Een fregat vaart uit
Haarlem-Stormvogels
Visscherij-Snufje
Wat is een Decca-navigator
H. Ms fregat Johan Maurits is gister
middag uit IJmuiden vertrokken. Ik heb
het, terwijl ik op de Middensluis stond,
zien aankomen uit de richting Amsterdam.
Kalmpjes-aan stoomde het vaartuig door
de Velser brug en even kalm voer het de
Middensluis binnen. Een fregat is een
nieuw type oorlogsschip en ik was nieuws
gierig hoe zoo'n fregat anno 1943, het
bouwjaar, er uit ziet. Het is iets heel
gewoons, lijkt wel wat op een torpedoboot-
jager. heeft echter een minder solide en
minder krijgshaftig uiterlijk dan zoo'n
mijlenverslindende jager en is dan ook
lichter bewapend. Ik zag twee lichte ka
nonnen en een half dozijn mitrailleurs en
een inrichting voor het werpen van
dieptebommen.
En ik benijdde de bemanning, die een
heerlijk reisje naar West-Indië en Zuid-
Amerika voor den boeg heeft. De Johan
Maurits gaat voor vlagvertoon op reis;
het fregat zal onze driekleur laten wap
peren in de havens van Curasao, van Rio
de Janeiro. Buenos Aires, Montevideo, enz.
De commandant, luitenant ter zee le kl.
J. H. P. van Roosevelt, heeft echter nog
een andere taak. Hij zal films laten ver-
toonen, reclame-folders uitdeelen enz. en
is dus wat men zou kunnen noemen: com-
mis-voyageur honoris causa.
Aan boord niets dan vroolijlce gezichten
en niemand scheen zich gedrukt te gevoe
len door het afscheid van een jaar van
echtgenooten of andere familieleden op
den wallekant. Het is immers een pleizier-
tochtje dat ze gaan maken.
Los achterlos de voortros! en
kalmpjes koerst de Johan Maurits zee
waarts. nog wat gewuif en ze kon opge
nomen worden in de scheepvaartberich-
ten: vertrokken naar West-Indië, H.M.'s
fregat Johan Maurits.
Een fregat voer uit.
Het kan geen zeeman van den ouden
stempel geweest zijn, die dit type oorlogs
bodems den naam fregat heeft gegeven.
Het tegenwoordige geslacht kent het fre
gat, het volschip alleen nog maar v
plaatjes of schilderijen, de zeeman van
den ouden stempel denkt, als hij dit woord
hoort, aan dat prachtige zeilschip, zooals
het een halve eeuw geleden met gebolde
zeilen alle zeeën der wereld doorkruiste.
De Johan Maurits een fregat? De Kosmo.
poliet, dat was een fregat; en de Noach.
In 71 dagen van Batavia naar Holland, 13,
14 mijl per uur meneer! En dan de Europa,
de Flying Dutchman, die 14.000 zeemijlen
De groote strijd:
Wat zal V.S.V. doen?
Stormvogels haalde Zondag twee zeer
kostbare punten. En nu wacht den IJmui.
denaren morgen wederom een zware
strijd. Zij gaan n.l. op bezoek bij Haarlem,
de club met de minste verliespunten en de
productiefste voorhoede. De Vogels zul
len inderdaad uit een goed vat moeten
tappen, willen ze het tot oen eervol re
sultaat brengen!
Stormvogels beschikt over: Kraak; Van
Dongen. Schippers; Van Pel, Zwemmer.
Goedhart; Roelofs, Van Gemert, Ketting,
De Boer, Opbergen.
En wat zal V.S.V. tegen Emma doen?
"We hopen iets goeds, want het wordt
meer dan tijd, dat er wat winstpunten
binnen komen. En er is o.i. tegen Emma
wel kans op, dat daarmede een begin
wordt gemaakt, immers' de Dordtsche
ploeg behoort ook niet tot de sterkste uit
de afdeeling, hoewel anderzijds niet ver
geten mag worden, dat zij „uit'" tot dus
ver beter resultaat boekte dan „thuis"
Play up, V.S.V.'ers!
V.S.V. komt in de volgende nogal ge
wijzigde opstelling uit: Van Veelen; v. d
Gevel, Voet; Van Dongen, De Vries, Van
Eerden; Schoon, Van Onselen, Van der
Lugt, Balvers, Sterk.
Velsen speelt thuis legen haar oude
rivale H.B.C. De Heemstedenaren behaal
den wel eens beter resultaten dan zij tot
nu toe deden. Wij houden het tenminste
op Velsen.
De Terrasvogels, die het aanvankelijk op
<de onderste plaats schenen voorzien te
hebben, vertoeven thans na hun goede
prestaties van de laatste weken, reeds in
de middenmoot. En als het even mee loopt
zitten zij morgen weer in de lift, want o.i.
kunnen zij ook D.E.M. „hebben".
Hoewel Beverwijk heel wat verliespun
ten meer heeft dan Kinheim, zijn de Vel-
senaren o.i. morgen met Maenhout c.s.
nog niet zoo gemakkelijk klaar, 't Zou ons
zelfs niets verwonderen, al6 Groeneveld
c-s. een puntje verspeelden!
A D.O. krijgt H.F.C. op bezoek en zal
de „good old" zeker een warme ontvangst
bereiden.
In de vierde,klasse vraagt allereerst de
plaatselijke ontmoeting I.E.V.—V.V.B. on
ze aandacht. Beide clubs dingen nog mee
in den strijd om de bovenste plaats en dit
maakte den kamp nog interessanter. We
verwachten een gelijk spel of een kleine
Overwinning voor V.V.B.
V.V.E. kan de Velsensche 4e klassers
een goeden dienst bewijzen door Uitgeest
te kloppen, of althans één puntje te ont
futselen. Maar dit zal een zware opgaaf
blijken te zijn.
Stormvogels II geven we tegen A.F.C.
III wel een kansje op een gelijk spel en
ook V.S.V. II kan tegen H.F.C. II zulk
een resultaat wel behalen.
Velsen II moet van R.C.H. III kunnen
•Winnen en Kennemers III maakt tegen
Bl'daal II wel een kans op een gelijk spel.
aflegde in 71 dagen. Doch er waren zoo
veel van die prachtschepen een halve eeuw
geleden: Amstel, Vondel, Nederland. Al
lemaal van die ouë windjammers, die als
ze in het Engelsche Kanaal een sleepboot
namen, met gestreken zeilen nog zooveel
vaart hadden, dat de sleepboot er niet
tegen op kon. Dat waren fregatten. En
dan die clippers. Daar bad je de Noach
III; een groote ra van 29 M., een kajuit
voor 50 passagiers. Maar het grootste won
der was die Engelschman, de Cutty Sark;
die is meer dan een halve eeuw. eerst
onder Engelsche, toen onder Portugeesche,
later weer onder Engelsche vlag als thee
clipper het beroemdste schip van alle
zeeën geweest.
Dat alles zou een zeeman van den ouden
stempel ongetwijfeld verteld hebben als
hij het fregat Prins Maurits in de sluis
had zien liggen.
Een fregat vaart uit en een fregat
voer uit: proza en poëzie op de baren.
S. B.
Lofwaardig initiatief
van de Haagsche UW
Op initiatief van de Haagsche U.V.V.
wordt in samenwerking met de Haagsche
afdeeling van Volksherstel een cursus ge
organiseerd voor huisbezoekers die prac-
tisch werkzaam zijn, waardoor zij tevens
eenige theoretische scholing krijgen. De
School voor Maatschappelijk Werk te
Amsterdam, die steeds het standpunt in
heeft genomen dat dè maatschappelijke
werker of werkster een volledige oplei
ding moet hebben genoten alvorens zijn
of haar taak te vervullen, is bereid ge
vonden. gezien de uitzonderlijke toestand
van het oogenblik, van haar regel af te
wijken. Zij heeft nu een cursus samenge
steld, waardoor het mogelijk zal zijn den
leerlingen in een jaar tijd, tecwijl zij het
grootste deel van den dag practisch
werkzaam zijn, de kennis bij te brengen,
welke een huisbezoeker moet hebben om
met'succes zijn arbeid te kunnen verrich
ten. Als minimum vooropleiding wordt
het einddiploma Mulo geëischt, terwijl de
minimum leeftijdsgrens op 21 jaar is ge
steld. De cursus bestaat uit lessen in: so
ciale verhoudingen, sociale bewegingen,
soc. psychologie, soc. hygiëne, steunwezen,
soc. wetgeving, practijk van het huisbe
zoek, kinderrecht, practijk van het wo
ningvraagstuk en de a-sociale gezinnen.
Er bleek in Den Haag zeer groote belang
stelling voor dezen cursus te bestaan,
doch het aantal cursisten werd beperkt
tot ongeveer veertig.
Marktbericht van Vrijdag
De aanvoer bestond uit 13927 K.G. ka
beljauw, 6785 K.G. wijting, 16965 K.G.
schol, 5795 K.G. tong, enz.
De besomming van den trawler bedroeg
12780.—. Verdere besommingen waren:
motorlogger: IJM89 f17434: kustvisschers:
KW199 f 550, KW88 f672, KW160 f478. IJM
249 f3599. IJM264 f839. IJM226 f 207. IJM
251 f43, WK116 f 289, SL5 f 2865, HD184
Scheepvaart
15 Februari. Aangekomen: Ned. s.s. Zee
land van Onton met erts voor Hoogovens;
Am. s.s. Th. R. Marshall van Philadelphia.
Am. s.s. Bjorne Ahia van Baltimore; Ned.
s-s. Hercules van Londen; Ned. m.s. Hel
vetia van Par; Ned. s.s. Theseus van Fo-
wev; Ned. s.s. Gouwe van Rotterdam; Ned.
sleepboot Blankenburg van Maassluis,
15 Februari. Vertrokken: Ned. m.s. Tilly
naar R'dam; Noorsch s.s. Basel naar Ant
werpen; Ned. m.s. Mira naar Hamburg;
Eng. s.s. "New-Minster naar Middlesbo-
rough; Ned. m.s. Oosterhaven naar Loh-
den; Deensch s.s. Grena naar Anttverpen;
Ned. m.s. Houtman naar Londen; H.M.'s
Johan Maurits naar West-Indië.
„"Want in ile golven"1
Verzen over visschers
Dit is het bundeltje van een man, die,
als jongen, op de loggers voer.
Het „stoppekistje" van dezen dichter,
Cor Don, is nu opgeborgen, maar in diens
hart borrelen vaak de blijde en droeve
herinneringen aan die wilde ruige jaren
omhoog. Ik heb zoo den indruk, dat Cor
Don, toen hij deze verzen schreef in ge
dachten wéér op zijn stoppekistje zat.
Heimwee en verlangen hebben hem tot
het schrijven gedreven. Dat is een mooi
ding. Deze „liederen" lagen bij hem op
's-herten grond.
Ik schrijf hier nu niet over alsof met
dit boekje ons een wonderkind wordt ge
presenteerd. Integendeel. De zegging is
lang niet altijd mooi en evenmin steeds
véél-zeggend. Maar Don schrijft een goed,
vlot vers, dat door zijn inhoud velen on
zer stellig zal aanspreken. Titels als
Haringvrouwtje, De oude Boetster, Af-
houwertje, enz. zeggen genoeg.
Een van de beste verzen schrijf ik hier,
ter typeering, over:
DE ZWAARSTE TOCHT
Voor schipper Dirk de Hond
Een storm vloog loeiend over de dijken,
Drie etmalen lang; de vierde dag
Liep er een logger binnen, de vlag
Halfstok en het zeil uit de lijken.
't Was nog vroeg, het was nog nauwlijks
dag,
Geen levend wezen kwam hier kijken.
Alleen een meeuw ging krijsend over stag
Toen zij de zeilen gingen strijken.
Een vrouw, die mei haar tranen vocht;
Een witte doek schoof voor de ruifen.
Een schipper wankelde naar buiten:
„Mijn God, dit was mijn zwaarste tocht".
„Want in de golven" is een uitgave van
„De Blauwe Lucht", Blasiusstraat 1, Am
sterdam-Oost.
„De doofpot"
De Arbeidertooneelvereeniging „Palvu"
gaf voor het eerst na de bevrijding Don
derdagavond j.L voor een volle zaal een
uitvoering in Thalia. Zij had hiertoe haar
keuze laten vallen op „De Doofpot" een
blijspel in 3 bedrijven van J. y. d. Pol.
In een' zeer dogmatisch gezin, waar de
vrouw haar man en kinderen in een gods
dienstig keurslijf drukt en waar alle we-
reldsche dingen als „zonden" worden ge
brandmerkt, ontketent een planter uit
Indië met verlof de broer van den heer
des huizes een ware revolutie. Hij
brengt zooals Cornelia, de vrouw met de
strenge beginselen het uitdrukt „de on
zedelijkheid in huis", met alle complica
ties van dien.
Het geheele stuk wordt gedragen door
mevr. Heyligers, die Cornelia niet speel
de, doch Cornelia was. Zij werd geflan
keerd door de heeren Boersma die op
rustige wijze de rol van Oom Jaap ver
tolkte en van Dijk, die in het begin
tè. sullig was, doch later iets meer los
kwam. Ook mevr. Hoffman gaf als Frau
Kranz, de Weensche huishoudster die door
Oom Jaap in dienst was genomen, goed
spel te zien. De jongeren bleven te too-
neelmatig en misten de noodige actie. Het
stuk, dat soms bijna den vorm van een
caricatuur aannam, viel bij het publiek
zeer in den smaak.
Onfortuinlijke reis van de Utrecht
De stoomtrawler Utrecht heeft op zijn
laatste Teis met vele moeilijkheden te
kampen gehad. Voortdurend was het slecht
weer en veel kostbaar materiaal is ver
loren gegaan: twee nieuwe netten, een
bord en een stel lijnen werden verspeeld
en voorts werd nog een net geheel ver
nield. De Utrecht kwam met 600 manden
visch van deze reis terug en besomde
12700.—.
CDLXXIII
Er is in de IJmuider Courant al eens
eerder geschreven over grootsehe plan
nen op visscherijgebied. Men weet, dat
in de Tweede Kamer door den beer
Kievit gesproken is over den aankoop
van vier groote trawlers in Engeland,
De regeering staat daar min 01' meer
sceptisch tegenover, omdat zij van mee
ning is dat de booten te oud zijn. Of
hiervan alsnog wat komt weet ik niet.
Maar er zijn meer plannen en één daar
van is van een kapitaalkrachtige Am-
sterdamsche groep, die één grooten er*
vijf kleine trawlers wil laten bouwen.
De groote zou een boot van 65 M. moe
ten worden, een kolossaal schip dus,
bijna 20 M. langer dan de Haarlem 01
de Delft. Dit is dus een verkleinde co-
pie van het Fransche plan, dat voorziet
in den bouw van zes trawlers van 66
meter, zes van 42 en twintig van 32 M.
Wat wil men met een boot van 68 M.?
Niet alleen visschen natuurlijk; het
zou een drijvend fabrieksschip moeten
worden, aan boord waarvan de gevan
gen visch wordt verwerkt, d.w.z. gefi
leerd, bevroren, ingewikkeld en in kist
jes gepakt. Het wordt geen steun voor
IJmuiden, maar een concurrent, want
de visch zou linea recta naar de Am-
stei'damsche koelhuizen gaan en van
daar gedistribueerd worden, natuurlijk
zonder dat de distributie, zooals wij die
thans verstaan, daarbij te pas komt,
want wanneer de eerste lading Neder-
landsche bevroren visch aan de markt
komt, zal de levensmiddelen-distributie
wel ad patres zijn.
Dit plan staat nog ver van zijn ver
wezenlijking, maar het wijst er op, dat
men ook in ons land begint in te zien,
welken kant het met de visscherij op
moet. Men heeft deze laatste jaren in
ons land geleerd, visch te eten. maar
het verbruik wérd gehandicapt door
twee dingen: er was te weinig visch en
als gevolg daarvan het kostte te
veel moeite, er aan te komen. Eén ding
is er noodig en het vischverbruik zal
ongetwijfeld enorm stijgen: de visch
moet klaar voor de pan in huis worden
gebracht.
Wanneer het weer zoover is, dat er
van alles volop is wat visch betreft
kan dat over eenige jaren gebeuren
zal de weer tot koning uitgeroepen
klant een maximum-service verlangen.
De aard der behuizing, de dienstboden-
nood en nog andere dingen brengen dit
met zich mede. En dan zullen de pro
ducenten, gebruik makende van de
technische hulpmiddelen, als quick
freezing enz., zich ongetwijfeld inspan
nen om de klanten op hun wenken te
bedienen. We staan op den drempel
of zijn we daar al overheen? van een
nieuwen tijd, en dat geldt niet het
minst voor het visscherijbedrijf, dat in
alle landen om ons heen op den weg is
der vernieuwing. Wie de vakbladen
leest, vindt daarin strijk en zet berich
ten uit Engeland, Noorwegen, Frank
rijk enz. over grootscheepsche plannen.
En daarom:
IJmuiden, let op U saeck.
PIETERMAN
Kerkelijke verkiezing
Bij de gehouden verkiezing van 9 ge
machtigden voor het Kiescollege der Goe
de Herderkerk werden bij eerste stem
ming 6 leden gekozen, n.l. de heeren J.
D. Schotvanger, M. van Dongen, S. Vel-
linga, P. van Heijst, J. Strating, en I-I.
Pork. Bij een te houden nieuwe verkie
zing zullen alsnog drie leden benoemd
moeten worden.
Het weekblad „Commentaar" geeft
een beschrijving van den Decca-navi
gator, een vernuftige vervolmaking van
radiohulp bij het navigeeren. een Engel
sche uitvinding, met behulp waarvan
de invasieschepen op 6 Juni 1944 hun
weg met een ongekende nauwkeurig
heid naar de Fransche kust vonden.
Zooals Radar bij de lucht-defensie een
belangrijke rol had gespeeld, zoo treedt
nu de Decca-navigator in de belangen
sfeer en het is gewenscht, dat ook Ne
derland, dat thans in de rij der zeeva
rende naties na Amerika, Engeland en
Noorwegen de vierde plaats inneemt,
dit nieuwe hulpmiddel bij de navigatie
leert kennen.
Positiebepaling thans kinderspel
De plaatsbepaling op zee, met behulp
van den sextant, het schieten van de
zon, was het werk -voor den scheeps-
staf.
Decca, aldus „Commentaar", maakt
het mogelijk voor den ongeschoolden
zeeman, waar ook ter wereld, in één
oogopslag zijn positie te bepalen.
Zooals ieder weet, aldus het blad,
gaan de radiogolven, met den zend
mast als middelpunt, in steeds wijder
wordende cirkels door den aether. In
dien men nu twee of drie gesynchroni
seerde zenders golven doet uitstooten,
ontstaan taliooze snijpunten van die
golven. Dit net kan op een zeekaart ge-
teekend worden en zoo wordt een be
paald gebied verdeeld in kleine vakjes,
elk „begrensd" door radiogolven. Voor
het Decca-systeem zijn al deze lijnen en
vakjes genummerd en bovendien nog
onderverdeeld in tienden en honderd
sten. De golven van één station worden
rood aangegeven, die van een ander
station groen. De pulsen van de zen
ders gevèn interferentieverschijnselen,
welke op de moderne manier door mid
del van kathodestraalbuizen zichtbaar
gemaakt worden.
Het groote gemak, de revolutionnaire
gevolgen voor de gebruiken ter zee,
blijken eerst bij de toepassing, bij de
positiebepaling. Die kan namelijk uit
gevoerd worden door het eenvoudig
aflezen van twee wijzerplaten, welke
de resultaten toonen van de zwijgende
werkzaamheid van fret Decca-onrvang-
toestel. De wijzerplaten daarvan geven
voortdurend cijfers aan, de linksche
voor de roode „lanen", de rechter voor
de groene. Bij de kaarten en de zen
ders, zooals die tijdens de invasie ge
bruikt werden, lag Cherbourg op 70
rood en 360 groen. En dat kon iedere
matroos aflezen; daarvoor is geen wis
kundige vorming noodig.
Van beteekenis voor ons land
Het is hier niet de plaats, dieper in
te gaan op de technische details dan
met deze eenvoudige en weinig acade
mische uiteenzetting van de werkwijze
is geschied. Maar wij kunnen wel ver
melden, dat Decca een nauwkeurigheid
waarborgt van ongekende grootte.De
afwijking op een afstand van 450 km.
is hoogstens 180 m. en op 2000 km.
600 m.
Wij zeiden hierboven, dat het Neder
land zou kunnen schaden, indien het
niet de mogelijkheden uitbuitte, welke
deze nieuwe navigatie-techniek biedt.
Ons land behoort tot de belangrijkste
zeevarende mogendheden en de Ne-
derlandsche zeeroutes omspannen de
geheele aarde. Op die routes kan een
veiligheid en accuratesse bereikt wor
den. als bij een kabelpontveer, indien
Decca algemeene toepassing zou vinden.
En deze nieuwe vinding behoeft zich
niet te beperken tot de zeevaart.. Met
dezelfde kaarten en dezelfde zenders
kan elk vliegtuig, dat voorzien is van
een Decca-ontvanger, op deze eenvou
dige wijze zijn positie vinden. De Re
geering heeft het belang hiervaft inge
zien en haar belangstelling voor dit
veel verbeterde systeem vaja plaatsbe
paling door middel van radiozenders
en -ontvangers aan de uitvinders doen
blijken. Er zal namelijk een stuit over
heidszorg te pas moeten komen bij de
invoering van dit systeem roor de Ne-
derlandsche scheepvaart. In de eerste
plaats moeten natuurlijk de reeders
overwegen, of zij wenschen over te
gaan tot uitrusting van hun schepen
met de nieuwe apparatuur en de daar
bij ontbeerlijke speciale kaarten. Maar
al zouden alle schepen daarvan voor
zien zijn, dan nóg is dat nutteloos, in
dien niet van overheidswege de Decca-
zenders gebouwd worden. Reeds vroe
ger werden speciaal ten behoeve van
de scheepvaart radiobakens gebouwd,
doch thans zouden nieuwe installaties
moeten verrijzen.
De Fransche overheid heeft zich,
reeds met zichtbare resultaten, in ver
binding gesteld met de Engelsche ex
ploitanten van het Decca-systeem. Niet
alleen in Frankrijk, maar ook in de
Fransche gebieden in andere wëreld-
d- "lm, zullen Decca-zenders verrijzen
ten behoeve van scheep- en luchtvaart.
Voor de Fransche bezittingen in Afri
ka heeft dit nog een afzonderlijk voor
deel. aangezien men het plan koéstert.
verdwalingen in de Sahara door Decca
onmogelijk te maken.
