Haarlem heeft dringend
tweede Schouwburg nodig
Nederland slaat een goed figuur
op de Brusselse Jaarbeurs
Amsterdams
Leden van „Nationaal Comité
werden door „de Wilde" verraden
Duin en Kruidberg
wordt hotel-restaurant
Ook in Indonesië zijn de ideeen
over de „Unie" nog uiterst vaag
DE RONDE VAN NEDERLAND
DON'DERDAC 22 APRIL 1948
Het volkstoneel komt in verdrukking
j He voorstelling van .,Pol-
Zondagavond Js ae Concertzaal te
jetje Pledge gegeVen zou worden door het
te Haarlem-die B Tan Lemaire. Jr. niet
jonge gezel
'•jor gegaan
elLng v0®
Dit k?.?,La'voor het volkstoneel is. maar
d®'d)e,fL jan Lemaire Jr. niet
e«els?raPWM geen voldoende belang-
ioorgegaan- Er was b
«telling voor. cr in Haarlem geen-
Dit komt het volkstoneel is. maat
va" het Gem Omcert-
omdat de grote 2M voor toncelv0orstel-
pmm niet ?escbira volksslukkcn Als men
lineen. Ook^nie sladsschouwburg geeft.
-ee,
"geen" «SS
lependaal zexer klas_
toch altud no/ ^eut-J en *Het
k" bctf-m" of'i?oe al dat fraais verder
Biechtgeheim MM worden
^etrokhen tof schade van het art.st.ek besef
van t etgenteeir Mhter dat het genoem-
Van me?r „u geen kans heeft gekregen
de ensemble nu g- vertoning aan het
&meteenubli?k voor te stellen. Als er
Haarlemse geweest, waar regel-
een schouWj vljkstoneel kon worden ver-
inatl! «ifdit niet gebeurd zijn. En als er
to°nd. zou dit ™eb|langStelling van de ge-
een ensemble^ de ^ei^e.s dat yan Jan
vrone man
verdient dan is het dat
Ion vierjarig verblijf in een concentra-
Mamo heeft deze een groep jonge mensen. I
mere-ieels beginnelingen, om zich heen ver-
S«ld waarmede hij zijn hooggestemde
Ken' hoopte le verwezenlijken. Deze to-
EaSieenschap wordt vrijwel alleen m
X gehouden door een geestdriftige liefde,
ne medewerkers doen alles zelf: zu spelen
met volle overgave, zij bouwen en schilderen
S décors, zij bedienen zelf de verhchting
ie gordijnen, zij hebben geen toneelknech
ten nodig voor de changementen, zij zorgen
zelf voor hun requisieten en zij delen broe
derlijk elke, voorlopig nog schamele wer-
dknste Om in het leven te blijven en te kun
nen doorgaan met hun arbeid oefenen velen
van hen nog een neven-beroep uit.
Toneel in arbeiderskampen.
Dit alles is natuurlijk geen waarborg voor
I eoed toneel. Maar als men weet dat dit gezel-
thap binnenkort voor de arbeiders m de
wederopbouw-kampen „De getemde feeks"
an Shakespeare gaat opvoeren en dat verder
D het programma staan: de vermaarde óud-
Franse klucht „Maitre Pathelin" en „Ik was
i hier al eerder" van J. B. Priestley, benevens
een bewerking van de opzienbarende roman
over het negervraagstuk „Zoon van Amerika"
door Richard Wright, dan zal men toch wel
even opkijken van zoveel hartverheffende
ondernemingslust.
I Dezer dagen heb ik een voorstelling bijge
woond van een stuk, geschreven en geregis
seerd door Jan Lemaire Jr.. getiteld „De
Heilige'1 en ik moet zeggen dat ik diep onder
I de indruk ben gekomen van het vertoonde
romantisch-realisme. In dit spel, dat enigs-
zins doet denken aan „Nachtasyl" van
i Maxim Gorki wordt de poging voorgesteld
van een edelmoedig jongmens dat onder de
armsten der armsten van een grote stad wat
oobeurende menselijkheid tracht te brengen,
i De grove dramatische effecten worden zo
I doeltreffend gedempt door zeer wezenlijke
j humor dat zij hun uitwerking niet missen en
dat de wat zoetgevooisde filosofie haar greep
I op de toeschouwers niet loslaat.
I De opvoering geschiedde met zoveel ernstig
I enthousiasme en oprechte overtuigingskracht,
l dgt ik mij gedrongen vqel deze hartelijk aan
te bevelen in de belangstelling van alle ver
enigingen, die hun leden op zuiver volks
toneel willen'onthalen. Kort geleden ^werd
het stuk met groot succes vertoond voor de
ex-politieke gevangenen te Hilversum. Wie
geeft hier het voorbeeld?
Om bij mijn uitgangspunt terug te keren;
als er een tweede schouwburg in Haarlem
was geweest, die zich goed leent voor het
L volkstoneel, zóu deze opwekking overbodig
zijn. Bij de tegenwoordige stand van zaken
wordt de arbeidende klasse een brok cultuur
onthouden, waarop dit grote deel van de be
volking recht heeft. De gezelschappen van
Herman Bouber, Jan Lemaire eft ook het
officiële Nederlands Volkstoneel kunnen hier
nog veel goeds stichten. De gelegenheid daar
toe moet worden opengesteld. Als men be
denkt dat er te Amsterdam als gevolg van
particulier initiatief doch met medewerking
van de autoriteiten 'sinds de bevrijding reeds
twee nieuwe schouwburgen geopend zijn,
dan vraagt men zich af, wanneer men te
Haarlem overgaat tot de bouw van het twee
de theater. waaraan .sinds jaar en dag zo
dringend behoefte bestaat. Het is niet nodig
dat er een speicaal gebouw van de* grond af
wordt opgebouwd. Dat ziet men in Am
sterdam, Het Theater de la Mar was een
school en De Kleine Komedie in de laatste
■jaren een fietsenstalling. Bovendien zijn te
Amsterdam twee feestzalen tot het geven
van toneelvoorstellingen geschikt gemaakt,
L namelijk aan de Rozengracht én aan de Klo
veniersburgwal. Deze beide laatste instellin
gen dienen als domicilie van volks-toneel-
gezelschappen.
Hoezeer het toe te juichen zou zijn als te
Haarlem een soortgelijk initiatief genomen
werd om de heersende zalennood te lenigen,
nog beter ware het indien het gemeente
bestuur de stichting van een volksschouyv-
burg bevorderde. Zouden dan de twee thea
ters onder één directie worden gebracht
en de heer Herman Deinum is ccn warm
voorstander van dit plan dan zou een
doelmatige spreiding van- het répertoire be
werkstelligd en nodeloze concurrentie, die
in dit geval tot niets zou leiden, voorkomen
worden.
De voordeleneliggen zo voor de band dat
zij nauwelijks vermeld behoeven te worden.
De grote schouwburg zou ter beschikking
blijven van de grote gezelschappen en de
belangrijkste amateursverenigingen. Tevens
zouden alddar weer, als vroeger, de bijzon
dere concerten gegeven kunnen worden, die
in de grote gemeentelijke zaal aan de Be
gijnestraat onvoldoende tot hun recht komen.
De tweede schouwburg moet bestemd wor
den voor het volkstoneel, dat alle week
einden daar voorstellingen kan geven, voor
de minder omvangrijke dilettantenvereni
gingen en voor de vertoning van eersterangs
cabaret en variété.
Een dergelijke zaal zou plaats moeten bie
den aan ongeveer vijfhonderd mensen.
DAVID KONING
Inde luitenant
vervalste cheques?
Voor de Krijgsraad in Den Haag heeft
terecht gestaan de 32-jarige eerste luite
nant der Luchtstrijdkrachten F. H. uit
Utrecht. Hem was ten laste gelegd, dat hij,
toen hij in 1944 en 1945 in Londen dienst
deed, zich chèques voor een totaal bedrag
van ruim 36 pond sterling heeft toege-
eigend en dit geld, dat bestemd was voor
familieleden van omgekomen Nederlandse
vliegers, heeft geïnd, na de chèques van
valse handteken ingen te hebben voorzien.
De beklaagde ontkende. De auditeur
militair zeide, dat een Engelse grafoloog de
chèques heeft onderzocht en overtuigd was
dat de daarop voorkomende handteke
ningen door beklaagde zijn geschreven.
Een Nederlandse grafoloog kwam tot de
zelfde conclusie. De auditeur-militair eiste
een jaar gevangenisstraf, ontslag uit de
dienst en onmiddellijke arrestatie van be
klaagde, die nu nog in Londen in dienst is,
maar met verlof in Nederland vertoeft.
De Krijgsraad zal op 5 Mei uitspraak
doen. De beklaagde beloofde zich ter be
schikking van de Krijgsraad te zullen hou-:
den.'
INDUSTRIEEL SCHENKT ARTIS
COLLECTIE DIEREN UIT AFRIKA
De Artisfamilie zal belangrijk worden
uitgebreid dank zij een schenking van de
Nederlandse industrieel de heer B. van
Leer.
Er komen pinguins, leeuwen, zebra's,
kangoeroes, antilopen, poema's, giraffen,
olifanten, struisvogels, nijlpaarden en chim
pansees.
Bijna 170 Hollandse firma's exposeren
(Van onze Brusselse correspondent).
De Brusselse Jaarbeurs blijkt dit jaar een
uitzonderlijk succes te worden. Waren er in
1947 reeds 3130 exposanten uit 24 naties, die
75.000 m2 oppervlakte ter beschikking kregen,
thans zijn er 3700 exposanten, 30 vertegen
woordigende landen, waaronder 15 met
officiële inzendingen en 80.000 m2. De 12
paleizen van het Heyzelstadion omgeven
door groen en door een bloemenexpositie,
bieden een werkelijk luxueus gezicht. D^
Brusselse burgervader, die zijn openingsre4l
de ook in het Nederlands resumeerde, wees
erop, dat er in 1947 niet minder dan 1.5 mil-
lioen bezoekers gecontroleerd werden. Als
middeltje tegen deze overstelpende drukte
heeft men er opgevonden, dat het bezoek
voor nièt-zakenlui des morgens 30 frs. zal
kosten tegen-'20 frs. in de normale uren.
■Verrassing uit Heemstede.
Prins Bcrnhard weer
naar Zwitserland
Naar het secretariaat van Prins Bern-
hard meedeelt, zal de Prins' van Londen,
waarheen hij mevrouw Roosevelt in zijn
vliegtuig heeft begeleid, rechtstreeks door
vliegen naar Zwitserland. Voor volledig
herstel van zijn gezondheid wordt een ver
lenging van het verblijf in de hoge lucht
gedurende korte tijd noodzakelijk geacht.
PERSONEEL VAN TEXTIELFABRIEK
HOUDT VOORLOPIG \RIJE
ZATERDAG
■Wanneer in een textielfabriek te Borne
's middags om vijf uur het einde van de
werktijd werd aangekondigd, bleven de
arbeiders, die voor het overgrote deel
huiten Borne wonen, nog. drie kwartier
doorwerken. Zaterdagsmorgens namen zij
echter vrij.
De directie, die geen staking en een
daardoor veroorzaakt groot productiever
lies wilde riskeren, nam noodgedwongen
met deze situatie genoegen. Controleurs
van de Arbeidsinspectie deden dit echter
niet en maakten tegen de directie proces
verbaal op wegens overtreding van de
Arbeidswet en het Werktijdenbesluit. De
I kantonrechter te Almelo sprak de directie
eenter vrij en de Almelose rechtbank heeft
tnans dit voorbeeld gevolgd. Het personeel
noudt dus voorlopig zijn vrije Zaterdag.
I Agenda voor Haarlem
De Nederlandse deelneming alhier heeft als
hoogtepunten: 1. de officiële inzending, onder
leiding van de heer Scheefsma, die 68 firma's
telt, beslaat de gehele tweede verdieping van-
de grote centrale middenzaak en ziet er
keurig uit. Naast onze kwaliteitsproducten,
sigaren, eieren, visconserven, chocolade,
likeuren, biedt deze inzending nog twee ver
rassingen tegenover het vorig jaar: de wer
kelijk verbluffende Nederlandse snelauto
..Gatford", van de firma Gatsonides te Heem
stede; de wagen oogstte in Zwitserland reeds
veel succes en wordt alhier te koop aange
boden voor ca. 240.000 frs.
Ten tweede vermelden wij een interessante
inzending van een firma uit Amersfoort, die
zevende wethouder
Mr. 3. 3. van der Velde
(Arbeid) gekozen
De gemeenteraad van Amsterdam heeft
tot zevende wethouder gekozen mr. J. J.
van der Velde (Arbeid) met 26 van de 27
uitgebrachte stemmen. De heer P. Faber
(Arbeid) kreeg één stem.
De"communisten en mevrouw Heyermans
(Onafhankelijk) hadden voor de stemmihg
de raadszaal verlaten, nadat de heer Gort
zak had. verklaard „dat zijn fractie aan
deze comedie niet zou meedoen".
Het proces-Van der Waals
ff
Een hunner was van plan geweest Goering
naar Engeland te ontvoeren
Fatale foto
Op de vierde dag
ligd. Op de vraag van de procureur-fiscaal
of hij de verschillende mensen vóór hun
arrestatie een wapen heeft aangeboden,
van het proces tegen geeft hij een ontwijkend antwoord. „Ik kan
Van der Waals is het verraden van een "der
belangrijkste illegale groepen, het „Na
tionaal Comité" ter sprake gekomen.
Door een foto, die een uit Engeland ge-
mij dat niet meer herinneren. Het was in
elk geval niet mijn bedoeling, dat bij hun
arrestatie wapens op "hen gevonden zouden
worden."
Hierna worden de arrestaties besproken
i rv'van een kapitein van een der Lemmer-
komen agent bij zich had en die de Duit- verdacht werd, een piloot
E7 r-±,ï» 8 van een boven het IJsselmeer neergesel,o-
het „Nationaal Comité ten vliegtuig te hebben verborgen en vat,
Schreieder, die weer getuige wordt j Groen, die in Bilthoven een geheime
gehoord, w,st op dat moipent nog niets afzender had Beide arreslanten zijn in
van het bestaan van deze groep waarvanDuitse omgekomen. Van der Waals
uit Engeland kwan^ K SSfM - "and gehad,
agent met de foto naar een adres in Am-
twee zware kerkklokken tentoonstelt. In het
Katholieke België met zijn zeer groot aantal
kerken, kapellen", kloosters, seminaristen
colleges is er voor klokkencorfëtructeurs een
zeer goede markt en, naar ik vernam, is er
bovendien een tqmelijk groot prijsverschil
ten gunste van de Nederlandse Construc
teurs. vergeleken met de Belgische en bui
tenlandse concurrentie.
Naast de 169 Nederlandse exposerende
firma's telt Engeland er 251, de USA 450,
Zwitserland rond de 230, zodat, de verhou
ding in acht genomen, de Nederlandse
prestatie wel zeer merkwaardig mag worden
genoemd. Wij zijn ook een kijkje gaan ne-
>men in de speciale Philipsstand, waar in een
kleine speciale hal een televisie-toestel
speejLt. Naar de eventuele prijs van zulk een
wonderapparaat gevraagd, kon de-ingenieur
alleen maar glimlachend antwoorden: toch
>e altijd een goed stuk duurder dan het
duurste radiotoestel Maar men wacht
blijkbaar op de Amerikaanse concurrentie
om in België een prijs vast te stellen. Het
staat inderdaad nu reeds vast, dat de Ameri
kanen hun televisie apparaten zullen mogen
importeren in België.
De meeste Nederlandse exposanten, die
wij vorig jaar reeds ontmoet hadden, waren
zeer tevreden over-de toen bereikte resulta
ten. Een duidelijk bewijs daarvan werd ons
geleverd in de confectiesector. Er is een ge
heel paleis gevuld met modeweefsels en
confectie-artikelen. Ook in dit paleis is er
een aparte Nederlandse stand van 15 grote
confectiebedrijven. Vorig jaar was er slechts
één Amsterdams confectiebedrijf.
Ex Gestapo-agenten thans
spionnen voor 't Westen?
Te Belgrado is thans een proces aan de
gang tegen/ vijftien personen, beschuldigd
van activiteit* voor de'Gestapo, spionnage,
sabotage en oorlogsmisdaden. Twaalf hun
ner zijn Joegoslaven, drie Oostenrijkers. De
groep zou de controle hebben gekregen over
de gehele -chemische industrie van Joego
slavië en industriële sabotage hebben ge
pleegd.
Een Oostenrijkse journalist, die toegaf
Gestapo-agent te zijn geweest, verklaarde,
dat hij zich na de oorlog te Wenen bij een
..buitenlandse spionnage-dienst" had ge
voegd.
De 25-jarige vrouw S. V. en de 30-jarige
H. de G. uit Hoogwoud hebben het vorig
iaar de echtgenoot van de vrouw vergiftigd.
beiden is thans 20 jaar gevangenisstraf
geëist.
sterdam moest gaan om belangrijke gege
vens te halen.
Onóer de naam „De Wilde" ging .Van
der Waals er op af en kreeg op deze
manier contact met de heer Vorrink. Hij
kwam te weten dat de heer Vorrink een
sabotage-organisatie leidde en dat het
„Nationaal Comité", waarin vooraanstaan
de figuren zitting hadden, een illegale
Nederlandse regering wilde vormen. De
heer Vorrink zond hierover geregeld radio
telegrammen naar Londen. Schreieder, die
de code kende, kwam hierdoor volledig
van deze plannen op de hoogte en ook van
de namen der medewerkers.
Voor een nauwer contact wilde de heer
Vorrink naar Londen gaan, samen met
Van der Waals, maar Schreieder verzette
zich daar tegen, omdat dit ongetwijfeld het
einde van het „England-Spiel" betekend
zou hebben. Daarna zou de heer J..J. van
Tijen naar Engeland gaan. Van der Waals
zou voor een watervliegtuig zorgen dat
nabij Hoorn zou opstijgen. Op het station
te Zaandam werd de heer Van Tijen ech
ter gearresteerdHij heeft tot de be
vrijding in Duitse concentratiekampen ge
zeten.
Schreieder verklaart, dat Van der Waals
van de heer Van Tijen had vernomen,
dat deze het plan had gehad, Goering
naar Engeland te ontvoeren, Als de rijks
maarschalk een bczoelï aan de Fokker
fabriek zou brengen.
Door de activiteit van Van der Waals
konden ook de heer Vorrink en andere
leden van het comité gearresteerd worden.
Allen zijn naar Duitse concentratiekampen
overgebracht. Enige hunner zijn niet terug-
;ekeerd
Na de heren Van Tijen en K. R. van
Staal (die Van der Waals 15.000,ter
hand had gesteld en thans verzocht, dit be
drag uit het in beslag genomen vermogen
van verdachte terug te mogen ontvangen)
legde de heer Vorrink zijn getuigenverkla
ring af. Men stelde vertrouwen in „De
Wilde", omdat Radio-Oranje herhaaldelijk
diens legitimatie bevestigde. Pas na zijn
arrestatie kwam getuige tot de ontdekking
dat Van der Waals als provocateur was
opgetreden. „Anton de Wilde" beschikte
altijd over Engelse sigaretten, chocolade,
thee en dergelijke artikelen, die hij zoge
naamd bij zijn geregelde bezoeken aan
Engeland had gekregen, maar die in wer
kelijkheid afkomstig waren van „drop
pings", welke de Duitsers in handen waren
gevallen.
„Ik heb bij de Duitsers geprotesteerd
tegen het feit, dat zij om ons te arresteren
een spion en provocateur gebx-uikten, op
wiens instigatie wij zelfs het plan voor een
nieuwe organisatie hadden ontworpen.
Men heeft ons dit later ook niet aangere
kend en ik moet toegeven, dat de Duitsers
bij mijn verhoor correct zijn opgetreden"
zegt de heer Vorrink.
Van der Waals komt-dan voor de eerste
maal op deze dag aan het woord en erkent,
dat hij alle arréstaties heeft bewerkstel-
Het oprollen van de „Dienst Wim".
Vervolgens komt het oprollen van de
„Dienst Wim" ter sprake, welks activiteit
zich ook tot buiten de grenzen uitstrekte.
Na een-onderschept radiobericht wist Van
der Waals zich in deze organisatie in te
dringen, nadat de leider van de groep
negenmaal de legitimatie van „Anton van
der Wilde" doorkreeg, driemaal over Radio-
Oranje, driemaal over de B.B.C. en' drie
maal in de voor België bes\cmde uitzen
dingen. Vijftig leden werden gearresteerd
en vier-en-veertig ter dood veroordeeld.
De meeste vonnissen zijn echter niet vol
trokken. Een koerierster van de groep had
juist documenten en materiaal verbrand,
toen Van der Waals verscheen „om de
papieren in veiligheid te brengen". Toen
het meisje verklaarde, van niets te weten,
liet Van der Waals zijn rol van „mede
werker" varen en arresteerde haar. Zij
heeft twee jaar in Duitsland gevangen ge
zeten en is nog steeds onder doktersbehan-
deling.
Van der Waals ontkent, het meisje ooit
gezien te hebben
Over Van der Waals' verblijf in Zweden
wordt jhr. W. A. Gevers Deynoot gehoord,
die in September 1943 aan de Nederlandse
Inlichtingendienst in Stockholm verbonden
was. Van der Waals beweerde daar, lid van
een Nederlandse verzetsgroep te zijn, welke
via Zweden contact met Engeland wilde
krijgen.
„Wij vertrouwden hem niet" zegt ge
tuige, „maar vermoedden niet dat hij
Van der Waals was, overwie wij in
Zweden reeds gehoord hadden. Hij deed
ons zelfs verhalen over de vele wan
daden, die de SD-spion Van der Waals
in Nederland pleegde! Wij hebben hem
niet vrij laten rondlopen en hem ten
slotte op een boot gezet, waarmee 4)ij
naar Nederland kon terugkeren."
Schreieder zegt, dat hij Van der Waals na
de Zweedse reis op non-actief heeft ge
steld. Tot Januari 1945 heeft hij daarna
niets meer van Van der Waals gehoord.
Hot huis „Duin en Kruidberg" onder
Santpoort, sinds enige generaties eigendom
van de familie Cremer, zal binnenkort als
hótel-rcstaurant in exploitatie worden ge
bracht.
De exploitant, de heer Peters uit Maarn,
deelde ons mede dat hij eind Mei of begin
Juni hoout te openen. Op het ogenblik be
vindt zien in „Duin en Kruidberg" nog een
opleidingscursus voor verpleeghulpen, maar
deze vertrekt 1 Mei en dan zal er onmid^
dellijk begonnen worden de nodige instal
laties aan te brengen. Een verbouwing is
niet nodig, 'want het huis was al ingericht
voor het ontvangen van een gi-oot aantal
gasten en er zijn kamers en badkamers
genoeg. De heer Peters is van oordeel dat
hij circa vijftig gasten zal kunnen her
bergen.
Ook wat eetzaal en terras aangaat, is er
ruimte genoeg. Als speciale attracties voor
de gasten zijn er tennisbanen, een stal met
paarden, en dan natuurlijk het grote ter-
/rein, dat zo rijk is aan natuurschoon en tot
aan zee reikt. Alle schilderijen en kunst
schatten blijven in het gebouw.
Het behoeft geen betoog dat Haarlem
en omstreken wel gebaat zijn bij de exploi
tatie van een dergelijk hotel, waar vooral
ook buitenlandse gasten op waardige wijze
ontvangen kunnen worden. Er zijn trou
wens door tal van buitenlanders reeds ka
mers besproken. Het hotel zal zich natuur
lijk ook lenen voor het houden van con
gressen en het geven van partijen.
CONFERENTIE VOOR VRIJHEID
VAN VOORLICHTING.
De UNO conferentie voor vrijheid van
voorlichting te Genève heeft haar voor
naamste taak beëindigd door drie inter
nationale verdragen aan te nemen, die ver
breding van de vrije uitwisseling van
nieuws beogen.
De Slavische groep verzette zich tegen
alle drie de ovei'eenkomsten.
Aangenomen werden een Engelse con
ventie, welke voor allen de vrijheid tot het
geven en ontvangen van inlichtingen ga
randeert, een Amerikaanse dfe alle «staten
verplicht welomschreven vrijheid en faci
liteiten aan buitenlandse correspondenten
te verlenen, en een Franse conventie
woorden door de regeringen erkend wordt.
Slad«phD0Ni?ERDAG 22
«i™7!» »rg-: Eiogé „MO.
Slechthorenden Kkmann: Vereniging van
®™»nstraSls, Daer6.a,dermS- 2 uur.
ReJér snreeWt ds. H. J. Mispelblom
8 uur De T pf.iin7Gr-i' üss's Christendom",
Democratic VolksParty v°°r Vrij-
2.30 uur. wlTSsJYrouwenbij eenkomst.
~"rk: O. R. G. centrum
-Bouwkunst en ge-
•w» jaren 1"nr„ "fmbranat Luxor: ..De
wSle.Yen 14 i-. 2.30 en 7.30
uur Pati C' 18 2.00, 4.15, 7.Ö0
J 3la«e- -Secreet Service", 14 j.
„Anné
4.30. 7.00
14 j.
SKW«'"1,»utpari O E
S;l;« °™- -Eomvku
KiS 3 llur' Rembrandt
-Secreet'IRIce 1<t
T dft° koning var Siarn" 1F/ans0Ha,s: »AnnI
9-15 uur m 14 J- 2 °0. 4 "nn
-^O-Grande'
Bioscopen; E?aVG 23 APRIL
Mriaag. en avondvoc
avondvoorstellingen.
Radio Politie Kop- wedstrijd
wogen.groep leiding
OOR de eerste keer be
leeft Nederland een wie
lerronde, nadat reeds pogin
gen ondernomen waren met
een wedstrijd over twee
dagen. Thans vraagt een
ronde de aandacht van Za
terdag 24 April tot en met 2
Mei en de rennerS komen in
alle provincies. De route is
verdeeld over tien étappes
en een afstand van bijna 1600
km. moet worden afgelegd.
Zaterdagmorgen om half tien
zal de burgemeester vap Am
sterdam het startschot lossen
en de renners beginnen de
ronde. Eerst xnjden zij door
de Zaanstreek naar Alkmaar,
vervolgens naar De Kooy, de
Afsluitdijk over en na een rit
door de provincie Friesland
gaat de eerste étappe verder
over Leeuwarden naar Gro
ningen, waar de renners om
vier- uur verwacht worden.
Meer dan 200 km. is dan af
gelegd.
Hoe de wedstrijd vervolgd
wordt, blijkt uit bijgaande
kaart. Met uitzondering van
28 April, als in Zuid-Limburg
uitgerust wordt, rijden de
renners iedere dag. Op de
laatste dag n.l. 2 Mei wordt
de omgeving van Haarlem
bereikt. De' renners komen
uit de bollenstreek, rijden de
Wagenweg op tot het Plein
en keren dan over de Dreef
terug naar Heemslede, om
later Hoofddorp en 't Gooi
te bereiken.
Behalve een groot aantal
Nederlanders, nemen Belgen,
Fransen, Zwitsers, Luxem
burgers, Italianen en Span
jaarden aan de ronde deel.
De meeste renners hebben in
de Tour de France gereden.
Ook Camellini, die verleden
jaar een ploeg met Neder
landers vormde, zal aan de
start verschijnen.
Met belangstelling zien de
•wielerenthousiasten het ex
periment tegemoet en wij
vermoeden-, dat de Ronde een
eportief succes za>1 wordea,
Professor Djajadiningrat
ziet vele problemen
Van onze correspondent te Batavia).
Evenals in Nederland, zijn ook
hier in Indië de ideeën, welke men
zich over de Ned. Indonesische Unie ge
vormd heeft, uitermate vaag. Op de Ronde
Tafel Conferentie met de West heeft men
er maar liever helemaal niet over willen
spreken, hoewel he,t toch wel van belang
ware geweest in verband met het indelen
der staatszaken in landsaangelegenheden,
rijksaangelegenheden en unie-aangelegen
heden. In Holland zijn er wel enkele stem
men opgegaan, hoe men zich de constructs
van de Unie dacht. Niet alleen prof. Romme
heeft zijn ideeën erover gegeven, maar ook
minister Jonkman. Hierdoor is de zaak
echter niet minder vaag geworden.
Vermoedelijk zullen velen in patria zich
afvragen: „Hoe denken de Indonesiërs er
nu over?" Wij zijn een wijs en bezonken
man gaan interviewen; Prof. Hoessein Dja
jadiningrat, staatssecretaris voor Buiten
landse Zaken en Onderwijs, en lid van de
Federale Interim Regering.
„Professor, wat denkt u van de Unie?"
Gezien het onverwachte van de vraag en
de glibberigheid van het onderwerp, ver
wachtten wij dat de professor evenals de
meeste andere autoriteiten liefst zo min
mogelijk zou denken of althans liefst zo
weinig mogelijk van zijn gedachten erover
zou laten doorschemeren. Maar nee, we
kregen prompt een antwoord.
„Voordat er iets positiefs over de Unie
zal kunnen worden vastgelegd, zal men
toch eerst wel overleg moeten plegen met
Indonesië. B.v. in een Ronde Tafel Confe
rentie, zoals met de West."
i
Band moet vrijwillig zijn.
„Prof. Romme en minister Jonkman", zo
herinnerden wij hem, „hebben er hun me
ningen over ten beste gegeven. Misschien
zoudt u ons de uwe eens willen geven?"
„Wat prof. Romme ervan gezegd heeft
was zuiver zijn persoonlijk idee. De mening
van minister Jonkman kunnen we natuur
lijk wel als de heersende opinie yi rege
ringskringen te Den Haag beschouwen. Ik
wil u mijn inzichten wel vertellen, maar
die zijn dan even persoonlijk als die van
prof. Romme. Wat we van de Unie afweten,
is eigenlijk maar een heel klein schijntje.
Tellen we alles bij elkaar, dan is het wei
nig meer, dan de Koningin erover in haar
befaamde Rede van 7 December '42 heeft
gezegd, en verder wat erover is vastgelegd
in Linggadjati. Positief staat vast, dat het
een vrijwillige band moet zijn en daar zul
len we hier ook wel niet van af willen
stappen. Verder bepaalt Linggadjati, dat
enkele essentiële zaken gereserveerd zullen
worden voor gemeenschappelijk overleg.
B.v. de buitenlandse bêtrekkingen en ver-
DISTRIBUTIENIEUWS
Vrijdag bestaat er gelegenheid tot het af
halen van distributiebescheiden te:
Haarlem: Schr tot en met SI.
Zandvoort: (Haltestraat 4) C, D, E.
Heemstede; restant S, tot en met Ti-
der defensie-aangelegenheden en de econo
mische, financiële en culturele banden."
„Hoe ziet u persoonlijk de verwezenlij
king van de Unie?"
„Ik zie dat zo, dat er bepaalde Unie
organen gecreëerd'worden, die de gemeen
schappelijke aangelegenheden behandelen.
Binnen deze organen zullen de verantwoor-
delijk#ministers van de beide regeringen
overleg moeten plegen. Deze ministers moe
ten echter verantwoordelijk blijven tegen
over hun eigen parlementen. Een Unie-
parlement, waarbinnen de meningsverschil
len zullen worden opgelost, lijkt me zeker
niet de goede weg, want tenslotte draagt
een minister in eerste instantie de verant
woordelijkheid voor de belangen van het
eigen volk."
Souverein in eigen zaken.
„Wat denkt u van een Unie-hof, om
eventuele meningsverschillen op te lossen?"
„Dat kan ik u niet zeggen. Mijns inziens
zal het zeer moeilijk zijn een orgaan in het
leven te roepen, dat competent is om con
flicten te beslechten, ën dat het vertrouwen
heeft van alle partijen, want er zullen altijd
punten zijn, waarop de ministers onwrik
baar tegenover elkander zullen staan, om
dat ieder van hen terislotte tegenover het
eigen volk verantwoordelijk is. Laten we
eens een concreet voorbeeld nemen, dat in
Linggadjati is genoemd: de buitenlandse
betrekkingen. Hoe wil men deze in Unie-
Verband behandelen? Voorop staat, dat wij
volkomen souverein zullen zijn. Als souve-
reine macht zullen wij onze eigen ambas
sades moeten hebben in alle belangrijke
landen. Daartegenover zouden b.v. onze
zaken in de voor ons minder .belangrijke
landen door Nederland behandeld kunnen
worden, zoals in Denemarken en België
b.v., en in landen,' waar Nederland slechts
beperkte belangen heeft, zoals Siam, de
Indonesische ambassade de Nederlandse
belangen zou kunnen behartigen."
„Dan zou de Unie volgens u dus-veel
minder souverein moeten worden als prof.
Romme het zich voorstelt?"
„Ongetwijfeld. Zo b.v. zou de Commis
saris yan Indonesië in Nederland vrijwel
alle faken te behandelen krijgen, die nu
onder Overzeese Gebiedsdelen vallen, met
uitzondering dan van de uitgesproken Unie-
zaken. Aan de andere kant, zal de Commis
saris van de Kroon in Indonesië hier alle
puur Nedeiiandse aangelegenheden behan
delen."
„Hoe ziet u de positie van de Indische
Nederlander, de man die hier geworteld is?"
„Ons land is ook hun land. Zij vormen
uiteraard en minderheidsgroep, die echter
reeds thans in de parlementsformatie
medewerkt".
„En de „totoks", de z.g. trekkersgroep?"
(Dit zijn de mensen, die uitgezonden wor
den en later weer naar Holland terugkeren
met Indisch pensioen.)
„Die zouden als vreemdelingen met spe
ciale voorrechten behandeld kunnen wor
den. Binnen he.t raam van deze voorrechten
ware dan te praten over actief en passief
kiesrecht. Zij kunnen natuurlijk ook het
Indonesische staatsburgerschap verkrijgen,
maar ik veronderstel, dat zij in het alge
meen de vreemdelingenstatus met speciale
voorrechten zullen verkiezen boven de In
donesische nationaliteit."
