Iets meer materiaal beschikbaar
voor het bouwen van woningen
Zaandam krijgt een groots Czaar-Peter-feest
c
Panda en de Meester^detective
j
van die dorpsdokter
DINSDAG 24 JUNI 1947
Gemeentebesturen moeten hun plannen voor 1 Juli
aanbesteden
In de afgelopen maanden zijn enige malen
publicaties verschenen waarin werd vermeld dat
het de bedoeling zou zijn dit jaar 28.000 woningen
te bouwen. Deze mededelingen behoeven, naar
men ons van bevoegde zijde mededeelt, enige
correctie. Het ministerie van Wederopbouw en
Volkshuisvesting is er bij zijn opzet van uitge
gaan dat in 194? een bouwvolume zal worden ver
wezenlijkt. gelijkstaande met de bouw van 28.000
huizen. In dit programma voor 1947 zijn aller
eerst begrepen de woningen waaraan reeds het
vorig jaar werd begonnen, doch die in 1946 niet
gereed gekomen zijn. Ook in 1947 zal met de
bouw van velé huizen worden begonnen, welke
niet precies op 31 December gereed komen. Het
getal 28.000 moet dan ook worden opgevat in deze
zin. dat in 1947 een woningbouwvolume van 28.000
woningen dient te worden verwezenlijkt. Hoofd
zakelijk door financiële moeilijkheden is de
eigenlijke herbouw van verwoeste woningen en
ook de particuliere bouw nog ryet in betekenen
de omvang op gang gekomen. Het bouwen van
woningen in 1946 en 1947 geschiedt dus nagenoeg
uitsluitend op é'rond van de Woningwet, dus dooi
de overheid. De gemeentebesturen hebben hier
bij evenwel tezamen met de daarvoor be
stemde woningbouwverenigingen een belang
rijke taak te vervullen. Zij behoren te zorgen
voor bouwrijpe gronden. Zij makeii de bouw
plannen, zij besteden aan en verstrekken na ver
kregen goedkeuring van de centrale directie van
ce volkshuisvesting de gunning tot uitvoering
van het werk. Op grond van het woningbouw
programma is eind 1946 aan alle gemeenten een
z.g. bouwvolume voor 1947 toegewezen, waaruit
ae gemeentebesturen kunnen opmaken in welke
omvang de bouw van woningen mogelijk zou
zijn.
De provinciale directies van de volkshuisves
ting hebben'het maken van bouwplannen zoveel
mogelijk bevorderd. De aanvragen tot goedkeu
ring zijn evenwel in. een te langzaam tempo in
Den Haag binnengekomen. In het eerste kwar
taal behoefden geen bijzondere maatregelen te
werden genomen, ornaat de beschikbare mate
riaalcontingenten zeer klein waren en eerst wer-
,den gebruikt voor het voltooien van. de in 1946
begonnen woningbouw. Nu deze contingenten
geleidelijk verhoogd kunnen worden en de ma-
terialenpositie zich althans voor de komende
maanden minder ongunstig laat aanzien, blijkt
het nodig het tempo van aanbestedingen en
gunningen aanzienlijk te verhogen.
Vele gemeentebesturen bleken reeds in staat
Ie zijn voldoende bouwplannen tot het uitvoe
ren van het hun toegewezen bouwvolume an te
dienen. Te veel gemeenten zijn echter onder
meer door moeilijkheden bij het verkrijgen van
de nodige bouwterreinen ten achter gebleven.
Hierdoor komt het totale bouwprogramma in
gevaar. Vandaar, dat onlangs aan de gemeente
besturen is medegedeeld, dat ook bouwplannen,
welke uitgaan boven het aanvankelijk toegewe
zen volume kunnen worden aanbesteed, mits dat
geschiedt voor 1 Juli. Men is er zich op het
ministerie van Wederopbouw en Volkshuisves
ting van bewust dat ook deze maatregel bezwa
ren heeft. De noodzaak om Iedere mogelijkheid
tot bouwen uit te buiten heeft tot deze stap
geleid.
Van 1 Januari tot en met 31 Mei 1947 is goed
keuring tot gunning verleend voor ruim 4000
woningen. Mede door de genoemde maatregel
zijn in de eerste weken van Juni de aanvragen
In grote aantallen binnengestroomd, zodat men
hoopt dat spoedig een gunstiger beeld zal wor
den verkregen. Gebrek aan geschoolde bouwvak
arbeiders zal mogelijk de uitvoering van de wo
ningbouw bemoeilijken. De minister zal evenwel
alles doen wat mogelijk is om de beschikbare
arbeidscapaciteit volledig te gebruiken.
Meer hout.
ïtn November van het vorig jaar moest het
houtverbrui'k bij de bouw van woningen dras
tisch worden beperkt. Ter vervanging van het
Doodstraf geëist tegen
vrouw die Joden verried
Wederom is tegen een vrouw de doodstraf ge-
eist. Ditmaal was het de 55-jarige A. V. uit
Amsterdam, beter bekend als .Jeanne", die als
z.g. V-vrouw in dienst was bij het bureau
Joodse Zaken te Amsterdam en die thans voor
het Amsterdamse Bijzonder Hof terechtstond.
„Jeanne" kwam in contact met de beruchte
SD-er Schaap, toen deze een Jood, die bij haar
was ondergedoken, arresteerde. Schaap stelde
haar voor ook in de toekomst Joden te herber
gen, doch deze dan aan hem of de Duitser
Kempln te verraden. „Jeanne" is op dit voorstel
ingegaan en werd als V-vrouw ingeschreven. Zij
heeft zich als zodanig „uitstekend" van haar
taak gekweten, want zoals Schaap voor het Bij
zonder Gerechtshof verklaarde, zijn door haar
toedoen tenminste veertig Joden in handen dei-
Duitsers gevallen. Schaap vertelde ook, dat zij
de Joden reeds uitgeplunderd had, voor zij hen
verried. Soms nam „Jeanne" Joden bij zich in
huis, waarop deze werden weggehaald. Ook ging
zij wel met haar slachtoffers een wandeling
maken, waarvan Schaap dan tevoren op de hoog
te was gesteld. Het Is ook voorgekomen, dat
„Jeanne" "Joden aan onderduikadressen hielp.
De aanbevolen adressen waren dan woningen
van andere V-vrouwen of -mannen.
Verdachte die bij het vooronderzoek een vol
ledige bekentenis had afgelegd, kwam ter zit
ting op het merendeel harer verklaringen terug.
Zij zeide thans, slechts twee Joden te hebben
verraden.
De advocaat-fiscaal, mr. M. H. Gelinck achtte
het zeer waarschijnlijk, dat boven het aantal van
veertig Joden, nog vele anderen het-slachtoffer
van haar praktijken zijn geworden. Hij eiste te
gen de vrouw de doodstraf.
Houl voor de papierfabriek
Maandagmiddag arriveerde voor de
steigers van de papierfabriek in Velsen het
Finse s.s. „Bore III" met een lading pa
pierhout van 521 vadem uit Kristinestad
(Finland).
De radio geeft Woensdag
HILVERSUM I, 301.5 M.
7.00, 8.00, 13.00, 18.00, 20.00 en 23.00 uur Nieuws.
7.15 Gyrrm. 7.30 Gram.pl. 8.50 Voor de huisvrouw.
9.00 Muziek van Weber en Tsjalkofsky. 10.00 Mor
genwijding. 10.20 Kookpraatje. 10.35 Piano. 11.00'
Gram.pl. 11.45 Familieberichten. 12.00 Vaudeville
orkest. 12.30 kalender. 13.15 Voor het platteland.
13.20 Millensextet. 13.50 De „Inkspofcs". 14.00 Voor
de vrouw. 14.15 Kamerorkest. 15.00 Voor de jeugd.
15.40 Gram.pl. 15.45 Ziekenbezoek. 16.15 Vragen
staat vrij. 17.15 Accordeonorkest.. 17.30 Volksher
stel. 17.45 Orgel. 18.20 Scandinavische volks
dansen. 18.30 Strijdkrachten. 19.00 Het Handvest
der Verenigde Volken. 19.15 Jan Corduwener.
19.30 VPRO-cursus. 19.45 Lezen in de Bijbel. 20.05
Dingen van de dag. 20.15 Tweede bedrijf opera
„Don Juan". 21.15 Hoorspel „Opstand der die
ren". 22.00 Metropole-orkest en plano-duo. 22.45
Spart reportage. 23.15 Viool en piano. 23.25
Gram.pl.
HILVERSUM II, 414.5 M., 218 M. en 1875 M.
7.00, 8.00, 13.00, 19.00. 20.00 en 22.30 uur Nieuws.
7.15 Gymn. 7.30 Concerto grosso van HMndel. 7.45
Woord voor de dag. 8.15 Paasbergkoor. 8.30 Gra-
mofoonpl. 9.00 Ziekenbezoek. 9.50 Variaties op
een oud Slavisch lied. 10.30 Morgendienst. 11.00
Zang en orgel. 11.30 Continentalquintet. 12.15
NCR V-koor. 13.15 Scala-sextet. 14.00 Franse mu
ziek. 14.30 Bondsdag Chr. Geref. Meisjesvereni
gingen. 15.45 Orgel. 18.00 Voor postzegelverzame
laars. 16.15 Kinderzang. 16.45 Voor de jeugd. 17.30
Gram.pl. 17.45 Rijk over zee. 18,00 Landbouw-
praatje. 18.15 Gram.pl. 18.20 Vacantietips. 18.30
Veranderingen in de politieke kaart, 19.15 Nieuws
uit Indië. 19.30 Actualiteiten. 19.45 Gram.pl. 20.30
BBC-symphoni»-orkest en Engelse solisten;
de pauze causerie over het ontstaan van fami
lienamen. 22.20 Gram.pl. 22.45 Overdenking. 23.00
Mandolinata. 23.20 Richard Tauber zingt.
zeer schaarse hout past men andere constructies
toe onder andere van beton of holle baksteen.
Door de moeilijkheden, die daee constructies bij
de bouw van kleine woningblokken medebren
gen en de daardoor optredende verhoging der
bouwkosten stond reeds te voren vast. dat zo
spoedig mogelijk een gunstiger oplossing gevon
den diende te worden. De houlpositie laat zich
thans Iets gunstiger aanzien en daarom is nu be
paald. dat voor woningen, welke in groepen van
minder dan tien stuks worden aanbesteed, de
minimum hoeveelheid hout per woning, welke
vorig jaar was voorgeschreven met 2 kubieke
meter kan worden verhoogd. Ondanks deze
verruiming zijn de toegemeten hoeveelheden
echter nog veel geringer dan voor de oorlog bij
de woningbouw werden gebruikt.
Antwerpse reders vrezen
Nederlandse concurrentie
Sedert 15 Juni is een rechtstreeks tarief
van kracht geworden voor het vervoer van
bepaalde goederen tüssen de Nederlandse
havens en Bazel. De vereniging der expe
diteurs van Antwerpen heeft een protest
telegram aan Van Acker, Belgisch minister
van verkeerswezen gezonden, waarin zij
zich verzet tegen het tarief, „daar deze
maatregel als gevolg van de lagere be
handel ingskosten in de Nederlandse ha
vens, een dodelijke con^iA-entie voor Ant
werpen met zich zal brengen".
Bijna 3000 Nederlandse
graven in Oosf-Duifsland
Door het nasporingswerk van het Rode
Kruis is het mogelijk geweest de graven
van 2800 Nederlanders, die in de oorlogs
jaren in de tegenwoordige Russische zone
van Duitsland om het leven zijn gekomen,
te ontdekken. Het betreft hier bijna uit
sluitend graven van Nederlanders, die als
dwangarbeiders werkzaam zijn geweest.
Er is slechts een klein aantal politieke
gevangenen bij, voor het merendeel men
sen, die na hun bevrijding door uitputting
in ziekenhuizen 'Zijn gestorven en dus op
normale wijze begraven zijn. Van de grote
massa der Nederlanders, die zijn omgeko
men in de concentratiekampen van Oost-
Duitsland, zijn in de meeste gevallen geen
graven meer te vinden, daar zij in massa
graven ter aarde besteld zijn.
Het door het Rode Kruis begonnen werk
wordt thans overgenomen door de Dienst
voor Identificatie en Berging. Deze dienst
zal voorts de berging op zich nemen van
de tienduizend lijken van Nederlanders,
welke nog over alle zones van Duitsland
verspreid begraven zijn. Er is nog geen
beslissing genomen over de vraag waar
deze Nederlanders hun laatste rustplaats
zullen vinden. Wel zijn er plannen ge
opperd om daartoe op bepaalde plaatsen
in Duitsland Nederlandse begraafplaatsen
in te richten.
Wanneer niet alle' gevonden stoffelijke
overschotten van Nederlanders naar het
vaderland kunnen worden overgebracht,
dan moet de overbrenging der groep-Stijkel
beschouwd worden als een eerbetoon aan
de nagedachtenis van alle gevallen strij
ders, wier stoffelijke resten in Duitse aarde
zullen moeten blijven rusten.
Dr. Schroder schrijft een deel van het openluchtspel,
Carel Briels wil „oud Zaandam" doen herleven.
Als de voortekenen niet bedriegen, het
teer meewerkt en de plannen op tijd in
daden kunnen worden omgezet dan zullen
de Czaar Peter feesten ter gelegenheid
van het feit, dat 250 jaar geleden Peter de
Grote een bezoek bracht aan'Zaandam van
1023 Augustus een klinkend succes wor
den. Wanneer men de voorbereidingen
van de „Zaandamse gemeenschap", waarin
dc motoren van «het komende feest, name
lijk burgemeester J. in 't Veld, Carel
Briels en A. den Doolaard zitting hebben,
gadeslaat, dan ziet het er voor de Zaan
streek goed uit.
Voor het ere-comité, waarin reeds de
minister van. Buitenlandse Zaken mr. C.
G. W. baron van Boetzelaer van Ooster
hout, de Russische ambassadeur de heer
V. A. Valkov en de Commissaris dei'
Koningin in de provincie Noordholland, dr.
J. E. baron de Vos van Steenwijk zitting
hadden, zijn thans ook de voorzitter van
de Kamer van Koophandel in Noordhol
land, mr. Chr. P. van Eeghen en de voor
zitter van de Russische handelsdelegatie
uitgenodigd.
Het tweede deel van de Russische film
over Peter de Grote is pnlangs dn Rusland
gereed gekomen en wacht in Nederland op
de nasynchronisatie. Zaandam zal op Vrij
dag 15 Augustus de première voor Neder
land van deze film hebben.
Einde Juni wordt het materiaal
voor een bijzondere tentoonstelling
uit Rusland te Zaandam verwacht. De
secretaris ,van de legatie heeft voorts
medegedeeld, dat er een redelijke
kans bestaat, dat er nog een Russisch,
voetbalelftal naar Nederland zou ko
men voor het spelen van enkele wed
strijden.
Dr. P. H. Schröder uit Haarlem zal het
historische deel van het openluchtspel ver
zorgen; de' andere scènes neemt A. den
Ddolaard voor zijn rekening.
Carel Briels, die met de regie is belast,
stelt zich voor enkele décors van het café
,De Drie Zwanen", het Czaar Peterhuisje,
Benzineprijs wordt
niet verhoogd
Te Leeuwarden vergaderde het district
Friesland van de Algemene Verladers- en
Eigen Vervoerders Organisatie.
De chef van de technische dienst der or
ganisatie, ir. W. Fick, sprak over de toe
stand van het materiaal. Hij zeide dat (Je
invoer van wagens niet afhankelijk is van
deviezen, omdat men in Amerika niet veel
kan krijgen. Uit Amerikaanse dumps kreeg
men 4072 wagens, door aankoop in Amerika
18.000, uit Deelen 11.000 dumpwagens en
voorts door invoer 2400 nieuwe wagens.
Blijkens de registratie waren van de
32,000 wagens 14000 ouder dan 1935. Meer
dan de helft is ouder dan 11 jaar. Er zijn
thans bij de E.V.O. 16.000 aanvragen voor
een bestelwagen binnengekomen. Volgens
ir. Fick zal zeer waarschijnlijk de benzine
prijs worden verhoogd. Hij deelde mede
dat deviezen beschikbaar zijn gesteld voor
autobanden. De achterstand bedraagt ech
ter 23.000 stuks.
(Van bevoegde zijde in Den Haag wordt
ons medegedeeld, dat er%pomenteel geen
sprake is van het voornemen, de benzine
prijs te verhogen.)
het oude stadhuis, de barbierswinkel en
een scheepstimmerwerf te laten maken.
In de décors zal een geluidsinstallatie wor
den gemonteerd, zodat niet gevreesd be
hoeft te worden, dat het publiek de toneel
spelers niet zal kunnen verstaan.
Alex de Jong uit Amsterdam verzorgt
de muziek van het spel. Zij wordt uitge
voerd door leden van de „sectie muziek"
van de Zaandamse gemeenschap. Totaal
verlenen 350 personen hun medewerking.
De heren Schouten en Bruins Slot
in Nederland terug 4
De heer J. Schouten, voorzitter van de
Aruti-Revolutionnaire fractie in de Tweede
Kamer en dr. J. A. H. J. S. Bruins Slot,
hoofdredacteur van „Trouw" zijn met het
Indië-vlïegtuig uit Batavia op Schiphol
teruggekeerd. Zij bezochten behalve Ba
tavia ook Bandoeng, Semarang, Soerabaja,
Makassar, Palembang en Medan.
Het voornemen ook Ambon en de Mina-
hassa te bezoeken hebben zij wegens ge
brek aan tijd moeten opgeven. Zij hebben
gesproken met voorstanders van hun ziens
wijze en met aanhangers van de repu
bliek. De heer Schouten zeide bij zijn aan
komst: „We .hebben veel gezien, veel ge
hoord en veel geleerd, doch onze algemene
zienswijze heeft geen wijziging onder
gaan".
De heer Schouten had alle lof voor het
uitnemende moreel der Nederlandse troe
pen en in het bijzonder voor hun houding
tegenover de bevolking. Hij was van me
ning dat de inlandse bevolking het optre
den van onze troepen waardeert.
„Handhaving Rijkseenheid"
richt resolutie tot Dr. Beel
Het Nationale Comité Handhaving Rijks
eenheid heeft een resolutie gericht tot de
minister-president. In deze resolutie wordt
betoogd, dat de gevoerde politiek ten op
zichte van Indië steeds verder is afgegle
den en, dat men thans voor een afgrond is
komen te staan. Twee millioen personen
op Java en Madoera, aldus de resolutie,
zijn in het laatste half jaar aan honger
bezweken. De communistische tendenz in
de leiding der Republiek is sterk toege
nomen. Hiervoor stelt het comité zowel
de Republiek als de Indische en Neder
lands-Indische regering verantwoordelijk.
Het comité eist het aftreden van de Com
missie-Generaal en de Luitenant-Gouver-
neur-generaal en een definitief breken met-
de Republiek als verdragspartij.
Het comité veroordeelt het inroepen van
buitenlandse bemiddeling en verlangt ten
slotte wijziging van het beleid, benoemihg
van mannen op de verantwoordelijke pos
ten „die allereerst het waarachtig welzijn
van de volken in Indië nastreven zonder
aan de eer van het Koninkrijk en van de
Nederlandse vlag te kort te doen". Het
comité vat haar wensen tenslotte als
volgt samen: „In vernieuwde vorm een
Koninkrijk der Nederlanden, in hechte
rijksverbondenheid op te bouwen, met een
aan de historie aansluitend werkelijk
rijksgezag,^ dat zelf-regering ook van de
gebieden overzee op zodanige wijze waar
borgt, dat aan de daar levende werkelijke
nationale verlangens naar politieke zelf
standigheid ten volle recht doet weder
varen en de onderdanen des rijks daar in
veiligheid en rechtszekerheid doet leven".
Belangwekkende tentoonstelling in
/"vNDER AUSPICIëN van het Belgisch
ministerie van Kunst en Onderwijs is
in het Centraal Museum te Utrecht, op
initiatief van het comité Noord-Zuid, een
tentoonstelling ingericht van schilders van
de Laethemsè School. Beter kunnen we
spreken van schilders van de Leie, het
riviertje, dat bij Gent in de Schelde uit
mondt. Er heeft in het stille Laethem en
zijn omgeving van het laatst der vorige
eeuw tot in onze tijd een schildersgezel
schap gewerkt, dat in hevigheid van leven,
vruchtbaarheid van arbeid en merkwaar
digheid van ontwikkeling nauwelijks ge
ëvenaard wordt in de moderne Kunstge
schiedenis. Albert van den Abeele, Xav.
de Cook, maar vooral Caesar de Cock en
E; Claus waren de grondleggers van een
school, die tot in onze tijd merkwaardige
figuren heeft voortgebracht. De school als
zodanig veranderde met de tijd, Laethem
bleef echter middelpunt. En nü, met Per-
meke als afsluiter kunnen we niet meer
van een „school" spreken. Permeke
Permeke niets meer, niets minder.
Waar hij optreedt houdt iedere herinne
ring op.
Het luminisme werd, romantisch en heel
vaak ook aneedotisch naar Vlaamse trant,
aanvankelijk beleden door de Leie-schil-
ders. En onder hen wellicht het overtui
gendst door Valerius de Saedeleer, een
poëtisch schilder, soms herinnerend aan
Breughel. Hij is een schilder van stem
mingen. Toch is op deze tentoonstelling
een landschap van hem, dat als geschreven
lijkt, uiterst minutieus van tekening, bijna
kleurloos. Het zwart-wit domineert zo
danig, dat alles er door wordt opgenomen
en de tekening eerder hoofdzaak is gewor
den dan de kleur. Dan, bijna zonder over
gang, verschijnt Gustaaf van de Woestijne,
illustratief, literair, maar uiterst persoon
lijk en sterk, met een aantal doeken die,
wisselend, van manier, telkens weer boeien
door de originele gedachte. Daar is een
portret bij van de schilder de Saedeleer,
een enorme doek waarop de boerse ge
stalte, gechargeerd, is gegeven in nauwe
lijks een paar kleuren, haast middel
eeuws in de compositie. Mooier nog is
een vrouwenportret, vermeld onder no.
73, simpel, ontroerend-eenvoudig. Daar is
ook een „Blinde", medelijdend-toegewijd
geschilderd, waarin het karikaturale be
wijs levert voor het feit, dat de karika
tuur allereerst veronderstelt: medevoelen
en belangstelling. „Christus' Bloedoffer'
imponerend, maar de uitdrukking van de
hoofdfiguur is naar mijn mening te thea
traal. Later zagen wij de voortzetting van
het motief bij Albert Servaes, heviger be
wogen, 'soms afstotend, maar in wezen diep
gevoelig, sterk-overtuigend, getormenteerd.
Van dezelfde vinden we drie doeken: twee
romantische gegevens, weinig vertellende
dingen, zoetelijk van manier, van veel min
der betekenis dan „Pi^ta" uit zijn jongere
Weldra T.T.-races
Zaterdag draaien de motoren weer
in Assen. Dan worden de T.T.-
races gehouden en voor het eerst
sedert 1939 zijn ze weer inter
nationaal. Engelsen en Italianen
zullen met de Nederlanders de
strijd aanbinden. - De Italianen
kwamen de vorige week op het
eiland Man niet uit, zodat de strijd
van Zaterdag de eerste belangrijke
internationale motórwedstrijd van
Europa wordt.
DE ALGEMENE NOORD-HOLLANDSE
De N.v. Algemene Noord-Hollandse Maat
schappij van Levensverzekering te Haarlem hield
haar jaarlijkse vergadering van aandeelhouders.
In het verslag der directie werd medegedeeld,
dat het varèekerd kapitaal steeg per 31 Decem
ber 1946 tot f 34.990.144. De premie-ontvangst over
1946 bedroeg f 900.195,05M:. De uitkeringen, eigen
risico, beliepen f365.586,47.
De premie-reserve moest een verhoging onder
gaan van f481.154,27. Door deze verhoging komt
deze op de balans voor met een bedrag van
f7,974.038,59. De rente-ontvangst was f287.533,42.
Gemiddeld werd een rente van f3,53 'li gekweekt.
De onkosten bedroegen totaal f 311.568,63. De
extra reserves werden gebracht op f 322.000.
De verschillende voorstellen omtrent bij- en
afschrijvingen en winstverdeling werden aan
genomen.
In de vacature, ontstaan door het overlijden
van de heer Prof. Jhr. Mr. B. C. de Savornin
Lohman, werd met algemene stemmen gekozen
de heer Dr. A. A. L. Rutgers, lid van de Raad
State.
67. Panda vond een eind tozgv, daar niet
ver vandaan (touw ligt altijd overal waar
men het nodig heeft in verhalen) en bond
de schurk stevig vast. Daarna sloop hij-
vlug en onhoorbaar het huis weer binnen
door een open deur. Hij was nog niet ver
gegaan toen hij het geluid van luide en
boze stemmen hoorde. Panda legde het oor
tegen de deur waarachter het lawaai klonk
en luisterdeHet eerste herkende hij
de stem van Jack Hals, de boekhouder
kassier van de autofabriek. „Je bent een
grote Sufkop!" riep de heer Hals. „Je hebt
de diamanten in radiatordoppen gedaan
van auto's die gewoon verkocht zijn! En
je hebt er nog maar een paar gevonden!
Wat een strop! Vijftig grote diamanten zijn
we op die manier kwijt geraakt! Je krijgt
geen cent meer, begrepen? Je moet deze
strop betalen of zorgen, dat de diamanten
terug komen!" „Bah!" riep de stem van de
motorrijder. „Het was net zo goed je eigen'
schuld. Zorg dan dat de goeie auto's klaar
staan, zodat ik me niet kan vergissen!"
Panda begon er nu alles van te begrijpen.
tijd, toen hij, geraakt door de nieuwe tijd
en geïnspireerd door een gezond gevoel
voor realiteit, is gekomen tot zijn meester
lijke „Kruisweg", die zoveel stof heeft doen
opwaaien.
De modernen zochten eerder hun eigen
zieleleven uit te beelden en het scheppen
van de droom, de verbeelding uit, dan van
het sensitieve waarnemen uit.
Wie beide idealen tegelijk zocht en groei
de tot de grootste van allen is: George
Minne, beeldhouwer en tekenaar.
Hij is inniger, dramatischer en devoter
dan wie ook. Op* een zeer gelukkige ma
nier verbindt hij zin voor realiteit aan
diepte van geest. Zijn „Knielende Knaap"
is een kleih wonder van rankheid en zui
verheid van verhoudingen. Het tere
lichaam bloeit als een Iris omhoog, rein,
bekoorlijk als silhouet, volmaakt van
vormaanduiding. Zo zijn ook zijn innige
houtskooltekeningen van moeders, die
kinderen omarmen, wenende vrouwen en
als in contemplatie verloren wezens, bid
dend, maar alle vefstild, voornaam-bewo-
gen, aristocratisch maar niet hooghartig.
George Minne is voor mij de grootste van
alle hier exposerende meesters, zonder
uitzondering. Hij bezat alles wat een kun
stenaar. waarlijk groot maakt.
Nu verschijnt in deze groep, de eerste,
opeens Leo Gestel, de Nederlander, die een
paar jaren (1924 en '25) in Laethem de in
vloeden der sterke Vlamingen onderging.
Het is aan zijn werk te zien, ofschoon hij
toch steeds een eigen noot wist te behou
den.
Met brio beweegt zich de eclecticus
Saverijs tussen de meesters van de Leie.
Niet sterk-oorspronkelijk, maar geniaal
schilderende, altijd nog trouw aan het im
pressionisme, doch hier en daar met con
cessies. Hij is zeer knap, hij is spontaan-
slordig, hij is een navoeler van formaat,
maar: een navoeler. Picturaal kunnen we
van zijn virtuoos werk genieten, pittoresk
heeft hij een goede keus, maar hij behoort
bij de minst originelen hier.
Ik wil hiermee niet zeggen, dat we de
meest-originelen méér moeten bewonde
ren. Wat immers te zeggen van de onbe
grijpelijkheden van Frits -van dén Berghe,
die, behalve een geestig zelfportret (door
Ensor beïnvloed) een kleine zaal vult met
doeken, die uit een oogpunt van kleur ver
rassend zijn, maar welker voorstellingen
onopgeloste raadsels blijven. Experimenten,
wellicht ook uifcde droom geboren fanta
sieën óf opzettelijk-vreemde ondefiniëer-
bare momenten? Oneerbiedige veronder
stelling misschien, maar ik bewonder graag
als ik maar weet wat de schilder-wil zeg
gen. Alleen maar wat en hoe hij ge
droomd heeft? 't Is mij te persoonlijk. Zeer,
zéér geestig is zijn doek „Dimanche"; bij
zoiets geef ik mij onmiddellijk gewonnen.
Van 't overige voel ik alleen maar: het
experiment. Schone plekken kleur kunnen
bewondering afdwingen en d i e soort van
bewondering heb ik dan ook voor het werk
van wijlen Frits van den Berghe.
Is Leon de Sm^t nog onder de invloed
der luministen (Claus, de Cock e.a.), zijn
'broer Gustaaf is een vrijgevochten man,
dat wil zeggen hij trachtte zich vrij te.
vechten wel vier vijfmaal, maar telkens
verpandde hij zijn hart weer aan deze of
gene richting. In 1916, zoals blijkt, ge
raakte hij uitgeput, kwam via het Noord-
Nederlandse neo-impressioniSme bij Jan
Sluijters terecht, deformeerde dan, kwam
via het futurisme tot ingetogener opvatting
en keerde dan terug langs een middenweg
die echter altijd nog uitmiddelpuntig ge
noeg is. Hiervoor pleit zijn „Gezelschap
aan tafel". Er is van hem, naast.het „meis
je met blauwe tafel" een prachtig gemo-
deleerd „Damesportret". Sober, vol dis
tinctie.
Eindelijk, niet de minste der broederen.
Constant Permeke. Een wilde. Een onge
temde. Zwaar geladen, met de kleur van
de aarde, hier en daar riekend naar de
armoede-geur van koude, aardappelen.
Zijn ,,zogend valken" is nauwelijks als
zodanig te herkennen, maar het is een
verpletterende aanslag op de conventie.
Ontzaglijk uit een oogpunt van kleur. Bij
deze dingen spreek je niet meer van
„mooi". Dat is te tam. Iets kan zó lelijk
zijn, dat het er belangrijk door wordt. Een
heel-mooie juffrouw wil je nóg wel eens
tegen.komen, maar om een alle-records-
slaande-lelijke nog eens te zien loop je
óók een straatje om.
Permeke is niet mooi, niet lelijk.
Permeke is Permeke.
Permeke is een dreunend schilder. Een
géweldige bui, die wel -zal overdrijven,
wees niet ongerust.
Deze tentoonstelling is zeer belangrijk,
men mag zoiets niet voorbijlopen^
HERMAN MOERKERK
MILITAIR WEEKRAPPORT
Duister lag de nacht over de GnIWi l
bij Lunteren. Het openluchtspel
eerste Rode-Kruisdag had besloten de
ten eindë en'-langzaam verliet dei!' Wss
het a giorno verlichte terrein Het
echter nog druk bij de cantïne vLt
kampeerders het waren er 'mee 4
drieduizend genoten nog na van Z f®
en hoewel een z.jïge regen neerZ?5"
ook van de zoelte van de zomernacht
Toen gebeurde het, dat een vrouwW,
gast tijdens een wandeling in de rJT
struikelde en viel. De kreet van
zij slaakte, deed van alle zijden huln»
snellen; de omroepen. weerde zich J°f."
sche kopstukken rulSen aan en het 1!"
kundige onderzoek wees - Va**
de opgduMdge een vrj) diepe
Uit, das
aan het hoofd had opgelopen^
Na al de demonstraties, oefeningen
gelgevechten en bezielende rede^'JP"
was hier de realiteit en deed zich
pracht gelegenheid voor, een echte el
de hulp en bijstand te verlenen
Uit medisch oogpunt bekeken was h
geval van geen betekenis, want wat u
dit armzalig snijwondje van een paar
timeters diepte tegenover de indruW*
kende overmacht van doktoren vemwf
sters. ambulancewagens enzovoort en
voort, op de Goudsberg in dit uur Jr
centreerd?
Volgens de regelen der transportim.,
werd de gewonde vervoerd naar de
kentenf. Er werd naarstig gezocht naarst
nodige materiaal en juist toen de onifa,
ders verwachtten, dat de heelkunde £-'
waarde in de praktijk zou bewijze. S
één der aesculapen zich een hartige'-,
wensing ontvallen. Vervolgens stiet m Si
„Dat wij nu ook geen hechtmateria.1 aj
ons hebben-.°'J
Het klonk ongelooflijk, maar het wa,
desniettemin een feit en zo moest het
beuren dat in het holst van die nacht tin
auto met de patiente de Goudsberg af
snelde om de dorpsdokter uit zijn bed tn
halen, die met behulp van een paar kram
metjes en een fijne glimlach de vmA
vaardig dichtte
Het was, zoals een ondeugende chauf
Jeur snedig opmerkte, precies alsol e
brand uitbrak in een brandspuitenlabr»
waar nergens een sléng te vinden waj.
Plaatselijke incidenten
In Batavia heeft de Nederlandse mili
taire woordvoerder in het militair week
overzicht bekend gemaakt, dat aan Neder
landse zijde vier deden en twaalf gewonden
zijn te betreuren.
In Medan valt over de gehele linie een
toenemende Republikeinse activiteit waar
te nemen. De watertoevoer is thans na vier
maanden onderhandelen door de Republi
keinen hersteld. In de Noordelijke sector
worden de Nederlandse patrouilles aanhou
dend van over de demarcatielijn bescho
ten; tevens hadden infiltraties plaats. In
de Oostelijke sector werd een aanval op
een Nederlandse patrouille gedaan door
een gewapende bende. Vernielingen door
Republikeinse benden nemen toe.
Padang biedt hetzelfde beeld. Bij de her
vatting van de besprekingen over de po-
litie-overeenkomst werd opnieuw geen re
sultaat bereikt wegens de verregaande Re
publikeinse eisen ten aanzien van de recht
spraak en bevoegdheden.
In de sector van Batavia, ten Zuiden
van Tangeran, had een langdurig vuurge
vecht met een Republikeinse bende plaats.
In Semarang werd voortdurend in alle sec
toren aan de stellingen gebouwd.
Deze week zijn uit_ Soerabaja 12 beschie
tingen op Nederlandse patrouilles en posten
gemeld. Op Bali houdt de terreur tegen
de-Balinezen in het midden van het eiland
aan. Wederom werden enige moorden ge
meld.
Tennis
Van Swol uitgeschakeld
Wimbledon heeft Maandag 64 overwinnaars en
64 slachtoffers ln het herenenkelspel opgeleverd:
Rinkel behoort tot de eerste. Van Swol tot de
laatste categrle, maar de Brit Mansell. die van
Rinkel verloor met 6—2. 8—6, 6—2 was niet van
de klasse van Van Swol's overwinnaar, de Hon
gaarse kampioen Asboth, die het weliswaar
mogelijk ook niet veel verder brengen zal, maar
dan toch goed genoeg speelde om een óver het
algemeen goed en bij wijlen uitstekend spelen
de Van Swol ln vijf sets te kunnen uit
schakelen.
Voetbal
T.Y.B.B. ontmoet Hercules
TYBB speelt a.s. Zondag voor de promotie-
degradatie competitie tegen Hercules Hei ver-
dere programma is als volgt samengesteld:
29 Juni: TYBB—Hercules; ONA—Mussen
6 Juli: TYBBMussen; Hercules—ONA
13 Juli: ONATYBB; Mussen—Hercules.
Waterpolo
Haarlem tegen Den Haag
Zondag 29 Juni, tijdens de zwemwedstrijden
om d.e clubkampioenschappen,, zal een waltr-
polowedstrijd gespeeld worden tussen heren
zeventallen van kring Haarlem en kring Den
i Haag. Door het niet beschikbaar zijn van enige
HVGB-spelers is het Haarlems zevental sterk
gewijzigd en als volgt samengesteld: doel; e
jVrugt (HPC); achter: D. van Viersen (DWB), J
G. Swier (VZV), M. Driessen (HVGB); voor: a!
A. v. d. Bogaerde (DWR), J. Kollerie (DWR). M,
Maurltz (HPC). Reserves: C. Koot (HVGB) en H
Handgraaf (DWR)
D.W.T.A.D.Z. (dames) 1—5
In een goed en enthouisast gespeelde wed»
'strijd heeft ADZ een overwinning behaald
DWT. In het begin was ADZ steeds in dc aanval
en het spel bleef voor het DWT-doel, tot dal
tweemaal de bal de doellijn gepasseerd was.
Hierna verplaatste het spel zich en Nel Turken
burg maakte een tegenpunt. Na de hervatting
verplaatste het spel zichover het gehele veld
doch de aanvallen van ADZ leverden alleen
succes op. Het einde kwam met 5—1 in het
voorde,el van de Amsterdamse dames,
H.V.G.B. won tournooi in Leiden
Met succes heeft HVGB in Leiden deelgenomen
aan een door „Sleutelstad" georganiseerd water-
polotournooi. De Haarlemmer^ kwamen in de
afdeling hoofdklas uit met ZIAN. HZ en PC en
UZgC. De resultaten waren: eerste ronde: ZIAN
—HVGB 1—2; HZ en PC—UZSC 4-0. Eindstrijd:
HVGB—HZ en PC 5—2. In defe wedstrijd opende
Stam door slecht opletten van Driessen voor de
Hagenaars de scóre. Daarna kwam HVGB opzet-
tén en na prachtig samenspel doelpuntte Hoge-,
land twee maal. Na de hervatting voerden de
Haarlemmers de stand regelmatig op tot 5-1
dpor toedoen van Rol (2) en Hogeland. Oit een
doelworsteling bracht Van Dijk de eindstand op
52. Na afloop reikte de burgemeester van Lei
den de prijzen uit.
SCHOOLHANDBALWEDSTRIJDEN. - De re
sultaten van de wedstrijden van het schoolhand-
baltournooi, voor Haarlem en omgeving waren:
meisjes, groep A, eindstrijd Kennemer Lyceum
—HBS a 4—0, meisjes, groep B. halve eindstrijd
Chr. Lyceum—HBS a 6—3. Jongens, groep A,
demi-finale Chr. Lyceum—ULO c 9—0. De eind
strijden in deze groepen moeten nog gespeeld
worden.
De Volendam naar Nederland. Zondagmorgen a
de Volendam uit de haven van Tandjong
Priok naar Nederland vertrokken met demo
biliserende militairen (evacués) KNIL
boord, afgekeurde militairen KL en terug
kerende leden LSK.
Grote jacht. Achtervolgd door 1000 poiiüe-agen-
ten, gewapend met geweren en revolvers ea
vergezeld van speurhonden, is Stanisia
Zborowski, een Pools soldaat, die zich
roverij schuldig maakte en twee dagen ge.
den uit de gevangenis te- Norwich onim«?
was, te Southend (Sussex) gearresteerd.
Zoon van Borms ontsnapt. Herman Borms. zora
van Auguste Borms. Is uit de gevangenis -
Antwerpen ontsnapt, waar hij wegens
standhouding met de vijand tijdens de
zetting. 20 jaar moest uitzitten. Waars® J
lijk is het Borms gelukt te ontsnappen doo.-
dat men hem tijdens,een bezoek een-B®
kerskaart in de hand heeft weten te sPe
Gani vraagt textiel. De republikeinse mini5^
v van economische zaken. dr. Gani, heeft
brief naar generaal McArthur 8ezon
waarin hij om Japanse textiel verzoekt, w_
Indonesië zo dringend van node hee". .J.
gens dit verzoek zou dé levering Ses5
op crediet of ln ruil voor Indonesische pu^
ducten.
Film en werkelijkheid. De filmers van HrijP
wood konden een scène voor een
detective-films opnemen toen Benj
Siegel, bijgenaamd „Buggsy" een «k
gangster uit New York en HoUywoocl -
het mïtrailleurvuur van onbekenden im
op straat het leven liet.
Verkiezingsstrijd. In het gebied van Dja
Akrad in Noord-Syrië zijn onlusten
broken tussen leden van de feodale
volkspartij. De leider van de volkspar 0
vermoord toen hij zich als candidaat .y
verkiezingen, die 7 en 8 Juli zullen
gehouden, liet inschrijven.
Al te goed? De Australische regering
ontwaardigd over MacArthurs .ar4
ling, dat nog meer Japanse walvis L
naar het Zuidpoolgebied nrntai
ken. Men verwacht een officieel p
f
