„'Radio Tledetlaud
Tweede JCamet
in den overgangstijd'
zette zuiveringsdebat voort
Avonturen van
en Warrel
Een toelichting van Minister Prof. v. d. Leeuw
Pro)', dr. G. van der Leeuw, minister
van Onderwijs, Kunsten en Wetenschap
pen, heeft Vrijdagavond „op de brug" een
■toelichting gegeven op de reorganisatie
die voor de radio in werking treedt.
Te beginnen met morgen. Zondag, wor
den de radio-uitzendingen in Nederland
niet meer verzorgd door „Herrijzend Ne
derland", maar door de Stichting „Radio
Nederland in den overgangstijd".
De minister bracht eerst dank aan „Her
rijzend Nederland" voor hetgeen zij op
radio-gebied gepresteerd heeft. Er was
gegronde critiek, maar de dankbaarheid
overweegt toch sterk.
Nu komt er een nieuwe stichting, die
evenwel alleen bedoeld is voor den over
gangstijd. Er waren zoo stelde de mi
nister vast twee stroomingen, de eene
ijverde voor herstel van den volledigen
arbeid der oude omroepvereenigïngen,
terwijl de andere meer voelde voor meer
eenheid, dus een nationalen omroep. De
xegeering had geen middel om de sterkte
van beide stroomingen te peilen.
Een definitieve oplossing van het
radio vraagstuk kan dan ook eerst tot
stand komen wanneer een vrij geko
zen volksvertegenwoordiging zich daar
over kan uitspreken.
Het was evenwel niet mogelijk den
ouden toestand van voor 1940 zonder meer
te herstellen. Men kon wel de klok terug
zetten, maar niet de geschiedenis. Bij de
voorloopige regeling moest er naar ge
streefd worden een stap te doen in de
richting van een waarlijk Nederlandschen
omroep, waarin de nationale verbonden
heid van alle deelen des volks zoo sterk
mogelijk zou spreken. In de tweede plaats,
deze omroep zou volstrekt niet het
karakter van een staatsomroep mogen
dTagen. In den omroep moet het vrije spel
van de geestelijke krachten die ons volk
bewegen, tot uiting komen: de regeering
heeft daarbij alleen een stimuleerende en
regelende, geen scheppende taak.
Gegeven deze twee onomstootelijke ver
onderstellingen, moest de regeering der
halve vooreerst de rechten van de oude
©mroepvereenigingen eerbiedigen voor
zoover dat mogelijk was.
In de tweede plaats moest rekening ge
houden worden met het feit, dat dc om
roepverenigingen niet meer dezelfde
geestosstroomingen vertegenwoordigen als
ln 1940. De Gen. Synode der Herv. Kerk
nam een motie aan, waarin zij het oude
radiobestel verwierp ten bate van een na
tionalen omroep. Do V.P.R.O., die reeds
onder de oude bedeeling haar eenig doel
zag in het verzorgen van bepaalde reli
gieuze behoeften, verklaarde thans dat
hij ook deze taak gaarne overliet eener-
zijds aan de kerken, anderzijds aan een
nationalen omroep.
De regeering kon voorloopig slechts
naar een compromis streven. Zij heeft ge
tracht de omroepvereenigingen te bewe
gen tot een vrijwillige samenwerking in
een algemeen programma dat door de
„stichting Radio Nederland in den over
gangstijd" in overleg met hen zou wor
den vastgesteld. Daarbij zou dan ook nog
een stuk zendtijd overblijven dat elk der
vereenigingen naar vrije verkiezing zou
kunnen besteden. Deze opzet is mislukt.
De omroepvereenigingen willen dien op
zet alleen aanvaarden als de wet er toe
dwingt.
Zoo is dan alles wat wij hebben kunnen
bereiken dit: aan de „Stichting Radio Ne
derland in den Overgangstijd", waarin
vertegenwoordigers van de omroepver
eenigingen zelve zititng hebben naast
buiten die vereenigingen staande repre
sentanten van de groole geestelijke rich
tingen van ons volk. is toevertrouwd de
algeneele uitvoering van het radiopro
gramma. Alle organen die dit programma
in den aether brengen, zijn dus in dienst
van deze stichting, die ook het toezicht
heeft op de kwaliteit, technisch en aesthe-
1isch. van de uitzendingen. Het program
ma daarentegen wordt voor hc-t grootste
deel voorbereid door de omroepvereeni
gingen gezamenlijk. Elk van haar brengt
een gedeelte van de programmastof in,
welke gedeelten vervolgens worden ge
rangschikt en zooveel mogelijk tot een
geheel verwerkt door een door het stich
tingsbestuur ingestelde en benoemde pro-
gramma-coördinatïe-commïssie. Ook de
Repatrieering
uit Ned. Indië
in versneld tempo
De repatrieering van onze Indische
landgenooten geschiedt thans ift versneld
tempo. Reeds werd gemeld, dat de „Johan
van Oldenbarneveldt" met 2004 repatriee-
renden aan boord Batavia hoeft verlaten
en op weg is naar Nederland. Nu zijn ook
de „Noorddarn", de „Boissevain" en de
„Johan de Witt" in de haven van Balavia
aangekomen om evacués voor Nederland
in te schepen.
De ..Boissevain" vertrekt 19 Januari
naar Nede-'and met ISS"? repatrieercncen.
De ...Noorddam" op 20 Januari met 1500
repatrieerenden: de „Johan de Witt" zal
«p 20 Januari beginnen met embarkeereu.
Hoc-vee! passagiers met dit laatste schip
naar Nederland zullen vertrekken, is on
bekend. Maar deze zullen terstond bij
de ontvangst der passagierslijsten wor
den gepubliceerd.
stichting kan harerzijds programmastof
inbrengen. Voor de aanvaarding daarvan
is in het algemeen de toestemming van
de meerderheid der omroepvereenigingen
noodig. Echter kan een der vereenigingen
die aanvaarding tegenhouden, indien zij
daartegen principieel'bezwaar heeft. De
verwachting is uitgesproken, dat het aan
deel dat de stichting in de programma
voorbereiding zal hebben, in onderlinge
samenwerking zal toenemen.
De regeering kan zich bij twee dingen
niet neerleggen. Zij heeft er bezwaar
tegen dat één omroepvereeniging het
veto-recht zou hebben voor uitzendingen
die de stichting zelf voorbereidt. Verder
acht zij het billijk, dat de kerken ook
aanspraak maken op zendtijd buiten de
eigenlijke godsdienstoefeningen. Het is
onweersprekelijk, dat de kerken in ons
volksbestaan een rol van zoo groote be-
teekenis vervullen, dat haar recht om
haar stem in de geestelijke leiding van
het volk te doen hooren, zeker niet mag
worden achtergesteld bij de verkregen
rechten der omroepvereenigingen. Zij be
houdt zich dan ook voor, binnen korten
tijd op deze punten in gemeen overleg
met de Staten-Generaal terug te komen.
De eleetrificaüe
der spoorlijnen
Uaarleiii-IJniuiden-Beverwijk en
Haarlem-Zundvoort
De Ned. Spoorwegen deelen mede. dat
met alie kracht wordt gewerkt aan de lijn
AmsterdamHilversumAmersfoort, die
aLs de belangrijkste het eerst in orde
komt en dubbel spoor wordt. Met het dan
nog overblijvende materiaal worden de
enkele spoorlijnen HaarlemIJmuiden,
HaarlemBeverwijkUitgeset en Haar
lemZandvoort en MaassluisHoek van
Holland van rijdraad voorzien. Dat zijn
dus de vier lijnen, welke het eerst in ge
bruik komen. Data kunnen nog niet wor
den genoemd; alles hangt af van den aan
voer van materiaal, de alles beheerschen-
de factor. Van de lijn Den BoschEind
hoven is zelfs de bovenleiding afgebroken
moeten worden, doch de vervoercijfers
wijzen uit, dat dit ten volle verantwoord
is.
Gozagstroejien naar Indië
In een officieel bericht uit Den Haag
wordt gemeld, dat een deel der Gezags-
troepen in Nederland bestemd is voor
den dienst in Indië. VeTder wordt mede
gedeeld, dat reeds belangrijke contingen
ten Gezagstroepen op weg naar de Oost
zijn.
Prinses Juliana licht ongesteld
Uit Soestdyk wordt gemeld, dat Prinses
Juliana licht ongesteld is. Zij moet het
bed houden.
Mr. BurgertfNationale noodweergeen wraak
De heer R o o 1 v i n k (r.k.) verdedigde
het standpunt, dat het bij de zuivering
niet gaat om hen, die fouten hebben ge
maakt, maar om de menscben, die toon
den een verkeerde geestesgesteldheid te
bezitten. Hij was van oordeel, dat het
voetstuk, waarop de zuivering berust,
dringend verbetering behoeft en drong
erop aan, aan de slachtoffers gelegenheid
te bieden, zich te verdedigen en zich van
een raadsman te voorzien.
Over de studenten sprak mej. D e V i n k
(r.k.), die het teekenen van de loyaliteits
verklaring afkeurde, maar rekening wilde
houden met de omstandigheden, waar
onder dit was geschied. Zij deed een be
roep op de regeering om de groep teeke
naars niet voor het vaderland verloren te
doen gaan. Alleen zij. die verkeerd waren,
dienen uitgeschakeld te worden.
De heeren Le Poole en Burger
(beiden s.d.a.p.) bekeken het vraagstuk
van de zuivering in breeder verband.
Eerstgenoemde constateerde, dat de reeds
door de regeering in Londen uitgevaar
digde besluiten betreffende de zuivering
niet meer in overeenstemming waren met
den werkelijken toestand hier te lande,
waardoor veel verwarring is ontstaan.
De heer Burger (s.d.), die minister
was in het kabïnel-Gerbranöy in Londen
en die toen scherp aangevallen is om een
2onder overleg met zijn ambtgenooten ge
houden radioredevoering, herhaalde zijn
in die speech uitgesproken overtuiging,
dat niet de daden en handelingen beslis
send moeten zijn. maar alleen die daden
en handelingen, die het gevolg waren van
een bepaalde, verkeerde gezindheid. Het
eaat bij de zuivering om het vinden van
den juisten weg. dat is de weg van het
en niet die van het maken van
slachtoffers. Zuivering is een nationale
noodweer tegen nazisme, maar geen
wraak.
Naar het oordeel van den heer Burger
behoort de zuivering zich naar de top
functies te richten: in dit verband achtte
hij het onbegrijDelijk. waarom zoo lang
gewacht is met de zuivering van de secre
tarissen-generaal en met de commissaris
sen der Koningin.
De hierna aan het woord komende heer
Smallenbroek (a.r.) pleitte voor
recht en gerechtigdheid bil de zuivering
en wenschte, dat de z.g. Schalkhaardcrs
geen voordeelen zullen genieten van hun
opleiding. Voorts vroeg hij, wat gedaan
zal worden voor de ambtenaren die tijdens
de bezetting ©m hun goede vaderlandsche
houding zijn ontslagen.
De heer Kortenhorst (r.k.) poneer
de de stelling, dat grondslag van de zui
vering moet zijn de collaboratie, dat is de
laakbare en strafbare samenwerking met
den vijand. Hc-t is derhalve noodig. dat
de vraag beantwoord wordt, wat precies
collaboratie is en dat duidelijk de bron
nen aangegeven worden van het recht, dat
bij de zuivering gehanteerd dient te wor
den. Naar het oordeel van den heer Kor
tenhorst mag een subjectieve beoordeeling
niet ontbreken, maar grondslag moet zijn
een objectieve beschouwing van de feiten.
Te dien aanzien is belangrijk, wat de in
structies van 1937 en van de regeering in
Londen bepalen. Daarom vroeg deze spre
ker inlichtingen aan de regeering en
overlegging aan de Kamer van allerlei do
cumenten, 0.3. de capitulatievoorwaarden
van 1949. waaruit men zich een oordeel
over het vraagstuk der zuivering kan vor
men.
Evenals enkele andere sprekers, uitte
ook de heer v. d. Brug (cd.u) zijn af
keuring over het late or.! ='ag van den
heer Frederiks. dat nog wel eervol en
met toekenning van een wachtgeld vcr-
'.'•enj rd Voor de burgemeesters vroeg
hij gelijk recht.
De uit de Verzetsbeweging stammende
heer Goedhart ontkende, dat er een
scherpe tegenstelling bestaat tusschen de
illegaliteit en de legaliteit, althans die
personen uit de legaliteit, die op bepaal
de posten voortreffelijk werk hebben ver
richt. Scherp richtte hij zich tegen hen,
die in verantwoordelijke functies een
slappe houding hebben aangenomen. Een
aantal van hen laat men op hun post,
zooals de burgemeesters van Barr.eveld,
Dwingeloo en Schoondijke, die zich z.i.
ergerlijk misdragen hebben.
De heer Van S 1 e e n (s.d.) keurde
het teekenen van de loyaliteitsverklaring
door de studenten scherp af. Door deze
daad braken zij het verzet. Maar toch
kon hij zich er niet mee vereenigen, dat
voor hen een strenger maatstaf bij de be
straffing wordt aangelegd dan voor andere
groepen Nederlanders.
Nadat nog de heeren De Ruiter (e.h.)
en Wagenaar (comm.) het woord had
den gevoerd, verdaagde de voorzitter de
vergadering tot Dinsdag a.s. Dan komen
de ministers aan het woord.
Gas en electriciteit
na den winter vrij?
In een te Gouda gehouden redevoering
voor de S.D.A.P. heeft de minister van
Handel. Nijverheid en Vlsscherij. 5r. H.
V o s, verklaard, dat de mogelijkheid be
staat, dat ondanks de moeilijkheden bij
de kolenvoorziening de rantsoeneering
■■an gas en electriciteit na de wintermaan
den zal worden afgeschaft.
PREDIKBEURTEN
VKLSEN. Ned. Herv. Kerk. 10: Ds. H. E.
Gravemeijer. van Amsterdam.
1.1 Mil DEN. Ned. Herv. Kerk. 10.30: E>s. J.
A. Peters, van Beverwijk. 5.30: Ds L. La-
gerweij. Geref. Kerk. Kanaalstr. 9: Ds. S. E.
Wesbonk. 3,30: Ds. E. G. van Tes'lingen.
Goede Herderkerk9Ds. E. G. van Tevlin-
gen 3: Ds. S. E. Wesbonk. Chr. Oer. Kerk 10
en 4: Ds, A. Zwiep. Oud-Katli. Kerk 9.30:
Plechtige Eerste Heilige Dienst C. Tol Pzn.
4.30: Plechtige Vespers. Leger des Hells
10.30: Heiliglngsdienst 7.30: Openbare Sa
menkomst. Beide diensten staan o.l.v. Zus
ter tie Jager-Hertog uit Haarlem.
IJMUIDEN-OOKT. Ned. Herv. Kerk. goede
Herderkerk 10.30: Ds. G. F. Callenbach.
7.30: Dezelfde. Jeugddienst.
SANTPOORT. Ned. Herv. Kerk en Kapel
i ;n ae Kerk) 10: Ds. L. Lagerweij. Bev. van
Ouderlingen en Diakenen. Kapel 5: Ds. H.
Plaggemars, uit Spaarndam. Geref. Kerk in
H. V. 10: A. C. Reuijl, van Bentveld.
Uit een Indischen Brief
Hulde aan de Chineezen
Een Indische zakenman schrijft aan zijn
familie:
„Op 14 September kwam ik 's avonds in
Batavia (uit het concentratiekamp te Tji-
mahi) en vond onderdak bij een van mijn
Chineesche vrienden, bij wien ik ruim
drie weken logeerde. Ik wil hier met groo-
ten nadruk melding maken van de prach
tige houding van onze Chineesche mede
burgers, die tijdens en na de bezetting
alles deden om leed te verzachten. Den
dag na de capitulatie stond dezelfde Chi
neesche vriend aan het prikkeldraad van
Tjideng en bracht vruchten, eieren en
sigaretten. Zoo deden honderden Chinee
zen. Mijn gastheer heeft mij verzorgd op
onvergetelijke wijze. Ar.dere Chineezen
hielpen met geld, met kleeren, kortom:
er mag mettertijd wel een monument
worden opgericht voor de Chineesche ge
meenschap, uit dankbaarheid voor alles
wat zij voor de Europeesche slachtoffers!
deed. Ik hoop dat dan ook van regeerings-
wege in Holland en hier openlijk hulde
en dank zal worden betuigd.
De familie van den schrijver bericht
ons, ook uit Deli veel berichten te heb
ben ontvangen die vol lof over de Chinee
zen in Indië zijn.
De oudste en hoogste beschaving in Azië
is zichzelf getrouw gebleven.
De radio geeft:
ZATERDAG
15.00 Johan Jong, orgel. 15.30 Engelsche les
gevorderden. 16.00 Kon. Militaire Kapel. 16.45
Boekbespreking. 17.00 Nina Dolce. 17.30 Grain.-
muziek.. 18.00 Gram.muz. 18.30 Het Rijk
overzee. 18.45 Jane Bron zingt. 19.00 Nieuws.
19.15 Reportage. 19.30 Radio-filmshow. 30.00
Nederland herrijst. 20.15 Zoo speelden de
Meesters zeif (gr.). 20.30 Bonte avond. 21.45
Hoorspel. 22.15 Mensch en Maatschappij22.30
Componist van ae week. 23.00 Nieuws. 23.15
Avondwijding. 23.30 „Avondstemming" (gr.).
HILVERSUM II, 415 M.
15.00 Rotterdamsch Ptoilh. Orkest. 16.00 Ma-
leiscne les (tijdens de pauze). 17.00 Pinokkio,
kinderhoorspel. 17.30 Kinderkoor, ig.oo Nieuws
18,30 Gevraagde platen. 19.30 Voor de Ned.
Strijdkrachten. 20.00 Eddy Walis. 20.30 Sport-
praatje. 20.45 Omroeporkest. 21.45 Avondwij-
ding. 22.00 Nieuws. 23.20 Dansmuziek (gr.).
ZONDAG
HILVERSUM I, 301 M.
RNIO 8.00 Nieuws. NCRV 8.15 Van man
tot man. R:N I.O. 8.30 Kerkdienst. 9.30
Nieuws. KRO 9.45 Stemmige muziek. 10.00
Hoogmis. 11.30 Koorzang, n.40 De Heilige van
den dag. 11.50 Koorzang, 12.10 Lunchconcert.
12.35 Voordracht 12.50 Lunchconcert. RNIO
13.00 Nieuws KRO 13.15 Gram.muziek. 13.20
Prog. overz. 13.30 Ilaydn pro gr. 13.50 Past. A.
Smit. 14.00 Pascal Kwartet. 15.OO Apologie.
15.20 Opera. 16.00 Ziekenlof. 16.30 Lichte mu
ziek. NCRV 17.00 Gew. muz. IKOR 17.30 Kerk
dienst. NCRV 19.00 Gew. muz. 19 25 Necro
logie. KRO 19.43 Vraaggesprek. RNIO 20.00
Nieuws. KRO 20.05 Progr. overz. 20.10 Can
tabile Septet. 20.30 Boekbespreking. 20.48
Cantabile Sept. RNIO 21.05 Wederopbouw.
KRO 21.10 Utr. Sted. Ork. RNIO 22.00 Nieuws.
KRO 22.15 Stemmige muz. 22.30 Avondgebed.
22.50 Stemmige muz. 23.00 Gevar. progr..
HILVERSUM II, 415 M.
RNIO 8.00 Nieuws. VARA 8.35 Gram.muz.
9.00 Geestel. leven. 9.15 Voordracht en orgel.
9.45 Toespraak. VPRO 10.GO Zondagshalfuur.
IKOR 10-30 Kerkdienst. AVRO 12.00 Gram.-
plaat. 12.03 Kon. Mil. Kapel. 12.15 Causerie.
12.35 Kon. Mil. Kapel. RNIO 13.00 Nieuws.
AVRO 13.15 Orkest Malando. RNIO 13.50 De
Spoorw. spreken. AVRO 14.00 Gram muz.
14.10 Dr. P. H. Ritter Jr. 14.30 Musica Antiqua.
15.00 Metropole Orkest. 16.00 Filmpraatje.
16.20 Dansorkest. VPRO 17.00 Gespr. met
luist. VARA 17.30 Oome Keesje. RNIO 13.00
Nieuws. VARA 18.15 Bravour en Chcme.
18.55 Biljartpraatje. 19.00 Sidney Torch 'y.13
Poëzie. 19.35 Juan Pitro. RNIO 20.00 Nieuws.
AVRO 20,05 Orkest. 21.00 Hoorspel. 21,30
Pierre Palla en Justus Bronn. 22.15 „Stuiver
tje wisselen". 22.30 Granvmuz. BNIO 23.00
Nieuws. AVRO 23.15 Nocturne.
Agenda
ZATERDAG 19 JANUARI
Stadsschouwburg: Aerderthout's kinder 100-
neel, „Klein Duimpje", 14.15; Comedia Twee
Franschen en een Rus. 20 uur. Rembrandt:
It happened one night. 14, 16.15, 19 en 21.15
uur (15 j. onder gel.). Palace: Nacht-Asyl, 14,
16.15, 19 en 21.15 uur (18 J.). Luxor: De Roode
Pimpernel, 14. 16.15, 19 en 21.15 uur. Frans
Hals: De Avonturierster, 14, 16.15, 19 en 21.15
uur (18 j.). Moviac: Bij ons brandt de kachel,
19.30 en 21.30 uur.
ZONDAG 20 JANUARI
Harmonia: (geb. Jansstraat 85), Wijdings
morgen, 10.30 uur. Stadsschouwburg: Come
dia. Ik zie, ik zie wat jij niet ziet, 14 en 20
uur. Bioscopen en Moviac: als Zaterdag,
MAANDAG 21 JANUARI
Stadsschouwburg: ..Kennemer Tooneel-
groep". Onder één dak, 19.45 uur. Muziekzaal
Brinkmann: Kookdemonstratie, 14 uur. Hotel
De Leeuwerik: Filmavond over omgang met
dieren, 20 uur. Bioscopen en Moviac: als Zon
dag en Zaterdag.
33. Plitseling stonden de twee avontu
riers i'oor een breede sloot, en achter
die sloot lag een korenveldHet wagen
tje van Wag kon niet zwemmen, en een
brug was er ook niet. Goede raad was
heel erg duur en Wag krabde zich met
een bedenkelijk gezicht achter zijn
rechteroor, o, nee, het was achter zijn
linker, want met zijn rechteroor hoorde
hij gekwaak. Waarachtig, het is Tobias,
de kikkerdie hier woont.
