C
Afscheid van
Ramadiers gevraagd
De Robaver levert critiek
op regeeringsmaatregelen
De radio geeft;
Panda en de Meesterdief
J
Wereldnieuws
Zaterdag 15 Februari 1947
IN DE WERELDPOLITIEK:
Paul Ramadier. de socialistische minister- I niet meer een landstreek, doch de hee'.e we-
president van Frankrijk, heeft zich op een reld slagveld zal zijn. Daarom is het te be-
ongewoon-o.ntimistische wijze geuit over de
„stemming in de wereldpolitiek". Hij zeide
tegen een correspondent van United Press
dat de verstandhouding tusschen de groote
mogendheden sinds het fcinde van den oorlog
nog nooit zoo goed is geweest als thans en
hij voegde er aan toe, dat de toenadering
tusschen Oost en West steeds duidelijker aan
den dag treedt, Jammer genoeg heeft hij na
gelaten, de argumenten te noemen die hem
tot deze bemoedigende uiting aanleiding ga
ven, doch ook zonder dat gelooven wij hem
maar al te graag. Alles, wat in deze donkere
dagen donker door materieele en geeste
lijke nooden hetleven lichter en de zor
gen kleiner kan maken, is van harte welkom.
Waarom zou men twijfelen aan wat Ramadier
zegt, wanneer men, zooals dikwijls gebeurt,
een gretig geloof schenkt aan allerlei gelegen
heidsprofeten, die dikwijls evenzeer zonder
argumenten de grootste rampen voorspellen?
Wat Ramadier zegt, hopen en hoopten vele
•menschen. Zij nemen telkens weer met wre
vel kennis van het dagelijksche bericht over
meeningsverschil hier en vijandelijkheden
daar. Zij moeten dit nieuws van Ramadier
naarstig verder vertellen, want als er maar
genoeg geruchten over een vriendelijke ver
houding tusschen de groote machten de ronde
doen. kan die vriendelijke verhouding on
mogelijk uitblijven. Het is eenvoudig een
kwestie van oorzaak en gevolg; kent men het
gulden woord niet meer, dat zegt: Geloof kan
bergen verzetten? Het is alsof de menschheid
telkens opnieuw weer onder influisteringen
van booze geesten de vaststaande waarheden
van het leven vergeet Zij hoopt op allerlei
en vergeet er tegelijkertijd aan te gelooven.
Paul Ramadier is een man, die in zijn korte
loopbaan als leider der Fransche regeering
nog niet veel kans heeft gehad, te bewijzen
dat hij de problemen van zijn land aan kan
of den weg weet'om uit den chaos te raken.
Maar hij is een optimist dat is een compli
ment. waarvan de waarde voor een politicus
niet hoog genoeg kan worden aangeslagen.
Optimisme is een soort tooverkracht. Daar
mede zijn al heel wat onoplosbaar lijkende
vraagstukken ontward en hemelhooge hinder
nissen gesloopt. „Als de vijand hier mocht
komen, zullen wij hem terugslaan", riep
Churchill tijdens een Lagerhuiszitting in de
crisis van 1940. Later bekende hij, er in ge
dachten aan te hebben toegevoegd: „Met leege
whiskeyflesschen zullen wij hem terugslaan,
want iets anders hebben wij niet". Maar zijn
optimisme naar buiten werkte aanstekelijk en
Engeland sloeg den vijand niet alleen terug,
het versloeg hem glansrijk.
Het is wel eens noodig, een ontmoedigend
feit in de ontwikkeling der dingen koelbloedig
vast te stellen en te noemen, om het gevaar
te ontgaan dat men de situatie verkeerd be
grijpt. Doch dat ontmoedigende feit is meestal
omgeven door een krans van nog deprimec-
render bijkomstigheden, en dan ligt het er
maar aan of het een optimist of een pessimist
is. aan wien de taak wordt toebedeeld om het
feit te signaleeren: De optimist zal die bij
komstigheden weglaten, de pessimist zal ze
nog wat aandikken. En beiden zal men niet
van leugens kunnen betichten. Maar de eene
zal. misschien een nederlaag en de andere een
overwinning veroorzaken.
Er wordt wel eens over oorlogsophitsers
gesproken dat zijn dan de menschen, die
een oorlog willen uitlokken om er zelf beter
van te worden. Het is niet duidelijk, hoe een
mensch van gen toekomstigen oorlog beter
zou kunnen wbrden, nu niet meer de legers
doch de volken met vrouwen en kinderen in.
cluis, tegenover elkaar zullen 6taan en nu
slagveld zal zijn.
vijfelen, of er in werkelijkheid nog oorlogs
ophitsers bestaan: Het is waarschijnlijker dat
men hiermede de pessimisten bedoelt. Dc
Russen gebruiken het woord nogal eens in
hun pogingen om de Westelijke bewindslieden
te beschuldigen voor bepaalde verschillen van
opvatting. Misschien bedoelen zij ook alleen
maar „pessimisten"? Dan zouden wij de Rus
sen lotnutoe op een afschuwelijke wijze heb
ben misverstaan, want- dan zouden wij hen
moeten gaan prijzen om hun wijs inzicht,
Daar komt nog wat Einders bij: Als de Russen
alleen maar pessimisten bedoelen, beteekent
dat, dat zij zelf optimisten zijn. Is er dan nog
een kans op oorlog? Men zou bijna zeggen,
dat hiermede alle misverstanden uit den weg
zijn geruimd en dat er geen enkele reden is
om nog langer bezorgd te zijn voor de poli
tieke toekomst der wereld.
Maar, zegt iemand, de Ruvssen bedoelen het
zoo niet en ze zijn niet optimistisch. Hoe kan
die iemand dat «weten? Hij kent den Russi-
schen mensch niet en heeft het alleen maar
van hooren zeggen. Daarom: die iemand moet
wat optimistischer zien te worden: Paul Ra
madier heeft het' voorbeeld gegeven. Laat de
wereld spoedig enkel nog maar Ramadiers
lellen, Dan zijn we uit de nesten. J. L
Geen nieuwe inschrijving
voor consumentencrediet
De ministers van Financiën en Sociale
Zaken hebben medegedeeld, dat de in
schrijving voor het consumentencrediet
niet opnieuw zal worden opengesteld.
Aangezien bij de tijdelijke verhooging
van den kinderbijslag in zekeren zin het
zelfde doel voor oogen heeft gestaan als
bij de totstandkoming van de wet op het
consumentencrediet, namelijk de bestaan
de spanning tusschen loonen en prijzen te
verminderen, hebben de ministers van Fi
nanciën en van Sociale Zaken overeen
komstig het advies van den Centralen
Raad voor het Consumentencrediet, be
sloten dat bedoelde verhooging niet in
aanmerking gebracht zal behoeven te
worden bij de bepaling van de financieele
draagkracht van hen, aan wie consumen
tencrediet verleend is. De tijdelijke ver
hooging van den kinderbijslag zal derhalve
geen wijziging van de verplichting tot af
betaling van het consumentencrediet tot
gevolg hebben.
Gedeputeerde Staten van Gelderland
Utrecht hebben overeenstemming bereikt over
een grenswijziging van Gelderland en Utrecht
wegens de ophanden zijnde annexatie door
Utrecht van Geldersch Veenendaal. en van ge
deelten van Lde, Renswoude en Rhenen.
Italië wil meespreken
Vooral om economische
redenen
De Italiaansche regeering heeft verzocht
deel te moge» nemen aan de opstelling
van het vredesverdrag met Duitschland,
aangezien „het nieuwe, democratische Ita
lië" het recht moet hebben, bij te dragen
tot de regeling van den vrede in Europa.
Dè woordvoerder van het Italiaansche mi
nisterie van Buitenlandsche Zaken, die dit
meedeelde, voegde er aan toe, dat Italië
van October 1943 af, tegen Duitschland oor
log heeft gevoerd.
Een woordvoerder van het Italiaansche
ministerie van Buitenlandsche Zaken heeft
verklaard, dat Italië om juridische poli
tieke, moreele en economische redenen het
recht meent te hebben op medezeggenschap
bij het opstellen van het vredesverdrag
met Duitschland. De Duitsche markt is al
tijd de voornaamste markt van Italië's bui-
tenlandschen handel geweest. In normale
tijden importeerde Italië tot 60% van den
Duitschen export- Import van Duitsche
steenkolen, aldus deze woordvoerder, is
voor Italië een levensbelang en heeft een
belangrijken invloed op de economische en
sociale stabiliteit van het land. Daarom
wenscht Italië spoedig herstel van de Duit-
sohe economie, Italië verwacht, dat de ge
allieerden zijn verzoek zullen inwilligen,
daar dit de eerste erkenning van Italië's
nieuw verworven onafhankelijkheid op het
gebied van buitenlandsche aangelegenhe
den zou zijn. De woordvoerder van het mi
nisterie wees er op, dat Oostenrijk, hoewel
het nooit mede heeft gestreden, zeggen
schap heeft gehad bij de opstelling van het
vredesverdrag met Italië.
HILVERSUM I, 301.S M.
13.00 Nieuws. 10.15 Buffalo Bill. 15.45 Neder
landers in Duitschland. 20.00 Nieuws. 20.05 Weer-
overzïcht. 20.08 De gewone man. 20.15 Wie weet
boe deze plaat heet. 20.30 Lichtbaken. 21.00
L' éduction manquée. 21.45 Muzikale tombola.
22.45 Avondgebed. 23.00 Nieuws. 23.15 Kath.
nieuws. 23.30 Gram muziek.
HILVERSUM II, 415.5 M„ 218 M. en 1875 M.
19.00 Piano-recital. 19.30 Rijpere Jeugd. 19.45
Bijbelvertelling. 20.00 Nieuws. 20.05 Dingen van
den dag. 20.15 Oké. 21.30 Soicalistisch commen
taar. 21.45 Jan Corduwener. 22.15 De kakatoe.
22.45 Orgelspel. 23.00 Nieuws. 23.15 Hobby-hoek.
23.30 Sport van den dag.
ZONDAG
HILVERSUM I, 301.5 M.
8.00 Nieuws. 8.15 Hoogmis. 9.30 Nieuws. 9.45
Kerkorgel. 10.15 Gewijde muziek. 19.45 Gerefor
meerde kerkdienst. 12.15 Boekbespreking. 12,20
Lunchconcert. 13.30 Apologie. 13.45 Chopin. 14,00
Moderne Fransche kamermuziek. 15.45 Opera en
operette fragmenten. 16.20 De taak van den boer.
16.30 Ziekenlof. 17.00 Doopsgezinde kerkdienst.
18.30 Voor de strijdkrachten. 19.00 Nieuws en
Sport. 19.15 Kent Gij Uw Bijbel? 19.30 Nieuws en
Sport. 20.00 Actualiteiten en gewone man. 20.15
Kamerkoor. 20.45 Vastenavondviering. 21,15 Luis
terspel „Een klein relsopor.thoud". 22.00 Nieuws
en Avondgebed. 22.35 Haydnconcert. 23.30 Klari
netconcert van Mozart.
HILVERSUM II, 415.5 M.j 218 M. en 1875 M.
S.00 Nieuws. 8.15 Platen. 8.30 Voor het platte
land. 8.45 Zondacmorgenmelodieën. 9.15 Geeste
lijk leven. 9.30 Platen op verzoek. 10.00 Zondags
halfuur. 10.30 Ned. Herv. Kerkdienst. 12.00
Engelsche concertmuziek. 12.30 Zondagclub. 12.40
Dameskoor. 13.00 Nieuws. 13.15 Mijn lievelings
melodie. 13.50 Spoorwegen spreken. 14.05 Boek
bespreking. 14.30 Muziek-mozaïek. 15.05 Film
praatje. 15.30 Thé-dansant. 16.30 Voor de vrouw.
16.40 Sport. 17,00 Gedicht. 17.10 Gesprekken met
luisteraars. 17.30 Oome Keesje. 18.00 Nieuws en
Sport, 18,30 Melodie der verte. 19.00 Radlolympus,
19.30 Cabaret. 20.00 Nieuws en Actualiteiten.
20.15 „Fidelio" opera van Van Beethoven. 21.45
Luisterspel naar Dickens. 22.20 „Van drie- en
vier kwartsmaat", 23.00 Nieuws. 23.15 Platen.
We kunnen hier niet treden in een uitvoe
rige bespreking van het thans verschenen
jaarverslag over 1946 van de Robaver. waar
mede deze instelling haar reputatie hand
haaft dat zij vah de groote banken en groote
ondernemingen haar jaarverslag het eerst
gereed heeft. Toch moge hier worden ver
meld dat de Robaver een goed jaar achter
den rug heeft, in zooverre dat haar bruto
winst van 19 mïllioen tot 241/* millioen is
gestegen en het dividend, ondanks de met 3
millioen gestegen onkosten en een onttrek
king van 7.4 millioen voor belastingen, van
4 tot 5 kon worden verhoogd.
De ontwikkeling van het bankbedrijf houdt
uiteraard ten nauwste verband met de mate
waarin het Nederlandsche bedrijfsleven zich
kan herstellen en vooreerst i.n nog haast
sterkere mate met de regeeringsmaatregelen,
welke uit de geldsaneering en haar bemoeie
nissen met het bedrijfsleven voortvloeien.
Het feit dat de Debiteurenrekening van 80
illioen tot 105 millioen gestegen is, wijst
op een lichte toeneming van -de vraag naar
handelserediet, welke in den loop van 1947
ongetwijfeld verder zal stijgen, vooral wan
neer de aanhangige Vermogensheffing wordt
doorgevoerd, waartegen de directie van de
Robaver zich overigens in scherpe bewoor
dingen keert, omdat zij volgens haar het
noodlotlg effect zal hebben dat voor toekom
stige initiatieven de middelen voor geruimen
tijd zullen ontbreken. De directie houdt trou
wens een fel betoog tegen de maatregelen der
regeering, welke met de geldsaneering ver
band houden en die volgens haar een geheel
op theorie gêbaseerd samenstel van voor
schriften vormen, waaruit zelfs de expert
niet meer wijs kan worden.
Het aangiftebiljet voor de V.A.B. is daar
van wel een voorbeeld en heeft een Haagsche
bankiersfirma er reeds toe gebracht een drin
gend verzoek om vereenvoudiging tot den
minister te richten, die naar de meening van
vele betrokkenen bezig is een steeds grooter
deel van de nog in ons land aanwezige werk
willigheid voor min of meer improductieve
doeleinden te gebruiken en een voor het be
drijfsleven nuttige en onontbeerlijke catego
rie werkers, de accountants en de belasting
consulenten. tot radeloosheid, te brengen.
De Amsterdamsche beurs, die sinds eenigen
tijd vast was voor bankaandeelen, reageerde
op de verschijning van het verslag der Roba
ver met wat zwakkere markten, waarbij zoo
wel voor obligaties als aandeelen de omzet
ten zijn teruggeloopen.
Bepaalde redenen zijn hiervoor niet aan te
wijzen. Hoewel aan den eenen kant de econo
mische bedrijvigheid in ons land toeneemt,
blijkens het stijgend aantal geëmployeerde
werkkrachten en de stijging der omzetten,
was het cijfer van den export voor de maand
Januari in vergelijking met December een
teleurstelling, omdat het van 128 millioen
tot 108 millioen is teruggegaan. Wij hebben
er echter vroeger al eens op gewezen dat de
cijfers voor November en December van het
vorige jaar in sterke mate worden beïnvloed
door den export van aardappelen en de te
ruggang van het exportcijfer voor Januari is
dan ook uitsluitend aan den verminderden
aardappehiïtvoer van 24.6 millioen tot
3.3 millioen te wijten.
Hoewel wij ten aanzien van den Neder-
landschen export allerminst een oppervlakkig
optimisme willen suggereeren, mag er toch
op worden gewezen dat de uitvoer van onzen
industrieelen sector langzaam stijgende is,
zoodat mr. P. Blaisse. hoofd van de afd. Plan
ning van het ministerie van Economische
Zaken voor 1947 een export van 8D0 k 900
millioen industrieele producten niet uitgeslo
ten achl'4 waarmede dan nagenoeg het dubbele
zou zijn bereikt van het cijfer voor 1946 (402
millioen). Maar zelfs wanneer de totale ex
port in het loopende jaar tot l'/a milliard
zou kunnen' worden opgevoerd, blijft er bij
een import van 21/ü k 3 milliard, nog een
tekort van 1 k f P/s milliard op dé Neder
landsche handelsbalans, dat naar raming tot
ten hoogste 600 millioen door inkomsten uit
beleggingen, scheepvaart, diensten, enzoo-
voort kan worden gedekt, wat dus wil zeggen
dat wij In 1947 een verder beroep op buiten
lo ndsch erediet en/of ons bezit aan buiten
landsche waarden zullen moeten doen.
De moeilijkheden, welke hieruit, niet het
minst ook voor de regeering, ontstaan, wor
den te grooter, nu het herstel van orde en
rust in Nederlandsch-lndië opnieuw ver
traagd schijnt te worden, tengevolge waarvan
onze Nederlandsche bedrijven daar niet aan
den slag kunnen en de Nederlandsch-Indische
export van weinig beteekenis blijft, en aan
den anderen kant door het „moederland"
steeds nieuwe credieien moeten worden ver
leend of gegarandeerd (Australië).
De Deli Maatschappij (tabak) rapporteert
een schade van ettelijke millioenen. maar
meent dat haar kapitaal nog intact is, hoe
wel zij over de laatste jaren de definitieve
gegevens mist, evenals de Javasche Cultuur
(suiker), wier laatste cijfers van begin Maart
1942 dateeren,
Het is duidelijk dat onder deze omstandig
heden voor de Indische waarden geen ho
roscoop kan worden getrokken en de onzeker
heid inzake Indië ook voor het economisch
herstel van Nederland een ernstige belem
mering blijft.
Oproep tot volledigen oorlog
in Palestina
De Palestijnsche extremistender Irgun
Zwai Leumi-organisatie hebben volgens
Un. Press per radio de geheele Palestijn-
sche jeugd opgewekt om een volledigen
oorlog te beginnen teneinde te verhinderen
dat Engeland van Palestina „een Joodsch
ghetto" maakt.
Op hetzelfde tijdstip dat deze oproep per
radio verspreid word, ontvoerden de stoot
troepen van het Joodsche ,;Hagana" leger
een lid van de „zwarte ploeg" der Irgun,
in Rehovoth ten zuidwesten van Tel Aviv.
Deze ontvoering was een vergeldingsmaat
regel voor de brandstichting in twee clubs
die door Hagana-leden bezocht worden.
In de Irgun-uitzending waarin opge
wekt wordt tot een „volledigen strijd tegen
den vijand" wordt de beschuldiging geuit
dat de Joodsche leiders de natie van de
eene ramp naar de andere voeren.
„Het Joodsche ghetto dat Bevin voor
de Joodsche natie van Palestina projec
teert zal over onze lijken gebouwd worden,
als men ooit tot bouwen toekomt", zoo
heette het in de Irgun-uitzending. waarin
verder gezegd werd dat de Britsdhe troe
pen Zondag aan boord van het Joodsche
immigrantenschip Negev een Joodschen
immigrant gedood hebben. Tenslotte werd
nog verklaard dat de voltrekking der
doodvonnissen die Maandag over drie ïr-
gun-leden zijn uitgesproken, den dood van
vele hunner mede-leden in den strijd ten
gevolge zou hebben.
Doodvonnissen bekrachtigd
Genei-aal Sir Evelyn Barker, de aftreden
de militaire commandant van Palestina,
heeft de doodvonnissen van drie Joodsche
extremisten, die in het bezit, van wapenen
werden aangetroffen op den avond dat
eenige Britsche militairen zijn afgeranseld,
bekrachtigd.
Stokofski zal Concert
gebouworkest dirigeeren
Naar het A.N.P. verneemt zal de Ameri-
kaansche dirigent Leopold Stokofsky op
22 Mei een concert van het Amsterdamsch
Concertgebouw-orkest dirigeeren.
Directie der Staatsmijnen
Bij Koninklijk Besluit is met ingang van
1 Februari tot president-directeur van de
staatsmijnen in Limburg aangewezen dr.
ir. Chr. Th. Groothoff. Tot directeur zijn
met ingang van denzelfden datum benoemd
de heeren J. Mous en dr. ir. D. P. Ross
van Lennep.
Ziekenbonnen veertien
dagen geldig
Het Centraal Distributiekantoor deelt
mede, dat in de op 13 Februari gepubliceer
de bonnenlijst voor het eerst ook de geldig
verklaarde bonnummers der ten behoeve
van zieken uitgereikte kaarten ME, MF en
MG zijn opgenomen. Zooals bekend is, ont
vingen zieken tot dusverre rantsoenbonnen,
welke een betrekkelijk langen geldigheids
duur hadden. Men moet er rèkening mee
houden, dat de om de andere week van
•bovengenoemde kaarten aan te wijzen
bonnen ook slechts veertien slagen geldig
blijven.
Over Muziek
De inhoud
In Parijs is het eerste symptoom van de
naderende lente gesignaleerdechter alleen
in een modeshow, waar de lentemode
werd getoond. Dit model is van marine
blauw, gegarneerd met wit kantwerk.
mg
„Vrouwenkamp op Java" door J.
H. HOOYKAAS—VAN LEEUWEN
BOOMKAMP, met teekeningen
van Kick Hofer. G. Kolff en Co.,
Amsterdam en Batavia.
Een van de vele Nederlandsche vrouwen,
die in Japansche kampen hebben moeten ver
toeven. vertelt in het kort van haar ervarin
gen. Het zijn maar kleine dagelijksche ge
beurtenissen, die ze verhaalt. Het boekje is
geenszins een volledig overzicht van het vele
leed, dat er geleden is en evenmin een veel
zijdig beeld met letterkundige verdiensten.
Maar de simpele manier van vertellen en de
bijna terloops vermelde angsten en zorgen om
de kindéren, om de weg gevoerde jongens,
om de mannen, van wie zelden iets wordt
gehoord, wekken samen een sfeer, die goed
weergeeft hoe de vrouwen dit leed hebben
gedragen: heldhaftig en met een vast ver
trouwen in den goeden afloop van den
oorlog. Dit boeltje, dat ingeleid is door oud
minister Ch. J. I, M. Welter, zal worden ver
kocht met een toeslag ten bate van de Stich
ting „Nederland helpt Indië".
Prijzen voor torloge-armbanden
Ambtenaren van de prijsbeheerschlng hebben
een onderzoek ingesteld bij vier Haarlemsche
horlogemakers en zij constateerden, dat er hor
loge-armbanden verkocht werden tegen prijzen,
welke hooger waren dan de vastgestelde. De
winkeliers hebben advies ingewonnen bij de
midder.standsvereeniging. Gebleken is, dat zij
uit België geïmporteerde bandjes verkochten,
die duurder waren dan de Nederlandsche. Zij
waren daarom te goeder trouw. Men verzoekt
ons er de aandacht op te vestigen, dat voor
Plastic-horloge-armbanden tot 1 Maart niet meer
dan f 1,55 gevraagd mag worden en daarna niet
meer dan f 1,40.
Garbo in haar glans-periode.
Passagiers van de „Oranje"
gaan Zondagmorgen van boord
Zooals medegedeeld is, zal het m.s.
„Oranje" vandaag met repatrieerenden
uit Indië te Amsterdam aankomen. De
ontscheping .zal echter niet om 14 uur ge
schieden, omdat het schip ten gevolge van
de ijsgang in het Noordzeekanaal slechts
zeer langzaam zal varen. Men verwacht de
„Oranje" thans om ongeveer 17 uur te
Amsterdam. De ontscheping zal Zondag
morgen om 9 uur beginnen.
Zes maanden voor aanval
met een broodzaag
Vrijdagochtend stond voor den politierech
ter in Haarlem W. B. uit Krommenie terecht,
die verdacht werd van een poging tot zware
mishandeling. Hij was zich in December van
het vorig jaar in een café le buiten gegaan,
aan een aanzienlijk aantal borreltjes en, hier
door eenigszins opgewonden, was -hij begon
nen ruzie te zoeken met eën anderen bezoeker.
Hij zette zijn woorden door handtastelijk
heden eenige kracht bij en het lijdend voor
werp, hiervan niet iin het minst gediend, gaf
tenslotte gehoor aan de uitraoodigiwg van B.
om „even mee naar buiten te gaan".
De vechtpartij, die toen volgde, eindigde
met een volkomen nederlaag voor B. Hij ont
stak hierover in woede en snelde naar huis,
om een half uur later met een broodzaag
terug te komen. De uitgedaagde, die inmid
dels rustig op een krukje aan de tapkast was
gezeten, bemerkte ineens, dat B. hem van
achteren met deze broodzaag wilde aanvallen
en in de richting van zijn rug stak Gelukkig
voor hem, kon een andere bezoeker nog op
het nippertje de pols van B. vastgrijpen en
een ernstiger misdrijf voorkomen.
De Officier van Justitie, mr. van den Burg,
vond het een bijzonder ernstig feit en requi-
reerde zes maanden gevangenisstraf, waarvan
twee voorwaardelijk.
De politierechter, mr. Ferwerda, veroor
deelde hem conform den eisch en verbond
aan zijn vonnis de voorwaarde, dat verdachte
zich na zijn invrijheidsstelling onder de hoe
de van de Internationale Orde van Goede
Tempelieren zou stellen, waarvan verdachte
vroeger lid was geweest.
p ENIGEN tijd geleden is Greta Garbo met
1-/ de „Gripsholm" van New York naar Zwe
den vertrokken. Het feit heeft weinig ofrzien
gebaard en een van de Amerncaansche „co
lumnists" schreef met de overdaad van open
hartigheid, die aan deze schrijvers eigen is,
dat er wel niemand zou wezen, die over haar
vertrek treurde. Dat is veel gezegd, zelfs voor
een Amerikaanschen journa
list. Een jaar of tien, vijftien,
geleden zou de man het niet
in zijn hoofd gehaald hebben
iets dergelijks te schrijven.
Hij had een daverende rel
veroorzaakt en zich de min
achting en verontwaardiging
op den hals gehaald van duizenden bewonde
raars van de „goddelijke Garbo", die zich in
het diepst van hun vereering beleedigd ge
voeld zouden hebben. Nü kan zooiets straffe
loos gezegd worden en dat bewijst, dat er iets
veranderd is. Ons, die nu al een jaar of zeven
GaTbo niet hebben zien spelen, verbaast dat
nog een beetje. Garbo is voor ons nog een
unieke figuur, een van de weinigen wier
,.ster"-<lom onbetwistbaar was. Ze deelt
dien roem met actrices als Asta Nielsén. Pola
Negri, Mariene Dietrich en misschien nog
enkele anderen, maar géén is er toch zoo tot
in het absurde verheerlijkt als Garbo de
sphynx, zooals de Hollywoodsche reclame
makers graag zeiden.
Greta Gustafsson. die haar carrière in een
winkel begon, als badnymph in een klein
filmpje verscheen en daarna via de Zweed-
sche filmindustrie snel naar Hollywood en tot
in de hoogste regionen van sterrenland reis
de, wès ook een bijzondere verschijning, hoe
wel niemand het aanvankelijk gezegd zou
hebben van het jonge, eenigszins bloedarme
meisje, dat in alle stilte met haar ontdekker
en regisseur, Maurits Stiller, naar Amerika
reisde. Een geheimzinnige vrouw werd ze,
gedTeven door ondoorgrondelijke hartstoch
ten, natuurlijk omstreden door al wat man
was, meestal een tragische geliefde, maar
zelfs dan ongenaakbaar, in zichzelf gekeerd
binnen een mysterieus aureool. De regisseurs
maakten van haar een ernstig kijkende af
spiegeling van de befaamde Mona Lisa. wier
onbeschrijfelijke en prikkelende glimlachje
ook nog niemand heeft kunnen verklaren.
Misschien is beider geheim, dat ze heelemaal
geen geheim verbergen. Een ondeugende cri
ticus heeft eens van Garbo gezegd, dat er
vrouwen leven, die zóó leeg zijn, dat ze al
leen daardoor ondoorgrondelijk schijnen
Of Garbo werkelijk alleen een willoos
werktuig was in de handen van geroutineerde
regisseurs dan wel een berekenende actrice,
die precies wist hoe ver zij gaan moest, doet
er minder toe. Voor het publiek was Garbo
niet leeg, zij vervulde een' behoefte. Het wil-
45. Joris en Panda liepen het kasteel uit
en zochten de auto weer op. „Hoor eens
m akkertje!" zei Joris. „Het staat U niet
fraai, dat ge mij voor lelikert wildet zet
ten, waar de Koning bij was! Zijne Majes
teit had heel gemakkelijk een verkeerde
indruk van mij kunnen krijgenen wait
dan? Dat gebeurt niet weer, wat? Anders
zal ik gedrongen zijn XJ met een heel on
gunstig getuigschrift te ontslaan! Stijgt nu
in, dan gaan wij verder!" Panda stapte in
de auto, terwijl hij peinsde op een middel
om uit alle narigheid te raken. Want hij
had wel in de stem gehoord, dat Joris hem
voor de gek had gehouden toen hij beter
schap beloofde. „Het gaat van kwaad tot
erger!" dacht Panda. „Wat zal er gebeu
ren, wanneer de Koning merkt, dat hij voor
de gek is gehouden? Ik mag er niet aan
denkenl"
de dergelijke melodramatische, verschijningen,
het verlangde deze zwijmelende romantiek,
het. dweepte met deze gesublimeerde Anna
Karenina, deze onwezenlijke Koningin Chris
tina, met deze fantastische Mata I-Iari. De
ware Garbo was een vrouw uit een droom, en
als zoodanig is zij gestandaardiseerd. Haar
roem Was vanzelfsprekend, maar eigenlijk
heeft ze het moeilijk gehad, want ze was ver
plicht altijd aan zichzelf gelijk te blijven. Zij
is de typische vertegenwoordigster van het
sterren-tijdperk, waarin de filmacteurs be
roemd werden met een bepaalde rol en dan
weinig meer deden dan die onder andere om
standigheden herhalen tot ja tot ze uitge
diend hadden.
Garbo is uiteindelijk niet anders geweest
Haar vertolkingen zijn niet minder geworden,
integendeel, ze werden rijper en menschelij
ker, maar de publieke waardeering verander
de. De schabïone-ster maakte plaats voor nor
maler spelers, die uiteenloopende rollen ver
tolkten. Garbo heeft geprobeerd dat voor
beeld te volgen. Kort voor den oorlog was er
een „andere Garbo". Ze heete „Ninotchka" en
de film. was een humoreske met vele ver
diensten. Maar de critici mochten een nieu
wen kant van Garbo's talent prijzen er
was iets verdwenen. Dit was niet meer de
Garbo van weleer. Dat wil eigenlijk zeggen:
dit was niet meer het filmpubliek van weleer.
Het had een anderen stijl van filmen en ac-
teeren leei-en kennen 'en waardeeren. We
kunnen dat zelf toetsen, want. op het oogen-
blik draait er weer een film van Garbo in'
ons land, weer van een „andere Garbo". Ze
heet „The two-faced woman" de vrouw
met de twee gezichten en is een vlot en
met vakmanschap in elkaar gezet niemen
dalletje met een dubbele hoofdrol. Er is niets
meer van den ouden Garbo-stijl in te vinden
en even goed had een andere Hollywoodsche
schoone er de hoofdrol in kunnen spelen.
Het afscheid van Garbo beteekent het af
scheid van een periode der film, die zichzelf
overleefd heeft. De tijd van de onverander
lijke sterrenbeelden is voorbtf. Er verschijner
er nog wel enkele, maar hun roem taan'
snel. Het is toevallig ook een Zweedsche
actrice Zarah Leander met wie mer.
hetzelfde heeft geprobeerd. Zij, de mooie
statige vrouw met de prachtige warme stem,
moest een zingende opvolgster van, Garbo
zijn, maar zij verstarde spoedig en haar over
haaste afscheid van de Duitsche filmindustrie
heeft misschien een ander einde van haar
carrière voorkomen.
De stereotiepe filmster raakt uit den tijd.
Bij de candidaten voor de hoogste Hollywood
sche waardeering staan nu namen van: Olivia
de Havilland. Rosalind Russell, Dorothy Mau-
guire. Jennifer Jones en Bette Davids en
Joan Crawford, deels oude bekenden, maar
alle actrices, die in zeer uiteenloopende rollen
verschillende kanten van haar talenten heb
ben laten zien. Een nieuwe Zweedsche trekt
de aandacht: Ingrid Bergmann, in vrijwel al
les het tegendeel van haar repatrïeerende
landgenoote Garbo. Ingrid Bergmann, een
jonge doktersvrouw, is een innemende ver
schijning en verre van een Hollywoodsche
schoonheid. Ze geeft een indruk van jeugd
en frlschheid en mist alles wat naar het on
wezenlijke zweemt. En dat voor iemand, die a!
zes jaar in Hollywood het Amerikaansche film
Mekka werkt. Haar spel in „Gaslight" geeft
een goeden indruk van wat zij kan en maakt
de aankondiging, dat zij de hoofdrol zal spe
len in een verfilming van Remaro.ue's boek
,Arc de Triomphe" belangwekkend.
Maar zij'is geen zeldzaamheid waaraan het
publiek zich ten koste van alles wil vergapen
Er 2ijn nog maar weinig films, die gedragen
worden door een enkelen artist. Toen liet
systeem van één hoofdrol verdween, werden
de filmacteurs menschen van een bereikbare
hoogte. De films werden er minder gezwollen
door pn nu verbaast niemand zich meer wan
neer hij een heel beroemde ster een klein
bijrolletje ziet spelen.
Garbo is echter vertrokken. Ze blijft een
zeldzame herinnering aan een verstreken
tijdperk. Heelemaal verstreken? Het film
publiek is nog best in.staat straks een nieuwe
ster als wereld-wonder te aanvaarden.
r. G.
MEN SPREEKT van het wezen der muziek,
van de ziel der muziek, over 'naar kog.
mische beteekenis. over den metaphyj?.
schen achtergrond, over het verband vaa
religie en muziek. Nochtans wordt dc muziek
niet ontraadseld, de inhoud van het spel blijf,
een geheim. Wie echter een verklaring niet
mogelijk acht. ontkent nog niet den inhoud
Er zijn verschillen in de verhouding tot den
inhoud der muziek bij den componist, den
uitvoerder en den hoorder; geen van allen
kunnen zij met woorden het wezen der mu
ziek, dat ik eenigszins nuchtei met den inhoud
van het spel aanduidt, verklaren. De philoso.
ohlsche achtervolging der muzen geschiedt
dan ook meestal door hen die soms in het
groot, soms in het klein door verklaring®,
zucht gedreven worden. Bij groote geesten
volgt men dan een speculatieve beschrijving
bij kleine geesten leest men die stellige uk!
leggingen die een begrenzing van het begrin
oeteekenen. Men waant zich verrijkt door een
verklaring, maar vergeet de verarming der
begrenzing. De neiging tot verstandelijk hé-
zit van iets. dat onstoffelijk Is, is ons allen
aangeboren; het critische besef, dat deze ne:,
ging veel hoogmoed bevat, is minder alge
meen. Ik geloof in de bewondering er. in de
dankbaarheid, en overigens in de scherpte
van het gehoor en in de techniek der muzï!
kale analyse. Ik geloof in het muzikale ge-
not, dat u ook het geluk mag noemen en ik
geloof in den duivel der verklaringszucht die
onze onbevangenheid belaagt.
Waarde lezer, wat zou het aardig zijn als
wij eens een weekje konden logeeren bij Joh,
Seb. Bach. Vindt u het profaan en ontnuch!
terend als ik hem van u en mij een hartelijk
familielid noem, waarmee wij in gedachte
graag verkeeren? Hij heeft niet veel tijd
voor ons, want hij moet altijd maar cantates
maken en de vorst van Brandenburg bestelt
maar stukken voor orkest; hij moet de lastige
jongens op de kerkelijke school van alles lee.
ren en bovendien houdt zijn geest zich bezig
met de kwestie der muzikale temperatuur,
Straks is het weer tijd voor de kerk en moei
hij onberispelijk de gezangen met een (mpro.
visatie inleiden. Hij moet daarbij niet alge-
leid zijn en vergeten dat hij de belasting
moet betalen, en zich niet herinneren dat zijn
principalen de vorige week klaagden, dat zift
naspel onbegrijpelijk en bepaald onstichtend
was. Hij is vanavond goed te spreken, want
als hij en Xvij met moeder de vrouw de klein,
sten der jongens in bed gewerkt hebben, is
er nog tijd tot in den nacht om te musicee-
ren en een pittig glas te drinken. Zijn groole
roode hoofd lacht en wij amuseeren ons alle-
maal. De brave burgerman is een echt artist,
hij is geheel en al muziek; hij weet er boven!
dien alles van, zonder er iets van te begrij
pen. Hij speelde zoo juist een Sarabande met
figuraties, dat. wil zeggen hij maakte allerlei
liefelijke versieringsnoten bij de melodie die
uit dé harmonieën voortkomt, het stuk is kort
maar overvloedig aan sentiment; het was
heerlijk om te hooren. Als wij boven zijn
hooren wij Bach brommend en neuriënd in
zijn kamer; ik weet het wel: hij scharrelt
nog met enkele kaarsen heen en weer en gaat
schrijven. Neen, ook thans is het de tijd niet
om bij hem aan te kloppen en te vragen:
„Meester, wat is het wezen der muziek?"
Ik zou zijn antwoord wel Weten: „Hebben wij
niet den geheelen avond gemusiceerd, wat
wilt u meer?"
De wijsgeer-a estheticus en de artistieke
dilettant zijn met dit fantasietje niet tevre
den. Zij zijn van de groote kwestie afgeleid;
zij noemen mij andere namen, de een spreekt
van Hegel. de ander van Freud. Ik heb ech
ter in het geheel geen zin, bij een van deze
heeren te gaan logeeren. Ik wil wezen waar
de muziek is en waar zij klinkt. U vindt ook.
waarde lezer, dat wij dan thuis zijn. dat wij
verwarmd zijn. Misschien is u iets sentimen!
teeler en zegt u dat u zich dan een beter
mensch voelt. Maar u is toch overigens zoo
kwaad niet? Of wordt uw geweien in slaap
gesust bij een goed stuk? Maar dat zouden
wij niet zeer edel mogen noemen! De muziek
is juist waarheid, zij is licht en opent het
hart, het is een .spel van alle gevoelens: de
fijnste nuances van het menschelijk tempe
rament schijnen ons aan te raken en wij zijn
verrast. Men zou meenen dat de muziek den
duivel kan verjagen. Maar dan is het onze
behoefte aan moraal die hier spreekt. Wie
kent in werkelijkheid den aard der gevoelens,
de duizenderlei hartstochten die in de natuur
leven? Ik erken het Voorspel van Wagner's
Meistersln.ger als een meesterwerk, maar ik
hoor er een gevaarlijke meesleepende bruta
liteit in. die mij afkeer inboezemt. Een ander
spreekt in uitsluitend bewonderende termen
en zal deze muziek met vuur verdedigen; wij
zullen echter geen van beiden het wezen der
muziek kunnen verklaren. Wagner zelf niet,
ook niet de grootste dirigent, ook niet de
aandachtigste hoorder en in geen geval de
philosoof en de musicoloog want deze staan
zichzelf en de muziek het meest in den weg.
Het hooren van de eerste zes strijkkwartet
ten van Beethoven maakt mij zielsgelukkig.
Dit klinkt u misschien weekhartig in 't oor;
tracht u het anders uit te drukken. Als u
muzikaal is weet u wat ik bedoel. Wij kun
nen met elkaar de vormen dezer kwartetten
analyseeren, wij kunnen het verband der
toonaarden nagaan, den stijl bepalen, wij
kunnen ook Beethoven's situatie in de dagen
dezer composities nagaan, wij kunnen ook
musicologisch het een en het ander constu-
teeren, enfin wij kunnen vreeselijk veel, maar
wij kunnen niet verklaren wat toch het wezen
dezer muziek is. Wij kunnen van de kleinste
buiging in eèn melodie niet zeggen wat zij is,
hoewel zij ons zoo duidelijk van binnen aan
raakt. Wij kunnen ook veel vergelijken: ik
weet en voel dat er een wereld van verschil
is tusschen de laatste kwartetten van Beet
hoven en zijn eerste, die opus 18 vormen.
Maar ik raad u, belangstellende en muziek
liefhebbende lezer, neem niet de diepzinnige
vertoogen ter hand, waarin u de „zielsgang"
van den componist met onbeschaamde eigen
gereidheid wordt verklaard; lees niet de be
schrijvingen van Beethoven's bovenaardsch-
heid, maar luister naar het spel der diepe
aandoeningen en wees er gelukkig mee. Is
deze overgave beneden de waarde van ons
veretand? Neen, het is de erkenning van <ie
superioriteit der muziek; het is de gevoels-
overtuigiflg, dat men zeer innige zaken niet
straffeloos ontleden kan.
Wij hebben het natuurlijke recht de eene
muziek lief te hebben en van de andere niet
te houden. Dit beteekent echter niet. dat wij
het vermogen hebben vast te stellen en te
verklaren, wat de inhoud der muziek is.
HENDRIK ANDRIESSEN.
Redevoeringen door leiders van de Ame
rikaansche Republikeinsche Partij vormden,
Dondei'dag het hoogtepunt van de Nationale
Herdenking van den geboortedag van Abra
ham Lincoln, den eersten Republikeinschen
President, die in 1809 het levenslicht aan
schouwde. Zij legden de gelofte af, de traditie
voort te zetten van dezen grooten man. wiens
sterke karakter de natie leidde door de crisis
van den burgeroorlog.
Karl Winkler, voormalig commandant
van het werkkamp voor het Wezer-district, is
door een militair gerechtshof te Wuppertal
schuldig bevonden aan slechte behandeling en
het dooden var. geallieerde krijgsgevangenen
en tot den dood door den strop veroordeeld.
Twee andere beklaagden werden respectieve
lijk tot levenslang en twintig jaar gevangenis
straf veroordeeld,
Op 25 Februari zal te Konstanz, in de
Fransche zóne van Duitschland, het. proces
tegen Heinrich Tillessen beginnen, die er van
wordt beschuldigd in 1921 den Duitschen vice-
kanselier dr. Mathias Erzberger. te hebben
vermoord Een Duitsche rechtbank te Frei
burg heeft in November Tillessen van rechts
vervolging ontslagen op grond van het feit,
dat hij onder de i.n 1933 door Hitier verleende
amnestie viel. De. Fransche autoriteiten heb
ben hem echter weer gearresteerd en zijn
tegen de beslissing van de rechtbank in hoo
ger beroep gegaan.
