IJmuider Courant
Het Londense spel is
uit
Geen gegronde redenen
tot ernstige klachten
De Boog
Conferentie der grote Viër
eindigde
in i|zig zwijgen
Velser ex-wethouder moet zich
voor Tribunaal verantwoorden
62e Jaargang No. J881S
Bureaux: Kennemerlaan 154, Tel. Redactie ea
Administratie 5437 - Haarlem: Gr. Houtstr. 93,
Telefoon 10724. Directeur-Hoofdredacteur 15054.
Drukkerij Z. B. Spaarne 12, TeL 12713, 10132.
Directeur-Hoofdredacteur: Robe^; Peereboom
KENNEMER EDITIE VAN HAARLEMS DAGBLAD
Dinsdag 16 December 1947
Verschijnt' dagelijks behalve op Zon- en Feest
dagen. - Abonnementsprijs per week 31 cent. per
kwartaal 4,Franco per post 4,50 - Giro
rekening 273107 ten name van Haarlems Dagb'
Uitgave van de Stichting Voorlichting te Haarlem
DE EUROPESE VOLKEN hebben, nogal
wat doorgemaakt sinds 19-14. Daarom
is het begrijpelijk, dat zij genoeg van dit
soort ervaringen hébben. Als men leest
over Engelse kiezers die oorlogsmoe zijn,
over Franse kiezers die weinig vatbaarheid
voor „ismen" en verkiezingsleuzen tonen
en over een Franse massa-staking die
spoedig verloopt, omdat de mensen niet
meer naar de agitators luisteren en op
eigen houtje het werk hervatten, doet die
factor zich telkens gelden. Men heeft ge
noeg van wanorde, dus ook van oorlog. En
de programma's bevredigen niet, omdat
men meer wil dan beloften van hoger loon
en korter arbeidstijd, welker nakoming
twijfelachtig is5i vooral als he^ hogere loon
minder koopkracht heeft dan het lagere
van vroeger tijd en als vele artikelen vol
komen onverkrijgbaar zijn. Men heeft
nogal wat ervaring opgedaan. De twintigste
eeuw is niet jong meer en zelfs ruzie en
sensatie wórden op den duur vermoeiend.
Oolc is niemand zo volgzaam of hij be
grijpt, dat de eerste voorwaarde oon een
betere samenleving te bereiken bestaat in
leven en werken. Niet in doodgaan en niet
werken.
Om kort te gaan: de twintigsteeeuw
heeft de boog een beetje erg strak gespan
nen. Het jongste nummer van de Groene
citeert de Engelse auteur en professor in.
philosofie Cyril Joad, die in een tafelrede
heeft gezegd: Ik sprak onlangs een jonge
tje, dat op de vraag: „Wat zou jif willen
zijn als, je groot bent?" antwoordde:
„Levend". 1
Ofschoon ik niet weet hoe dat jongetje
heet en hoe oud het is twijfel ik niet
aan de juistheid van. de anecdote. Want
alleen een kind kan zo'n verpletterend
juist antwoord geven. En het is geen won
der als het, na meermalen naar de radio
en naar gesprekken van volwassenen te
hebben geluisterd, tot de slotsom moet zijn
gekomen dat in deze zonderlinge wereld
kleine jongetjes - er maar niet op moeten
rekenen da:t zij, eenmaal groot gewerden
zijnde, nog zouden mogen loven ook.
Het antwoord van het Engelse jongetje
aan prof. Joad houdt een vernietigende
veroordeling van de tegenwoordige wereld
in. Dat heeft het jongetje in zijn onbe
vangenheid wel niet begrepen, maar daar
door wordt de veroordeling des te schrij
nender. Eeuwen geleden schreef de Zweed
se staatsman Oxenstiema aan zijn zoon:
„Gij weet nog niet, met hoe weinig wijs?
heid de wereld geregeerd wordt". Die
eenvoudige waarschuwing is een gevleu
geld woord geworden. Maar 'bet woord
van dat Engelse jongetje in deze tijd vind
ik veel .aangrijpender. En het zal weer
klank vinden in de harten van duizenden
volwassenen, die «van degenen, dié'beweren
hun. heil te zullen verzekeren, in de eerste
plaats de waarborg voor een redelijk veilig
bestaan verwachten. Heel eenvoudig. Zij
willen de kanis op leven voor zichzelf en-
hun gezin. Atoombommen en xaketprojec-
tielen wekken hun afkeer* op en zij be
schouwen het niet a-Ls de ideale toekomst
voor hun kinderen, dat zij omtrent hun
achttiende of twintigste jaar voor het
vaderland mogen -sneven. Hun eerste poli
tieke programpunt voor Jantje's heil is dat
hij," als hij groot zal zijn, zal mogen leven.
De rest is van minder belang, omdat
als aan deze* eerste voorwaarde niet kan
worden voldaan, de rest niet meer uitvoer
baar is.
U ziet dat ik er nuchter en zakelijk over
ben; terwijl die' uitlating 'van dat jongetje,
dat prof. Joad sprak, mij' toch wel heel diep
getroffen heeft. Maar het is nu alleen mijn
doel, er uw aandacht op to vestigen dat
het in zijn onbevangenheid glashelder
tot uiting heeft gebracht-wat duizenden
ik moét eigenlijk zeggen: millioenen 'vol a
wassenen denken. Zij vragen niet in de
eerste plaats om arbeidsvoorwaarden, maar
om levensvoorwaarden. Daar maken goede
arbeidsvoorwaarden deel van uit, maar zij
vormen er maar een klein deel van.- Er
behóórt veel toe. Er behoort ook vrijheid
van godsdienst en van meningsuiting toe.
Men wil geen geheime politie. Degenen die
daar nu nog mee werken dienden te begrij
pen, dat het levende geslacht bij ervaring
weet \tat geheime politie is en er zich geen
enkele illusie meer over maakt. Het denkt
met afschuw voorzover het in West-
Europa, woont en er nu vrij van is aan
de mogelijkheid, dat het zoiets nog eens
zou móeten ervaren. De tegenwoordige
Europeaan vindt dan ook, nog afgezien van
.oorlogsgevaar, geen enkele aantrekkelijk
heid in de gedachte dait hij (zoals een van
mijn collega's het dezer dagen uitdrukte)
plotseling „als een rookpluim door de
schoorsteen" ongemerkt zou kunnen ver
dwijnen.
Ik zal' niet alles gaan opsommen wat de
gemiddelde mens. wie hij ook zij, minstens
van de samenleving-vei'wacht. U weet het
wel. Er was een tijd waarin dat riiet veel
leek.' Nu schijnt het buitengewoon'veel te
zijn. Want het wordt hem niet aangeboden
door hen, die de machtigen der wereld
héten te zijn en die toch zozeer naar zijn
gunst dingen. Zij doen 'het met steeds min
derend succes. Hun propaganda faalt. Want
hij wil éten beetje levensgeluk. Dat is
eigenlijk de samenvatting van zijn wensen.
En dat tonen zij hem niet.
R. P.
Twee olie-tankschepen
in aanvaring
Drijvende vlammenhel
Voor de kust van Curacao zijn gisteren
twee tankschepen in aanvaring gekomen.
Een van de twee, de Venezolaanse tanker
„Tucupita" was met vliegtuigbenzine van
octaangehalte geladen en vloog onmiddel
lijk in brand. De brand, sloeg over naar de
■Argentijnse tanker „Los Pozos" en in de
hel van vlapimen die ontstond zijn, voor
zover bekend, vier mensen verbrand. Gis
teravond werden nog negentièn mensen
Vermist.
De Shell heeft onmiddellijk al haar
blussingsmateriaal uit Willemstad naar de
'plaats cles onheils gedirigeerd.
De pogingen om de Tucupita te bergen
heeft men inmiddels opgegeven.
tweede kamer vergadert ook in
de kerstweek.
De Tweede Kamer zal in afwijking van
de traditie dit jaar niet vóór Kerstmis
gereed zijn met de behandeling der be
groting. Het ligt in bet voornemen, dat de
Kamer ook in de Kerstweek vergadert,
waarna voor het gebruikelijk Kerstreces
slechts korte tijd zal overblijven. De be
grotingsvergaderingen zullen op 6 Januari
Worden heryat
Reuters commentaar luidt: „De Lon
dense conferentie is geëindigd m een
sfeer van algehele onzekerheid over het
geen thans zal gebeurenHet falen ten
aanzien van de twee vredesverdragen
is bitter teleurstellcqid, overschaduwd
als het wordt door de gedachte, dat, ten
zij er een wonder geschiedt,, de betrek
kingen tussen de grote mogendheden .er
door in gevaar zullen geraken. De vraag
is thans, of er middelen gevonden zul
len worden om de raad van ministers
opnieuw aan het werk te krijgen of dat
een openlijke breukwelke de wereld in
twee rivale kampen zou verdelen, als
realiteit wordt aanvaard." -
Maandagmiddag is het einde van de Londense conferentie der vier ministers van
Buitenlandse Zaken gekomen, plotseling en zonder dat er ten aanzien van de
besproken problemen ook maar hèt minste bereikt was. Formeel is zij verdaagd
voor onbepaalde tijd, doch practisch betekent dit einde het droevig slot van het
intergeallieerd overleg ten aanzien van Duitsland en Oostenrijk. Wat wij gisteren
als een evidente mogelijkheid op^rden, voltrok zich reeds enkele iiren later: De
Amerikaanse minister, Marshall, zag geen enkele reden meer om nog langer te
pogen, eén accoord te bereiken en kwam met het voorstel, de conferentie op te
heffen. De andere drie ministers deden geen poging, dit voorstel te torpederen. Zlj
waren het tenslotte op dif punt eindelijk roerend eens
Onbeantwoorde vraag:
„Wanneer weer bijeen?"
Toen Bevin na het verzoek van Marshall
om de conferentie te vérdagen, de vraag
stelde waar en wanneer de volgende bij
eenkomst zou gehouden worden, was het
ijzig stil in de conferentie-zaal van Lan
caster-House. Een der aanwezigep ver
klaarde na afloop van de bijeenkomst, dat
na de vraag van Bevin, die als voorzitter
optrad, Marshall onbéwegelijk bleef zitten
zonder zijn emotie te laten blijken. Molo-
tof trok onr.ustig aan zijn sigaret en ver
meed zijn coilega's aan te zien. Ook Bidault
keek strak voor zich uit, blijkbaar bang
iets van zijn gevoelens te laten blijken.
Bevin keek zijn collega's,een voor een gan
en wachtte op het antwoord dat niet ge-
géven werd.
Daarna werden door de ministers woor
den vqn dank gesproken aan het adres van
de Britse minister en het Britse volk voor
de gastvrijheid bewezen aan de ministers
■en hun delegaties, waarop Bevin zijn col
lega's uitnodigde met hem naar het buffet
te gaan en een glaasje te drinken. Ook
Molotof gaf aan deze uitnodiging gehoor.
Aldus kwam een eind aan de zeventiende
bijeenkomst van de zesde ministersconfe
rentie, de tweede in Londen.
Nooit in de moderne geschiedenis werd
op een bijeenkomst van ministers g van
geallieerde mogendheden zoveel bitters
tegen elkaar gezegd, nooit werden zulke
zware beschuldigingen geuit, als op deze
conferentie, die begonnen was met weinig
verwachtingen voor een goed einde, doch
eindigde met' minder hoop dan iemand
durfde verwachten'.
Ondertussen voelden de Diiitsers, aldus
bericht United Press uit Berlijn, het
nieuws van hét einde der ministers-cbiife-
rentie als een slag in het gezicht. De laat
ste hoop voor een verenigd Duitsland gaat
voor hen hiermee verloren en men ver
wacht dan ook, dat de eerste reactie zal
zijn, dat duizenden Duitsers zullen trachten
uit de Sovjet-zóne naar het Wes|en te
'komen.
Conferentie vari drie?
In officiële kringen te Washington ver
wacht men, dat het verdagen van de con
ferentie der vier ministers zal worden.ge
volgd door een conferentie van drie
(Franki-ijk, Engeland en Amerika) om de
thans ontstane toestand0te bespreken.
Men verwacht dat de geallieerden zich
in het Westen nog nauwer zullen aaneen
sluiten en dat de fusie van de Franse zóne
met de Anglo-Amerikaanse zone thans
spoedig een feit zal worden.
In Wenen was de verslagenheid liiet ge
ringer. Twee leden van het kabinet Leo
pold Figl verklaarden: „Dat is de meest
vernietigende slag,' die ons land- en ons
volk kan worden toegebracht. Eén slag die
wellicht de gehele natie 'ontmoedigen zal,
doch", zo voegde minister Krauland, van
de Oostenrijkse Volkspartij, hieraan toe:
„Mijn partij zal blijven vechten voor haar
recht en wij zullen schreeuwen, schreeu
wen, "totdat onze stemmen' gehoord zullen
worden".
De minister van Justitie zei kort: „Het
is voor mij niets nieuws. Kleine naties
hebben blijkbaar geen kans hun 'gerecht
vaardigde eisen kenbaar te m&ken".
De Heilige Koe komt al
De „Heilige Koe", het vroegere particu
liere vliegtuig van president Truman, heeft
opdracht gekregen Dinsdag naar Londen
te vertrekken om minister Marshall te
halen.
Allemaal een Kerstlei
Op 18 December zal voor alle leeftijds
groepen een bon bekend gemaakt worden,
waarop één ei verkrijgbaar is.
DE johan DE wltt.
De .fohan de Witt wordt hedennacht om
één uur in IJmuiden verwacht. Vermoe
delijk zal het schip door varen naar Am
sterdam, waar dap morgenochtend met
debarkeren wprdt begonnen.
De Britten ontruimen
Joodse gebieden
Naar officieel werd medegedeeld, zou
den de Britse strijdkrachten te midder
nacht het overwogend Joodse gebied, ge
legen om Tel Aviv, Ramat, Gan en Petah-
Tiqvah volgens plan hebben ontruimd.
Een Joodse burgerwacht van 500 man
zal zich in deze streek, waar ruw geschat
tweederde van de Joodse bevolking van
Palestina woont, belasten met het hand
haven van orde en rust. In het gebied lig
gen ook vijf Arabische dorpen met een
gezamenlijk inwonertal van 5.000.
In Jeruzalem doen geruchten de ronde,
dat Abdoel Khader Hoeseini, de Arabische,
leider bij de onlusten van 1937 tot* 1939,
naar Palestina gekomen is om het actieve
verzet tegen' het verdelingsplan te orga
niseren. Hij is een familielid van de Moefti
van Jei'uzalem.
„Zwart geld-schandaal"
in Frankrijk
In kringen, die in nauw verband staan
met het Franse ministerie van Binnen
landse Zaken, verluidt dat 12 personen
zijn gearresteerd in verband met „een van
de grootste schandalen op het gebied van
de handel in zwart geld sedprt de oorlog".
Volgens dezelfde kringen bevindt zich
onder hen een attaché van het Ameri-
-ka'anfe ministerie van Oorlog.
De bende handelde in obligaties tot een
waarde van minstens 500.000 dollar.
SCHOORSTEENBRANDJE.
Vannacht, precies-om twaalf uur, werd
de Beverwij kse brandweer gealarmeerd
voor een schoorsteenbrandje bij de melk-
slijter 'W. aan de Munniksweg. De oorzaak
bleek te schuilen in een constructiefout
in de schoorsteen; doordat de brandweer
snel de schoorsteen veegde, kon,de#£chade
beperkt blijven.
Het woord is aan.....
Louis Latzarus
Een volk, dat meent zich te
kunnen regeren zonder zijn
élite, 'is verloren.
(La Politique, 1928)
Gisteren heeft HM. in het Koninklijk paleis te Amsterdam het ere-doctoraat van de
Leuvense Universiteit aanvaard. De aanbieding geschiedde door een delegatie van
hoogleraren onder leiding van de rector magnificus mgr. H'. van Wayenburgh (mid
den), promotor was de deken der rechtsfaculteit prof. F. Collin (rechts).' - Men zie
verder pag. 2. 1
Aan de 58-jarige vishandelaar P. C. K.
uit Velsèn, die Dinsdagmorgen voor de
tweede kamer van het Haarlemse tribu
naal terecht stond, werd het lidmaatschap
van de N.S.B. verweten, met enkële daar
aan verkleefde feiten, als abonnementen
op blaadjes, dragen van speldjes en bezoe
ken van vergaderingen, het volgen van
een burgemeesterscursus en het aanvaar
den van een wethóuderszetel in het gena-
zificeerde gemeentebestuur van Velsen.
Het was vooral zijn optreden in deze
functie,* dat het tribunaal «aan een uitge
breid onderzoek onderwierp, want K. werd
er van beschuldigd de Velser mannelijke
bevolking voor weermaehtswerk te hebben
opgeroepen en wanneer deze verstek liet
gaan te hebben 'gedreigd de afwezigen te
laten ophalen, hetgeen in enkele gevallen
ook gebeurd zou zijn.
D.e referendaris W. C. Suwerink, die als
getuige \fras opgeroepen, verklaarde, dat
de wethouders van Velsen buiten de kamer
van de N.S.B. burgemeester Tj. v. d. Weide
wel een grote mond hadden, maar in hun
hart allen bang voor deze waren. K, maak
te -daarop geen uitzondering. „Hij was een
vervelende schreeuwlelijk, maar wanneer
men zich niet door hem liet overdonderen
gebeurde er niets".
In de zómer van 1944 had de getuige in
zijn kwaliteit van chef van de afdeling
Onderwijs moeilijkheden gehad, omdat K.
van hem de adre'ssln van de onderwijzers
van het Bijzonder On'derwijs verlangde,
daar.deze moesten „spitten". De heer Su
werink weigerde hieraan mede te werken
en K. had toen na ruggespraak met v. d.
Weide getuige's naam eigenhandig op
een lijst van spitters bijgeschreven. De re
ferendaris" was daarop ondergedoken.
Ook de tweede getuige, de heer W. C.
van Zwieten, chef van de afdeling Bevol
king, verklaarde, dat Van der Weide de
gfote gangnjaker was en dat Ky die alleen
wethouder van Financiën was, slechts ge
val voor geval, in opdracht van de bur
gemeester, lijsten van inwoners voor weer
maehtswerk samenstelde. Wel had deze
getuige de indruk, dat K. de lijsten soms*
-aanvulde niet namen van hen, aan wie hij
het land had, doch voorbeelden kon hij
zich niet meer herinneren.
De beschuldigde ver-klaarde, dat dit wel
eens het geval was geweest' met lieden,
die hij van ergerniswekkende zwarte han-
delaafspraktijken verdacht. De terreur in
de gemeente ging alleen van Van dei-
Weide uit. K. pleegde oplc wel met getuige
overleg om bepaalde personen voor .te
werkstelling te behoeden,
Als getuige a décharge kwam de vice-
voorzitter van het Bedrijfschap voor Visse:
rij-producten, de heer N-. Haasloot, ver
klaren, dat K. zich verzet.had tegen de
door de Kriegsmarine geëiste verplaatsing
van de IJmuidervloot naar Wesermünde.
K. was in het begin van de oorlog nog
enige tijd filmcontroleur geweest, naar hij
zei, om te zien of de zaal goed was en het
toestel, waarop mr. Van derGoot inviel;
„en of de propaganda goed was". De kinde
ren van de beschuldigde waren allen bij
de N.S.B. of hun organisaties aangesloten
geweest, een zoon was SS-frontarbeider.
K. legde er de nadruk op, dat hij uit
idealisme tot de N.S.B. was gekomen. Ge
durende zijn internering had hij, naai' hij
.verklaarde, ingezien, dat het door hem
Voorgestane leidersbeginsel fout was.
De verdediger bracht in herinnering,
dat zijn cliënt, nadat hij van 1933 tot 194(1
een -actief lid van de beweging" was ge
weest, zeer door de Duitse inval was ge
schokt, doch dat anderzijds zijn verafgo
ding van enkele figuren liit de „beweging"
hem ertoe gebracht had zich tot hand- en
spandiensten te lenen aan Van der Weide.
Toch wilde hij geen burgemeestersambt
uit handen van de Duitsers aanvaarden.
Zijn liefde voor Velsen en IJmuiden noop
ten hem tot aanvaarding van de wethou
derszetel.. Op die plaats heeft' liij in een
tijd vac schaarste veel goeds voor de be-
volkingkunnen doen. Zo wist hij de Duit
sers op geraffineerde wijze om de tuin te
leiden en'kwgm de voor hen bestemde vis
in de magen der Velgenaren terecht. Bo
vendien hebben de Nederlanders, die niet
voor de Duitsers werkten, dikwijls door
toedoen van K. Ausweise gekregen. De ver
dediger betoogde voorts, dat K. de spitters
niet heeft laten ophalen, dit gebeurde op last
van de burgemeester door de politie. An
derzijds meende spr. dat de beschuldigde
een aandeel heeft gehad in de wederop
bouw van de Nederlandse vissersvloot en-
bepleitte onmiddellijke i'n vrijheidstelling.
Het tribunaal willigde dit verzoek in.
Uitspraak op 30 December.
Alfred Krupp von Bohlen und Halbach wordt in Neurenberg met andere kopstukken
van het industriële nazi-apparaat berecht. - Krupp in gesprekmet zijnadtfpeaat.
De 100.000 is er uit
Bij de heden gehouden trekking der
Staatsloterij is de hoofdprijs van
f 100.000,gevallen op nummer 13765.
De prijs van f 25.000,viel op nummer
18932.
Rapport Cleveringa over
mr. B. Ph. baron van Harinxma thoe Slooten N
Gebrek aan hartelijkheid en menselijke belang
stelling bij de bejegening van uitgewekenen in
Lissabon
Van gegronde redenen voor ernstige klachten is der Commissie niet gebleken. De
heer van Harinxma thoe Slooten heeft in uiterst moeilij.ke omstandigheden stellig werk
verricht dat gewaardeerd verdient te worden. Dat hij hier of daar een steek heeft
laten vallen is mogelijk, gelijk wel niemand in zijn omstandigheden de volmaaktheid
had kunnen bereiken; doch er is haar niet gebleken Van enige aanleiding de staf
over zijn weik te.breken. Wellicht is het mogelijk, dat hij op twee, mogelijk met elkaar
samenhangende, punten van bijkomstige, doch in de gegeven omstandigheden toch
wel van belangrijke aard te kort is geschoten, doch er kan achtefaf hieromtrent to
weinig tastbaars worden vastgesteld dan dat een afkeuring gerechtvaardigd kan
worden geacht. In déze moet dan het „in dubiis pro reo" gelden".
Zo luidt voornamelijk de conclusie van
't rapport der Commissie-Cleveringa over de
houding van mr. B, Ph. baron v. Harinxma
thoe Slooten in de bezettingstijd..De com
missie had tot taak een onderzoek in te
stellen naar de houding van Nederlandse
diplomatieke en consulaire ambtenaren
tegenover Nederlandse uitgewekenen.
De commissie verklaart, geen volledig
heid te hebben kunnen bereiken, zodat de
mogelijkheid open b.lijft van een of andere
verrassende ontdekking. De ervaring heeft
de commissie bovendien geleerd, voorzich
tig te zijn met getuigenverklaringen. Voor
een' deugdelijke beoordeling Zou men de
sfeer moeten proeven, waaruit dergelijke
verklaringen zjjn yoortgekomen. Verschil
lende gegevens tonen aan dat ook het ge
drag der uitgewekenen niet steeds vlekke
loos is geweest.
Legale en illegale evacuatie.
■Op 24 Augustus 1940 werd de zorg voor
de zeer talrijke vluchtelingen in het Zuiden
van Frankrijk tijdelijk opgedragen aan de
heer Van Harinxma thoe Slootqj^. Hierbij
was alleen gedacht aan legale evacuatie.
Of dit juist gezien is geweest, is achteraf
wel eens betwijfeld. In een nota van 3
Augustus ia43 schrijft de gezant Van Pal-
landt: „Er van uitgaande dat de officiële
instanties zich niet dienden te compromit
teren met illegaal werk,, heeft men gedacht
twee geheel van elkander onafhankelijke
organisaties het verschillende werk te laten
doen, vergetende, dat de vluchtelingen op
een van beide 'wijzen geholpen moesten
worden en dus onder beidé organisaties
ressorteerden. Er had moeten bestaan een
vluchtelingenbureau in Londen met grote
volmachten. Als dat er in 1941 was geweest
waren waarschijnlijk honderden bruikbare
jongelieden uit Frankrijk en Zwitserland
geëvacueerd én uit Nederland aangetrok
ken."
De commissie Iaat de juistheid va.n deze
zienswijze in het midden. Van hogerhand
was een splitsing gemaakt. De opdracht
aan de heer Van Harinxma strekte ziqh niet
tot illegale evacuatie uit. De illegale eva
cuatie schijnt eerst van Londen uit te zijn
bevorderd, toen in Augustus 1943 de 'over
ste "Warners naar Lissabon kwam.
De heer Van Harinxma heeft in Frank
rijk overleg gepleegd met.de heer Seven-
ster, aan wie de verzorging der.vluchtelin
gen in Frankrijk was opgedragen. De repa
triëring van Nederlanders, die naar Neder
land wensten terug te keren was toen in
volle gang. Deze terugkeer werd aanvanke
lijk door de regering aangemoedigd. Op 20
Juni 1940 seinde de minister van Buiten
landse Zaken aan de- consul te Bordeaux:
„Wil als algemene richtlijn zoveel -mogelijk^
vluchtelingen via Duits bezet gebied naar"
Nederland zenden." Zo komen velen ge
leidelijk naar huis. Doch er blijft een aan-,
tal achter, waaronder veel Joden en ande
ren, die reden hebben beducht te zijn voor
tegen hen gerichte vijandelijke maatrege
len. Er ontstaat'voor hen een „Assopiation
de Secours aux Réfugiés Néeriandais" on
der voorzitterschap van de heer Sevenster.
Portugal vreesdeeen grote toeloop van
vluchtelingen en verleende slechts visa aan
•hen, die spoedig zoudgn vertrekkèn. On
danks grote moeilijkheden verliep evacua
tie naar Nederlands-Indië vrij vlot, tot de
'oorlog met Japan uitbrak. Nadat nog enige
groepen naar Suriname en Curacao waren
gezonden, eindigde de legale eVacuatie dooi
de algehele bezetting van Frankrijk in No
vember 1942. De heer Van Harinxma keer
de naar Londen terug. Tussen September
1940 en einde 1942 hebben 1596 personen
door zijn zorgen Frankrijk kunnen ver
laten.
Klachten.
In een rapport overheen-onderzoek,'inge
steld vanwege het dagblad Trouw" is een
aantal klachten tegen de heer Van Ha
rinxma geuit over het zenden van pakketjes
aan N.S.B.'ers; instructies,, om Engeland
vaarders niet te helpen; het ontvangen van
geregelde remises uit bezet Nederland en,
wellicht «in verband daarmede, verdachte
manipulaties met deviezen; onbevredigend
beleid inzake de 'verzorging van Engeland
vaarders in het. kamp Praia das Macaes;
ontoelaatbaar optreden in een spionnage-
zaak, waarin zijn secretaris de hoofdfiguur
was en het persoonlijk weigeren van hulp
aan Engelandvaarders. Deze klacfften von
den hun oorsprong bij mr. Maas Geestera-
nüs, van Maart 1941 tot December 1943
hoofd van de „Nederlandse Inlichtingen
dienst te Lissabon".
Ervaringen hebben gemaakt, dat de com
missie ietwat huiver-ig is geworden al te
snel te koersen op het kompas van de heer
Maas Geestéranus. Zij heeft zich niet los
kunnen maken van het gevoelen,alsof de
heer Maas Geesteranus in zijn ijver tot het
bevorderen van wat hem goed dacht "en
daarmee in het bloot leggen van wat ver
keerd was, misschien onwillekeurig wel
ëens te ver 'is gegaan en daardoor klachten
heeft opgeroepen of versterkt.
De commissie gaat nader in op klachten.
Pakketten üan N.S.b.'ers.
Toen de heer Van Harinxma pakjes naar
Nederland begon te zenden, deed hij dit
aan de hand van een lijst, welke hij uit
Londen had gekregen. Toen de heer Maas
Geesteranus vergissingen merkte, heeft hij
dit aan Londen gerapporteerd.
De slechte verstandhouding tussen' de
heren Maas Geesteranus en Van Harinxma
maakte de'samenwerking 'volkomen on
mogelijk. Tot welke' betreurenswaardige
gevolgen zij leidde; toonthet vrij onbe
tekenende voorval van 2 of 3 verkeerde
pakjes. Bovendien maakte het wel een
teleurstellende indruk op de Engeland
vaarders die kwamen in een omgeving/
waarin enige belangrijke figuren hun we
derkerige "antipathie zo zeer lieten gelden,
dat zij zelfs niet meer met elkaar samen
werkten.
De commissie heeft niet tot de vaststel
ling van uitsluitende of overwegende schuld
bij de een of de ander kunnen komen.
Hulp aan Engelandvaarders.
Ten aanzien van de hulp*aan Engeland
vaarders concludeert de commissie, dat de
heer" Van Harinxma zich beijverd heeft zo'
lang. mogelijk legale wegen te blijven be
wandelen en dit heeft bevorderd. Hij heeft
eerst moeizaam toegestaan tot illegale mid
delen zijn toevlucht te nemen en heeft dit
zélf ook slechts schoorvoetend gedaan. Het
.gaat hier grotendeels over een beleidsvraag,
waarover, een redelijk verschil van inzicht
mógelijk was, zonder aanleiding om de een
of de ander wegens zijn "opvatting met
blaam te overladen. 1
Tot een afkeuring van het beleid van (Je
heer Van Harinxma zou aanleiding zijn, als
hij getoond had volkomen ontoegankelijk
te zijn gebleven voor de illegale eisen. Dat
dit niet. het geval js geweest, bewijst zijn
medewerking aari verschillende illegale
stappeij. Van redenen om te spreken van
een „ergerlijk gemis aan hulp aan Enge
landvaarders" is niet gebleken. Dat hijt „de
gebruikelijke practijk was" om geen enkele
Engelandvaarder te helpen, kan'van de
heer Van Harinxma niet worden gezegd.
Het blijkt,- dat de heer Van Harinxma,
wel verre van er op te uit te zijn geweest
elke illegale evacuatie te dwarsbomen, deze
op een gegeven ogenblik te" Londen juist
heeft bepleit.
(Op enkele punten van het rapport
komen wij morgen nóg nader terug
Red. IJ. C.)
Eindoordeel.
In haal- eindconclusie zegt de commissie,
dat haar van gegronde redenen voor ern-«
stige klachten niet is gebleken. Het is mo
gelijk dat de heer Van Harinxma te kort
is geschoten ten opzichte van de bejegening
van uitgewekenen te Lissabon en van de
samenwex-king-met andere daar gestation-
nèerde ambténaren. Wat het laatste betreft
is de commissie er van overtuigde- dat hij
allerminst de enige schuldige is. geweest.
De mogelijkheid dat- in deze de schuld
voornamelijk bij dè heer Maas Geesteranus
heeft gelegen, lijkt haar te grëot daij dat
zij deze mag afwijzen.
De commissie is onaangenaam getroffen
door.de kennelijk nijdige en kribbige sfeer,
die erste Lissabon heerste en die af en toe
de indruk van kleinzieligheid maakt. Het
moet een ellendige indruk gemaakt hebben,
dat, terwijl land en volk betrokken wareti
in een geweldige worsteling om het bestaan,
enige^leiders op een belangrijke post zo
danig kibbelden, dat er van een samenwer
king geen sprake meer was, Deze bedorven,
soms kinderachtige sfeer heeft stellig kwaad
gedaan. Deze zaak af te doen met een en
kel „waar twee kijven, hebben beiden
schuld" zou al te simplistisch zijn. De com
missie acht zich hiertoe niet gerechtigd.
Tot haar spijt heeft zij niet kunnen vast
stellen, waar de hoofdoorzaak heeft ge-,
j legen.
Nog een punt is er, waaraan de commissie
meent een enkele opmerking te moeten
wijden. De heer Van Harinxma stond op de
Madrileense diplomatieke lijst en hij had
ook de zorg voor de uitgewekenen in Spanje
toegewezen gekregen. Aan die zorg zo
heeft de commissie reeds vast kunnen stel
len, al gelooft zij nog niet haar eindoordeel
hieromtrent te kunnen geven heeft het
een en ander ontbroken. De vraag is bij
haar gerezen, om de heer Van Harinxma
niet beter Madrid inplaa'ts van Lissabon als'
standplaats had kunnen kiezen.
WISSELENDE' BEWOLKING
Verwachting, medegedeeld door* het
K.N.M.I. in De Bilt, geldig van Dins-
da.jpvond tot Woensdagavond:
Wisselende bewolking met hier. en daar
i ..een enkel licht buitje. Zwakke tot ma-
tige wind uit Noordelijke richtingen.
Enige daling van temperatuur piet
voornamelijk in het Oostelijk gedeelte
J van het land in de nacht plaatselijk
lichte vorst en enkele nevel of mist-
bapken.
17 December:
i Zon op 8.43 uur, onder 16.29 uur
Maan op 12.24 uur, onder 21,04 uur
iLaaaaaaaaaaaaaaaaaJaaaaaaaaa*