IJïnmider Courant
Peking-Parijs, een Autorace in 1907
Ambtelijke werkloosheidsbestrijding
Wetenschap en techniek
in de Vereenigde Staten
Zatenla» 27 April 1946
Wie voor den oorlog op den radiator
van zijn wagen een plaquette kon toonen
als bewijs van het volbrengen der Rallye
naar Monte-Carlo, gold in auto-kringen
als een „kerel".
Deze sterrit trok eertijds de algemeene
belangstelling, daar hij, behalve als spor
tief evenement, een waardemeter bleek te
zijn voor de betrouwbaarheid van de
auto's der deelnemers.
De automobilist uit 1907 met een visio-
nairen geest zal de gladde kilometer-ver-
slïnders, die thans 's werelds wegen be
volken hebben zien opdoemen als een
schrikwekkende hallucinatie. Inderdaad,
het verschil tussehen de hooge ,,Dion
Bouton" of den Nederlandschen Spijker-
wagen uit 1907 en een geruischloos op-
trekkenden wagen van nu is ontzaglijk
groot.
Waarom wij juist "het jaartal 1907 als
basis van onze vergelijking hebben ge
nomen wordt duidelijk, wanneer we even
teruggrijpen in de herinnering van bijna
40 jaren oud.
PekingOp één der hoofdwegen
der Chineesche Keizersstad staan zes
hooggewielde wagens als ongeduldige
paarden te trillen op hun banden. Straks,
wanneer het startschot geklonken heeft,
zal de race PekingParijs, uitgeschreven
door het Parijsche blad ,,Le Matin", be
gonnen zijn. Maar gezien dien rustig pra-
tenden mijnheer met zijn bolhoed is het
groote oogenblik nog niet aangebroken.
We kunnen dus de zes deelnemers even
van nabij bekijken. Natuurlijk springen
de Nederlandsche kleuren, dwars over de
hooge carrosserie van een „Spijker"-auto
geschilderd, direct in het oog. Achter het
stuur zit de Franschman Godard en hij
redeneert rad met een reporter, die ijve
rig en onder begeleiding van „mais oui,
monsieur" noteert. Naast de Spijker staat
de zware romp van een „Itala"-wagen.
De motor draait al, en de Prins van
Borghese heeft zich achter hei hooge
stuurrad verschanst, gestoken in het
laatste snufje op het gebied van auto-
kleeding. Twee Dion-Boutons trillen zij
aan zij, naast hen verzinkt een kleine
driewieler in het niet, een motordriewie
ler van zegge en schrijve 6 PK. Een Fiat
van 25 PK. voor dien tijd een forsche
wagen, sluit het zestal.
Een schot knalt door de zwoele lucht
van Peking. Zes grommende vehikels
rammelen Westwaarts, de Prins van
Borghese, manhaftig, in zijn leeren cos-
tuum neemt de leiding: a Paris, messi
eurs!
Dwars door Azië.
Wij vinden onze Frankrijk-rijders te
rug in de onherbergzaamheid der Aziati
sche woestijnen. Het zijn er nog maar
vijf, de kleine driewieler heeft met zijn
zes paardekrachten niet opgekund tegen
zijn concurrenten en is teruggekeerd. De
,,Spijker"-auto vreet kilometer na kilo
meter. maar Godard en zijn assistent mer
ken aan het onregelmatig loopen van
hun machine, dat er iets hapert. Aan den
horizon verdwijnen de vier anderen in
een stofwolk. Langzamer en langzamer
snort de wagen met de Nederlandsche
kleuren; nog één plof, een korte hoestbui
en daar staan Godard en zijn helper onder
de strakke oneindigheid van den hemel
boven Azië. De motorkap gaat omhoog,
de bougies worden losgeschroefd, alles
in orde! Allesbehalve het benzine
reservoir. De benzinevoorraad is op. de
Spijker staat zonder een druppel brand
stof in de hitte van een blakend en dag.
ergens tusscher. Peking en Parijs. Den
volgenden morgen gaat Godard op stap.
om hulp te halen. Na uren loopen ont
waart hij de silhouet van een kameel-
ruiter. Het schip der woestijn wordt ge
praaid, een benzinedepöt gevonden. In
een paar zinnen wordt hier verteld, wat
met vele zweetdruppels werd geschreven.
Maar de race gaat verder. Met den voet
op het gaspedaal en de stofbril op het
voorhoofd geschoven tuurt Godard in de
trillende verte. In het gezichtsbedrog of
stijgt aan de kim werkelijk een ijle wolk
op, ten teeken, dat de vier anderen weer
in zicht komen?
Ja, het waren vier wagens, vier Euro
peanen, dte worstelden met het slof en
de dorst en de slaap en een onwilligen
motor. Waar worstelde een autorijder in
1907 niet mee. behalve met een overdaad
aan comfort?
De Prins van Borghese, die de beschik
king had over de meeste paardekrachten
vergat op een oogenblik de sportiviteit
en een eerder gemaakte afspraak, de dorst
naar roem werd hem te machtig en hij
verliet vóór de grens van Europa zijn
vijf collega's. Eigenlijk had het groepje
bijeen moeten blijven tot de grens van
Europa bereikt zou zijn, maar het „eigen
lijk" werd door dezen wedstrijdrijder
vergeten en begraven onder den triomf
van de overwinning, die hij dan ook
prompt behaalde.
Ook de andère deelnemers zijn in de
Fransche hoofdstad aangekomen.
Het is een enorme prestatie geweest,
deze rit PekingParijs. Dat zij is vol
bracht, leert ons, gemakkelijke heerschers
over het „snel-paardeloos-zonder-spoor-
weg-petrool-rijtuig", zooals een Vlaamsch
journalist uit de eerste jaren der twintig
ste eeuw de auto in allen ernst wilde
doopen, dat deze, thans zoo geluid- en
schoklooze heerschappij ontstaan is bij de
ratie der pioniers, die op hun hooge
„sprïngbokken" (en zulk een benaming
moet afkomstig zijn van een oude dame.
in 1907 met vastgeknoopte hoed en tril
lende zenuwen een sedan-de-grand luxe
bestijgende), de halve wereld doorkruis
ten.
Nederland helpt Indië
Gerepatrieerden uit Ned.-Indië. in de
gem. Velsen woonachtig, die in aanmer
king wenschen te komen voor een gratis
aanvullend kleedingpakket en daar drin
gend behoefte aan hebben, kunnen zich
wenden tot het secretariaat van het Plaat
selijk Comité „Nederland helpt Indië", ge
vestigd Wüstelaan 17, Santpoort(Station).
Dit geldt voorloopig alleen voor die ge-
repatrieerden oorlogsslachtoffers van
15 jaar en ouder, die vóór Maart 1946 in
Nederland zijn aangekomen, hetzij per
boot dan wel per vliegtuig.
Identiteitsbewijzen moeten worden mede
gebracht.
Velsen lieeft 21755 kiezers
Het aantal kiezers in de gemeente Vel
sen is thans vastgesteld. Het bedraagt
21755 tegen 25661 bij de verkiezing der
Provinciale Staten in 1939. De vermin
dering is natuurlijk het gevolg van den
achteruitgang der bevolking door de
evacuatie, welke vermindering ten deele
wordt gecompenseerd door ae uitbrei
ding van het kiesrecht tot de 23- en 24-
jarigen.
Voor de komende verkiezingen is de
gemeente verdeeld in 27 districten tegen
voorheen 30. Het aantal van 27 is in
verhouding tot het aantal kiezers rijke
lijk hoog, maar er is rekening gehouden
met de snelle toeneming der bevolking
door den terugkeer der geevacueerden.
waardoor, wanneer het aantal districten
in overeenstemming was gebracht met
het aantal kiezers, een spoedige wijzi
ging van de districten-indeeling ver
meden wordt.
Herdenkingsplechtigheid
Ter gelegenheid van den nationalen be
vrijdingsgedenkdag zal. zooals aan het
personeel der papierfabriek door de be-
drijfsunie is medegedeeld, een herdenking
plaats vinden van hen, die voor onze vrij
heid het offer van hun leven brachten.
Daartoe wordt aan alle leden van het
personeel voor zoover zij gemist kunnen
worden gelegenheid gegeven om Vrijdag 3
Mei des morgens te 11 uur het werk te
verlaten en samen te komen bij de gedenk
plaat, welke aan het gebouw van P.M. 18
is aangebracht.
De plechtigheid wordt geopend door
een der bestuursleden van de bedrijfsunie,
waarna verder het woord zullen voeren
de heer en ds. F. E. Hoekstra, Geref. pre
dikant te Sassenheim; kapelaan Van Gin-
kel en J. Smit. procuratiehouder van hel
bedrijf te Velsèn.
De Harmoniekapel ,.De Eendracht" zal
de plechtige herdenking met passende
muziek omlijsten.
Geld- effectenmarkt.
Ook de maand April is straks weer ten
einde zonder dat van een verruimden
beurshandel gesproken kan worden. In
tegendeel. tot dusver wordt het den fond
senhandel nog steeds moeilijker gemaakt
zich te ontplooien en het is daarom geen
wonder dat de omzetten de vorige week
tot c.a. 500.000 per dag zijn ingekrom
pén.
Aan werk ontbreekt het overigens op de
kantoren niet. Daarvoor zorgt hei ambte
lijk apparaat dat zich thans ook als een
poliep over heel den effectenhandel uit
breidt en dat in de „verklaring" 2ijn
nieuwste creatie vindt. Geen stuk mag
worden geleverd of er moet een verklaring
bij. waaruit blijkt dat het zich onder be
rusting bevindt van een officieel inleve
ringskantoor. Verkoopt iemand vandaag
50 obligaties Nederland, dan moeten er 50
verklaringen worden ingevuld en getee-
kend. Alsof er in den effectenhandel geen
goede trouw meer bestaat, op grond wc
van men mag verwachten dat geen bank
of commissionnair in effecten zich er toe
zal leenen fondsen te verkoopen. welke
niet vóór 15 April waren ingeleverd. En
terwijl de kantoren oversteltpt zijn met
werk, blijven de inkomsten achterwege
en wordt de effectenhandel langzaam
maar zeker vermoord, zoodat kleine en
kleinere zelfstandig ekantoren steeds meer
gedwongen worden hun zaak „op te doe
ken" of aan grootere broers en banken
over te doen. Als het de regeering hierom
te doen was, zou zijn geen betere maat
regelen kunnen nemen dan die, welke
thans onder den schoonen naam van
Rechtsherstel worden genomen, doch die
voor velen het grootste onrecht beteeke-
nen. Het spreekt ook vanzelf, dat het
kleinbedrijf, welke inkomsten geen perso
neelsuitbreiding toelaten, niet op kan
tegen de banken, die voor fiscale en juri
dische aangelegenheden en al den romp
slomp daaraan verbonden specialirtea
kunnen benoemen en die elkaar en de
kleine kantoren ook het andere personeel
door „overbieding" afsnoepen.
Wanneer de statistiek uitwijst, dat het
aanta! werkloozen in ons land vermindert,
behoeft men dat dan ook nog niet als een
bewijs van toenemende welvaart te be
schouwen. Wij herinneren ons tijdens de
groote werkloosheid vóór den oorlog een
teekening uit een dagblad van een inge
nieus samengestelde machine van grooler»
omvang. Er stond boven: werkloosheids
bestrijding en er onder: deze machine doet
het werk van één man en moet door
veertien man worden bediend. Dergelijke
machines hebben wij er thans in ons land
vele en zoolang deze niet worden gesloopt,
kan er van terugkeer van reeële welvaart
geen sprake zijn.
Bij gebrek aan zaken spreekt men de
laatste dagen op de beurs weer over de*
buitengewone belastingen, welke zullen
moeten worden opgebracht en betaald
moeten zijn alvorens de geblokkeerde re
keningen kunnen verdwijnen. Geruchten
willen, dat voor de Vermogensaanwasbe-
lasting een hooger heffingspercentage te
wachten staat voor den oirbaren aanwas
en wel 70 inplaats van 50 terwijl bij
de Vermogensheffing voor de grootere
vermogens een progressie zou worden toe
gepast. Het heet dat Vennootschappen van
die Vermogensheffing zullen worden vrij
gesteld. Al dergelijke zaken zijn ook voor
de beurs van belang, omdat de waardee
ring der aandeelen daarmede verband
houdt. Terecht is er daarom door de Ver-
eeniging voor den Effectenhandel op ge
wezen. dat er minstens vier maanden moe
ten verloopen tussehen het tijdstip, waar
op de handel in aandeden wordt hervat
en den waardeeringsdatum voor de Ver-
mogensaanwasbelasting1
Nieuwe vindingen
maken het leven meer comfortabel
De oorlog heeft in de Vereenigde Staten
evenals overal eldets de techniek eet
flinken stap vooruit geholpen, en de Ame
rikanen zijn er zooals altijd op uit, be
paalde vindingen toe te passen in d<
massa-industrie, zoodat practisch iedereen
er gemak van heeft. Een bijzondere ont
wikkeling ondergingen de z.g. comfort-
apparaten, kleine machines die het hand
werk op kantoren en in de gezinnen ver
gemakkelijken of vervangen. Er kwamen
talrijke nieuwe machines voor huishou
delijk gebruik, zooals bijvoorbeeld een
automatische waschmachine, die de klee-
ren wascht. spoelt en droogt In een half
uur tijd zonder dat de huisvrouw ze met
een vinger aanraakt. Een automatische
droger dompelt de kleeren in warme lucht
totdat ze volmaakt droog zijn. Sommige
van deze waschmachines kunnen gebruikt
worden zoowel voor de vaat als voor
kleeren.
De laboratoria van de Amerikaansche
Telefoon Maatschappij werken aan een
apparaat dat de telefoon beantwoordt en
een boodschap van iemand, die opbelt no
teert. Het apparaat bestaat uit een mag
netisch opneem- en reproductie-apparaat
en een hefboom die het hoor-toestel van
den haak afneemt wanneer de telefoon
gaat en het mechanisme in werking stelt.
Eerst antwoordt de automaat: „Hallo. U
spreekt met no. maar de familie
Jansen is niet thuis. Wilt U een boodschap
afgeven?" Bij dit wachtwoord schakelt
de machine zich over. op het opname
apparaat en na een korte poos komt het
hoor-apparaat weer omlaag en verbreekt
automatisch weer de verbinding.
Nieuwe Kennis.
Om dieper door te dringen in de
mysteriën van het heelal en vooral om
meer te weten te komen omtrent het in
wendige van de sterren worden de Ame
rikaansche observatoria uitgerust met
grootste telescopen die ooit ge
bouwd zijn. De voornaamste drie observa
toria hebben hooge bergtoppen in Cali-
fornië bezet met het oog op de stabiele
temperaturen die daar heerschen. De zo
mernachten verschillen daar niet meer
dan 1° Fahrenheit. Dientengevolge zijn
de vervormingen van de reuzen lenzen en
spiegels door de temperatuursverschillen
te verwaarloozen.
Aan de Universiteit van Californië
wordt een nieuwe cyclotron van 4000 ton
gebouwd die 5 x zoo krachtig is als iedere
andere bestaande atoom-splitsingsmachi
ne. Het apparaat zal dezen zomer ge
reed komen. Dr. Ernest O. Lawrence,
nobelprijs-winnaar, die het oppertoezicht
heeft bij den bouw van de nieuwe cyclo
tron heeft verklaard, dat deze enorme
energie, die door de nieuwe machine vrij
zal komen In staat zal stellen tot onder-
ïn den Ifuag werden door den minister
tui Oorlog, mi', J. Meynen aan een
aantal liooge Britsdie officieren onder
scheidingen uitgereikt. (P)
zoekingen, die een revolutie teweeg zul-
ien brengen op het gebied van de biologie,
de medicijnen, de chemie en den land
bouw. De nieuwe atoom-splitser zal het
practisch mogelijk maken vele theorieën
omtrent de atoom-structuur te beproe
ven, hetgeen totnutoe onmogelijk was. Op
kunstmatige wijze kunnen cosmische stra
len geproduceerd worden en verder kan
atoom-energie worden voortgebracht uit
bronnen, die goedkooper zijn dan ura
nium, terwijl een en ander kan leiden tot
de ontdekking van nieuwe elementen. Men
is in 1941 met den bouw van de nieuwe
cyclotron begonnën.
Verkeer.
Volgens mededeeling van de Wiisting-
house Electric Corporation zullen twee
hoog optorenende muren van licht een
breede betonnen startbaan flankeerei*
over 14-2 mrjl lengte en daardoor een
poort van licht vormen, als een van de
nieuwste hulpmiddelen, waardoor de
nieuwe luchthaven van New York Idle-
wild Municipal Airport een van de mooi
ste ter wereld zal werden. Het nieuwe
landingsbaken is zoodanig ontworpen, dat
de aanvliegende piloot de landingsbaan
als een donker gebied zal zien tussehen
een dubbele muur van licht dat omhoog
straalt zonder dat de oogen verblind wor
den. De oppervlakte van de landings
baan zal door kleinere lampen verlicht
worden. Dit systeem wijkt geheel af van.
de gewone terrein-verlichting waarbij de
lichten van uit de hoogte lichtende stip
pen langs de landingsbaan lijken.
Een van de toekomstige Amerikaansche
automobielen, die binnen twee jaar aan
de markt zullen komen, zal er een zijn
met den motor achterin gebouwd, met
een carrosserie van plastic-glas, die half
zooveel weegt als hedendaagsche auto's
en twee keer zoo zuinig zal zijn. Een en
ander wordt voorspeld door W B Stout,
die de nieuwe auto vooi de G' iham Page
Motors Corporation ontwerpt. De motor
achterin geeft de auto grooler trek ver
mogen, grootere remkracht. gemakke
lijker besturing en beter zicht voor den
bestuurder. Het interieu- van ae auto zal
voldoende ruimte laten voor een rustbank,
verplaatsbare fauteuils en een tafel. Men
beweert, dat carrosserieën vari kunstglas
sterker zijn dan metaal en goedkooper om
te produceeren.
De Chicago and Southern Air Lines
hebben onlangs bekend gemaakt, dat als
snufjes van haar nieuwe viermotorige
vliegtuig kunnen worden genoemd: indi-
viaueele radio-ontvangst, mogelijkheden
voor televisie-ontvangst en filmvoorstel
lingen en een teletype-reflector, welke de
juiste plaats, richting, positie en hoogte
an hel vliegtuig aangeven.
