IJmuider Courant
Onderzoek
De rol der kleine landen
wordt in Londen besproken
Van Mook en Sjahrir confereeren
Het Saargebied volkomen afgesloten
van de rest van Duitschland
Prof. Gerbrandy bestrijdt de politiek
der regeering inzake Indië
61e Jaargang No. 18523
Bureaux: Kennemerlaan 154, Tel. Redactie en
Administratie 5437. - Haarlem: Gr. Houtstraat 93,
Telefoon 10724, Directeur-Hoofdredacteur 15054.
Drukkerij Z. B. Spaarne 12, Tel. 12713, 10132.
Directeur-Hoofdredacteur: Robert Peereboom
KENNEMER EDITIE VAN HAARLEMS DAGBLAD
Vrijdag 3 Januari 1947
Verschijnt dagelijks behalve op Zon- en Feest
dagen. - Abonnementsprijs per week 31 cent; per
kwartaal 4,Franco per post 4.50. - Adver
tentie-tarieven op aanvraag bij de Administratie.
Uitgave van de Stichting Voorlichting te Haarlem
REN Engelsche generaal, Major-General
J. F. C. Fuller, heeft in een boek onder
den titel Bewapening en de Geschiedenis
beweringen geuit, die de Manchester Guar
dian op bedenkelijken toon vermeldt. Vol
gens den generaal wordt niet alleen de ge
schiedenis der menschheid in hooge mate
bepaald door bewapening en door oorlog,
maar stellen zij in dezelfde mate het karak
ter van menschelijke samenleving vast. De
generaal zegt ook dat „van werktuigen en
wapens, mits men de goede soort ontdekt,
de overwinning voor 99 afhangt", het
geen heelemaal niet klopt met de inzichten
van veldmaarschalk Montgomery, die bij
zondere beteekenis hecht aan „het moreel"
der strijdende volken. Overigens verlangt
generaal Fuller terug naar de tijden, waar
in de strijd beperkt werd door zekere er
kende gebruiken. Bedoelt hij dien veldslag
der oude tijden (ik meen bij Crécy, maar
het kan ook die bij Agincourt geweest zijn)
waarin de besteekte en bepluimde aanvoer
ders in hun rijke gewaden zich eerst voor
het front hunner troepen begaven en el
kaar met hoffelijke buigingen begroetten,
waarna de Fransche opperbevelhebber met
een breed gebaar voorstelde, dat de tegen
partij het eerst zou schieten? Misschien wil
hij niet verder terug dan de Napoleontische
veldslagen, met veel cavalerie en in elk
geval zonder landmijnen, tanks, atoom
bommen en vliegtuigen.
Er is niet veel kans op terugkeer naar
beschaafder vormen van oorlogvoering,
zooals de Manchester Guardian dan ook
bedaard opmerkt. Het blad vindt het boek
van den, generaal, nogal provoceerend, of
schoon dat ook zijn nut heeft. Want er is
nu wel vrede, maar de mogelijkheid van
oorlog is een veel voorkomend onderwerp
van gesprek gebleven en wij kunnen de
zaak niet negeeren. Met dat al vindt de
Guardian dit een deprimeerend boek. Zou
den wij karakter en oorzaak van oorlogen
niet eens wetenschappelijk kunnen gaan
onderzoeken? Of de sociale wetenschappen
voldoende ontwikkeld zijn, en gezag genoeg
bezitten om erkenning van hun conclusies
te verwerven, betwijfelt het blad evenwel.
Bij den aanvang van een nieuw jaar, als
wij allen geneigd zijn het op een andere en
betere manier te probeeren, zal zulk een
gedachte veler belangstelling trekken. Zij
is niet nieuw, maar het is goed dat zij
weer eens naar voren komt. Als men de
moeizame pogingen van de U.N.O. aan
schouwt en zich den Volkenbond herinnert
krijgt men den indruk, dat steeds weer ge- I
poogd wordt een geneeswijze te vinden,
zonder dat men de oorzaken en hoedanig
heden van de kwaal met zekerheid heeft
vastgesteld. Merkwaardig is ook het gebrek
aan wetenschappelijke voorlichting om
trent den bijzonderen geestes-staat, voe
rend tot de wildste en meest onbeheerschte
excessen, waarin Duitsche en andere Nazi's
geraakten: een geestes-staat, waarvan niet
met. zekerheid gezegd kan worden, of in
de huidige wereld nog niet velen erdoor
beheerscht worden en of het gevaar niet
bestaat dat hij opnieuw, in eenigen vorm
en onder eènig etiket, zal uitbreken. Daar
mee wil ik dan meteen zeggen, dat bij
wetenschappelijk onderzoek van den oor-
logs-kanker de psychologie in hooge mate
te hulp zou moeten komen. Zij is een jonge
wetenschap, die haar ontdekkingen dus
belangrijk zal moeten uitbreiden en onge
twijfeld haar gevolgtrekkingen in menig
opzicht zal moeten herzien. Maar mag dit
een beletsel zijn voor de psychologen, spe
ciaal voor dé beoefenaars der massa
psychologie, om hun krachten te bundelen
in een onderzoek van de noodlottïgste
kwaal, dié de menscheliike samenleving
teistert? Men zou zeggen dat er alle reden
is voor een initiatief der universiteiten en
van millionnairs die, zooals Rockefeller en
Lord Nuffield, enorme bedragen te hunner
beschikking hebben gesteld om de ontwik
keling van speciale studies te bevorderen
en er de noodige begaafde krachten voor
vrij te maken. Dit is overigens een zaak,
die niet alleen in de studeerkamer maar
ook in de practi.ik des levens uitvoerig on
derzoek zou eischen.
Het geval van generaal Fuller is psycho
logisch niet moeilijk verklaarbaar. Hij wil
meer erkenning voor zi.in militaire beroep
en voelt zich allesbehalve gelukkig bii het
discrediet. waarin oorlogen ziin geraakt
en bij strijdmethodes, die hij zelf bezwaar
lijk kan bewonderen. Hij zou graag de
burgers er buiten houden en weer vechten
geb'ik Nanoleon, zij bet dan met goede
wapens, die hij belangrijker acht dan sol
daten. Maar met dit soort gedachten schiet
de menschheid, die verlost ifril worden van
den oorlog en gaarne zou zien dat alle
generaals overbodig werden, niet op. Zij
hebben voor haar waarlük alleen nut als
provocatie: als een uitdaging om het wer
kelijke vraagstuk aan te pakken. Zal dat
na den Tweeden Wereldoorlog werkelijk
gebeuren, ook in wetenschappelijken zin?
R. P.
Ook Luxemburg eischt
Duitsch grondgebied
Volgens een verklaring van het Fransche
departement van Buitenlandsche Zaken zal
het Groothertogdom Luxemburg van Duitsch-
land een deel van het Moesel-gebiea met de
steden Winden en Bitsburg eischen.
Aan deze mededeeling voegde de Fransche
woordvoerder een verklaring toe over de in
voering van het Fransche monetaire stelsel in
het Saargebied. Deze maatregel is genomen in
afwachting van een mogelijke annexatie-over
eenkomst. De in omloop zijnde Duitsche mar-
ken worden in de Saar ingenomen om te
voorkomen, dat zwarte geldhandelaren groote
hoeveelheden waardelooze Duitsche marken
in dit gebied zullen invoeren, welk geld door
Frankrijk zou moéten worden gehonoreerd
als een annexatie zou plaats hebben.
Sjjaansche Cortesleden
worden zelfstandiger
Sedert de Spaansche cortes in 1942 door
Franco opnieuw werd ingesteld, heeft Fran
co's regeering dezer dagen de grootste op
positie ondervonden
Bij drie gelegenheden waren er tegenstem
mers: 31 tegen de huurwet, 68 tegen de ver
hoogde belasting op consumptie-goederen en
19 tegen het budget zelve
Politieke waarnemers zien hierin volgens
U. P. een groeiende onafhankelijkheid der
gedeputeerden. Het feit dat minder dan de
helft van de afgevaardisden tijdens de stem
ming aa'nwezis was, schijnt ook al op indivi-
dueele afkeuring te wijzen. Sommigen van
deze afgevaardigden waren tijdens de geheele
zitting afwezig, andere verdwenen wanneer
er gestemd moest worden.
Voorbereiding der vredesverdragen
met Duitschland en Oostenrijk
De diplomatieke correspondent van
Reuter verneemt van bevoegde zijde
te Londen, dat het rapport over de
procedure voor de behandeling van
het Duitsche vredesverdrag dat door
de plaatsven'angers der vier minis
ters van Buitenlandsche Zaken, die op
14 Januap in Londen bijeenkomen,
moet worden goedgekeurd, hoofdzake
lijk zal handelen over de rol, die
kleine geallieerde landen bij het
ontwerpen van de uiteindelijke vre
desvoorwaarden zullen spelen.
Voorts zal het rappoi-t van de plaats
vervangers der vier ministers de Duitsche
vredesregeling op een plan brengen, ge
lijk aan dat voor de eerste vijf vredesver
dragen, hetwelk door de conferentie der
groote drie te Moskou in December 1945
bereikt werd. Het voornaamste besluit
op die conferentie was, dat de raad van
ministers van Buitenlandsche Zaken in
feite de eerst vijf vredesverdragen zou
opstellen en dat op de teksten terugge
komen zou worden, nadat deze door de
Parijsche vredesconferentie waren be
handeld.
De plaatsvervangers der vier ministers
.voor Duitschland moeten een rapport
Zaken der vier groote mogendheden aan
de volgende 18 landen Dinsdag een brief
verzonden waarin deze landen worden uit-
genoodigd hun zienswijze kenbaar te ma
ken over de vredesverdragen met Duitsch
land en Oostenrijk: Australië, België, Bra
zilië, Wit-Rusland, Canada, China, Dene
marken, "fjecho-Slowakije, Griekenland,
Voor-Indië, Luxemburg. Nederland, Nieuw
Zeeland, Noorwegen, Zuid-Afrika. Oekra-
ine, Polen en Joego-Slavië. Al deze lan
den, uitgezonderd Denemarken en Luxem
burg, hebben in Juli de Vredesconferentie
te Parijs bijgewoond.
H.M. de Koningin voegt
de daad bij het woord
In Haar radiorede op Oudejaarsavond
heeft de Koningin herinnerd aan het leed
der oorlogsweduwen en haar jonge kinde
ren en tpt allen het verzoek gericht „hart
en huis open te zetten voor deze oorlogs
slachtoffers, om voor hen het gevoel van
verlatenheid weg te hemen."
De daad bij het woord voegende heeft
de Koningin besloten morgen de deuren
van het Paleis op den Dam te Amsterdam
te openen voor een vijftiental Amsterdam-
sche kinderen, slachtoffertjes van den oor
log, die zijn opgenomen door de stichting
kinderhuis „Wees een Zegen" te Amster
dam. Zij zal haar jeugdige gasten zelf ont
vangen. De kinderen zullen worden bege
leid door den directeur der stichting, den
heer J. H. Dijkstra en den voorzitter dr. H.
Peters.
De stichting kinderhuis „Wees een Zegen',v
heeft tehuizen in Amstelveen en Bloemen-
daal en is tijdens den oorlog opgericht voor
oorlogsslachtoffertjes.
Radiorede van Soedirman
één der onderwerpen
deze gang van zaken over het algemeen
voor Duitschland mo,et worden aangehou
den of dat China en enkele Europeesche
geallieerden zooals Polen, België, Neder
land, Denemarken en Tsjecho-Slowakije
mogen meewerkenaan het werk der
groote mogendheden, wanneer dit het
stadium van voorbereiding der feitelijke
ontwerpen heeft bereikt.
Het besluit inzake het aandeel, dat klei
nere mogendheden mogen hebben in het
opstellen van het Duitsche vredesverdrag
zal door de vier ministers van Buitenland
sche Zaken der groote vier, aan de hand
van het rapport van him plaatsvervan
gers, te Moskou genomen worden. Deze
procedure-kwestie- houdt geenszins ver
band met het recht der kleine mogend
heden om hun zienswijzen aan de plaats
vervangers te Londen kenbaar te maken.
Volgens den diplomatieken correspon
dent van de „Daily Telegraph" heeft de
raad van ministers van Buitenlandsche
Dr. van Mook heeft heden verklaard het
waarschijnlijk te achten, dat de gevaarlijk
gespannen militaire atmosfeer op Sumatra
.wvispoedig weer zal opklaren. Gisterenavond
voorbereiden, waarin staat aangegeven of dr. van Mook een bezoek gebracht
- - aan Sjalirir, waarbij zü den huldigen toe
stand volledig bespraken. Naar dr. van
Mook mededeelde had hun onderhoud op
vele punten opheldering gebracht. Dr. van
Mook zoowel als Sjahrir verzekerden, dat
zij niet het voornemen hadden de bestands
overeenkomst te laten varen en beiden
spraken ook den wensch uit. dat de huidige
spanning zoo spoedig mogelijk zou worden
weggenomen.
Dr. van Mook was verder van meening.
dat dit een gunstigen invloed zou hebben
op de meening in het binnenland tegen
den tijd, dat »het ontwerp-accoord van
Linggadjati in het K.N.I.P. (voorloopig re-
publikeinsch parlement) zal worden behan
deld- Zoowel dr. van Mook als Sjahrir ver
wachtten, dat het K.N.I.P. het accoord zal
aanvaarden.
Dr. van Mook verklaarde vérder, dat de
wederopbouw niet eerder kon aanvangen
dan dat de van conflicten vervulde atmos
feer geheel was opgehelderd. Aan den an
deren kant sprak hij echter de meening uit,
dat de huidige gevechten wérden veroor
zaakt doof ongeregelde Indonesische ele
menten, die door Soedirman's onlangs ge
houden radiorede in aanzienlijke mate wa
ren .opgehitst.
Republikeinsche kringen hebben heden
ten aanzien van Jiet onderhoud tusschen
dr. van Mook en Sjahrir verklaard, dat
als gevolg van dit onderhoud de republi
keinsche minister van Defensie, mr. Arnir
Sjarifoedin, hedenochtend uit Batavia naar
Djogja vertrokken is om met den opper
bevelhebber van de T.R.I. luit.-gen. Soe
dirman, diens radiorede 'van 26 December
te bespreken. Men verwacht, dat de re
publikeinsche regeering binnen enkele da
gen een verklaring zal uitgeven om de uit
werking van Soedirman's rede te ver
zachten.
Deze kringen hebben voorts medege
deeld, dat dr. van Mook er gisterenavond
in heeft toegestemd de gebouwen in Bui
tenzorg, welke op 23 December door Ne-
derlandsche militairen waren overgeno
men, weer aan de republikeinen over te
dragen. Ook zullen de republikeinen wor
den hersteld in het burgerlijk bestuur vay
Buitenzorg, hoewel de functies zullen wor
den vervuld door andere personen, dan ten
tijde van het plaats grijpen van de inci
denten in functie waren.
De strijd om Vietnam
Felle gevechten woeden in en om
Hanoi, waar de Fransche troepen
langzaam terrein winnen tegen de
Indo-Chineesche nationalisten.
De Fransche douane en de militaire politie
in het. Saargebied hebben bevel gekregen om
op alle Duitschers te schieten die zouden
trachten het Saargebied binnen te komen of
te verlaten zonder toestemming van de Fran
sche militaire regeering. Het Saargebied is
practisch volkomen van de rest van Duitsch
land afgesloten. Personen van andere natio
naliteit moeten in het bezit zijn van een mili
taire pas of van militaire orders om het Saar
gebied binnen te komen, aldus U. P.
De officieren, die de correspondenten over
deze bevelen inlichtten, weigerden hun na
men voor publicatie te geven na een bevel dat
regelrecht van premier Leon Blum afkomstig
zou zijn en dat aan persoonlijkheden van het
militaire bestuur verbiedt om aan de pers
inlichtingen te verstrekken. De douane houdt
alle verkeer aan. Op den hoofdweg bij het
controlepunt ten Noorden van Homburg wer
den meer dan vijftig Duitschers die trachtten
de zóne binnen te gaan, teruggestuurd. Fran
sche soldaten patrouilleeren voortdurend
langs de grens, met orders om op ieder het
vuur te openen die de grens wil passeeren.
De nieuwe maatregel heeft ten doel te ver
mijden dat Duitschers het Saargebied binnen
trekken om te profiteeren van den verbeter
den toestand in dat gebied en om tevens te
Het Militair dagrapport
uit Indië
Te Medan is het nieuwe jaar ingezet, met
republikeinsch mortiervuur op Nederland-
sche stellingen. De Nederlanders beant
woordden het vuur en brachten hettot
zwijgen zonder zhlf verliezen te lijden. De
republikeinen, die de waterbronnen onder
hun beheer hebben, sloten de waterleiding
af, zoodat de stad Medan thans slechts
door noodmaatregelen van water kan wor
den voorzien.
Een Nederlandsche militaire woordvoer
der heeft meegedeeld, dat te Palembang
op de Moesi-rivier een Nederlandsche boot
beschoten is, waarbij twee Nederlanders
zwaar en twee licht gewond werden.
Te Soerabaja zijn wederom 500 Madoe-
reesche vluchtelingen gearriveerd. Een
Nederlandsche patrouille heeft hier 25
man van de republikeinsche marine van
Nederlandsch gebied verdreven.
In Z.-Celebes zetten Nederlandsche pa
trouilles hun zuiveringsacties voort-
verhinderen dat de mijnwerkers en arbeiders
der staalfabrieken in het Saargebied zich el
ders gaan vestigen.
Reeds een week was de maatregel van
kracht dat Duitschers niet meer dan honderd
Mark uit het Saargebied of er ia mochten
brengen.
Den vijfden Januari begint verder een zorg
vuldig toezicht op alle yerkeer, teneinde het
smokkelen van kolen en voedsel uit het Saar
gebied naar Duitschland te verhinderen De
autoriteiten zeggen dat het wat betreft de
annexatie bij deze maatregelen zal blijven tot
dat de ministers van Buitenlandsche Zaken in
Moskou bijeen zijn gekomen. Zonder toestem
ming der groote vier wordt geen verdere
actie ondernomen.
Een treinbotsing bij Liverpool, veroorzaakt
door den mist, heeft gisteravond vijf dooden en
talrijke gewonden geëischt
Inbrekers hebben uit het gebouw van het
Beheersinstituut te Zaandam de brandkast
gestolen, welke f4000 bevatte.
Volgens een officieelen Nederlandschen
militairen woordvoerder heeft de plaat
selijke commandant der TRI te Padang
het bevel staakt het vuren aan de troe
pen gegeven. Dit bevel was op 29 Decem
ber ingetrokken naar aanleiding van de
radiorede van generaal Soedirmaii van
26 December. De Nederlandsche comman
dant was; hiervan niet op de hoogte ge
steld. De volgende twee dagen werden
besprekingen gehouden, doch deze moes
ten zonder resultaat onderbroken worden.
De republikeinsche bevelhebber deelde den
Nederlandschen commandant mede, dat de
republikeinsche troepen het gebied binnen
de demarcatielijn niet voor 31 December
te 24 uur zouden verlaten. Hierop werd
hem medegedeeld, dat de Nederlanders na
dit uur tegen de republikeinen geweld
zouden gebruiken. Den volgenden dag
werden bij'militaire acties te Medan tus
schen 11 en 16 uur twee Nederlanders
gedood en vijf gewond, terwijl een Chi-
rieesch burger eveneens werd gedood. Vol
gens den republikeinschen burgemeester
van Palembang had de dagorder van Soe
dirman van. 26 December ongunstig resul
taat op den algemeenen toestand en ook
op de houding van den republikeinschen
commandant van Sumatra, generaal Soe-
kardjo. Sinds Nieuwjaarsdag zijn gevech
ten uitgebroken tusschen Nederlandsche
en republikeinsche troepen, terwijl het
contact met de Indonesische leiders ver
broken. is. De Nederlandsche veriiezen be
dragen in totaal 3 dooden, drie zwaar- en
twee lichtgewonden, terwijl ongeveer 80
Indonesiërs gedood en gewond zijn. Uit
Batavia, Bandoeng, Semarang en Soera
baja worden eveneens militaire acties ge
meld.
Grondwetswijziging wordt
plechtig afgekondigd
In Staatsblad g 428 van 2 Januari is op
genomen een publicatie betreffende de
plechtige afkondiging van de vastgestelde
verandering in de Grondwet.
Deze verandering betreft-artikel 192 der
Grondwet, dat aldus zal worden gelezen:
„De dienstplichtigen, niet vallende on
der artikel 191, mogen zonder hunne toe
stemming niet dan.krachtens eene wet naar
Nederlandsch-Indië, Suriname en Curagao
worden gezonden".
Aan de publicatie is het volgen-de ont
leend:
De wet wordt op 14 Januari des middags
.om halfdrie voorgelezen: in Nederland in
een plechtige openbare zitting van den
Hoogen Raad der Nederlanden, van elk
der gerechtshoven en der arrondissements
rechtbanken;
in Nederlandsch-Indië in een plechtige
openbare zitting van het hoogste rechter
lijke college te Batavia;
in Suriname in een plechtige openbare
zitting van het Hof van Justitie;
in Curacao in een plechtige openbare
zitting van het Hof van Justitie.
Verder is bepaald, dat de wet op 14
Januari, om half drie zal worden afgelezen
in Nederland: in iedere gemeente van de
pui of voor de-deur van het huis der ge
meente, in Nederlandsch-Indië van het
paleis te "Batavia van den gouverneur-
generaal en in Suriname en Curagao van
het paleis van den gouverneur.
Canadeesch iniinigratieburcau
heeft het reeds druk
In het gebold van de Canadeesche am
bassade aan de Sophialaan in Den Haag is
een bureau geopend, dat aan personen, die
aan de daarvoor gestelde voorwaarden vol
doen, vergunningen -verleent voor immigratie.
Reeds den eersten dae stond er een rij aspi
rant-immigranten voor het gebouw, waarvan
er velen echter niet aan de normen voldeden
Men moet onder andere een relatie in Canada
opgeven, die ér voor instaat,-dat de landver
huizer voor zichzelf kan zorgen en niet ten
laste van Canada komt.
Op Nieuwjaarsdag heeft de Koningin in den Amsterdamschen Stadsschouwburg de.
traditioneele voorstelling van Vondels Gysbrecht- van Aemstel" bijgewoond. Links
op de foto naast H.M. de Commissaris der Koningin in de provincie Noordholland,
Dr. J. E. baron de Vos van Steentoijk.
De klanten van een kapsalon in Man
chester werden van hun stoelen gereden
door een bus, die de heele kapsalon ver
nielde bij haar entree en een instorting
van het pand veroorzaakte. Wonder boven
wonder waren er slechts enkele licht
gewonden. Ook de passagiers van de bus
kwamen er goed af.
Britsche steun voor onafhankelijken
Joodschen staat?
Volgens United Press heeft een .gezagheb
bend Britsch zegsman te kennen gegeven dat
de Britsche regeering bereid is om de op
richting van een onafhankelijken Joodschen
staat ernstig te overwegen, wanneer de Pa-
lestijnsche conferentie eind van deze maand
opnieuw bijeen komt.
Indien deze verzekering gegeven wordt
aan den voorzitter van het Jewish Agency,
David Ben Gurion, dan wórdt Joodsche deel
neming aan de aanstaande conferentie als
practisch vaststaand beschouwd.
De zegsman voegde aan zijn mededeeling
toe, dat Engeland niet overweegt om een
plan voor de verdeeling van Palestina als
basis van discussie op de conferentie naar
voren te brengen.
Het woord is aan....,
Jcan Jaurès:
De oorlog tegen den oorlog is
de edelste van alle oorlogen.
De Gasperi zoekt crediet
in de Vereenigde Staten
Vandaag zal de Italiaansche premier
Alcide de Gasperi in gezelschap van tien.
deskundigen voor een tiendaagsch bezoek
aan de Vereenigde Staten per vliegtuig uit
Rome vertrekken. De Gasperi ziet deze
missie als de belangrijkste die het na-oor-
logsche Italië tot dusverre te vervullen
had.
Politieke en economische adviseurs in
Italië hechten groote beteekenis aan deze
reis.
Ten eerste is dit het eerste bezoek na
mens de Italiaansche republikeinsche re
geering aan een van de overwinnaars,
anders dan in de rol van verslagen natie
die om mildere vredesvoorwaarden vraagt.
Pietro Nenni noemde het „de eerste groote
stap op den weg naar gelijkheid met de
andere naties".
Ten tweede is dit de eerste groote
poging van de Italiaansche regeering om
groote buitenlandsche credieten te krijgen
minstens honderd millioen dollar om
de Italiaansche' economie op een finan-
cieele ba^is te stellen onafhankelijk van
het weld'adigheidssysteem van de UNRRA
dat thans in Italië ten einde loopt, een ga
ping achterlatend die het land met letter
lijke economische ineenstorting bedreigt
tenzij zulke credieten gevonden worden.
Afwikkeling der leen. en
pachtwet niet Nederland
Naar Un. Press mededeelt is te Washing
ton bekend gemaakt dat in principe over
eenkomst tusschen Nederland en de Ver.
Staten is bereikt ten aanzien van de af
wikkeling der leen- en pachtwetovereen
komst. De overeenkomst wordt momenteel
door de ministeries van Financiën bestu
deerd. Naar verluidt zou de Amerikaansche
regeering zich „zeer soepel" getoond heb
ben.
„Hoe langer hoe verder weg van de Koninklijke rede
van 7 December 1942"
Prof. mr. P. S. Gerbrandy heeft Donderdag
avond voor de radio over beide zenders in
zijn hoedanigheid van voorzitter van het „Na
tionaal Comité Handhaving der Rijkseenheid"
gesproken over: ..Den ernstigen toestand,
waarin wij ons bevinden na en in verband
met het resultaat der debatten in de Tweede
Kamer over Linggadjati".
Aan deze rede is het volgende ontleend:
Het Nationaal Comité wil dat zijn actie wordt
gevoerd met geestelijke wapenen. Ondanks
de beslissing in de Tweede -Kamer blijft het
ons goed recht, om gemotiveerd vol te hou
den, dat onze constitutie door daden der re
geering bedreigd 'en aangetast wordt Wij
hebben het benauwend gevoel; alsof wij reeds
maandenlang ons in een permanente staats
greep bevinden, waarbij tégen het echte
vaderlandsch besef des volks in, een richting
wordt gevolgd en daden worden, gepleegd, die
allerminst de instemming des volks bezitten.
Noodig is het verkrijgen van een politiek
nopens Nederlandsch-Indië, waarachter heel
het volk zich stellen kan en stellen wil. „Het
drama is niet geëindigd door de beslissing
der Tweede Kamer. Ons wacht een reeks van
gebeurtenissen, ontstellend verrassend mis
schien, een reeks van beslissingen ook, die,
al is het laat. tot herziening van het beleid
zullen nopen."
„Er is ongetwijfeld in de Tweede Kamer
een streven openbaar geworden Linggadjati
terug te persen binnen de omheining van de
Grondwet. Professor Romme heeft op zijn
vragen, van welker beantwoording hij zijn
houding afhankelijk stelde, niet een genoeg-
doend antwoord gekregen. Maar zijn door de
meerderheid aanvaarde motie is door de re
geering niet afgewezen Op haar kan elkeen
zich beroepen.
Deze motie-Romme begint met een uit
nemende eerste overweging,'maar de tweede
overweging die het beleid der regeering wil
vastleggen, vertoont een innerlijke tegen
strijdigheid. In één adem wordt gesproken
van het in acht nemen der geldende Grond
wet en het aangaan van een wederzijdsche
verbintenis met de regeering der Republiek
Indonesia. Dit laatste, het aangaan van een
wederzijdsche verbintenis met de Republiek
Indonesia, is in wezen grondwetsverandering.
Het schept uit eigen grondgebied eerst een
staat, die onz§ Grondwet niet kent, en gaat
dan met dien*staat een binding aan. welke
de Grondwet niet toelaat Dit is, als voor
deze wijziging niet vooraf de voorgeschreven
weg wordt gevolgd en dat wil de regeering
juist niet een dubbele schennis der Grond
wet".
De toekomst.
„Wat gaat er, ondanks het streven van
professor Romme, in en met Nederlandsch-
Indië gebeuren als het in de motie omschre
ven beleid voortgang heeft? Men gaat in den
zadel helpen de, in de zonde van het Japan-
sche fascisme ontvangen en in de ongerech
tigheid van terreur geboren, republiek Zij
zal heersehen over de bewoners van Java,
Sumatra en Madoera. Of men die structuur
al camoufleert met een pseudo-grondwette-
lijke gevel, verandert niets aan het feit. dat
men het bestaande Koninkrijk denatureert.
De daad, welke aan deze republiek officieel
macht en gezag gaat verleenen met alle daar
aan verbonden consequenties, wordt niet
grondwettig door in een motie te zeggen, dat
ze grondwettig moet zijn. Men -negeert even
tjes alle groepen en strevingen, die daar
van niets moeten hebben. Men waagt 85 pro
cent der bevolking van Nederlandsch-Indië
aan dit avontuur."
Dr. van Mook.
„Onze Grondwet, aldus vervolgde spreker,
wordt op dit oogenblik gewijzigd niet door
5 millioen. ook niet door 150, ook niet door
67 of 51 Nederlanders, maar in werkelijkheid
door één Nederlander. Die eene Nederlan
der is Hubertus Johannes van Mook, die mis
schien ipeent dat het zoo moe,t, maar in wien6
hart zeker onze constitutie, die ons nog dier
baar is. niet leeft
Er wordt in de laatste dagen rnet veel
woorden en begrippen gesold. Maar waarmee
het ergst gesold is. dat is met de radio-rede
van H. M. de Koningin, uitgesproken on 7
December 1942.
Aan dit staatsstuk is onder andere vooraf
gegaan een voorstel van dr Van Mook, het
welk neerkwam op het presenteeren van een
groote verandering van de structuur des
Koninkrijks in vrij concrete vormen. Noch
tans handhaafde dat ontwerp de eenheid des
rijks.
Maar het kabinet stelde dit voorstel-Van
Mook terzijde. Het overwoog dat wij niet het
recht hadden in een tijd, dat bijna alle rijks
organen waren verlamd, op ons gezag een
nieuw statuut van het Koninkrijk aan de
openbaarheid over te geven. Daarom beperk
ten wij ons opzettelijk tot de radio-rede van
7 December 1942. die in gereserveerden vorm
perspectieven opende, maar de concrete staats
vormen volledig ter beslissing liet aan de
bestaande rijksorganen.
Thans wil men het rijk verdeelen door een
contract met een pseudo-republiek aan te
gaan Men verdedigt die verdeèling met een
beroep op de Koninklijke radio-rede, die nota
bene doelbewuster die eenheid stelde dan een
terzijde gesteld plan van dr. Van Mook van
1942. dat de rijkscenheid ook principieel hand
haafde. Dit is wel zeldzaam misleidend. Wij
hielden zoo streng vast aan de Koninklijke
rede en aan haar alleen. Omdat die rede zoo
zuiver den weg bepaalde waarlangs de groote
staatshervorming moest loopen. Men dacht
aan een staatsorganisatie waarin ook in Ne
derlandsch-Indië de volken en groepen hun
eigen zaken behartigen. Toch ook zoodanig,
dat een gezond nationaliteitsgevoel dienstbaar
gemaakt werd aan den opbouw van den staat.
Ik ben overtuigd, dat achter dit ideaal het
geheele Nederlandsche volk staat, dat daar
het aanknoopingspunt voor een echte natio
nale politiek ligt.
Het verschil begint pas als het gaat over
den weg, die daarheen leidt. De weg, door de
twee laatste kabinetten, ook door het huidige,
onder voorgaan van dr. Van Mook bewan
deld, voert hoe langer hoe verder weg van
het pad der Koninklijke rede van 1942
Onzen gezant van Franco wegroepen en
Soekarno tot heerschappij brengen, wie snapt
van dat beleid nog iets?
Daar roept een eerdere, belangrijker taak,"
zoo besloot prof. Gerbrandy zijn radio-toe
spraak. „Banditisme, plundering en crimi
naliteit op Java en Sumatra steken den kop
op en groeien. Ja, heel iets anders groeit,
dat wat u zoo goed kent uit de bezetting: de
benauwenis der ziel voor de macht, die geen
recht kent, de doodelijke vrees voor de ter
reur. De angst voor de republiek giert door
de stejJen en dorpen van Java en Sumatra.
Meer dan hier onder de bezetting neigen de
zwakken tot zwichten
Bevrijding van die benauwenis, dèt is onze
eerste taak."
Weerbericht
OPNIEUW INTREDENDE VORST
Verwachting, medegedeeld door het
K.N.MX te De Bilt, geldig van Vrijdag*
avond tot Zaterdagavond:
Invallende en daarna Langzaam toene
mende vorst. Matige, later tijdelijk
krachtige wind tusschen Zuid en Oost.
Overdrijvende wolkenvelden. Geen
sneeuw van beteekenis.
Het krachtige Russische hoogedrukge-
bied breidde zich, ondanks de grooté
depressie-activiteit op den AMantischen
Oceaan, steeds verder In Zuidwestelijke
richting over het Oostzeegebied, Scandi
navië, Duitschlanid en het Noordzeege
bied uit. liet is hierdoor te venvachten,
dat de vorst, welke reeds enkele dagen
geleden juist over het Noordoosten van
ons land doordrong, zich thans van het
Noordoosten naar het Zuidwesten over
het land zal uitbreiden en later langzaam
in beteekenis zal toenemen.
EENHEID VOOR BERLIJN GEVRAAGD.
De Berlynsche gemeenteraad heeft een
stemmig een resolutie aanvaard, waarin aan
de geallieerde kommandantura wordt ver
zocht, de verdeeling van Berlijn in vier zónes
ongedaan te maken en de stad wederom een
territoriale eenheid te doen worden, aldus
meldt de Britsche nieuwsdienst in Duitsch
land. De resolutie werd ingediend door Franz
Neumann, den leider van de sociaal-democra
tische partij te Berlijn, die de meerderheid
heeft in den raad.