Een steeds groeiend Gasthuis
Haarlemsche schakers speelden simultaan
Sport in het Kort
Zafewtag 28 September 1946
Wanneer een nieuw gebouw
voor dit Haarlemsche Ziekenhuis?
Het St. "Elisabeths Gasthuis is een I den zoo verzekerde ons een deskun-
eeuwenoude instelling. Aanvankelijk dige dat een nieuw te bouwen zie-
was het op de Botermarkt (St. Gang-
igolfskerkhof) gevestigd, maar in 1576
werd het door een brand, die een groot
deel van de stad in asch legde, ver
nield. In 1578 kreeg het Gasthuis de
beschikking over het Minnebroeder-
klooster, op de plaats waar het nu nog
Igevestigd is, namelijk aan de Gast-huis
vest. Groot Heiligland en Kleine Hout
straat.
Van de oude kloostergebouwen is
niet veel meer over, het voornaamste
restant is de oude kapel. In den loop
der eeuwen is het ziekenhuis herhaal
delijk vergroot. Een der belangrijkste
verbouwingen dateert van 1871, toen
het hoofdgebouw aan de Gasthuisvest
werd gezet. Op den gedenksteen in den
Voorgevel is ook dit jaartal gebeiteld.
De raad stelde toen f 75.000 beschik
baar voor dit hoofdgebouw, waarin op
den beganen grond en op de verdieping
elk 6 zalen werden gemaakt. Dit be
drag geeft wel een indruk van de lage
bouwkosten in dien tijd!
Na 1871 zijn er geregeld nieuwe ver
bouwingen uitgevoerd. In 1895 was er
door de regenten een plan opgemaakt
voor een zeer ingrijpende verbetering
en uitbreiding. Daarmede zou f 200.000
gemoeid zijn geweest, maar de gemeen
teraad vond dit te grootsch van opzet.
Het duurde toen tot 1903 voor de raad
genegen was f 145.000 beschikbaar te
stellen voor een uitbreiding. Toen werd
het nieuwe gedeelte aan het Gjroot Hei
ligland gezet, waaïwoor het nóodig was
de Minnebroedersteeg op te offeren.
In den loop der jaren is vrijwel het
geheele terrein vol gebouwd. Een nadeel
voor een ziekenhuis is, dat ook de tuin
voor een groot deel moest worden op
geofferd.
In de steeds voortdurende vergroo-
tlng en moderniseering van het Gasthuis
is vastgelegd de enorme uitbreiding en
verbetering van het ziekenhuiswezen
die in den loop van de laatste halve
eeuw heeft' plaats gehad. Nog in den
tijd van Dr. B. J. Kouwer (die latex-
professor werd) vallende in de jaren
18871898 was het een vrij groote zeld
zaamheid als iemand in een ziekenhuis
werd opgenomen. De Haarlemsche be
volking was toen wel veel kleiner dan
thans, maar het is toch teekenend, dat
En het Gasthuis toen per jaar niet meer
dan 250 patiënten wei-den opgeno
men met tezamen 8000 verpleegdagen.
Daaruit blijkt, dat er veel bedden lan
gen tiid ongebruikt stonden. In dien tijd
was het Diaconessenhuis (pas in 1887
geopend) nog klein. De Marïastichting
dateei-t pas van 1898. Nu zijn hoewel
het aantal bedden van het Gasthuis
(met inbegrip van het sanatorium in
'Aerdenhout) tot over de 400 is uitge
breid en de gemiddelde verpleegduur
korter is geworden, geregeld alle bed-
den bezet, terwijl er zelfs lange wacht
lijsten voor patiënten zijn!
Plannen voor een nieuwe
behuizing.
Het is steeds een nadeel als een be
staand gebouw vergroot woi-dt. In het
biizonder geldt dit voor een ziekenhuis.
Reeds na den vorigen oorlog rees de
vraag, of het niet beter zou zijn geen
nieuwe bedragen meer beschikbaar te
stellen voor uitbreiding en verbetering
van het Gasthuis, maar over te gaan
tot het stichten van een nieuw gebouw.
In dien tiid wei-d gedacht aan bouw in
Haarlem-Noord. De kosten werden toen
geraamd op f 2.000.000 a f 3.000.000. Er
as toen van afgezien, omdat gemeend
werd. dat nog niet de tijd gekomen was
om de groote kapitalen die in het ge
bouwencomplex waren vastgelegd, op
te offeren.
Voorloopig werd er dus van afgezien.
Het probleem van den noodzakelijk ge-
achten bouw van een geheel nieuw zie
kenhuis was daarmee niet van de baan.
Het kwam iederen keer naar voren als
weer gelden beschikbaar gesteld moesten
worden voor nieuwe verbeteringen en
uitbreidingen.
Ook nu is het niet van de baan.
Een onderzoek heeft uitgewezen, dat
öc tegenwoordige inrichting van de
gebouwen de exploitatie moeilijk en
kostbaar maakt. Vooral is dit van be
lang voor de personeelsbezetting. Een
modern ziekenhuis van dezelfde capaci
teit kan in een andere stad met 100
personeelsleden minder toe. Zoo iets
drukt natuurlijk zeer ernstig op de ex
ploitatiekosten!
Er zijn al eens plannen voor nieuw
bouw gemaakt. Men had toen niet meer
het oog od Haarlem-Noord, maar had
voorkeur voor een terrein aan den kant
van Overveen. In elk geval buiten de
stadsbebouwing. want het. feit. dat het
Gasthuis nu aan een drukken verkeers
weg ligt. wordt ook een nadeel geacht
voor de rust die er moet beerschen.
Maar er is natuurlijk geen denken
Ban in dezen tiid. nu het bouwen zoo
duur is en ook de materialen schaarsch
zijn, een nieuw ziekenhuis te zetten. Op
'dit oogenblik kost de bouw van een
ziekenhuis f 14.000 per bed en waar
Haarlem een inrichting voor 600 bed
den noodig heeft, zou dit beteekenen een
uitgaaf van meer dan 8 millioen gulden.
Bovendien moet daarbij bedacht wor-
kenhuis in 40 jaar moet wox-den afge
schreven. want de ervaring heeft ge-
leei-d, dat de medische wetenschap
zulke snelle vorderingen maakt, dat
men ernstig rekening moet houden met
het feit, dat na $0 jaar een nieuwe huis
vesting noodig wordt.
Natuurlijk-is na 40 jaar zoo'n gebou
wencomplex dan nog wel voor een an
der doel te gebruiken Zoo is het trou
wens nu ook met de gebouwen van het
Gasthuis. Als over jaren (wanneer?)
een nieuw ziekenhuis gebouwd zou
kunnen worden, zou het bestaande ge
bouw voor verschillende andere doelein
den nog uitstekend te gebruiken zijn.
Offensief tegen zwarten
handel heeft succes
Prijspeil is overal
reeds belangrijk gedaald
Het offensief van Prijsbeheersching, C.
C. D. en Economische Recherche tegen
den zwarten handel in de hoofdstad wordt
met onverminderde kracht voortgezet.
Een aantal banketbakkers werd aan de
tand gevoeld en bijna allen gingen op den
bon. Zij namen te veel geld voor het toon
bakken Of verkochten gebak zonder bon
tegen vaak fabelachtige prijzen. Bij één
banketbakker werd de „zwarte" boek
houding gevonden Hieruit bleek, dat hij
in enkele maanden tijd voor 10.000 gulden
aan grondstoffen, vooral vet en boter,
buiten de distributie om had gekocht. Ook
is een aantal paardenslagers geverbali
seerd wier prijzen te hoog waren. Hun
leverancier liet zijn klanten -50 cent per
K.G. bijbetalen boven den gefactureerden
prijs.
Het aantal cafés, dat borrels, koffie,
thee en bier te duur verkocht liep deze
week weer in de tientallen.
In de komende weken zullen honderden
fabrikanten en grossiers overal in het
land een bezoek van de opsporingsambte
naren kunnen verwachten. De intensieve
controle bij de winkeliers leverde diverse
aanwijzingen op.
Tenslotte blijkt, dat niet alleen in Am
sterdam, doch ook elders het prijspeil
belangrijk is gezakt. Vooral in de meubel
en huishoudelijke-artikelenbranche is dit
duidelijk te constateeren.
Spaarbanktegoed verdub
beld in de oorlogsjaren
De Nederlandsche Spaarbank'oond heeft
in Amsterdam zijn eerste algemeene ver
gadering na 1939 gehouden. De bondsvoor
zitter, mr. J. Dutilh, gaf een uitvoerig
overzicht van de wederwaardigheden van
het Nederlandsche spaarbankwezen gedu
rende de oorlogsjaren. Het tegoed van alle
bij den bond aangesloten spaarbanken eind
1939 bedroeg 515 millioen, welk bedrag
eind 1945 was aangegroeid tot 1018 mil
lioen, hetgeen dus practisch neerkomt op
een verdubbeling. Het aantal in omloop
zijnde spaarbankboekjes daarentegen wees
geen verdubbeling aan. Eind 1939 bedroeg
dit 1.362.000 en eind 1945 1.828 000. De stij
ging van het tegoed blijkt derhalve uit het
gemiddeld per boekje ingelegde bedrag,
dat eind 3939 377 en eind 1945 557 be
droeg. De inleg hield dus geen gelijken
tred met de stijging der indexcijfers en
mr. Dutihl liet dit punt gaarne aan econo
men ter bestudeering over.
Kolen voor den tuinbouw
Vervroegde teelt van
kasproducten weer mogelijk
Voor den tuinbouw zullen voor het sei
zoen 19461947 brandstoffen beschikbaar
worden gesteld, waardoor een vervroegde
teelt van kasproducten wordt mogelijk ge
maakt. De toewijzingen zullen worden ver
strekt in den vorm .van Amerikaansche
kolen, gedeeltelijk aangevuld met cokes.
Het ligt in het voornemen nog voor het
einde van dit jaar het grootste gedeelte
van de toegewezen hoeveelheden aan de
bedrijven af te leveren.
Deze maatregel is voor den export van
tuinbouwproducten van beteekenis De
oogst kan over een langere periode wor
den verdeeld, waardoor een opeenhooping
van producten in een korte oogstperiode
wordt voorkomen. Daardoor kan de Neder
landsche tuinbouw zijn producten in het
buitenland aanbieden op een tijdstip, waar
op andere landen deze nog niet beschik
baar hebben. Dit zal ongetwijfeld de afzet
mogelijkheden naar verschillende landen
verbeteren, temeer daar in het buitenland
de omstandigheden in het algemeen niet
zoo geschikt zijn voor de teelt van stook-
producten als in ons land.
Het belang van dit gunstige spreidings
schema blijkt wel, als men bedenkt, dat
in het komende seizoen ons groentensur-
plus, bij het huidige areaal, ruim 150.000
Vleesclirantsoen sileclïts
tijdelijk verhoogd
Nu er een ruim aanbod van slachtvee
is, waartoe het ongunstige weer van den
laatsten tijd heeft bijgedragen, is reeds
enkele malen een extra bon voor vleesch
aangewezen. Hierdoor is de vleeschvoor-
ziening tijdelijk verbeterd. Het vleescli
rantsoen kan evenwel niet blijvend wor
den verhoogd. Zelfs is een tijdelijke ver
laging gedurende de wintermaanden niet
uitgesloten. Door hef aankoopen van but—
tenlandsch vleesch zal de regeering trach
ten het huidige rantsoen, dat gebaseerd i»;
op 400 gram per persoon per twee weken,
op het bestaande peil te handhaven.
ZIEKENFONDSPREMIE VOOR MILITAIREN"
Aan gehuwde nïet-beroepsmllitairen, wier
bezoldiging de 3000 per jaar niet over-
schrijdt, alsmede aan alle gehuwde niet-be-
roeps-miütairen, wier gezinnen kostwinners
vergoeding genieten, zal als tegemoetkoming
voor de kosten, van een vrijwillige verzeke
ring van hun gezin tegen dokters^, zieken- 1
huiskosten e. d_ een bedrag toegekend wonden
van £0.75 per week. Deze maatregel gaat iti
te rekenen van 1 Januari 1946. Ongehuwde
niet-beroepsmilitairen, ale kostwinner of me-
dekostwinner zijn, kunnen eveneens voor
hun verwanten voor een tegemoetkoming in.
aanmerking komen.
Niet-beroepsmilitairen. wier bezoldiging de
£3000 per jaar niet overschrijdt, alsmede
alle niet-beroepsmilitairen, die kostwinners
vergoeding genieten en wier gezin buiten
Nederland verblijft, kunnen eveneens voor
-j 1.1(111! JJU.UUU
ton zal bedragen, waarvan een deel zal ee!^ tegemoetkoming m de kosten van cea
bestaan uit producten onder glas geteeid K^'ige **teve«ekenng m aanmerking
Dit kwantum is ongeveer het overschot
van onze productie na aftrek van het bin-
nenlandsch verbryik en van den export
naar andere landen dan Duitschjand, in
clusief de leveranties aan de Britsche en
Amerikaansche bezettingslegers.
De „Ruys" brengt
2600 militairen naar Indië
Op 12 October vertrekt
ook de Prins Bernhardkapel
Met meer dan 2600 officieren, onder
officieren en manschappen van de 7 De
cember divisie aan boord vertrok gister
avond van de Sumatrakade in Amsterdam
het motorschip „Ruys" naar de tropen.
Zes treinen, vier uit Assen met de jon
gens van het 12 RI. uit de Noordelijke
provinciën, één uit Utrecht met een con
tingent genietroepen en één uit Ede met
een afdeeling van de R-A.T.A. (artillerie)
waren in den loop van den dag binnenge
stroomd. De commandant van de divisie,
de generaal-majoor H. J. A. W. van
Duerst Britt en de chef van den genera-
len staf, luitenant-generaal mr. H. J.
Kruis waren bij het vertrek aanwezig. De
Prins Bernhardkapel stond op de kade en
speelde pittige marschen. De Prins Bern-
Dertig jaar zwemsport
in Heemstede
Het is 6 October 30 jaar geleden, dat da
Heemsteedsche Zwem- en Poloclub „H.P.C."
werd opgericht. Kort na de opening vart de-
zwemvijver „Groenenclaal" besloten de hee-
ren J. Kasper (de eerste voorzitter, thans
eerelid), N. Vos, thans gemeentesecretaris, A.
Talma en J. Kersten de vereeniging t-s
stichten.Beschermheer werd de burgemeester
van Heemstede. Jhr. J. P. W. van Doom,
Spoedig werd overgegaan tot de oprichting
van een damesafdeeling, jvelke In het be
stuur vertegenwoordigd werd door mej. Bj
Viehoff.
In het begin ging hét niet al te best met
het „Prutsersclubje". In 1921 waren er nog
twee leden en een bal, die tijdens een roei
tochtje op het Spaarne verloren ging. Daarna
nam de heer B. J. Moolenaar de leiding en.
H.P.C. ging een goede toekomst tegemoet.
In 1923 werd voor het eerst in de competitie
gespeeld in de derde klas. afd. A, tezamen,
met het IJ en H.V.G.B. Van 1924 tot en met
1930 werd ln de tweede klas gespeeld. Het
zevental dat naar de eerste klas promoveeixio
als ongeslagen kampioen tegen S.V.H.,
GZ.C. en A.Z. bestond uit: B. j. Moolenaar;
H. Leyenaar. A. J. Braam. J. J. Moolenaar;
H. Eldering, J. Kooijman en W. F. Moolenaar.
Nog steeds speelt H.P.C. in de hoogste af
deeling.
Het zwemmen werd niet vergeten. Bekend
zijn de Kilometerwedstrijden waarbij Braam
hardkapel zal op 12 Oct. met de „Volen-a's „Kilometervreter" eer. goeden naam
dam" voor ongeveer een jaar naar Indië
gaan. De jongens van dit corps hebben
daarom speciaal verzocht.
Generaal Van Duerst Rritt zal op 12
October per vliegtuig naar Batavia ver
trekken. Hij zal dan ter begroeting aan
wezig zijn op de reede van Batavia, wan
neer de schepen daar achtereenvolgens
aankomen.
Generaal Kruis is voornemens volgend
jaar eveneens een inspectiereis naar Java
te maken.
Als het laatste troepenschip op Java
zal zijn aangekomen zullen zich daar on
geveer 24.000 Nederlandsche soldaten be>
vinden.
Agenda voor Haarlem
ZATERDAG 28 SEPTEMBER
Stadsschouwburg: Jongenslyceum (Comedia)
20 uur. Rembrandt: Pittsburgh. Palace:
Onzichtbare tegenstanders. Luxor: Melodie
der Liefde. Deze drie 14.00, 16,15. 19.00 en 21.15
Frans Hals: geen voorstellingen. Circus
Saltarino: 14.30 en 20.00 uur.
ZONDAG 29 SEPTEMBER
Agenda als Zaterdag, bovendien: Gem. Con
certgebouw: Boyd Bachman, 20 uur. Frans
Hals: Antarctls, 11.30 uur.
In restaurant
Brinkmann kwamen
Vrijdagavond vele
schakers bijeen, die
deelnamen aan si-
multaan-séances,
uitgeschreven door
den Haarlemschen
Schaakkring. 88
schakers namen
achter de borden
plaats en hun tegen
standers waren
Cortlever, v. Schel-
tinga.of Bouwmees
ter.
De heer J. Lankamp
voorzitter van den
Schaakkring, sprak
een Inleidend woord
waarna de wedstrijd
begon. De zeven
tienjarige Haarlem
mer Bouwmeester
speelde voor 't eerst
een dergelijken
wedstrijd en te be
grijpen is het, <lat
hij voor een zware taak stond. Toch
won hij van de 29 partijen 19, 5 ver
loor hij en 5 partijen eindigden remise.
Scheltinga boekte het beste resultaat. Hij
won 27 partijen en 2 eindigden remise.
Cortlever bleef ook ongeslagen. 25 partijen.
won hij en tegen 5 spelers behaalde hij
remise.
Op de foto ziet men rechts H. Bouw
meester aan zet tegen den jongsten deel
nemer J. K. H. Budde, die tien jaar oud is.
heeft. Altijd behaalde hij den eersten prijs.
3ij het vljf-en-twintig-Jarig bestaan werden,
deze wedstrijden weer in eere hersteld.
Pas na 1932 kreeg het zwemmen de groote
plaats, die het ook thans nog inneemt, vooral
dank zij de bemoeiïngen tot den dag van he
den van den heer Jan van Zadel.
Na den heer B. J. Moolenaar werd de heet*
A. J. J; Verspoor voorzitter, die jarenlang
zijn werklust en kracht aar. de vereeniging
gaf. Thans is de heer A. .7. Braam voorzitter,
die in zijn jonge jaren kampioen van deru
Amstel was en ons land als estafettezwemmeg
in het buitenland vertegenwoordigde.
Eereleden van H.P.C. zijn de heeren; T,
Hasper, J. J. en 3. J. Moolenaar. A. J. J.
Verspoor en Dr. var. Waisem (medisch advi
seur). Leden van verdienste: Mevr. A. Knuyi
—van Laar. H. J. Leyenaar, J, van Zadel en
A. M. I-reerkens Thijssèn.
H.P.C. telt thans ruim 600 leden, het hoog
ste aantal ooit bereikt. Groote aanwas vooral
van de adsplrantenafdeeüng ontstond m den
oorlog. Vele veelbelovende krachten (Jan,
Overveen, Lida Wensing. Wimmy Eyskerj
zullen den naam van H.P.C. hoog houden.
Het jubileum zal gevierd worden met e-.-n
feest voor adspiranten en leden op Zaterdag
5 October :n „Groener.daai". een lustrum-
zwemfeest op 6 October in het Sportfondsen-
bad, waaraan alle vooraanstaande zwem-
mersfsters) deelnemen, een receptie en diner
op 12 October in restaurant „Boekenrode" en
tot slot een waterpolotournooi voor veteranen
in het Sportfondsenbad op 13 October. Verder
wordt een lustrumgedenkboek uitgegeven,
dat verzorgd wordt door het eerelid den heer
J. J. Moolenaar.
Twee bekers voor Wooderson
Sydney Wooderson heeft voor zijti presta
ties ln het afgeloopen athletiekseizoen, zoo
wel de Harvey-beker als de Jackson-beker
ontvangen. Het Britsche comité win de ath-
letiekkampioenschappen voor amateur»
erkent Wooderson hiermee als de beste kam
pioen van dit jaar en de beste Britsctua
winnaar ln de A.A.A. kampioenschappen.
Slechts drie andere Britsche athleten heli-
ben de tropheeën tegelijk ontvangen. Het
waren Lord Burgley in 1930, Roberts in 1937
en Finlay in 1938. De Harvey Cup werd ver
schillende malen aan niet-Engeischc athlete»
toegekend.
VOETBALCLUB BLOEMENDAAL. In
ledenvergadering van de Voetbalclub „Bioe-
mendaal" is het bestuur ais volgt samenge-i
steld: G. Voogd, voorzitter. J. Houwen^
secretaris. A. Jansen, penningmeester, L. H.
Hajema. 2c secretaris. Lindeman. 2e penning-i
meester, C. Peters en W. F. Mommers, coma
missarissen.
OM DEN ST. B AVO-WISSELBEKER. D->
eindstrijd om den St. Bavo-beker tusschea
de R.K. Dam- en Schaakvereeniging „St.
Bavo" en de Haare'.msche Damclub 2 is bij
den stand 9—9 afgebroken. HDC 2 heeft do
beste winstkansen in de afgebroken partij.
DAMCLUB „OOSTERKWARTIER". Op
de jaarvergadering van de damvereeniging
„Het Oosterkwartier" Is het bestuur als volgt
samengesteld: H. Wals. voorzitter, Aebe do
Jong. secretaris, W. Beider, penningmeester,
K. Bakker, 2e voorzitter en A. Douma. com
missaris.
