Een levend brok historie
Nederland groot in het kleine
Nederland en Radar
Muiderslot voor verwoesting gespaard
In tegenstelling met verschei
dene andere Nederlandsche histo
rische monumenten, zooals de
„Doorwerth", is het Muiderslot
ongeschonden uit den strijd te
voorschijn gekomen. Zooals meer
malen in zijn veelbewogen histo
rie het is bezet geweest door
Nederlandsche, Spaansche, Prui
sische, Fransche, Russische en
Duitsche soldaten en laatstelijk
hebben er ook nog Canadeezen ver
toefd is het ook tijdens den af-
geloopen bezettingstijd soms nau
welijks aan de vernietiging ont
komen.
Tijdens de Meidagen van 1940 waren
er Nederlandsche soldaten in gelegerd,
terwijl de nabijgelegen munitiefabriek,
die m 1883 in de lucht gevlogen is ten
gevolge waarvan een der torens van
het slot nog steeds 80 cm uit het lood
staat, op volle kracht werkte. Het
kasteel lag daarbij midden in de vuur
linie: in Amersfoort de Duitschers, in
Weesp de Hollandsche soldaten. Maar
alles liep goed af en het is tot 1943 als
museum heropend geweest. Toen ver
dween het personeel wegens de „ar
beidsinzet" en de razzia's, en werd het
kasteel gesloten. Eind September werd
zelfs het contact met Den Haag' ver
broken en was de slotbewaarder geheel
op eigen verantwoordelijkheid aange
wezen. Hij liet de kostbare inventaris
in groote kisten in de zware kelders
opslaan, niet alleen als bescherming
tegen den oorlog nog pas was een
aangeschoten, brandende Canadeesche
bommenwerper laag over het slot ge
vlogen en had het met hetzelfde lot be
dreigd als het Carltonhotel in Amster
dam maar ook om te voorkomen dat
de grijpgrage vingers der Duitschers
het zouden meenemen. De Duitschers
konden zich slechts meester maken van
de brandspuit en dat was al erg ge
noeg. Met 14 onderduikers heeft men
een brandweer gevormd. Overbodig te
vertellen, dat het kasteel, waar een
Duitscher alras verdwaalde, een gelief
koosde schuilplaats van onderduikers en
achtergehouden radiotoestellen is ge
weest. De Duitschers maakten vele
mitrailleurnesten rondom en zetten de
omgeving onder water, waardoor de
kelders dreigden onder te loopen. Door
de duikers om het kasteel- te dichten
heel't men dit gevaar bezworen. Dan
wilden de Duitschers de om het slot
gelegen forten in de lucht laten
springen, hetgeen groote schade aan het
slot zelf zou veroorzaakt hebben. Ook
dat. kon worden afgeweerd. En ten
slotte wilden ze het Muiderslot tot een
waarnemingspost en verblijfplaats van
hun soldalen maken. Deze laattten
hebben er echter slechts één nacht in
vertoefd, toen wist de slotbewaarder ze
er weer uit te werken.
Oude bestemming herkregen.
Zelfs na de bevrijding dreigden nog
groote gevaren: een aantal Duitschers
verschanste zich in een nabijgelegen
mitrailleurnest, waarmede ze den Rijks
weg bestreken. De Duitsche comman
dant van Muiden was achter zoo ver
standig zijn mannen te noodzaken, dit
nest te verlaten. Toen heeft het slot ook
zijn oude, oorspronkelijke bestemming
herkregen: als gevangenis. Er werden
talrijke N.S.B.-ers en S.S.-ers, die in
burgerkleeren over den Rijksweg
trachtten te ontsnappen en door posten
van de B.S. werden opgevangen, in het
kasteel opgesloten, de vrouwen nog wel
in de vroegere kamer van den slot-
kapelaan. Twee maanden nadien was
het weer heringericht en ontving dui
zenden Canadeezen als gasten. Het had
inmiddels uiterlijk en inwendig groote
veranderingen ondergaan. In den hon
gerwinter verdwenen n.l. alle boomen
rondom het slot, zoodat het thans van
heinde en verre te zien is, en de zalen
en kamers werden onder leiding' van
den in den oorlog benoemden slot
voogd, den heer H. P. Baard, heringe
richt. maar in overeenstemming met de
historie. De bezoeker zal dan ook thans
verscheidene veranderingen bemerken.
Zoo is een wapenzaal geopend met
maliënkolders, harnassen en oude
wapens uit het Rijksmuseum. Het ligt
in de bedoeling om het Rijksmuseum te
Amsterdam uitsluitend in te richten
voor schilderijen, zoodat nog wel meu
belen en wapenen naar het Muiderslot
zullen verhuizen. De gemeente Amster
dam stond een groot schilderij in bruik
leen af, voorstellend de Muiderkring,
dat thans in de Ridderzaal hangt.
Weer kunstcentrum?
Tijdens den oorlog zijn ook, in samen
werking met het staatsboschbeheer,
plannen ontworpen om de historische
slottuin om het kasteel opnieuw in te
richten, hetgeen een zeer groote ver
fraaiing zal beteekenen. Daarvoor moe
ten echter de overbodige forten gesloopt
worden.
En dan bestaat het voornemen
om het Muiderslot weer tot een
kunstcentrum te maken, precies als
in den tijd van Vondel en Van
Hooft, wier geesten, evenals die van
Florïs de Vijfde, nog door het
kasteel waren. Wellicht 'dat hier
een taak ligt voor de kunstenaars
verenigingen, die er ook weer een
openluchtspel kunnen gaan opvoe
ren. De ..toorn van het groote
paard", zoóals het Muiderslot om
zijn beteekenis in vroeger eeuwen
als bewaker van Amsterdam (het
paard) genoemd werd, is voorzeker
wel waard dat het tot nieuw leven
'komt.
Het is het eenige volledig bewaarde
en ingerichte kat teel van Nederland, ge
lukkig tijdens den laatsten oorlog ont
snapt aan de bestemming, die het ten
tijde van Napoleon kreeg, n.l. als muni
tiedepot, of in den vorigen oorlog, toen
het als kazerne werd gebruikt. Het is
de academie van wetenschappen te Am
sterdam geweest, die het in 1825 voor
slooping heeft behoed en kan het nu
niet weer Amsterdam zijn, die het wat
meer doet zijn dan een dépendance van
het Amsterdamsche Rijksmuseum?
Voor 1940 brachten dertigduizend,
menschen er jaarlijks een bezoek, een
bewijs van de zeer groote belangstel
ling. Sinds gisteren is het weer van tien
tot vijf uur (op zond- en feestdagen
vanaf één uur) opengesteld en men
tracht thans vooral het vervoerspro
bleem voor de bezoekers van het
kasteel op te lossen.
Riissiscli-Amerikaan sclie
wrijving over Japan
Tijdens een bijeenkomst van den gt
lieerden bestuursraad voor Japan is het
tot een hevige woordenwisseling gekomen
tusschen lt.-generaal Derefyanjo, het Rus
sisch lid, en Atcheson, vertegenwoordiger
van MacArthur, over de kwestie, hoe de
raad het best den opperbevelhebber, gene
raal MacArthur, van advies zou kunnen
dienen. Derefyanjo zeide, dat de huidige
gang van zaken den leden van den raad
geen gelegenheid gaf hun respectieve re
geeringen te raadplegen, daar de bestuurs
maatregelen den leden van den raad
slechts 48 uur voor publicatie toegezon
den werden. Atcheson antwoordde, dat de
leden hun regeeringen niet behoefden te
raadplegen, daar de maatregelen een
vloeisel waren van besprekingen, welke
op één lijn stonden met regeeringsbespre-
kingen. Hij, Atcheson, was van meening,
dat 8e raad er was om de bezetting te
vergemakkelijken, in plaats van haar te
öwarsboomen. Naderhand zeide Atcheson.
dat een petitie, welke op verzoek van De
refyanjo besproken werd en volgens welke
op 1-Mei-dag een oneerlijke verdeelïng
van rijst plaats gehad zou hebben en op
vergaderingen en redevoeringen toezicht
zouden zijn uitgeoefend, de „kenteekenen"
van communistische propaganda droeg.
Waar vitaminen het levenslicht zien
Over de verwerking van vitamine A
en D, ten behoeve van mensch en dier.
Het laboratorium van de firma heeft
zich vooral gespecialiseerd op de fabri
cage van vitamine A en D en de wer
king van deze „levensstoffen" wordt
van dag tot dag, ja zelfs van uur tot
uur, gecontroleerd aan de hand der ge
dragingen van een groot aantal proef
dieren, waarmede geëxperimenteerd
wordt. Deze Nederlandsche onderne
ming, die wellicht de grootste op dit
gebied in Europa kan worden genoemd,
voorziet de geheele Nederlandsche
markt van vitamine D2 en D3 en vindt
in het buitenland een niet onbelangrij-
lcen afzet.
Zoogdieren, dus ook de mensch, ne
men vitamine D2, zoowel als D3 ge
makkelijk op. Het merkwaardige ech
ter is, dat vitamine D2 vrijwel geen re
sultaat heeft bij toepassing op pluim
vee. een raadsel dat door de geleerden
nog niet is opgelost, want in feite zijn
vitamine D2 en D3 gelijk, met dit ver
schil dat D2 een plantaardig product is,
verkregen door ultraviolette bestraling
van ergosterine (z.g. provitamine D2),
welke stof uit gist of andere lagere
plantensoorten geproduceerd wordt, ter
wijl D3 een dierlijk voortbrengsel is,
hetwelk o.a. voorkomt in levertraan,
meer ook verkregen kan worden door
bestraling van 7-dehydrocholesterol
(provitamine D3).
Hoe krijgt men zijn rantsoen?
Noch het tergosterine, noch het 7-de-
hydrocholestrol. worden als zoodanig
door het lichaam opgenomen. Hiervoor
is ultraviolette bestraling noodzakelijk.
In het dagelijksch diëet is de hoeveel
heid vitamine D zoo gering, dat zij niet
voldoet aan de eisoh-en die het lichaam
mag stellen. Men vraagt zich natuurlijk
af, hoe, onder deze omstandigheden de
mensch op natuurlijke wijze aan zijn
rantsoen vitamine D komt. Welnu, in
de huid bevindt zich het provitamiine
D3 7-dehydrocholesterolen de ultra
violette stralen van de zon doen de on
ontbeerlijke vitamine D3 ontstaan, die
dan in het bloed wordt opgenomen.
Echter verhindert de dikke kleeding
van de bewoners der gematigde en
koude streken, dat de zon (wanneer zij
althans schijnt) in voldoende mate haar
werking op de huid kan uitoefenen en
de genoemde chemische reactie bewerk
stelligen en het gevolg is dan helaas
maar al te vaak, dat er een tekort aan
vitamine D komt. waardoor de kalk-
vormmg in het beendergestel onvol
doende is met als gevolg het optreden
van rachitis. Deze ziekte echter, zoo
leen de-praktijk, is gemakkelijk te be
strijden door het toedienen van vitamine
D, zoo noodig toegepast met de z.g.
„stootbehandeling", waarbij de patiënt
een groote dosis van het preparaat in
eens. bijvoorbeeld door intramuculaire
injectie, toegevoegd krijgt. Dat de na
tuur ook zorgt voor hen, die het zon
licht (de groote fabrikant van de D-vi-
tamine) moeten missen, blijkt wel hier
uit, dat Noordelijke landen beschikken
over een product, dat bij uitstele rijk is
aan vitamine D, namelijk levertraan.
Voor zoover zij niet over levertraan be
schikken, kunnen zij zich bedienen van
het Nederlandsche fabrieksproduct, het
welk ais pliarmaceutische specialiteit
in deai handel is, verwerkt in dragées of
chocoladepastilles voor particuliere
consumenten, of in den oorspronkelij-
lcen vloeibaren vorm voor fabrikanten
van voedingsmiddelen.
Vitamine A.
Ook de vitamine A is een product,
dat in groote hoeveelheden door de
onderneming vervaardigd wordt. In te
genstelling met vitamine D. komt vi
tamine A in voldoende mate voor in
het normale dageüjksche diëet (fruit en
groente). Een tekort aan vitamine A
openbaart zich door schemerb 1 indheid
of andere oogaandoeningen. Het hoeft
echter geenszins zoo te zijn, dat sche-
merblindheid altijd een gevolg is van
gebrek aan vitamine A. Ook andere
ooi-zaken kunnen deze oogaandoening
tot gevolg hebben. Evenals vitamine D,
komt vitamine A voor in levertraan.
Tijdens den oorlog, toen het vrijwel on
mogelijk was aan levertraan te komen,
extraheerde men de vitamine uit ossen-
lever, welk procédé echter tc duur is
om rendabel te zijn. Thans bereidt men
hiervoor in de plaats de carotine (pro
vitamine A), welke stof men in ruime
mate vindt in bladgroente en wortel
tjes. Terwijl provitamine D (ergosteri
ne of 7-dehydrocholesterol) niet door
het lichaam wordt omgezet in vitamine
D, wordt het provitamine A (carotine)
wel door de chemische processen in het
lichaam omgezet in vitamine A, zoodat
de carotine dezelfde uitwerking (en
vaak zelfs een betere) heeft, dan de
reeds volledig omgezette vitamine A.
en ook als zoodanig gebruikt wordt
voor het vitamineeren van voedings
middelen (margarine). Meestal worden
voedingsmiddelen veredeld door een,
combinatie van vitamine A en D. Een
regeeringsvoorschrift eischt. dat ook in
het veevoeder vitamine A en D ver
werkt moet zijn.
Op de vraag naar de stijging van
het gebruik van vitamineprepara
ten, deelde de directie tenslotte nog
mede, dat dit sinds 1940 met eenige
honderden procenten is toegeno
men. „Het spreekt vanzelf", zoo
zeide zij, „dat de verklaarbare angst
te weinig vitaminerijk voedsel te
krijgen, de voornaamste rol ge
speeld heeft, om deze enorme stij
ging in het verbruik te bereiken".
Duitschlands economische
ontkrachting
Nieuw Amcrilcaansoli plan.
Bij de Amerikaansche senaatscommissie
voor militaire aangelegenheden is door het
bureau voor buitenlandsche economische
zaken een program voor de verzekering
van de industrieele en economische ont
wapening van Duitschland, volgens de
verklaring van Jalta en het protocol van
Berlijn, ingediend. Volgens dit program
wordt onder meer voorgesteld, het Ruhr-
gebied en het Rijnland tot zones van stra
tegisch belang te verklaren en onder in
ternationaal beheer te plaatsen. Na de
militaire bezetting zou een permanente
burgerlijke commissie op de ontwapening
moeten toezien. De belangrijke industrieele
eigendommen in de betreffende gebieden
zouden door een openbaar internationaal
lichaam beheerd moeten worden. Alle
Duitschers, die tijdens het nazi-regiem
verantwoordelijke posten hebben bezet,
en allen, die zich na 1934 in de betreffen
de gebieden gevestigd hebben, zouden
moeten worden uitgewezen. Alle andere
Duitsche inwoners zouden mogen kiezen:
blijven of vertrekken naar ander Duitsch
gebied. De inwoners, die zouden verkie
zen te blijven, zouden een eed van trouw
aan de besturende autoriteiten van de
U.N.O moeten afleggen. De geïnternatio
naliseerde zone zou betrokken moeten
worden bij douane- en handelsovereen
komsten met de Westelijke mogendheden,
om haar welvaartsmogelijkheden te ver
zekeren. De Veiligheidsraad zou een in
ternationale bestuurscommissie van elf
leden voor de zone van Rijnland en Ruhr-'
gebied moeten benoemen, welke commis
sie samengesteld zou moeten worden uit
vertegenwoordigers van de groote mogend
heden, en ven de niet-Duitsche nabuur-
stat en alsmede een vertegenwoordiger
van het gebied zelf.
Internationale conferentie
in Londen
Te Londen is op het oogenblik een
internationale Radar-conferentie aan
den gang ,die bijeengekomen is op uit-
noodiging van de Britsche regeering,
waardoor de landen zich op de hoogte
kunnen stellen van de ontwikkeling en
toepassingen dezer belangrijke uitvin
ding, die vooral waarde heeft voor de.
navigatie ter zee en in de lucht.
Op de conferentie zijn 22 landen ver
tegenwoordigd, waaronder Spanje en
Italië. De Sovjet-Unie zond geen offi«
cieele afvaardiging, doch enkele waar
nemers. De Nederlandsche delegatie
bestaat uit de heeren P. S. van 't Haaif,
inspecteur-generaal voor de scheep
vaart, Van Anrooy, die het hoofdbe
stuur van P.T.T. vertegenwoordigt en
kapitein ter zee Houtsmuller, namens
de Nederlandsche marine.
De uitvinding van radar gedurende
den oorlog beteekent een enorme ver
hooging van de veiligheid van schepen
en opvarenden. Zooals bekend kunnen
door radar de voor het oog onzichtbare
obstakels in de scheepvaartroute wor
den va tgelegd, hetgeen bijv. bij mist
en ijsgang een enorme verhooging van
de veiligheid beteekent. Behalve met
radar houdt de conferentie zich ook met
andere radiohulpmiddelen voor de na
vigatie bezig, speciaal met het z.g.
decca-systeem, waardoor de positie van
een schip bepaald wordt door meting
van radiogolven, welke van bepaalde
punten worden uitgezonden. Radar is
van het grootste gewicht voor de
scheepvaart over de Noord-Atlantische
route en door het Kanaal.
De conferentie draagt een zuiver in
formatief karakter. Een belangrijk punt
is de vaststelling van golflengten door
de diverse landen te gebruiken, doch
dit zal pas gebeuren op de interna
tionale radioconferentie, welke eind
1947 wordt gehouden.
Nederland zal te zijner tijd over
gaan tot aanschaffing van radar-appa
raten. Binnenkort zal de zaak in studie
worden genomen. Op het moment zijn
een paar Nederlandsche schepen, aie
nog in gebruik zijn bij de Engeische ad
miraliteit, met radar uitgerust. Het
ligt in de bedoeling de „Willem Ba-
rentz", het eerste Nederlandsche schip,
dat ter walvischvaart zal gaan, van
radar te voorzien. Naar de leider der
Nederlandsche delegatie, de heer Van
't Haaff, aan den redacteur van ANP-
Aneta meedeelde, zal ons land de beste
toestellen, die het kan krijgen, aan
schaffen, maar het zal nog geruimen
tijd duren voor ze beschikbaar zijn. De
Engeische apparaten, hoewel van een
ouder type dan de Amerikaansche
geven thans het meest geperfeclïon-
neerde beeld. Ondanks de in den oor
log opgedane ervaring, bevindt radar
zich nog in een experimenteel stadium.
Dat is de reden, dat ons land. hetwelk
zes jaar ten achter is op dit gebied, den
aankoop nog even uitstelt. Radar werkt
nog niet onder alle weersomstandig
heden. Bij zware regen is hei resultaat
negatief.
De Britsche delegatie verklaarde
heden radar van groot belang te ach
ten voor de kustvaart, doch zij is van
meening, dat het gebruik ervan niet
verplicht moet worden gesteld.
Sir Robert Watson Watt, de voorzit
ter der conferentie, zeide te hopen dat
de twee concurreerende, doch elkaar
aanvullende vormen van transport
(scheepvaart en luchtvaart) het èens
zouden worden over een standaard
systeem voor radaruitrusting, zoodat zij
er gezamenlijk profijt van zuilen trek
ken.
Een soepje, dat men in een
paar minuten maakt
Het Voorlichtingsbureau van den Voe
dingsraad deelt mede:
Wat doot u met het vocht, dat u bij
het koken van spinazie, raapstelen of an
dere groente overhoudt?
Waar gebruikt U het aardappelwater
voor, dat bijna altijd overblijft, ook al
kookt u de aardappelen met weinig
water?
En wat gebeurt er met het kleine restje
groente, dat u hebt overgehouden, doch
dat nog niet eens genoeg is voor den
maaltijd van één persoon?
Hebt u hiermede uw middagmaal al
eens uitgebreid, door van deze, in het
bijzonder aan mineralen rijke, ingrediën
ten een voedzame soep te maken voor uw
gezin? Het is vlug genoeg gebeurd.
De groenteresten snijdt men fijn voor
'ulsel, als bouillon gebruikt men groen-
tenat, aardappelwater of water, waarin
bouillonblokje is opgelost en als
bindmiddel vlugkokende gort- of ha
vermout, grïesmeel, een papje van bloem
of een restantje gekookte gort.
Men voegt de bestanddeelen samen,
brengt alles aan den kook en na het op
smaak maken met aroma en kruiden en
eventueel een klontje boter of margarine
is de soep in een paar minuten klaar.
Fijngehakte peterselie geeft er een frisch
kleurtje aan en verhoogt nog de voedings
waarde. De verhoudingen van vocht, vul
sel en bindmiddel kan men aanpassen aan.
de grootte van de restanten, terwijl naar
keuze dikke of dunne soep gekookt wordt.
Een smakelijk gerecht, dat weinig tijd
kost, voedzaam :s en den maaltijd eea
feestelijk aanzien geeft.
