenheid kregen de kransen i?
men op de graven te leggen; oloe*
Prof. dr. Van Schelven 11 Novembe,
60 jaar.
Prof. dr. A. A. van Schelven, hoogleer*»-
de vaderlandsche- en algemeene geschiedeni -Q
middeleeuwen en van den nieuweren tijd to ,C?
1648 aan de Vrije Universiteit te Amsterdam
nende te Bentveld, zal Maandag 11 Novembe
den 60-jarigen leeftijd bereiken.
Prof. van Schelven werd 11 November ito
te Haarlem geboren bezocht het Gereformï!
Gymnasium te Amsterdam, waar 2ijn Z
predikant was en studeerde aan de vSf
Universiteit aldaar. In 1908 promoveert!
hij als docter in de theologie op een mS
schrift: „De Nederlandsche vluchtelingenkS"
der 16e eeuw in Duitschland en Engeland"
Na eerst als Geref. predikant te Maarsum
Vlissingen werkzaam te zijn geweest werd hii W
1918 hoogleeraar aan de Vrije Universiteit te A
sterdam.
Prof. dr. A. A. van Schelven.
(Foto Archief KD.)
Prof. van Schelven is bestuurslid van het Histo
risch Genootschap en van Groep Nederland vaa
het Internationale Comité voor historische weten
schappen en redacteur van het tijdschrift „Neder
landsche Hist. Bladen". Hij bereisde Zuid-Afrik»
en vele landen van Europa.
Hij heeft steeds geijverd voor het behoud van
een eigen taal in Zuid-Afrika.
Zooals wij meldden is prof. van Schelven onlangs
toegetreden tot Nationaal Front. Hij is voorzitter,
geworden van de door Nationaal Front c
cultureele kamer.
Het werk van de Winterhulp
Nederland.
's-GRAVENHAGE, 5 Nov. (A.N.P.) - De peis-
dienst van de Winterhulp Nederland' meldt:
Nogmaals vestigen wij er de aandacht op dat
het hoofdbureau van de Winterhulp Nederland
is gevestigd: Hofweg 7 in Den Haag, telefoon
182940 en 182941, terwijl het gironummer is: ,e!M
ten name van de Winterhulp Nederland.
Zij, die zich willen opgeven voor vrijwillige
medewerking, gelieven zich in het vervolg uit
sluitend te wenden tot den plaatselijken direc
teur van Winterhulp Nederland, welke functie
wordt vervuld door de burgemeesters der ver
schillende gemeenten.
De toevloed van sollicitanten bij het hoofd
bureau van winterhulp is zoo groot dat naar men
ons mededeelt het inzenden van verdere solli
citaties geen doel meer kan hebben.
Twintig lichtingen reservisten in
Turkije opgeroepen?
ROME, 5 November. Blijkens een mededee-
ling aan diplomatieke kringen uit Ankara zou
den in Turkije twintig lichtingen reservisten
opgeroepen zijn. (United Press.)
AGENDA VOOR BEVERWIJK.
WOENSDAG 6 NOVEMBER.
Luxor Theater, Breestraat: „Singende Jugend
en bijprogramma, 8 uur..
AGENDA VOOR HAARLEM.
Heden:
WOENSDAG 6 NOVEMBER.
Frans Halsmuseum. Tentoonstelling „Kunst zij
ons doel", 104 uur.
Frans Hals Theater: „Mysterie Kamer 12
6.30 en 8.45 uur. <n
Luxor Theater: „Op een avond in Mei
6.30 en 8.45 uur.
Palace: „De avonturier van Parijs", 2, v.30
8.45 uur. q on
Rembrandt Theater: „Amor doet in kousen i
6.30 en 8.45 uur.
DONDERDAG 7 NOVEMBFR.
Frans Halsmuseum. Tentoonstelling „K111151
ons doel", 104 uur. j.
Bioscoopvoorstellingen des middags en des avon
