Walüisch-wetenswaardigheden
Geen Gasverspilling bij de Hoogovens
Voor een groot aantal genoodigden
van de Nederl. Mij. voor de walvisch
vaart hield Drs. A. G. U. Hildebrand,
chef van de afd. visscherij van het
het landbouw-economisch instituut te
Js Gravenhage in Amsterdam een lezing
over de techniek en de beteekenis van
dit stuk zeevaart, waaraan ook ons land
opnieuw gaat deelnemen.
Gedurende twee eeuwen na 1612
maakten wij Nederlanders jacht op de
grootste zoogdieren, die tot 30 M. lang
kunnen worden en een gewicht van
150.000 kg kunnen bereiken. Een zuige
ling is nog altijd 7 M. lang en groeit
éVz c.m. per dag. Een walviseh bestaat
voor 5 pet. uit vet. Elke walviseh levert
evenveel vet op als 350 koeien in een
jaar of als 500 vette varkens!
Tegen het eind van de 17e eeuw be
reikte de nationale walvischjacht haar
grootsten bloei. 260 zeilvaartuigen be
mand met 14.000 koppen opereerden
regelmatig- in de Arctische gebieden.
Toen volgde een tijd van verval tot in
1870 ons land in liet geheel niet meer
deelnam aan deze grootvisscherij.
Op de helft van de vorige eeuw be
reikte Amerika den top met 700 zeil
vaartuigen, bemand door 70.000 koppen.
De ongeremde jaoht op den walviseh,
die zich slechts langzaam voortplant en
circa 20 jaar noodig heeft om volwassen
te worden, dreigde inmiddels althans de
langzaamste van de in 4 soorten onder
te brengen walvisschen in de Noord-
poolgebieden uit te roeien. De nog aan
wezige snelle, slanke stelden aan de
vangst hooger eischen. In 1903 bracht
Noorwegen het eerste moderne fa-
brieksschip in de vaart en in 1906 werd
voor het eerst de Zuidelijke IJszee als
jachtterrein geëxploreerd. Men was toen
nog aan de wal gebonden en die wal
begrensde de Britsche Dominions in de
Antarctische gebieden. Engeland be
dong wel geringe rechten maar stelde
bijzondere eischen welke dienden om
den visohstand daar te beschermen te
gen de uitmoording die in noordelijke
wateren was geschied.
Technische verbeteringen voerden de
traanopbrengst per walviseh van 50 va
ten in 1910 op tot 120 vaten even vooi
den laatsten oorlo?. Traan bleef wel het
belangrijkste, maar niet, zooals eeuwen
lang het geval was, het eenige product
dat de walvischvaart rendabel maakte.
Tegenwoordig wordt bijna niets weg
gegooid. Vleesch, beender- en bloed
meel, pharmaceutische preparaten be
reid uit de organen, baleinen, tanden
enz. verhoogen de rendabiliteit, maar
bereiken toch tezamen niet de belang
rijkheid die de traan heeft, nu deze, ge
hard, de voornaamste grondstof is voor
de margarine. Noorwegen fabriceerde
voor den oorlog 70 pet. van de wereld -
traanproduetie, d.w.z. 400.000 ton. Het
exporteerde daarvan 20 pet. naar Ne
derland. De Margarine Unie kocht 80
pet. van de Noorsche productie op. Toen
in 1931 de economische verhoudingen
den oprijs van de plantaardige vetten
o-nder den traanprijs brachten, hebben
de Noren hun vloot gedurende een heel
seizoen moeten opleggen. Deze moeilijk
heden zijn voorshands niet opnieuw te
verwachten en de omstandigheid dat
traan één-tiende deel van den interna
tionalen vethandel beheerscht, maakt
de walvischvaart ook voor ons land
van zoo hooge beteekenis. Wij had
den een groote traanconsumptie en ver
handelden niet minder dan een derde
van de totale productie. Mits goed ge
leid zal een Nederlandsche walvisch
vaart economisch volkomen verant
woord blijken, volgens spr. Vooral nu
de toepassing van het moderne snel-
vriesprocédé nieuwe mogelijkheden
schept. Met 2 fabrieksschepen voorzien
wij in onze nationale behoefte voor de
margarine-industrie. Met 4 schepen,
waarin 60 a 70 millioen gulden zulllen
moeten worden geïnvesteerd, bereiken
wij 20 pet. van de totaalproductie en is
een voor onze deviezenpositie zoo bedui
dende export mogelijk.
De commissie-va» Poll is va» Schiphol met de SkymastCr naar Iodic ver
trokken. Het gezelschap kort voor het vertrek. V.l.n.r. Cl». Welter, H. J.
Meijer ink, M. van Poll, mr. J. van Andel en If. A. Korthals. (P)
Maar ook de Gasverbruikers moeten zuinig worden
Groote scholvangsten
Nadat de vischaanvoer gedurende de
laatste dagen aan den lagen kant was,
was er Zaterdag weer een flinke aan
voer, rijk in verscheidenheid. Vier traw
lers, 11 loggers en 32 kustvisschers voer
den ongeveer 3200 kisten visch aan. De
aanvoer bestond voor een groot, deel uit
schol, van welke vischsoort meer dan
65000 KG aan wal werd gebracht. De
Knikker IJM 4 en de Maria Elizabeth
hadden naast hun andere visch resp. 400
en 325 kisten schol. Deze groote schol
vangsten werden op slechts 20 mijl van
de kust bewerkstelligd, zoodat deze boo
ten korte reizen maakten. Ook de kust
visschers hadden ruim geprofiteerd van
deze rijke scholvisscherij.
Oude boomstammen opgevischt
Het visschersvaartuig IJM 262, een
voormalige reddingboot, die Zaterdag aan
de marlet was, bracht behalve voor bijna
1000 gulden visch ook twee zware oude
boomstammen aan, die van den zeebodem
waren opgevischt. Daar het hout van
goede kwaliteit was het zal ook wel
flink gewaterd zijn besloot de schip
per deze merkwaardige vangst maar mee
te nemen.
Schoenen teruggevonden
Zooals wij hebben gemeld, werd bij de
inbraak in den schoenenwinkel in IJmui-
den-Oost ook een aantal rechterschoenen
ontvreemd, waarvan de linker in den
winkel waren achtergebleven Wande
laars hebben nadien in een boschje nabij
de halte Zeeweg eenige van deze enkelin
gen teruggevonden. Zij hebben van hun
vondst aangifte bij de politie gedaan.
Marktbericht van Zaterdag
De aanvoer bedroeg 159.000 KG, waar
onder 20.650 KG wijting, 6.795 KG schar,
46.640 KG kabeljauw, 1.560 KG bot, 66.385
KG schol, 1.600 KG poontjes, 1.325 KG
wolf, 760 KG schelvisch, 2.270 KG tarbot,
890 KG griet, 8.240 KG tong, 885 KG lever
en kuit enz.
De vier trawlers besomden f 69.118.
Verdere besommingen:
Motorloggers: KW 38 f 6807, KW 52
f 4211, KW 130 f 5314, KW 89 f 2252, KW
104 f 1603, KW 25 f 8237. KW 166 f 3932,
KW 108 f 4013, KW 2 f 2772, KW 20 f 4992,
SCH 159 f 6437.
Kustvisschers: IJM 249 f 584. IJM 287
f 203, IJM 218, f 211, IJM 241 f 911, IJM
241 f 911, IJM 268 f 80; IJM 251 f 37, IJM
207 f 204, IJM 262 f 976. KW 210 f 1207.
KW 190 f 823, KW 199 f 230, KW 88 f 130.
KW 12 f 89, KW 128 f 154. SL 5 f 315,
BR 41 f 710, HA 25 f 81, HD 184 f 200,
VD 60 f 76, UK 16 f 656, UK 169 f 180,
UK 105 f 178, UK 199 f 126, UK 85 f 250,
UK 93 f 207, UK 79 f 850, UK 104 f 1027.
UK 246 f 159, UK 165 f 139, UK 53 f 492,
UK 800 f 279, UK 145 f 122.
Chr. Hist. Kiesvereeniging
De afdeeling Velsen van de Chr. His
torische Kiesvereeniging belegde een ver
gadering.
Het hoofdpunt van de agenda betrof
de samenwerking tusschen de A.R. en
de C.H. Alle aanwezigen spraken zich
uit voor een innige samenwerking. Men
hoopt in de toekomst tot een Protes-
tantsch Christelijke partij te komen.
Verder werd nog een commissie be
noemd voor de samenwerking met de A.R.
in verband met de a-s. Gemeenteraads
verkiezingen.
Scheepvaart
16 Maart. Aangekomen: Rika van Lon
den, Setas van Londen, Patria van Lon
den, Orestes van Dublin.
16 Maart. Vertrokken: Couta n. Gent,
Larenberg n. Cuba, Sibajak n. South
ampton, Kijkduin n. Antwerpen, Mailand
n. Antwerpen, Zuiderburch n. Imming-
ham (van Hoogovens), Nottingham n. Rot
terdam, Coen n. Londen, Rijnstroom n.
Huil.
17 Maart. Aangekomen: Urmaja van
Hull, Annegiena van Hojanos, Adrian
Victory van New-York.
17 Maart. Vertrokken' Crescendo naar
Middlesbro, Joseph R. Lamar n. Antwer
pen.
De directies van de gasbedrijven, die Ihct
door hen benoodigde gas van het hoog-
ovenbedrijf betrekken, 'hebben zich genood
zaakt gezien, een groot aant'al gasverbrui
kers een waarschuwing te zenden, omdat
er den laatsten tijd wat al te royaal met
het gasrantsoen werd omgesprongen. Als
er geen verbetering komt, zullen er stren
ge maatregelen genomen moeten worden.
Onder den rook der Hoogovens, die zich
tot ver over den omtrek verspreidt, heeft
men ongetwijfeld op een wat te royalen
voet geleefd; er werd veel meer gas ver
bruikt dan elders in het land. Het verhaal
deed immers de ronde, dat de Hoogovens
zooveel gas produceeren, dat ze het over
tollige maar gewoon in de lucht blazen.
Daar we deze opvatting de laatste we
ken zoo vaak hoorden uitspreken, begon
nen ook zij, die het verhaaltje in den be
ginne niet wilden gelooven, in hun onge
loof te wankelen. Dit gaf ons aanleiding,
te bevoegder plaatse inlichtingen in te
winnen. De bedrijfsdirecteur, hoofdinge
nieur F. W. E. Spies, was zoo welwillend
ons het een en ander over de gasindustrie
van het Hoogovenbedrijf te vertellen.
„In vroeger tijden", zei de heer Spies,
waren de hoogovens niet afgesloten aan
den top. De hoogoven rookte, de vlammen
sloegen eruit en daarbij ging al het gas
verloren. Men zag echter in dat dit gas
groote waarde had en toen heeft men ver
schillende ingenieus-uitgedachte sluif-
systemen bedacht, waardoor het gas vast
gehouden werd en het toch mogelijk was
om den ovenmond geregeld van de noo-
d.ige grondstoffen: erts, cokes en toeslag
tè voorzien zonder dat belangrijke hoe
veelheden gas ontsnappen konden. Het
kloküuitsysteem, waarmede ook onze
hoogovens zijn uitgerust, bleek in de
praktijk het beste te voldoen. Een goed
werkende moderne hoogoven laat dus aan
den top niets meer ontsnappen; wanneer
er rook of vuur op die plek is te zien,
dan is er met de zaak iets niet in orde."
Maar het gas voor de gasbedrijven
komt toch niet uit de hoogovens?
„Inderdaad, volkomen juist" ant
woordde de heer Spies „en ik zal u daar
over dan ook straks het een en ander ver
tellen, doch ik begin met het hoogoven-
gas en met de afsluiting van den hoog-
oventop, omdat naar mijn meening daarin
de oorzaak moet worden gezocht van het
sprookje, dat thans in deze omgeving de
ronde doet. De buitenstaander maakt geen
onderscheid tusschen hoogoven- en cokes-
ovengas; hij spreekt meestal van „hoog
ovengas" en wanneer hij dan niet voldoen
de op de hoogte is van de techniek en wel
eens de klok heeft hooren luiden, maar
niet zeker weet, waar de klepel hangt,
dan komt er allicht een aardig verhaaltje
van. Dat verhaaltje houdt dan in dit ge
val in, dat het gas zoo-maar in de lucht
gelblazen wordt.
Dat diezelfde opvatting onder de Velse-
naren en andere Kennemers leeft, ver
baast dan ook niet. En dat de heeren van
de gasbedrijven, in dezen tijd daardoor in
moeilijkheden geraken en soms met een
kwaad gezicht door hun afnemers worden
aangezien, verwondert mij evenmin. -Het
is dan ook zeer goed, dat u de gasmannen
bijspringt om door middel van uw blad
den juisten stand van zaken uiteen te zet
ten.
Arm en ryk gas.
Maar om op ons gas terug te komen: het
gas uit den hoogoven is, wat wij noemen,
een arm gas. Het heeft een calorische
waarde van pl.m. 1000 warmte-eenheden
en het is niet geschikt om het als licht
en verwarmingsbron in de woonhuizen te
brengen, ook al omdat het c.a. 30 kool-
monoxyde bevat en dus zeer gevaarlijk
is. (Denk maar aan de z.g. koolgasvergif
tigingen bij slecht trekkende kamer
kachels.) Doch ook dit gas wordt geheel
gebruikt. Op tal van plaatsen in onze fa
brieken dient het als warmtebron: in de
Cementfabriek, in de Silica-kalkfabriek.
voor de ovens van de staalfabriek en wal-
serij, voor het stoken van de cokesovens,
in de windverhitters en in de centrale; de
P.E.N. is ook een zeer belangrijke afne
mer van -hoogovengas, om er electriciteit
mee op te wekken.
U zult mij dan ook van het hoogoven-
gas geen kwaad hooren zeggen, maar als
men gas van betere kwaliteit noodig
heeft. zooals dit het geval is met de
gasbedrijven van de omliggende gemeen
ten dan is het aangewezen product: het
gas van de cokesovens. In de cokesovens
worden de steenkolen ontgast en dit gas
wordt eveneens opgevangen; na de ont-
ga-ssïng blijft cokes over; cokes is een van
de drie grondstoffer.: cokes, ijzererts en
toeslag, voornamelijk kalksteen die
noodig zijn voor den hoogoven om daar
ten slotte het ruwe ijzer uit te winnen.
Het cokesovengas heeft een calorische
waarde van e.a. 4300 warmte-eenheden:
wij noemen dat dan ook rijk gas."
Daar wordt dus even economisch mee
omgegaan als met het hoogovengas? vroe
gen wij.
„Ik zou haast zeggen: nog economischer,
als dit ten minste mogelijk zou zijn. Het
cokesovengas heeft veel bijzondere kwa
liteiten; het is een product, waaruit veel
te voorschijn kan worden getooverd. Wan
neer u zich verdiept in deze materie, dan
zult u geen verbaasde oogen meer opzet
ten als ik het woord tooveren in dit ver-
Scheepsberichten
Te Rotterdam aangekomen: 15 Maart
Dcechtdijk en Sambre (Ned.); Betty
(Noorw.). 16 Maart: Heron, Rapid, Tim,
Mijenburgh. Monica (alle Ned.): Visten
(Zw.), Fulton en Olav Berg (Noorw.): West
Coaster. Suler, Empire Villager (Eng.).
Eems 15 Maart v. Lissabon n A'dam;
Iris 15 Maart v. Gothenburg n A'dam;
Tabinta 14 Maart v. Batavia n. A'dam;
Trajanus 15 Maart v. A'dam te Lissabon;
Salawati 14 Maart v. Kurrachee n. Hong
kong; Meraldo 17 Maart v. Curacao te
R'dam verw.; Davilo 17 Maart v. Curacao
te R'dam verw.; Mijdrecht 18 Maart v.
Curagao te R'dam verw.; Oosterbeek 15
Maart 125 m. N. v- Bermuda, v. N. Or
leans n. R'dam; Themisto 1 5Maart Fer
nando Noronha gepass. v. Cardiff n. La
Plata, alwaar 25 Maart verw.; Akaid 15
Maart Ouessant gepass. v. R'dam n. Z.
Amerika; Eban 10 Maart te Shoreham v.
Port Houstock; Hondsrug 11 Maart te Fo-
wey v. Blyth; Admiraal De Ruyter 10
Maart v. Par. n. Preston; Thames 12
Maart te Queenstown; Mulan 11 Maart .te
Kings Lynn v. R'dam; Adinda 9 Maart te
Suez; Keilehaven 11 Maart v. Freetown n.
R'dam; Ruys 9 Maart te Colombo v. Glas-
gowjVan Honthorst 9 Maart te Colombo v.
Houston; Cistula 13 Maart op de reede v.
Madras v. Abadan; Nieuw-Amsterdam 12
Maart te Singapore; Aldabi 9 Maart tc
Soerabaja: Blinjoe 10 Maart te Soerabaya;
Malvina 10 Maart te Melbourne v. Aba
dan; Bacchus 10 Maart v. Demerara n.
Trinidad; Koningin Emma 4 Maart v. Tri
nidad n. Santiago; Ino 9 Maart v. Curagao
n. Maracaibo; Baralt 11 Maart v. Curagao
n. Havana; Stad Maassluis 14 Maart v.
Baltimore n. Nederland; Gouwe pass. 14
Maart Wight, op weg n. Onton; Streef
kerk 14 Maart v. Newport via Genua n.
Bombay; Nettie 14 Maart v. Middlesbro
n. R'dam; Bart, vertr. 15 Maart v Ant
werpen n. Portugal; Java 14 Maart v. Port
Talbot n. R'dam; Servus 14 Maart te Gent
v. A'dam; Kota Inen 14 Maart v. Marseille
n. Bizerta; Winsum 8 Maart te Huelva v.
R'dam; Weltevreden 10 Maart v. Suez;
Straat Malakka 9 Maart v. Sydney n. Ba
tavia; Rose Marie 13 Maart te Antwerpen
v. A'dam; Duurswold 13 Maart te Antwer
pen v. Kopenhagen; Mr. Harm Smeengc
13 Maart v. Antwerpen n. Ierland; Voor
waarts 13 Maart v. Antwerpen n. Ierland;
Audacia 12 Maart te Gent v. A'dam; Mapia
13 Maart te Los Angelos; Saparoea 12
Maart te Panama-City; Phrontis 8 Maart
te New York; Vermeer 11 Maart v. East
Londen n. Las Palmes; Bengkalis 12 Maart
v. Mombassa n. A'damHelder 12 Maart
te Sao Francisco Do Sul,; Hercules 14
Maart v. Newport n. Gibraltar; Odysseus
pass. 14.Maart Gibraltar; Orestes 14 Maart
v. Dublin n. A'dam; Prins Maurits 13
Maart v. Valencia n. Gandia; Maaskerk 14
Maart te Antwerpen.
Buurtvereeniging Zeeweg
De tooneelclub van de Buurtvereeni
ging Zeeweg heeft Zaterdagavond in Zo-
m er lust te Santpoort in IJmuiden-Oost
was geen zaal beschikbaar voor een
talrijk publiek een uitvoering gegeven.
Een viertal stukjes werden opgevoerd en
daarmee oogstten de medespelenden, die
voor het eerst op de planken kwamen,
veel bijval.
Verder was er de medewerking van de
Krotjongs en de Blue Rhythm Boys.
Een gezellig bal besloot dezen gezellige»
avond.
De Oostzee had pech
J.l. Vrijdag zou de Oostzee ter vissche
rij vertrekken, doch op punt van varen
bleek de machine niet in orde te zijn.
Zaterdagmorgen konden de trossen wor
den losgegooid en ging de Oostzee het
zeegat uit.. Even buiten de pieren bleek
echter opnieuw, dat de zaak niet in orde
was en moest de steven weer havenwaarts
gewend worden Wanneer men hc-t defect
tijdig kan herstellen zal de boot vandaag
gaan varen. Maar.... driemaal is immere
scheepsrecht.
band gebruik. Ik behoef u dan ook slechts
één product te noemen, van de vele die
als uitgangspunt het cokesovengas hebben
om u er van te overtuigen, dat het in de
zen tijd een economische misdaad zou zijn
als de legende van het gas-dat-zoo-maar-
in-de-lucht-wordt-geblazen een greintje
waarheid bevatte, want dit product is de
kalksalpeter, de meststof waar de geheele
land- en tuinbouw om zit te springen. Ja,
letterlijk te springen en waarvan de voed
selvoorziening van ons volk voor een
groot deel afhangt. Een even begeerlijk
product is het ammonium 'sulfaat, de
kunstmest."
Wat wordt er nog meer uil cokes
ovengas vervaardigd?
„Talrijke producten, te veel om zc alle
op te noemen. Laat ik daarom volstaan
met er nog een paar te noemen: teer. ben
zol en ammoniak, u weet het, de Mekog
is een belangrijk nevenbedrijf van Hoog
ovens; de lezer -zal het ook begrijpen,
wanneer hij zich realiseert dat de letters
Mekog de afkorting zijn van Maatschappij
tot Exploitatie van Kooksovengassen."
We moeten dus toch zuinig zijn?
„Zéér. zéér zuinig, daar mag gerust op
gehamerd worden. U begrijpt, dat de aan
voer van steenkool ook voor ons bedrijf
nog niet zoo is als wij dat zouden wen-
schen. Een tweede hoogoven moet nood
zakelijk in bedrijf, nog niet alle staal-
ovens zijn in productie en ook de M.E.K.O
G. werkt nog slechts op de helft van de
capaciteit. Ach, er is nog zooveel te wen-
schen. Wij trekken met de huisvrouwen
één lijn wat betreft hun verlangen naar
meer gasIk hoop. dat ik u voldoen
de heb ingelicht", zeide de heer Spies tot
slot.
In elk geval voldoende om het sprook
je van de „gasverspilling" da*, tot het
roekelooze gebruik onder de particuliere
gasverbruikers aanleiding heeft gegeven,
uit de wereld te helpen.
