IJmuider Courant
Italië's Koning
Franco over „Democratisch Spanje"
Nederland eerde zijn strijders
uit de Meidagen
Rusland wil ruilen
60c Jaargang No. 18329
Bureaux: Kennemerlaan 154,
IJmuiden - Telefoon 5437
,Te Haarlem: Gr. Houtstr. 93
Telefoon 10724
Kennemer Editie van Haarlems Dagblad
Direclciu'-Hoofdredactcur: Robert Peereboom
Woensdag' 15 Mei 194G
Uitgave van de Stichting
Voorlichting te Haarlem.
Abonnementen: p. week 31 ct.
per kwartaal f 4.
T\r A langdurige onzekerheid en dispu-
L ten heeft Victor Emanuel III, Koning
van Italië, eindelijk afstand van den
troon gedaan en is met Koningin Helena
uit het land vertrokken. Nu is zijn eenige
zoon, tot dusver Prins van Piedmont,
die gehuwd is met de Belgische prinses
Marie José (zuster van den nog steeds
buiten zijn land vertoevenden Koning
Leopold III van België) hem opgevolgd.
Dat is eigenlijk een wat te groot woord,
want het is nog maar een voorloopige
aanstelling. Koning Umberto II moet zich
namelijk nog onderwerpen aan een refe
rendum over het koningschap, dat op 2
Juni, denzelfden dag waarop het Fran-
sche volk een nieuwe Constitueerende
Vergadering gaat kiezen, zal worden ge
houden. In zijn eerste proclamatie heeft
hij beloofd, dat hij zich aan het resultaat
prompt zal onderwerpen. „Bij tijden zal,
in een bewind van sociale rechtvaardig
heid, de Koninklijke wil onderworpen
worden aan den wil van het volle, in vol
ledige overeenstemming met de belangen
van Italië" heeft hij verklaard.
Dienzelfden avond hebben twintigdui
zend monarchisten een vlaggen-demon-
stratie voor zijn paleis, het Quirinaal,
gehouden en de nieuwe Koning is zes
maal op het balcon verschenen om zich
door hen te laten toejuichen. Maar in
het Noorden hielden arbeidersmassaas
betoogingen tegen de monarchie en in
linksche partijkringen is men van mee
ning, dat de troonsafstand van Victor
Emanuel listiglijk beraamd is om het re
ferendum over het Koningschap te be-
invloeden. Want met Umberto II maken
de monarchisten een betere kans dan
met zijn vader, die zooveel jaren lang
de zonderlinge positie van gekroonde
schaduw van Mussolini heeft ingenomen.
Drie weken voor het referendum komt nu
plotseling de nieuwe Koning voor den
dag en getroost zich voor deze poging
zelfs de merkwaardige ondervinding van
een voorloopige benoeming, die met de
tradities van het Koningschap opvallend
in strijd is.
Umberto II, geboren op 15 September
1905, is veertig jaar oud Zijn voorkomen
is heel wat indrukwekkender dan dat van
zijn kleinen vader, wiens krijgshaftig'.
kepi's en schoudermantels het komische
effect van zijn verschijning naast Musso
lini slechts plachten te versterken. Di
oude koning maakte met zijn kleine ge
stalte en droevige snor een ietwat zieli-
gen indruk. Zijn zoon is groot en welge
bouwd. Maar dat zijn maar uiterlijkheden.
Of hij, als het referendum hem hand
haaft. heilzamen invloed op den gang van
zaken in het uitgeputte en verscheurde
Italië zal kunnen doen gelden, zal no;.
moeten blijken. Er heerscht groote poli
tieke spanning in het land, zooals trou
wens in dé meeste landen. Maar Italië is
bovendien straatarm en hongerig. Het zit
in de knel met koloniën die het verliest
en het dierbare Triëst, welks bezit on
zeker is. Het heeft geen succes gehad met
zijn pogingen, indruk op de geallieerden
te maken met aanspraken op grond van
hulp in de laatste periode van den oorlog,
nadat het jarenlang tegen hen gevochten
had. De nabuur is Joego-Slavië, dus de
Russische invloedssfeer. Over de Middel-
landsche Zee, die Mussolini in navolging
der oude Romeinen „Onze Zee" placht te
noemen, hetgeen ook in oorlogstijd nim
mer met de werkelijkheid overeenkwam,
heeft het heelemaal niets meer te ver
tellen. Het moet zich troosten met den
grootsten orkest-dirigent ter wereld, Ar-
turo Toscanini, die is teruggekeerd en in
Milaan met ovaties ontvangen
Het nieuwe Italiaansche Koningschap
lijkt een hachelijke onderneming. Umberto
II toont ongetwijfeld moed door zijn be
reidheid. het te aanvaarden, met de herin
nering aan zijn grootvader Umberto I, die
in 1900 door den anarchist Bresci werd
vermoord. Dat geschiedde in veel vrediger
en rustiger tijd en hoewel het land de
nederlaag tegen de Abessijnen had geleden
had Umberto T vppi «npdc voor Italië
gedaan.
Zijn zoon en opvolger, Victor Emanuel
III, slaagde daarin niet. Hij bleef ruim
tweemaal zoo lang als zijn vader op den
troon Als zesenzeventig jarige is hij nu
met de drieënzeventigjarige koningin in
ballingschap gegaan. Van hem is getuigd
dat hij zich nimmer door eenige bijzondere
belangstelling of bijzonder initiatief heeft
onderscheiden. De eerste Wereldoorlog
eindigde voor Italië, dat daarin aan de
zijde der geallieerden streed maar bij Ca-
poretto een verpletterende nederlaag leed
rampzalig. Het kwam er bij'de conferentie
van Versailles, ondanks de avontuurlijke
ondernemingen van den dichter d'Annun-
zio. die Fiume een tijdlang met zijn man
nen bezet hield, slecht af Dit droeg in
niet geringen mate bij tot de opkomst
van het fascisme in 1922 Mussolini greep
naar de macht, stelde zijn dictatuur in en
de Koning aanvaardde hem gedwee. Met
dezelfde gelatenheid liet hij zich in 1936
promoveeren tot Keizer van Ethiopië, na
dat de armé Abessijnsche negers door
Mussolini en zijn generaals met behulp van
vloeibaar gas overweldigd waren. Toen
kwam de tweede Wereldoorlog en Italië
voer er nog veel slechter in dan in den
eersten, nu het aan den Duitschen kant
stond. Het is niet noodig daaraan te herin
neren. Tenslotte maakte het Mussolini af.
maar liet den kleinen Koning in leven
Zijn keizerschap was hij lntusschen alweer
Nobele en edelmoedige houding
tegenover Frankrijk
Franco over „democratisch
In een rede, uitgesproken bij de ope
ning van de Spaansche Cortes, heeft
Franco verklaard dat er in Spanje
geen politieke problemen zijn die een
oplosing behoeven. De Spaansche staat,
aldus de Spaansche regeeringsleider, is
van uitgesproken katholiek karakter en
gebaseerd op christelijke voorschriften,
zoodat men hem bezwaarlijk ondemo
cratisch kan noemen. Bovendien is de
staat gebaseerd op de christelijke ethica:
hij is een echte democratie en heeft een
parlement dat gekozen wordt door
plaatselijke autoriteiten, vakvereeni-
gingen en andere lichamen.
Franco deelde verder mede dat er
voorzieningen worden getroffen voor
het houden van referendums, waarbij de
natie kan stemmen over vitale wetsont
werpen.
De houding van Spanje ten aanzien
van Frankrijk beschreef Franco als no
bel en edelmoedig. Toen de oorlog uit
brak was Frankrijk in staat al zijn
krachten in het Noord-Westen te con-
cenfcreeren zonder zich bezorgd te ma
ken over de Pyreneeën. Toen de Fran-
sche tegenstand ineenzakte heeft Span
je geen gebruik gemaakt van de om
standigheden. Frankrijk heeft dit be
loond door toe te staan dat Spaansche
guerillastrijders invallen in Spanje de
den en door het sluiten van de grens.
Franco's economische
collaboratie.
De Sovjet-bezettingsautoriteiten
Duitschland hebben de hand gelegd op
drie documenten, welke leeren, wat er
voor betrekkingen hebben bestaan tus-
schen Franco en Hitier op economisch
gebied. Het orgaan van de academie
van wetenschappen der Sovjet-unie:
„Wereldeconomie en wereldpolitiek"
publiceert hierover een studie.
De documenten werden gevonden in
Hitler's kanselarij,. Zij waren vertrou
welijk en niet voor publicatie bestemd.
Uit deze stukken blijkt, dat er, toen
in 1936 de fascistische opstand in Span
je begon, een Spaansche maatschappij
op aandeelen bestond, de Hisma (com-
pania de transportes Hispano-Marocco")
welke voor vijftig procent in handen
van Spanjaarden, voor vijftig procent
in handen Duitschers was.
De eerste taak van de Hisma-maat-
schappü was het administratieve or
gaan en clearing-centrum te worden
van de „ondersteuning van Duitsche
zijde van de nationale beweging in
Spanje". De H i sma -m a a t.s ch a pp ij bracht
o.m. troepen van Franco uit"paansch-
Marokko naar Spanje.
Al spoedig hield de maatschappij zich
bezig met den uitvoer van grondstof
fen uit Spanje ten behoeve van de Duit
sche oorlogsindustrie, o.a. kopererts.
De opvolgster van de Hisma-onder-
neming was de Rovak. welker geeste
lijke vader Hermann Goering heette.
Haar taak bestond in export en import.
Vooral moest zij zich meester trachten
te maken van 'de Spaansche mijnen.
Daarbij had zij den vollen steun van
Franco. Volgens het memorandum werd
alles, wat in de door Franco bezette ge
bieden aan grondstoffen beschikbaar
was, naar Duitschland overgebracht. In
de eerste drie jaren van bestaan voerde
de Hisma-Rovak-combinatie voor ze
venhonderd millioen rijksmark uit.
In Juli 1937 gaf de regeering van
Franco Duitschland in het geheim het
recht om den Spaanschen delfstoffen-
rijkdom te onderzoeken en te gebrui
ken. Op 19 December 1938 werden de
rechten van het Rovak-Sofindus-con-
cern door de Spaansche regeering er
kend.
Politieke profeten
Aan den vooravond van de verkie-
gen te 19.20 uur zal de N.C.R.V.-
reportiagedienst een uitzending ver
zorgen onder den titel „Wat denkt u
van morgen?". Hierin zal aan onder
scheidene personen hun oordeel om
trent den verkiezingsuitslag worden
gevraagd. De uitzending begint met
een kort vraaggesprek mot prof. ir.
W. Schermerhorn, en wordt besloten
met een vraaggesprek met den heer
J. Schouten, vooi-zitter van de A.-R.
Kamerfractie.
Weerbericht
ieldig tot Donderdagavond. Vanavond
log een enkele bui, daarna snel oplossen-
le bewolking. Heldere nacht met kans op
ichle nachtvorst. Morgen overdag weer
oenemende bewolking, echter met ge-
ingere buienactiviteit dan vandaag. Iets
ninder koud. In den nacht zwakke, over
lag matige wind lusschen N.W. en W.
De slag om den uitvoer
moet worden gewonnen
„Voor 1946 is de invoer van producten
uit liet buitenland geraamd op ruim 2.3
milliard gulden. De raming van den uit
voer van Nederlandsche industrieproduc
ten bedroeg in April van dit jaar ruim 540
millioen gulden, voor den agrarischcn sec
tor onder sterk voorbehoud lijkt een
uitvoer mogelijk van 260 millioen gulden",
zoo heeft het hoofd van de afdoeling Plan
ning van het ministerie van Mandel en
Nijverheid, mr. A. P. Blaisse, ia een radio
rede gezegd.
„Nog steeds vormt de lage energievoor
ziening een van de enstigste beletselen
voor het bereiken van een verhoogde pro
ductie en derhalve van een bevredigender
beeld van den export," zoo zeide mr.
Blaisse. „In enkele gevallen liep zelfs de
productie terug of konden bepaalde in
dustrietakken, voor den export van de
grootste beteekenis, hun productie in af
wijking van de bestaande plannen niet
beginnen.
Met alle middelen zal de export
moeten worden bevorderd. Niet alleen in
Nederland zelf waarbij ik b.v. denk aan
het aantrekkelijk maken van de export
productie door extra-toewijzingen van
grondstoffen en kolen maar ook door
een diepgaanden onderzoekingsarbeid
naar de afzetmogelijkheden van het Ne
derlandsche product op de buitenlandsche
markt. Dit jaar is voor Nederland van de
grootste beteekenis. Slaagt het bedrijfs
leven er in, met zijn producten een. belang
rijke plaats op de wereldmarkt te verove
ren, dan zijn de grondslagen gelegd voor
de toekomstige ontwikkeling van onzen
export en daarmede van onze welvaart."
De eerste herdenking ia een bevryd
Nederland van de gevallenen uit de Mei
dagen van 1940 is een ware manifestatie
geworden van dankbaarheid en eerbied
jegens de mannen, die in deze korten tgd
van heldliaffigen tegenstand hun leven
voor het vaderland hebben gegeven.
Honderden zijn op het kerkhof op den
Grebbeberg bijeen geweest en hebben eer
biedig de dooden herdacht. Omstreeks
11.15 uur arriveerden Prinses Juliana en
Prins Bernhard, die begroet werden door
generaal Kruis, terwijl een militaire kapel
het. Wilhelmus ten gehoore bracht. Nadat
minister-president Schermerhorn en ba
ron Van Voorst tot Voorst het woord had
den gevoerd, legden de Prinses en de
Prins een krans voor het groote kruis.
Prins Bernhard reikte hierop de door
de Koningin verleende onderscheiding aan
nabestaanden van de gevallenen uit.
Overal herdenkingen.
Bij Kornwerderzand op den Afsluitdijk
werd een monument ter gedachtenis aan
den heldhaftigen strijd aldaar onthuld,
waarbij o.a. de minister van Onderwijs
prof. Van der Leeuw het woord voerde.
Op de Vilheide bij Mill in Noord-Brabant
waren duizenden samengestroomd en
kransen werden gelegd aan den voet van
een groot houten kruis, dat midden op
de heide was opgericht. Redevoeringen
werden gehouden en onderscheidingen
icgereikt. Ook op het vliegveld Ypenburg
lenden bijeengekomen om de herdenkings
plechtigheid mee te maken. Hier werd het
woord gevoerd door kolonel D. A. van
Hilten. Aan de nabestaanden van gesneu
velden werden decodaties uitgereikt. In
Amsterdam was de Dam het tooneel van
een indvukwekende herdenkingsplechtig
heid, zooals wij die hier in Haarlem op
de Groote Markt hebben bijgewoond.
Bijzondei plechtig was de gisteravond
in de Willemskerk te 's-Gravenhage ge
houden herdenking, waarbij vele hooge
burgeilijke en militaire autoriteiten aan
wezig waren. Zoo werd in heel Nederland
de veertiende Mei tot een eerbiedige
uiting van dankbaarheid voor de offers,
die de dappere jongens van het Neder
landsche leger zes jaar geleden in den
strijd tegen een overmachtigen vijand
hebben gebracht,
Nog 15000 Duitschers
in Nederland
De speciale commissie voor vluchtelin
gen en verplaatste personen is wederom
te Londen bijeen geweest. Zij besprak een
rapport van een subcommissie, die een
definitie had opgesteld van vluchtelingen
en verplaatste personen.
In den loop der discussie stelde mevr.
I-I. Verwe.vJonker, de Nederlandsche ver
tegenwoordigster, voor, dat alle personen
waren vele nagelaten betrekkingen der van ethnisch gesproken Duitsche herkomst
aldaar gevallenen en talrijke belangstel-
Heden beslissing over datum der Vredesconferentie
Op de bijeenkomst van Dinsdagmorgen
heeft Molotof bij de hernieuwde bespre
kingen over het Italiaansche vredesver
drag een aanbod tot ruil gedaan, dat door
de andere ministers van de hand werd ge
wezen, daar het in feite een als concessie
voorgestelde regeling inhield, die door de
normale afwikkeling van andere agenda
punten vanzelf zou worden bereikt. Mo
lotof bood n.l. aan het laten vallen van
den Russischen eisch tot handhaving van
Sovjettroepen in Bulgarije, in ruil voor
een clausule in het Italiaansche vredes
verdrag, die voorzag in het terugtrekken
van de geallieerde troepen uit Italië.
Bevin maakte Molotof er opmerkzaam
op. dat in het wapenstilstandsverdrag de
ontruiming van Roemenië en niet van Bul
garije als tegenprestatie voor de evacuatie
van Italië was bedongen. Indien een ac-
coord inzake Oostenrijk zou worden be
reikt en de geallieerde troepen uit dit land
kwijtgeraakt door het verlies van Ethiopië.
Zijn trieste aftocht heeft volstrekt geen
sympathie in de wereld gewekt. Zijn zoon
blijft met den faillieten boedel en de
benarde vooruitzichten achter. R. P.
zouden worden teruggetrokken, zou de
ontruiming van Bulgarije waarvan de
bezetting immers alleen gemotiveerd
wordt door de noodzakelijkheid, dat de
Russen de verbindingswegen met Oosten-
rijksche garnizoenen onder controle hou
den vanzelf worden bereikt.
De vredesconferentie.
Byrnes, de Amerikaansche minister van
Buitenlandsche Zaken, stelde tijdens de
zitting van Dinsdagavond voor de confe
rentie van ministers van Buitenlandsche
Zaken te verdagen tot 15 Juni en een
vredesconferentie tegen 1 of 15 Juli bijeen
te roepen. De conferentie zal heden over
dit voorstel beslissen. Ten aanzien van de
punten van het Italiaansche vredesverdrag
is Dinsdagmiddag geen beslissing geno
men. De vier ministers verklaarden, dat
zij niets nieuws te berde te brengen had
den met betrekking tot de herstelbetalin
gen, de koloniën en de Italïaan6ch-Joego-
Slavische grens.
De ministers kwamen overeen, dat hun
plaatsvervangers de Oostenrijksche ver
tegenwoordigers zouden hooren over klei
ne wijzigingen van de Italiaansch-Oosten.
rijksche grens.
n internationale hulp uitgesloten zouden
zijn, tenzij zij op een anti-nationaal-socia-
listisehen staat van dienst konden wijzen.
In Nederland verblijven thans ongeveer
15.000 personen van Duitsche nationaliteit,
die echter niet allen leden van de nazi
partij zijn geweest. Hun aanwezigheid in
Nederland is desniettemin ongewenscht.
Gaat de Veiligheidsraad
zelf naar Perzië?
De Veiligheidsraad ziet zich voor de
mogelijkheid van een nieuw debat over
Perzië geplaatst. De onderhandelingen
tusschen de Perzische regeering en Azer-
beidsjan zijn in een impasse geraakt en er
is geen officieel nieuws omtrent de bewe
gingen van het Sovjet-leger. De afgevaar
digden zijn kennelijk verontrust over het
uitblijven van de bevestiging van de
Sovjet-Russische ontruiming. De laatste
aanwijzing, die de afgevaardigden te
Washington hebben ontvangen, is dat
Soeltaneh liever geen „commissie van on
derzoek" naar Azerbeidsjan zijdt. Hij geeft
er de voorkeur aan te wachten tot de on
derhandelingen met den Azerbeidsjaan-
schen „premier" in een meer gevorderd
stadium zijn gekomen. Als de Perzische
regeering Maandag a.s. den Veiligheids
raad nog niets over de ontruiming door
de Russische troepen kan mededeelen, zijn
eenige afgevaardigden van plan, zoo wordt
van bevoegde zijde vernomen, den raad
voor te stellen, zelf een commissie naar
Perzië te zenden voor een zelfstandig
onderzoek.