Wat IJmuiden werd
De „Staalpi!" voor onze Welvaart
Onze sluis in cijfers
werd het door den Stoomtrawler
Woensdae 24 Juli 1D46
Hoogovens en Zusterindustrieën
in vogelvlucht
Waar overdag1 de vuil-gele of witte wolken over het land drijven en waar in den
nacht de iiemel in rossen gloed staat, aan het Westelijk einde van het Noord zee
kanaal, daar staat liet machtige brok industrie niet zijn nevenbedrijven, dat onder
den naam „De Koninklijke Nederlandsche Hoogovens en Staalfabrieken N.V."
een groot gedeelte van de Nederlandsche metaalnijverheid in zich concentreert.
Bijna een kwart eeuw wordt daar uit
het roode erts het doffe ijzer gewonnen
en sinds dien 20sten September 1918 zijn
onitelbare nevenbedrijven verrezen bij de
twee hoogovens, die respectievelijk in
1924 en. 1927 in bedrijf genomen werden.
Zoo kwam zich in 1939 een staalfabriek
aandienen, die thans 400 ton van dit on
ontbeerlijke metaal- per etmaal .produ
ceert; de eigen walserij plet dit staal tot
platen en profielen, alleen al de plaat-
walserij levert 36.000 ton platen per jaar.
De kern van het machtige bedrijf met
zijn bijna 4000 employés wordt gevormd
door de drie hoogovens, waarvan er 2
regelmatig in gebruik zijn. Tezamen pro-
duceeren zij ruim 500 ton ruw ijzer per
dag en wie wel eens gezien heeft, hoe
de kolkende stroom ijzer wordt „afge
tapt" zal dit imponeerende cijfer nauwe-
lijk gelooven, want hij zag slechts een
druppel van de lava, die als uit de on
derwereld kwam aanzwellen.
Zoo stonden de zaken, toen de oorlogs
dreiging door Europa waarde, in het
bange najaar van 1939.
Ook Nederland werd meegesleept in de
draaikolk en menig vaderlander zal een
gedachte aan onze zware industrie door
het hoofd zijn gegaan, toen de Duitschers
ons land beloofden „agrarisch" te zullen
maken.
Roof in 't groot.
De adelaar sloeg zijn klauwen naar
Velsen, hij greep de walsbedrijven die in
hun geheel Oostwaarts werden vervoerd.
Maar 1946 zag de walserij „repatrieeren",
niet heelemaal compleet en niet heelemaal
ongeschonden, maar de schouders kwa
men er onder en thans draait dit moderne
bedrijf weer op volle toeren. Dit waren
voor de hoogovens en zijn „kinderen" niet
de eenige oorlogsgevolgen: bombarde
menten in 1943 legden den watertoren in
puin en vroegen nog al wat slachtoffers
onder de arbeiders.
Maar de donkere wolken trokken op
en voor de hoogovens kwam weer werk
aan den winkel. Langzaam maar zeker
kwam de kolen- en ertsaanvoer op gang,
men durfde zelfs weer te denken aan uit
breiding.
Blik in de toekomst.
Alle krachten worden op dit oogenblik
geconcentreerd op de Walserij-West, en
de daarmee nauw samenhangende opvoe
ring van de staalproductie „Walserij-
West". Deze twee woorden hebben op de
drie vierkante kilometer terrein van de
hoogovens magische kracht. Een ..50-
weken plan" is voor den opbouw hiervan
ongesteld; twee weken zijn voorbij en
reeds teekenen zich de eerst omtrekken
van de nieuwe fabrieksgebouwen af. Ex
pansie, uitbreiding, groei. Drie woorden,
die de hoogovens voor de toekomst teeke
nen. Binnenkort komt de herbouwde,
derde hoogoven in gebruik, de watertoren
steekt zijn 50 meter al weer fier naar
de wolken, over het bedrijf hangt de
spanning van den n ij veren, Nederland-
schen arbeid.
Grondstoffen -en
arbeidersproblemcn
Desgevraagd kon één der leidende
functionnarissen van de miilioenenfabriek
ons meedeelen, dat de kolenaanvoer en
de arbeidersschaarsehte. de. reeds klas
siek geworden, obstakels voor een ideaal
herstel vormen Maar de schepen met erts
komen binnen uit Zweden en Frankrijk,
uit Spanje en Noord-Afrika en zij geven
werk aan de duizenden handen, die teza
men de Nederlandsche metaalindustrie
vert egen woordigen.
De hersens van de groote
machine.
Vierduizend menschen. In welke handen
en in welke hoofden komen de draden
samen, die dit leger doen werken? De
naam van den heer Wenckebach, die in
1924 overleed zal in de kringen van Ne
derlands zware industrie blijven voort
leven als de motor van de IJmuider
hoogovens. Dan is daar de inmiddels
overleden ingenieur G. A. Kessler, die in
1920 de leiding van het bedrijf kreeg. Ir.
A. H. Ingen Housz, ook thans nog in de
topleiding en dr. M. W. Holtrop, die pas
op den 30en April van dit jaar zijn functie
vaarwel zei om een andere in de bank
wereld te aanvaarden.
Op 1 Mei 1946 bestond de directie van
de hoogovens uit ir. Ingen Housz, prof.
J. F. ten Doesschate en den heer P. R.
Bentz v. d. Berg. Moge deze jonge in
dustrie aan de boorden van het Noord
zeekanaal den naam van onze industrie
in binnen- en buitenland hooghouden,
zoowel in de ruwe als in de afgewerkte
producten, zoowel „in het staal" als in
de kunst en het cement.
AmsterdamIJmuiden.
Er tusschen ligt een der hartaders
van Nederland, waar de bloedstroom
duidelijk gevoeld wordt, waar de
schoorsteenen donkere wolken bra
ken. waar des nachts de hemel oranje
gekleurd wordt door de vuren van
den arbeid.
Zeventig jaar geleden werd deze
ader bij onze plaats door de duinen
gegravenlaat ons dit feit herdenken
en om ons heen zien en luisteren
naar de schoorsteenen en de gelui
den, die in die zeventig jaren een
deel van ons leven z;in geworden.
Want het is goed, even stil te staan
bij zoo'n dag.
Voor den bouw van de Noorder-
sluis waren noodig:
250.000 m3. beton (een kubus van
63 x 63 x 63 m.!)
25.000.000 kg. bewapeningsijzer.
20.000 betonplaten.
De deuren wegen elk: 1.200.000 kg.
De bouwkosten bedroegen:
f 20.000.000,—.
De herstelkosten bedroegen
ongeveer: f 1.000.000,
Trawlers in de Visschershaven, in den bloeitijd van IJmuiden. Wanneer
zullen de schepen zich weer aaneenrijen om de kostelijke Noordzeevisch
aan den afslag te brengen.
Slaafsvisschershavenbedrijf
bracht orde in den chaos
Bezichtiging mijnenvegers
Het comité „Onze Marine" reikt aan de
bezoekers van het Lunapark bewijzen uit,
die gelegenheid geven tot het bezichtigen
van in de haven gelegen mijnenvegers.
Deze mijnenvegers kunnen bezichtigd
worden op a.s. Zaterdag en Zondag van
10—12 en van 1517 uur en Maandag van
1619 uur. Elke honderdste bezoeker zal
in de gelegenheid worden gesteld met een
mijnenveger een tocht buitengaats te ma
ken.
VOETBALLENDE WINKELIERS
VERLIEZEN.
De Santhaes, de vereeniging van voet
ballende winkeliers, verloor gisteren van
een elftal van het Rijksbureau van hout
uit Amsterdam met 32.
Een herinnering: het vermaarde Koning Willemshuis, dat onder sloooers*
handen sneuvelde.
„Wij herschiepen onvruchtbaar
water in vruchtbaar land en
onvruchtbaar land in vrucht
baar water."
De naam Joseplius Jitta is onaf
scheidelijk verbonden met de ge
schiedenis van het Noordzeekanaal.
Het was een Josephus Jitta. die be
langrijk werk verrichtte bij den
bouw zoowel als bij het herstel van
de Noordersluis het was een Jose
ph as Jitta, die bij de openings
plechtigheid van het Noordzeeka
naal op 1 November 1876 boven
staande historische woorden sprak
tegen een illuster gezelschap, waar
onder zich Koning Willem in be
vond.
Dat onvruchtbaar land in vruchtbaar
water werd herschapen, waar kan men
dat beter zien dan in IJmuiden, waar
het onvruchtbare duinland van „Holland
op z'n smalst" moest plaats maken voor
sluizen, toeleid ingskanalenbinnen- en
buitenhavens en ook voor de beide ha
vens van het Staatsvisschershavenbe-
drijf, de Visschershaven en de Haring-
haven.
Er was eens een tijd.
Er was eens een tijd dat de Noordzee
van Albions Oostkust tot Nederlands
Westkust vol visch zat. Zelfs dicht on
der de Nederlandsche kust werd schel-
visch gevangen, waar de vangsten thans
beperkt zijn tot plat visch, als schol,
schar, tong enz. Engelsche smacks,
sloepen van Pernis en Middelhamis
visoh'tcn in het gezicht van Neerlar.ds
•blonde duinen die echter van den Hel
der tot de Brielsche Maas een ononder
broken geheel vormden. Den Helder
was in de dagen voordat in deze kust
strook van ongeveer 100 k.m. een twee
de poort kwam, de belangrijkste vis
schershaven.
Toen Amsterdam zijn nieuwe hart
ader had gekregen en de 1500 M. lange
pieren van IJmuiden een veilige reede
vormden, vielen de visschers met hun
zeilschepen maar al te graag de nieuwe
haven binnen wanneer de storm hen er
toe noodzaakte een oppertje te zoeken,
of wanneer er geproviandeerd moest
worden.
Zoo kwamen er dus visschers en zoo
kwam er ook visch in IJmuiden. Van
een geregeld-en handel was echter geen
sprake, want er waren geen visohhan
delaars. Het werd een ruilhandel en een
der belangrijkste ruilmiddelen was.
jenever, waarop vooral de opvarenden
van de Engelsche smacks verzot waren.
Spoedig vestigden zich hier eenige
kooplui, afkomstig uit Egmond en dien
Helder. Er kwamen afslagers, de han
del ontwikkelde zich tot een meer ge
regeld bedrijf, maar de toestand bleef
min of meer chaotisch, vooral door de
concurrentie.
Het bedrijf met al zijn, drama's speel
de zich af op de kade riret ver van de
kleine sluis en zulk een drukte kon er
soms heerschen in deze van elke outil
lage gespeende nieuwe voorhaven van
Amsterdam, dat de scheepvaart er door
belemmerd werd Men moet niet verge
ten, dat het buitentoeleidingskanaal in
die dagen zeer smal was.
Amsterdam begon te mopperen en de
toestand in het particuliere afslagbedrijf
werd langzamerhand van dien aard, dat
ook hiervoor een oplossing gezocht
diende te worden.
Een belangrijke verbetering kwam
tot stand door den aanleg van de Vis
schershaven, die in 1896 in gebruik
werd genomen en later nog belangrijk
werd vergroot. In 1899 ontstond de
Rijksvisehafslag en de bel van den
Rijksvischafslag was tevens de doods
klok van het. bedrijf der particuliere
afslagers, alhoewel er nog eenige jaren
een vinnige concurrentiestrijd heeft ge
woed.
De eerste hal. hal B. werd in 1900 in
gebruik genomen, spoedig volgde hal A.
Beide zijn thans verdwenen; ze weixlen
door bombardementen en bommen in
puin gelegd.
In 1915 kwam een belangrijke ver
grooting va>n de Visschershaven gereed!
en in hetzelfde jaar werd hal C in ge
bruik genomen, in 1938 gevolgd door
hal D. Het bedrijf beschikte van ge
noemd jaar af tot den ondergang des*
beide eerste hallen over een afslag
ruimte van ongeveer 600 M.
Over de huidige situatie hebben we
in ons blad meermalen geschreven, zoo
dot we de nieuwe geschiedenis, de ge
schiedenis van de vernieling gevoege
lijk kunnen laten rusten.
De stoomtrawler
Zijn snelle opkomst dankt IJmuiden
in hoofdzaak aan de komst van de
stoomtrawlers. Engeland was ons voor
gegaan; daar bestond reeds een belang-
ijke stoomtrawlervissoherij toen men't
iri ons land nog deed met zeilvissehers-
vaartuigen. Maar tegelijk met de entree
van het Staatsvïsschershavenbedrijf
kwamen ook de Nederlandsche stoom
trawlers bijna alle tweede-hands in
Engeland aangekocht. Slecht waren ze
klaarblijkelijk niet want vele hebben
nog een halve eeuw -of daarom1-.ent
mee kunnen doen.
De zon van IJmuiden rees snel, ze
rees het hoogst in den eersten wereld
oorlog, ze neigde ter kimme in den
tweeden.
Maar IJmuiden herleeft, door ener
gie en ondernemingszin. Een jaar van
opbouw ligt achter ons. De beschadi
gingen worden hersteld, voor de ver
nielde hallen A en B kwam een nieu
we hal E in de plaats. En in het tijdvak
van 1 Jan. 1945 tot 1 Juni 1946 werd er,
ondanks alle moeilijkheden van lossing
en vervoer, een hoeveelheid van 25 mïl-
lioen kg. visch omgezet, met een op
brengst van 19y2 millioen gulden.
IJmuiden vaart weer. IJmuiden
vischt weer, IJmuiden zal weer bloeien,
zal weer worden de grootste visschers
haven van het vasteland van Europa,
zooals het eens was, voordat de Duit-
sche havens het naar het tweede plan
verwezen.
He>i is goed, even stil te staan bij het
zevenrtig jarig bestaan van het Noord-
zeekanaal. Amsterdam kreeg door
dezen waterweg direct contact met de
wereld en zware, middelzware en
lichte industrieën schoten op in de
lage landen, die het kanaal omzoomen.
Daarom is het feest van vandaag naejt
alleen een herdenking van „het kanaal"
maar ook een terugblik op den groei
van de klompen steen op die terreinen,
van de sluiz.en en de visscherij. kortom
van al die zaken, welke IJmuiden groot
hebben gemaakt Een week vol feest
en vreugde staat voor de deur, laten
wij niet terugzien op het leed, dat was,
maar vooruitblikken op wat komen
gaat en ons verheugen op wait ge
bleven is.
