De film moei volkskunst blijven
Consumentencrediet
Zaterdag 2/9 Juni 1MB
Een synthese, die den weg opent naar:
„De Goede Film"
„Heeren van de Philosofie, wij moeten
ons haasten, want het is hoog tyd.
film is eer» feit, een zoo algemeen sociaal
en psychisch zoo diep inwerkend feit ge
worden dat wö graag of niet, ons met
haar moeten inlaten". Aldus spreekt Bcla
Balasz, de Hongaarsche filmtheoreticus, in
zijn boek „De zichtbare mensch" tot de
„hooggeleerde hoeders van de aesthetiek
en kunstwetenschap" als begin van een
ironische verhandeling over de film als
kunstvorm. Deze verhandeling geeft ver
der nog enkele merkwaardige en interes
sante uitspraken, die waard zyn uit de
recente vergetelheid van twintig jaren
wanneer het over de film gaat is twintig
jaren een historie! te worden opgehaald
voor completecring van het beeld dat de
film op dit oogenblik zoowel als maat
schappelijk verschijnsel als kunstvorm
biedt.
Bela Balasz zegt onder meer: „De film
is de volkskunst van deze eeuw. Helaas
niet in den zin dat zij uit den volksgeest
ontstaat, doch dat de volksgeest uit haar
ontstaat. De fantasie en het gevoelslev
van het volk worden in de bioscoop be
vrucht en krijgen daar gestalte. Heeft ooit
een kunst de verbreiding gehad zooals dat
bij de film het geval is? De film heeft in
de fantasie en het gevoelsleven van het
volk der steden de rol overgenomen, die
vroeger door mythen, legenden en sprook
jes gespeeld werd. Het gaat hier niet meer
om een intieme aangelegenheid van lite
raire salons, doch om de volksgezondheid.
De film is een nieuwe kunst, als een
nieuw zintuig en deze komen er niet
dagelijks bij!"
Uit deze eenvoudige, lichtelijk sarcasti
sche woorden van den pleiter voor de op
neming van de film op een waardige
plaats in de erkende aesthetica zijn vele
dingen te concludeeren met betrekking tot
de belangrijkheid der filmkunst in het
dagelijksche leven en tot de beteekenis
van de film in de gedachten van iederen
mensch. Het recht van de film op aan
dacht is urgent geworden niet. dat er
te weinig, menschen zijn die zich met de
film bemoeien of er naar gaan kijken,
doch wel'is er een schromelijk gebrek
aan belangstelling voor de essentie van
de film, voor haar wezen, haar ziel.
I-Ioe dikwijls hoort men niet uitingen
die er op wijzen dat de spreker zich en
kel voor de film interesseert, omdat hij ze
een aardige attractie, een interessant
amusement vindt zelden blijkt dat men
de moeite neemt het ware karakter van
het fenomeen film te ontdekken en te
waardeeren. Een filmcriticus heeft eens
het volgende aphorisme ten beste gegeven:
„De film is een zeer jonge vrouw van edel
karakter, totaal bedorven en van haar
maatschappelijke taak afgehouden door
booze vrienden, die er rijk van worden."
En inderdaad, degene die de moeite
neemt wat verder te kijken, moet wel
op een bepaald moment ontdekken wat een
onmetelijk diepe mijn van geestelijken
rijkdom door oppervlakkige roofbouw on
benut blijft in de filmkunst, die wel haar
suggestieve kracht en attractieve illusies
ziet geëxploiteerd, doch niet den vollen
omvang van haar maatschappelijke en ar
tistieke waarde vermag te verspreiden
door de kortzichtigheid van hen, die dezen
kunstvorm uit louter commercieele over
wegingen hebben tegengehouden op haar
weg naar hoogere ontwikkeling omdat zij
meenden, dat een hooger peil een lager
winstsaldo zou opleveren.
Dit was niet alleen onmaatschappelijk en
kortzichtig, het was vooral volkomen fou
tief geredeneerd. Er bestaat in wezen geen
enkel verband tusschen de waarde van de
film als handelsartikel en haar gestadige
natuurlijke weg naar de hoogste ontwik
keling van haar sociale en artistieke
eigenschappen. Dat men dit niet heeft in
gezien. moet eerlijkheidshalve niet alleen
aan de menschen worden verweten, die in
commercieele relatie tot de film stonden,
maar evenzeer aan hen, die zich in een
overmaat aan hervormingsneigingen en
een gebrek aan begrip voor de ware fout
beijverden om de film in haar bestaande
verschijningsvormen te veroordeelen en te
verwenschen. Zij stuurden aan op een zui
vering. terwijl het in wezen een verlos
sing had moeten zijn, waarover zij zich
druk hadden te maken: De verlossing van
de filmkunst uit den greep van een fataal
misverstand.
Drie pö'ers.
Thans is de situatie anders.
De actiegroepen die zich om de ver
edeling van de film bekommeren en een
groote activiteit aan een groote populari
teit paren, hebben afgerekend met de ver
keerde zienswijze, die het werk van hun
voorgangers eertijds zoo onvruchtbaar
maakte. Zij stellen zich op het standpunt,
dat bij het streven naar een betere film
naar „de goede film in den ruimsten
zin" drie elementen hoofdzaak dienen
te blijven: Ten eerste de kunstwaarde,
ten tweede de maalschapoelijke waarde,
ten derde de suggestieve kracht.
Het derde punt is nieuw, maar even
onmisbaar als de andere twee. De sug
gestieve kracht: dat wil zeggen dat de
film het attractieve karakter dat zij voor
een groot deel van het volk gekregen heeft
moet behouden. De massa moét de goede
film apprecieeren, er door gegrepen wor
den; zij mag in geen geval het ontwikke
lingspad van de goede film zien gaan langs
een afnemende amusementswaarde. Dit
sluit in, dat de handelswaarde van de
film door de actiegroepen onaangetast
blijft. Dit sluit tevens in en dat is vele
malen belangrijker dat de film volks
kunst is en blijft, een grooter actieradius
heeft en houdt dan welke andere kunst
ook en bij een maatschappelijk-opvoedende
werking haar populariteit bij de massa
handhaaft.
De beteekenis van deze synthese, die
een geheel nieuwen weg opent voor de
filmkunst en voor de Nederlandsche film
kunst in het bijzonder, in de maatschappij
van heden is niet gering. Zij is zelfs zoo
groot, dat zij de Nederlandsche filmwereld
die tot nu toe in de ontwikkeling van de
filmkunst een zoo bescheiden rol speelde,
het „Sesam open U" kan verschaffen dat
een achterstand van vijftig jaren kan te
niet doen en haar het praedicaat van pio
nier kan verleenen omdat de vijftig
jaren, die Nederland onbenut liet voorbij
gaan, tenslotte alleen maar een technische
ontwikkeling en een daarmee gepaard
gaande theoretische artistieke oriëntatie
hebben opgeleverd, die door de gesigna
leerde belemmeringen niet voerden tot
een practische artistiek-maatschappelïjke
vervolmaking. Voor Nederland is thans
van belang, dat het er in slaagt de arti
stieke theorie en de technische praktijk te
gaan beheerschen, om zijn maatschappe
lijke filmovertuiging te kunnen verwezen
lijken. Wanneer dat laatste realiteit wordt
zal er niet een Nederlandsche film, maar
een Nederlandsche filmkunst zijn gescha
pen, die zich karakteristiek onderscheidt
en een geheel eigen vormgeving paart aan
een nieuwe, doch in wezen oeroude filmi
sche natuurwet, welke, merkwaardig ge
noeg, nooit eerder werd ontdekt. J. L.
Ontevreden kappers
De maximum-prijzen moeten
verdwijnen.
Het bestuur van de afdeeiing Haarlem
van den Nederlandscnen Kappersbond
zendt ons een uitvoerige beschouwing
over den toestand in dit bedrijf. Wij ont-
leenen er het betoog aan, dat nu wel
door de overheid gezorgd is, dat er een
loonbesluit geldig is, dat redelijke en soci
aal-verantwoorde bepalingen bevat, maar
daarnaast heeft nagelaten te zorgen, dat
de maximum-prijzen voor dit bedrijf gel
dend zoodanig verhoogd zijn dat de werk
gever een behoorlijk bestaan heeft.
Er wordt o.a. gezegd:
Verschillende volkszaken werken met le
bedienden. Het loon daarvoor is bepaald
op f 35 per week. plus provisie van den
omzet, die wij hier gemakshalve buiten
beschouwing zullen laten. Wanneer in een
volkszaak hard en vlug wordt gewerkt,
dan kunnen er per uur maximaal zes
klanten worden geschoren. Wordt nu ver
ondersteld. dat gedurende 50 uur vlot
achtereen wordt gewerkt, hetgeen vrijwel
nooit voorkomt, dan kan zoo'n le kracht
per week f 45 opleveren. Dit personeels
lid kost f 35 plus f 5.25 aan sociale lasten,
dus f 40.25. In het gunstigste geval kan
de patroon dan f 4.75 per week overhou
den, waar-van omzet- en ondernemingsbe
lasting moeten worden betaald, alsook
een deel der exploitatiekosten. Waar moet
de kapperspatroon nu van leven?
In een eerste klas heerenzaak in een
groote plaats mag 65 ct. voor knipper,
worden gevraagd. De arbeidstijd voor
deze behandeling is zeker 35 minuten. Per
week kunnen dan maximaal 85 knipbe-
har.delingen worden gegeven, die f 55.25
opbrengen. Daarvan gaat af aan loon
olus provisie voor een le bediende f 37.76,
de sociale lasten bedragen f 5.66, de kap-
perspatroon moet zich met de resteeren-
de f 11.83 maar zien te redden.
In het damerkappersvak mag in de
volkszaak voor onduleeren 75 ct. worden
berekènd. De tegenwoordige gecompli
ceerde, lange modellen kunnen zeker niet
binnen een uur worden geonduleerd.
Maximum opbrengst per week 50 keer 75 ct.
is f 37.50. Hoe moeten daarvan f 35 loon
en f 5.25 sociale lasten worden betaald.
Over de exploitatiekosten en het inkomen
var. den ondernemer behoeft niet eens te
worden gesproken.
De leiding van den Nederlanaschen
Kappersbond ziet geen enkele noodzaak,
die het rechtvaardigt de maximum prij
zen voor het kappersbëdrijf te handhaven,
maar is er wel van overtuigd, dat daar
door grove onbillijkheden ontstaan en de
vrije ontplooiing van de ondernemers
wordt beknot. Daarom heeft deze organi
satie een actie ingeluid onder het motto:
Weg met het maximum tarief.
Teraardebestelling
luitenant Schriel
De teraardebestelling van luitenant
C. Schriel, een der slachtoffers van de
noodlottige mijnontploffing te Velsen,
zal plaats hebben a.s. Maandag ox> Wes-
terveid, na aankomst van trem la.20 u.
Politié&e
in Indië
gvoepeermgen
Dr. W. G. A. v. d. Sleen schrijft ons
naar aanleiding van de vraag of ten aan
zien van de kwestie Ned.-Indië ook niet
anderen dan Soekarno en Sjahrir zou
kunnen worden onderhandeld:
Tijdens en kort na de Japansche be
zetting vormden zich in Indië een aantal
groepen van personen, die gedachten over
de toekomst van Indië hadden geformu
leerd. In het bestuur vindt men Contro
leurs en Residenten, onderwijzers
leeraren, zakenlui en ook volksraadleden
en leden der rechterlijke macht. Zij
vormden o.a. De Groep, De Progressieve
Groep. Het Verbond IndonesiëNeder
land enz. Daarnaast ontstond De Demo
cratische Bond, waarvan oorspronkelijk
alleen Indonesiërs lid waren, maar die
in eind April een der leden van de Pro
gressieve groep in het bestuur opnam.
Voorzitter van dezen Democratischen
Bond was Mr. Mas Slamet.
Eind April werd voorgesteld een fede
ratie te vormen van de bovengenoemde
politieke groepen, die de volgende punten
als voorwaarde stelden voor samenwer
king:
1. Erkenning van het zelfbeschikkings
recht.
2. Vorming van een democratisch
staatsbestel.
3. Samenwerking vah alle bevolkings
groepen.
4. Vrije meeningsuiting.
5. Vreedzame oplossing van het geschil.
De Democratische bond stelde zijn me
dewerking afhankelijk van de beantwoor
ding van de volgende vier vragen en
kreeg daarop de hier onder vermelde
antwoorden:
a. Is men bereid een eventueel accoord
Van Mook—Sjahrir te aanvaarden?
Antwoord: Ja.
b. Erkent gij een onvoorwaardelijke
zelfbeschikkingsrecht?
Antwoord: Ja, mits een werkelijke vrije
keuze wordt gewaarborgd en afdoende
maatregelen worden genomen tot elimi
natie van fascistische invloeden!
c. Acht men een overgangsperiode
voor het bereiken van zelfstandigheid
noodig, onnoodig of gewenscht?
Antwoord: Binnen het gebruikte woord
bereiken ligt reeds opgesloten dat hier
voor een zekere tijd noodig zal zijn.
d. Is samengaan met Nederland ge
wenscht, desnoods met dwang of alleen
vrijwillig?
Antwoord: Vrijwillig samengaan lijkt
ons de eenige mogelijkheid.
Op deze voorwaarden verklaarden zich
nog andere kleinere groepen, zooals De
Molukkengroep en de Bond van Actie
voor" Nieuw Indonesië te Bangdoeng tot
samenwerking bereid.
aangenomen
(Van onze parlementaire redacteur)
De heer Andrlessen (K.V.P.) kwam met
een drietal amendementen voor den dag.
Alleereerst was er zijn voorstel om ui ge
zinnen met meer dan 4 leden voor elk ge
zinslid boven dit viertal het te verstrekken
crediet niet f 100. maar f 125 te doen zijn.
Met het hieraan ten grondslag gelegen
denkbeeld kon de Minister zich ten volle
vereenigen Zonder hoofdelijke stemming
nam de Kamer het amendement aan, dat
de bewindsman loyaal zal uitvoeren, naar
hij al had verklaard. Eenzelfde gunstig lot
viel ten deel aan het insgelijks door boven
vermelden afgevaardigde ingediende amen
dement ter opening van de mogelijkheid,
dat men ook nog na 31 December e.k. cre-
dietaanvragen kan indienen: voor later re-
patrieerenaen b.v. is dat een billijk te ach
ten regeling.
Heel lang nog is er geredekaveld, naar
aanleiding van 's heeren Andriessen's derde
poging. Hier ging het om iets voor te schrij
ven omtrent geheele of gedeeltelijke vrij
ste Hing van terugbetaling van het ver
strekte crediet in gevallen, waarin zulks
billijk zou zijn. Minister Lieftiuck bracht
zelf een kleine wijziging in de wet. waardoor
in beginsel het beoogde wordt bereikt. Ten
slotte kreeg de heer v. Llcnden (P. v. d. A.)
gedaan, dat er voor bepaalde economische
eenheden (bedrijfstakken) afzonderlijke
districtsraden kunnen worden Ingesteld, die
bij de uitvoering van de regeling een be
langrijke plaats innemen. Onmiddellijk hier
na ging het wetsontwerp er zaonder hoof
delijke stemming door.
A. 1 Lievegoed overleden
Donderdagnacht is te 's-Graven-
hage plotseling overleden de heer A. J.
Lievegoed, een vooraanstaande figuur in
de Nederlandsche journalistiek. De over
ledene werd in 1916 redacteur buitenland
de Nieuwe Rotterdamsche Courant,
in 1917 hoofdredacteur van het dagblad
„De Locomotief" te Semarang en in 1925
Indisch redacteur van de N.R.C. Tijdens
deze werkzaamheid kreeg de heer Lieve
goed een leeropdracht aan de Leidsche
universiteit om daar colleges te geven
over de dagblad wetenschap. In 1934 werd
hij chef van den Regeeringsdienst, uit
welke functie hij met ingang van 1 Janu
ari 1946 wegens het bereiken van den 65-
jarigen leeftijd ontslag vroeg- De over
ledene was Ridder in de orde van Oranje-
Nassau. Ridder in de orde van den Ne-
derlandschen Leeuw en ontving enkele
"nooge buitenlandsche onderscheidingen.
Twee kilo aardappelen
Gedurende de week van 30 Juni t/m 6
Juli zullen op de bonnen ,,253 Aardappe
len" twee K.g. aardappelen verkrijgbaar
zijn. Op de bonnen „753 Aardappelen" is
écn Kilogram aardappelen verkrijgbaar.
De geldigheidsduur van de bonnen 251
en 751 aardappelen is verlengd t/m 6 Juli.
Oude aardappelen kunnen van 1 Juli af
zonder bon worden verkocht.
De Provinciale
Ziekenhuizen
Tijdens de Duitsche iKwetling.
Uit het memorandum van Ged. Staten
van Noord-Holland over den bezeltings-
tijd blijkt, dat ook het personeel van de
Provinciale Ziekenhuizen krachtig heeft
meegewerkt om het kwaad dat de Duit-
schers aanstichtten, zooveel mogelijk te
voorkomen of te beperken.
In het ziekenhuis te Santpoort werden
in 1942 193 Joodsche „patiënten" opgeno
men. waarbij menige totaal onjuiste
krankzinnige verklaring werd a/gegeven.
Het grootste gedeelte der opgenomenen
kon later worden ontslagen en vervolgens
onderduiken. Een klein gedeelte werd bij
razzia's op de evacuatie-afdeelingen dooi
de Duitschers weggehaald, een ander ge
deelte was zonder ontdekt te zijn bij de
bevrijding nog op de afdeelingen aan
wezig. In 1913 werd in het ziekenhuis te
Den Dolder, waar een deel van de in
richting uit Santpoort geëvacueerd was,
een razzia gehouden, waarbij 15 Joden
werden weggevoerd. De overigen, om
streeks 28, werden door het personeel in
de bosschen verborgen gehouden. De ge
neesheer P. v. d. Esch en. de assistent-
geneeskundige A. Haxe werden wegens de
door hun aangenomen houding gearres
teerd, maar na een verblijf van een week
in de gevangenis te Scheveningen in vrij
heid gesteld.
In een uit Santpoort geëvacueerde af
deeiing te Vught werd van 1618 Maart
1943 een razzia gehouden, waarbij 5
Joden werden meegenomen. Het geheele
personeel werd met arrestatie bedreigd.
Deze werd uitgevoerd ten aanzien van
den geneesheer dr. J. H. R. Schaank en de
waarnemend-hoofdverpleegster D. Drayer.
Beiden werden naar het concentratie
kamp te Vught gebracht, waaruit ze res
pectievelijk op 24 Mei en 1 Mei werden
ontslagen. De eerste verpleegster A.
Alberts werd eveneens gearresteerd, doch
na twee dagen vrijgelaten.
De schade die door de Duiischer aan ge
bouwen. park en terreinen van 't zieken
huis te Santpoort is aangericht wordt
geschat op f 250 000.
Bij een op 2 Maart 1944 gehouden razzia
in het ziekenhuis „Duinenbosch" te Bak-
kum werden Joodsche patiënten wegge
haald. De geneesheer A. Haxe werd we
gens zijn verzet bij deze razzia ge
arresteerd, maar op 9 Mei weer uit St.
Michielsgestel vrijgelaten. Bij een razzia
op 21 Jan. 1945 werden de verpleegsters
Monsma en v. d. Zwaag gearresteerd,
doch slechts eenige dagen vastgehouden.
Tijdens de gevechtshandelingen op 4
April 1945 werden op de evacuatie-af-
deeling te "Wamsveld vijf patiënten door
granaatvuur gedood en twee leden van
het personeel gewond. De geneesheer Ten
Raa begaf zich met broeder Nonnekes
tijdens het gevecht naar den bevelvoeren-
den Canadeeschen officier en wist dezen
ervan te overtuigen, dat men met een zie
kenhuis en niet met een militaire stelling
te doen had, zoodat het vuren werd ge
staakt. Op de afdeeiing te Coudewater
moesten patiënten en personeel tijdens de
gevechten, die aan de bevrijding vooraf
gingen, gedurende vier weken onder de
meest primitieve omstandigheden in een
kelder verblijven.
De gebouwen en de terreinen te Bak-
kum liepen een schade op door de Duit
sche bezetting van f 244.200.
Over het ziekenhuis te Medemblik
wordt o.a. het volgende medegedeeld:
Op 20 Januari 1945 werd een groote
razzia gehouden door de „Grenzschutz"
uit Medemblik, daarin bijgestaan door
wel 100 militairen uit Alkmaar, in het
ziekenhuis, waarbij deuren ingeslagen,
vloeren opengezaagd. magazijnen werden
geplunderd (levensmiddelen) en de auto
werd gestolen. Bovendien werden gear
resteerd de heeren Brittijn (boekhouder),
Th. de Bos en G. Hollander (verplegers)
en J. A. Keizer (administratief ambte
naar) en de dames Zr. G. Monsma en Zr.
A. v. d. Zwaag (verpleegsters). Daar een
groot gedeelte van het manlijk oersoneel
(allen onder 40 jaar) ondergedoken was.
hebben Zr. L. Frikkee en Br. G. Jonkman
zich zeer verdienstelijk gemaakt door, on
danks de groote moeilijkheden, de werk
zaamheden in het Ziekenhuis, zoo goed
en zoo kwaad als het ging, voortgang te
doen vinden. 'De gearresteerden werden
na vijf dagen weder vrijgelaten, doch op
14 Februari 1945 werden de heeren P F.
Brittijn. W. Boonstra (verpleger) en R. T.
Oost (klerk) voor verhoor gearresteerd
en, na den aanslag oo Rauter, op 12 Maart
te Amsterdam gefusilleerd.
Nieuwe spoorgids
De Nederlandsche Spoorwegen komen
Maandag 1 Juli met een nieuwe dienst
regeling. Op de trajecten in de omgeving
van Haarlem zijn slechts enkele vroege
treinen veranderd.
A msterdam-Ha arlcm - U1 tg eest wordt
vervroegd (v. 5.28, a 6.35) met aansluiting
op Alkmaar (v. 6.10)-Uitgeest (v. 6.40)-
Amsterdam (a. 7.2G); Amsterdam-IJmui-
den wordt later gesteld (v. 5 43, a 6 30) en
is sneltrein tusschen Haarlem en Velsen-
IJmuiden (Oost)). Reizigers van Bloemc-n-
daal, Santpoort en Driehuis-Westerveld
voor IJmuiden moeten reizen met den
trein die om 6.10 uit Haarlem vertrekt
(alleen op werkdagen). De trein, die om
6.28 uit Haarlem naar Uitgeest vertrekt
wordt 3 minuten vervroegd en is versneld
met aankomst te Uitgeest 7.07. Aansluiting
op Uitgeest-Alkmaar (v. 7.10, a. 7.35).
DE REPATRIEERING.
Het m.s. „Sommelsdijk" is 25 Juni uit
Batavia vetrrokken met 765 repalrieeron-
den aan boord. Vermoedelijk aankomst
in Suez 9 Juli. Het mA „Sibajak" zal 1
Juli omstreeks 10 uur in den morgen te
Rotterdam aankomen, waarna de debar-
katie zoo spoedig mogelijk zal plaats
vinden.
