c
J
Nederlandse Raad der Europese
fjewe'ging van Federalisten geïnstalleerd
De 9 Muzen
Ghestem verloor door de klok
De kleine wereld
ONDERDAG 18 NOVEMBER 1948
functie
in de Weeskamer van
Binnenhof gehouden eerste
iet van de Nederlandse Raad der
Beweging, is deze raad door de
^ffor van het initiatief comité, de heer
jfïïstens, geïnstalleerd.
werd een presidium van vier perso-
£r. -««jd, om leiding aan het tijdelijk
te houden initiatief-comité te
"Sd voorstel van dit comité werden
!f'en'lamatie benoemd tot voorzitter, de
ap Kerstens en tot vice-voorzitters
'b Kranenburg, voorzitter van
Kamer der Staten-Generaal,
itfz h Brugmans en mr. J. Meyen.
C «norzitter van het initiatief-comité,
Due Tp A. Kerstens, gaf een kort histo-
«verzicht van de Europese Beweging,
ri?binnen met de bijeenkomst van het
fltionaal comité voor de coördinatie
■Pf bewegingen van Europa, in Juni
tf»1Parijs. Hierop is het Congres van
a in 's-Gravenhage gevolgd. De reso-
welke uit dit congres voortvloeiden,
pon stuwkracht geweest voor de ver-
werkzaamheden en voor de actie tot
j'i bijeenroepen van een Europese as-
Wkèr deelde mee, dat het initiatief-
li in de loop van September bijeen
«voor de voorbereiding van de Ne-
Sndse raad. Voor de raad werden 310
Üünen uitgenodigd. Die uitnodiging werd
P°5l2 personen aanvaard. Door 16 per-
a werd zij afgezegd, in hoofdzaak we-
,::^«ohrek
'«ii verklaarde hierna, dat de Neder-
se Raad der Europese Beweging was
'ïffiemniing der vergadering werd
.nttlegram verzonden aan het „Interna-
£,1 Joint Committee" in Londen, waar-
li, wens werd uitgedrukt om door een
en effectieve samenwerking het
iladeliike doel van een Europese con-
g&tie te bereiken.
w dr. H. Brugmans gaf hierna een
„nicht van de huidige stand der Be
ring voor de Eenheid van Europa, waar
J de heer Kerstens deze eerste vergade-
en onbekendheid met de
ne Men wacht nu nog het antwoord
100 personen af.
,ii, schakeringen van het politieke, so-
iT economische en culturele leven zijn
raad vertegenwoordigd. De raad is
:,iM compleet en verwacht mag wor-
'l V er nog meer personen zullen wor-
1 om in de leemten te voor-
ring van de Nederlandse raad met een
kort dankwoord sloot.
Tijdens de vergadering deed de heer P.
A. Kerstens de mededeling, dat dezer da
gen een ministerieel besluit kan worden
verwacht, dat de heren ir. J. W. Albarda,
staatsraad en oud-minister van Waterstaat,
dr. J. A. H. J. S. Bruins Slot, hoofdredac
teur van „Trouw" en P. A. Kerstens, oud
minister van Handel, Nijverheid en
Scheepvaart, zijn aangewezen Nederland
te vertegenwoordigen op de vergadering
van het comité tot voorbereiding van een
Europese Assemblee in Parijs op Donder
dag 25 November.
Dollarlening van
tachtig millioen
Vijftien millioen voor
Indonesië
De minister van Financiën heeft bij
de Export-importbank te Washington
twee geldleningen gesloten: één van
tachtig millioen dollar ten behoeve van
het rijk in Europa en een lening van
vijftien millioen dollar ten behoeve van
Indonesië.
De lening van tachtig millioen dollar
draagt een rente van 2V2 procent per jaar
over het opgenomen gedeelte, ingaande 30
Juli 1952. De lening heeft een looptijd van
35 jaar, te rekenen van 31 December 1948
af. De aflossingen zullen beginnen op 30
Juni 1956, met dien verstande, dat bij vol
ledig opnemen van het leningbedrag de
eerste vier halfjaarlijkse termijnen elk
360.000 dollar zullen bedragen, de volgende
vijftig halfjaarlijkse termijnen elk 1.500.000
dollar en de laatste twee halfjaarlijkse ter
mijnen elk 1.780.000 dollar. Deze aflossings
bedragen zullen evenredig worden verlaagd
indien het leningbedrag niet ten volle
wordt opgenomen.
De lening zal kunnen worden gebruikt
voor de verwerving van goederen en dien
sten ten behoeve van het rijk in Europa,
voor zover deze verwerving door Economie
Cooperation Administration wordt goedge
keurd.
De geldlening van vijftien millioen dol
lar is aangegaan onder dezelfde voorwaar
den. De looptijd van deze lening bedraagt
25 jaar. De aflossing zal geschieden in vier
en dertig halfjaarlijkse termijnen van
420.000 dollar en twee halfjaarlijkse ter
mijnen van 360.000 dollar.
- In Nederland werd blijken het sta
tistisch Bulletin van het Centraal Bureau
voor de Statistiek in September begonnen
met de bouw of herbouw van 4931 woningen.
Er kwamen 2858 woningen gereed en eind
September waren er 46.505 in uitvoering.
JNk
ïfff een Bemad'otte padvindersleider in
In de jaarlijkse bijeenkomst van de
padvindersorganisatie te Stockholm is
«n meuwe padvindersleider aangewezen ter
ndiine van Graaf Folke Bernaaotte, die als
middelaar van de UNO in Palestina werd
tfwd. Lennart Bernadotte zal nu de leiding
si de Zweedse padvinders op zich nemen,
worden hem de insignes van zijn waar-
overhandigd door mr. Gert Friberg.
Werkloosheid steeg in October
De werkgelegenheid nam tengevolge van
iü aanbreken van het winterseizoen in de
^billende sectoren van het bedrijfs-
53! in meer of mindere mate af, zo deelt
':k ministerie van Sociale Zaken mede.
De vraag naar mannelijk personeel
&!tie van 45336 tot. 38414, het aanbod
van 24152 tot 30313. Onder deze
werklozen bevonden zich 24057 ge
lee! werklozen, 5928 tewerkgestelden bij
«e. DU W-object en 328 wachtgelders.
In Noordholland steeg het aantal werk
en van 5054 in September tot 5597 in
October en in Zuidholland van 6426 tot
"155.
Het werkloosheidscijfer in de bouwnij-
•tr'neid steeg van 2060 tot 2892, in de land-
van 1033 tot 2348, in het transport
van 2794 tot 3177 en in de categorie
hooide arbeiders van 3845 tot 5438.
0? voornaamste oorzaak van deze stijgin-
l?n was het eindigen van de aardappel-
Kist,
De vermindering der seizoenbedrijvig-
.ad had tot gevolg, dat de werkloosheid
2öe_aardewerk- en steenindustrie toenam
tot 467, in de veenderijen van 20
'j! "49 en in het hótel-café-restaurantbe-
van 956 tot 1284.
0? 81 October waren 3237 kantoorba
nen werkloos tegen 3024 op 30 Sep-
öber.
de opheffing van de distributie-
klingen voor een aantal artikelen en
instaande feestdagen nam de vraag
^ouwelijk winkelpersoneel toe. Het
ni werkloze vrouwen daalde van 4950
,4132. De waag naar vrouwelijk perso-
verminderde van 20583 tot 19251.
Ajjenda voor Haarlem
DONDERDAG 18 NOVEMBER
D®. Concertgebouw: Haarlems Christelijk
nTt l ^oor -Door Zang Vriendschap"
w Jahreszeiten", 7.30 uur. City: „Casa-
:fcs 18 j., 2.15, 4.30, 7.00 en 9.15 uur.
wne: „Captain America", 14 j„ 2.30, 7.00
Frans Hals: „The story of dr.
2 - J8 j„ 2.30, 7.00 en 9.15 uur. Rem-
(«WK--Licht het anker", alle leeft., 1.45,
9-15 uur. Falacc: „Schandaal in
l? 2'00- 4.15, 7.00 en 9.15 uur.
Ei1 in de zon"> 18 S" 215> ~6-45 en
VRIJDAG 19 NOVEMBER
Operette „Masker in het
«ke V Ur ^nc*e Gracht 104: Neder-
wA hereniging voor Natuurgeneeswijze,
'•ah" a -Goede voeding, die toch ziek
k. 1uur. Bioscopen: Middag- en avond-
Johan Schmidt 70 jaar Einde van deze
maand hoopt de toneelspeler en romanschrij
ver Johan Schmidt zijn zeventigste verjaar
dag te vieren.
Onder ere-voorzitterschap van Lodewijk
van Deyssel is een comité gevormd om hem
tc huldigen. In dit comité hebben onder meer
zitting genomen Ko Arnoldi, Fie Carelsen,
Anna van Gogh Kaulbach. Jan Sluiters en
Cornelis Veth. Johan Schmidt stond op het
hoogtepunt van zijn kunst in de dagen van
Bouwmeester en Heijermans.
Voorzitter. Als opvolger van wijlen jhr.
mr. dr. E. A. van Beresteyn heeft het bestuur
van de Nederlandse Bachvereniging tot voor
zitter gekozen prof. dr. G. van der Leeuw,
oud-minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen.
Théatre de la Madeleine. Het „Théatre
de la Maleleine" uit Parijs komt in ons land
een paar voorstellingen van Jacques Devals
„Tovaritch" (Vorstelijke emigranten) geven:
op 16 November in Den Haag, een dag later
in Amsterdam. In de hoofdrollen: Elvire
Popesco en Victor Francen.
„31 Jaren Sovjet-Unie" op foto's. Van
Zaterdag 20 tot en met Woensdag 24 Novem
ber zal in de lokalen van het perceel Frede-
riksplein 46 te Amsterdam een foto-tentoon-
steling „31 jaren Sovjet-Unie" geëxposeerd
worden.
Samba
de nieuwe dans.
Ook U leert deze
MEXICAANSE DANS
vlug en correct dansen
Indien U zich tijdig laat
Inschrijven op eén
onzer gezellige
clubs
Aanvang nieuwe Cursussen
Januari a.s. Ons ideaal is op
alle lessen een gelijk aantal
Dames en Heren!
'Amerikaanse U.N.O.-delegatie
zonder leider
Warren R. Austin, permanent Ameri-.
kaans gedelegeerde bij de V.N. en plaats
vervangend leider van de Amerikaanse
delegatie in de Algemene Vergadering, zal
Donderdag of Vrijdag per vliegtuig naar
Washington vervoerd worden om in een
ziekenhuis behandeld te worden. Na een
ernstige verkoudheid ontwikkelde zich een
infectie en het is mogelijk dat Austin een
kleine operatie moet ondergaan. Austin's
vertrek gepaard aan het aanstaande ver
trek van Marshall, laat de Amerikaanse
delegatie zonder leider tot dat Truman er
een aanwijst. Als candidaten worden ge
noemd John Foster Dulles, mrs. Eleanor
Roosevelt en dr. Philip Jessup, meldt
United Press.
Prins Bernhard zal op 23 en 24 Novem
ber oefeningen van het vlicgkampschip „Ka-
rel Doorman" in de Schotse wateren bij
wonen. De Prins zal zich op 23 November
met een eigen vliegtuig naar Lossiemouth
begeven.
Balische kunstavond
De als Malino-student in ons land ver
toevende kunstenaar Soekengadje heeft
dezer dagen in het Minerva-paviljoen te
Amsterdam voor een kleine maar geest
driftige kring van belangstellenden enige
authentieke dansen uit Noord Bali laten
zien. Begeleid door een gezongen naboot
sing van een gamelan zijn eigen stem op
speciale gramofoonplaten voerde Soe
kengadje ter opening van zijn programma
een twintig minuten durende naar de
mode van het ogenblik samengestelde
bloemlezing van op oude legenden geba
seerde dramatische motieven. Een aaneen
schakeling dus van klassieke dansen op
de vlakke voet, voor een groot deel in
gehurkte houding. En een bevestiging eens
te meer van de nog wel eens vergeten regel
dat er ook andere middelen zijn dan zich
op de pointes te verheffen om aan de greep
der alledaagsheid te ontkomen. Soeken
gadje herbergt in zijn buigzame gestalte
een diepgewortelde kracht van louter sym
bolische uitdrukking, die soms aan het
wonderbaarlijke grenst.
In een boeiend en zeer fijngeestig spel
met armen, hoofd en handen van illustra
tieve beweging en tegenbeweging (men
zou eigenlijk van een eenmansballet moe
ten spreken) schetste hij niet alleen de
fabelachtige wezens uit de Oosterse ver
beeldingswereld met hun karakteristieke
hoedanigheden, doch tevens hun verhou
ding tot de omgeving, bijvoorbeeld: een
aap in ritselend geboomte. Het is jammer
Om de wereldtitel
Dammen
Woensdagavond werden in de Dierentuin
te Den Haag de partijen van de vijfde ronde
gespeeld. De uitslagen luiden:
ChilandPost 20; VerpoestRoozenburg
02; GhestemVan der Staay 0—2; Pérot
Keiler 02; RostanLaros 0—2.
De stand is nu: 1. Roozenburg 10 pnt.; 2.
Keiler 8 pnt.; 3. Verpoest 6 pnt.; 4., 5.
Ghestem en Post 5 pnt.; 6. Chiland 4 pnt.; 7,
8. en 9. Laros, Pérot, v. d. Staay 3 pnt.; 10.
Demesmaecker 2 pnt.; 11. Rostan 1 pnt.
Chiland opende zijn partij met 32—28, de
flankspel opening, waarop zwart op de wijze
van Roozenburg antwoordde. Beiden hielden
vast aan een theoretische opening en bij de
zevende zet nam zwart met 1923 een uit
ruil, waardoor hij een sterk centrum for
meerde en een aanval ondernam tegen de
lange vleugel van zijn tegenstander. Chiland
werd daardoor in de verdediging gedrukt,
doch Post kreeg geen bepaald voordeel. Bij
een uitruil sloeg Post terug naar veld 17 in
plaats van vooruit naar veld 27. Hij wist
echter door keurig spel zijn aanval nieuwe
kracht bij te zetten en zelfs in het midden
spel enig voordeel te behalen. Post koos in
het eindspel een minder juiste voortzetting
en Chiland maakte er direct gebruik van.
Wit buitte het verkregen voordeel scherp uit
en smaakte het genoegen zijn partij tot winst
te leiden.
De partij RostanLaros werd door wit ook
met de flankspelopening 3228 begonnen,
waarop Laros met 1721 antwoordde. Laatst
genoemde zocht reeds in de opening naar
moeilijk en ingewikkeld spel. Rostan dacht er
echter anders over en ging op de moeilijk
heden niet in. Laros wist door zeer kundig
spel wit toch de nodige moeilijkheden op te
dringen en in het middenspel kwam Rostan
daardoor in het nadeel. Laros maakte van
een minder sterke afruil van zijn tegenstan
der gebruik en forceerde schijfwinst. Het
eindspel, waarin zwart volkomen de leiding
had, werd door Rostan niet geheel foutloos
behandeld en Laros kon door een kundige
afwikkeling deze partij in zijn voordeel be
slissen.
De Fransman Pérot opende tegen Keiler
eveneens 3228, waarop de Nederlander
door met 2025 tevantwoorden een randstuk
nam. Later kwam Keiler in het hem eigen
spel in het voordeel en wit werd naar de
De Gaulle signaleert een gevaar
Generaal de Gaulle heeft op een pers
conferentie verklaard, dat „de Anglo-
Amerikanen een Duits rijk willen herop
richten". Hij zeide dit in antwoord op een
vraag naar zijn mening omtrent de be
sluiten over de steenkool- en staalindustrie
van het Ruhrgebied. „Ik weet," aldus zeide
hij verder, „dat men aan Angelsaksische
zijde denkt, dat een heropgericht Reich
tegen de Sovjet-Unie zou zijn. Men neemt
een groot risico door aldus te denken. Hit-
Ier kwam zonder enige moeilijkheid tot een
overeenkomst met de Sovjet-Unie. Ik weet,
dat het moeilijk is Europa te begrijpen,
wanneer men slechts voor enige tijd in
Europa vertoeft en al die problemen beziet
van Frankfort uit, met baantjesjagers en
mensen van simpele geest in zijn omgeving.
Men heeft ons gezegd, dat wanneer wij niet
met de politiek ten aanzien van het Ruhr
gebied instemmen, het plan-Marshall in het
geding zal worden gebracht. Wij hebben
eeuwenlang geleefd zonder een plan-Mar
shall. Ik heb het plan-Marshall toegejuicht
en wij steunen het, doch op één voorwaar
de: dat het ons niet het lot van Frankrijk
en van Europa doet opofferen terwille van
onmiddellijke voordelen."
Vervolgens vroeg een journalist: „Oor-
/deelt gij de ontbinding van de communis
tische partij de eerste en noodzakelijke
voorwaarde voor het Frans herstel?"
„Neen, ik geloof niet dat het noodzake
lijk is een partij te ontbinden", antwoordde
de generaal en voegde er aan toe: „Doch
indien het bewezen is dat sommigen, tot
welke partij zij ook behoren, voor het bui
tenland werken dat ons bedreigt, dienen
alle middelen, zonder uitzondering, te wor
den aangewend om zulks te verhinderen".
rand gedreven. Het klassieke spel ligt Keiler
bijzonder goed. Ofschoon Pérot zich uitste
kend verdedigde, kon hij niet verhinderen,
dat Keiler overmachtig in het centrum kwam
te staan. In een 9 om 9 stand, waarbij Keiler
nog steeds iets beter stond, was van winst
nog geen sprake. Het "verdere verloop van
het vergevorderd midden- en eindspel werd
door de oud-kampioen keurig afgewerkt en
Pérot moest, ofschoon hij zich tot het uiter
ste verdedigde, in hem zijn meerdere erken
nen op het gebied van de klassieke partij.
Ook Ghestem koos een 3228 opening. Van
der Staay antwoordde met 1823 en via een
moderne opening ontstond een zeer ingewik
kelde positie, waarin Van der Staay iets
beter stond. Hij vocht als een leeuw 'en pa
reerde de sterke aanval van de wereldkam
pioen, die van het begin af aan een gedegen
klassieke partij speelde. Bij een 12 om 12
stand had Ghestem door oersterk spelen
enig voordeel bereikt. Van der Staay hield
verbeten vast en het gelukte hern zijn positie
zodanig te herzien, dat hij op een gegeven
ogenblik een betere stand had dan de we
reldkampioen. Ghestem's klok was inmiddels
door veel tijdverbruik het tweede speeluur
dicht genaderd en voor hei maken van een
achttal zetten had de wereldkampioen nog
enkele ogenblikken. Ook Van der Staay was
in tijdnood gekomen. In een moeilijke stand
van zes om zes stukken, waarbij Ghestem
aan zet was. viel het vlaggetje, waardoor aan
deze strijd een roemloos einde kwam. Anders
zou de partij waarschijnlijk remise zijn ge
worden.
HFCRCH. Zondag 21 November speelt
HFC op het terrein aan de Spanjaardslaan
een vriendschappelijke wedstrijd tegen RCH.
Opleiding van Speciale Brigade
van Haarlemse politie geëindigd
Woensdagmiddag heeft de Speciale Bri
gade van de Haarlemse politie zich „afge
meld" bij haar commandant, hoofdinspec
teur A. F. Suurendonk.
Vervolgens had in hótel ..Duin en Kruid-
berg" een gezellig samenzijn plaats, waar
bij ook de hoofdcommissaris, de heer J.
Fontijne, die in een toespraak lof toezwaai
de aan de heer Suurendonk, tegenwoordig
was.
De leden van de Speciale Brigade boden
aan de beide instructeurs, hoofdagent Kok
huis en agent Van den Berg, geschenken
aan. De commandant had kort te
voren, tijdens een nachtoefening in de dui
nen, die samenviel met zijn verjaardag, een
souvenir gekregen.
Zaterdagmiddag heeft de troep op de
Storrrischool een demonstratie gegeven,
waarbij mr. J. H. Mijnlieff, chef van de af
deling Openbare Orde en Veiligheid van
het departement van Binnenlandse Zaken,
de burgemeester van Haarlem mr. P. O. F.
M. Cremers, de waarnemend commandant
van de Stormschool, kapitein Van den
Berg, de hoofdcommissaris en de commis
saris van de Haarlemse politie, de heren J.
Fontijne en W. Gorter en de corpschef van
de Bloemendaalse politie, de heer J. Voer
man aanwezig waren.
Mr. Mijnlieff heeft bij die gelegenheid
zijn bijzondere tevredenheid over het keur
corps van de Haarlemse politie uitgespro
ken.
Volwaardige
bouwvakarbeiders
In Haarlem is ingesteld een sub-com
missie van de stichting „Vakopleiding in
het Bouwbedrijf". Hierin hebben zitting
vertegenwoordigers van werknemers- en
werkgeversorganisaties, alsmede de direc
teur van de Ambachtsschool de heer G.
Hengeveld te Haarlem.
Het doel der stichting is het opleiden
van leerlingen tot bekwame vaklieden en
het wekken van belangstelling bij de jeugd
voor de bouwvakken als beroep. Er wordt,
een Rijksnijverheidsdiploma ingesteld, uit
te reiken aan hen, die aan de eisen door
de commissie te stellen hebben voldaan.
Men hoopt hiermede te bereiken dat de
bouwvakken ook in de toekomst over vol
waardige arbeiders kunnen beschikken.
Het secretariaat is gevestigd Beuken
straat 4 Haarlem (N.)
M. Knot overleden
dat hij door dit solistisch optreden gedwon
gen was ook de typisch vrouwelijke par
tijen te dansen. De hierbij gevoegde door
Bernard IJzerdraat genomen foto geeft een
uitstekende indruk van de eloquente gratie
der traditioneel bepaalde manualen. Men
ziet op de voorgrond een bij het dansen
gebruikte waaier. Als gevolg van de ge
brekkige toelichting werd de betekenis der
voorstellingen helaas niet altijd even dui
delijk, zpnder dat het besef voor de ont
wikkelde schoonheid daar echter veel
schade door ondervond.
Soekengadje liet verder de dans van
de reus Rangde zien en enkele eigen zang
composities horen. Ter afwisseling be
speelde deze veelzijdige kunstenaar, die in
de hoofdstad op de school voor tekenleraren
studeert, nog de fluit en de eigenaardige
tingkelik. DAVID KONING.
In EJoofddorp, waar hij de laatste jaren
woonde, is in de ouderdom van 67 jaar
overleden de heer M. Knot, oud-directeur
van het Post- en Telegraafkantoor aldaar
en daarvoor beheerder van het postkantoor
te Heemstede.
De heer M. Knot, die op 2 October 1881
geboren is, kwam reeds op zeventienjarige
leeftijd (1 Juni 1899) bij het postbedrijf.
Hij werd aangesteld als tweede klerk aan
het telegraafkantoor te Amsterdam. In
1904 vertrok hij naar Hilversum, in 1916
naar Laren, in 1927 naar Bussum en op 16
November 1929 werd de heer Knot be
noemd tot beheerder van het postkantoor
te Heemstede. In deze gemeente breidden
de werkzaamheden zich door de groei van
Heemstede bijzonder uit. Hij behartigde de
belangen van de bewoners op bijzondere
wijze en werkte mee, dat de postbestelling
vlot werd uitgevoerd. Ook gingen hem de
belangen van het personeel ter harte en
tijdens zijn verblijf in Laren en Bussum
leidde hij velen op voor de vakexamens.
Destijds was hij ook voorzitter der afdeling
Haarlem van de broederschap van directeu
ren en commiezen bij het Post- en Tele-
graafbedrijf.
1 Februari 1944 vertrok de heer Knot
naar Hoofddorp, om daar als directeur op
te treden. Wegens het bereiken van de
pensioengerechtigde leeftijd legde hij deze
functie op 31 October 1946 neer, na ruim
zeven en veertig jaar zijn krachten aan het
bedrijf td hebben gegeven.
Zaterdagmiddag na aankomst van trein
12.39 uur te Westervelcl zal zijn stoffelijk
overschot worden verast.
Vergoedingen voor
verzetsschade
Op vragen van het Tweede Kamerlid
de heer Peters betreffende het uitblijven
der vergoedingen voor de z.g. verzets
schade heeft de minister van Financiën
geantwoord, dat van ongeveer 12000 aan
vragen reeds rond 6000 gevallen op 't ver-
zetskarakter onderzocht zijn. In October is
met de betaalbaarstelling der tegemoet
komingen een begin gemaakt. Vóór het
einde van het jaar zullen de eerste 1000
gevallen afgedaan zijn.
Een huisje
Hij en zij. Hoe innig klinkt dat daar
ligt een kleine wereld van lief en leed in
deze drie woordjes besloten. Twee mensen,
verbonden door het woord „en". Wie kan
vertellen welk een peilloos mysterie door
die twee letters wordt omvat? Wij zullen,
ons daar maar geen kopzorgen over maken.
Er zijn zovele mysteries op ons wereldje
door geleerde bollebozen opgelost laat er
tenminste één zijn onbegrijpelijkheid be
waren. Hij en zij. Dat is één.
Er staat een aardig houten huisje aan
de rand van -een grasveld. Oranjelampjes
maken het 's avonds tot een kleurig plaatje.
De lampjes weerspiegelen in het water van
de singel.
Hij en zij treden daar binnen. Zij hebben
het eerst van buiten staan bewonderen, zij
hebben elkander gewezen op dat aardige
houten villatje als twee vogels die een
nestje ontdekten. Naderhand zijn ze voor
zichtig en verrast binnengegaan, zij hebben
door de kleine, gezellige hal bescheiden in
de kamers gekeken, waar het warme licht
van schemerlampen op stoelen en tafels
schijnt. Hij en zij houden elkander aan de
hand, terwijl ze kijken naar de huiselijk
heid rondom. Zij lopen voorzichtig rond de
tafel, zij strelen het glanzende hout van
een dressoir en het zachte bekleedsel van
de stoelen. Zij gaan heel eventjes op het
puntje van zo'n stoel zitten en lachen tegen
elkander: Heerlijk zit dat! Maar ze zitten
niet lang, hun ogen worden verder getrok
ken door tulen en zijden heimelijkheden,
door gouden boekentitels die in rijen langs
de wanden staan, door sierlijke dingen op
tafeltjes en kasten. Dit ls het décor voor
het blijspel „Hij en Zij". Ze zijn de hoofd
rolspelers in het sprookje van hun liefde.
Zij zouden dit huisje en alles wat er in is
moeten bezitten om het blijspel te kunnen
verder spelen tot het eindeloze. Dit huisje
is een element in hun mysterie het is een
onmisbaar element.
Zij gaan de trap op naar de slaapkamers.
Daar ligt het brede bed smetteloos en 3pm-
peloos onder een discreet licht als-een
sneeuwveldje in een maanavond. Zij staan
in de deuropening en kijken schuw, alsof zij
door de kier van een wolk in de hemel
kijken.
In de hoek staat een wieg het juwelen
kistje voor een levend sieraad. Tere sluiers
van zacht-rose omhullen haar als nevels.
Er is geen geluid. De wieg staat dromerig
te wachten pp haar kleinood.
Hij en zij hebben het huisje nu ook van
binnen met hongerige ogen bekeken. Zij
gaan naar buiten in de koelte van de herfst
avond, zij verdwijnen gearmd uit het licht
van de oranjelampjes, die vrolijk blijven
gluren langs de dakrand.
Hij en zij hebben een lot gekocht. Dit
huisje is de prijs van een loterij voor een
goed doel. „Het is een goed doel, wij kun
nen daaraan met een gerust hart meedoen,
ook al zullen we er niets mee winnen. Want
wij zijn altijd zo ongelukkig in het spel,"
zegt hij, zeer gelukkig.
Zij hebben een lot gekocht op het nestje,
er is een kans dat zij hei cadeau zullen
krijgen. Er is voor hen in de volle, krioe
lende stad geen huis, geen stuk van een
huis te krijgen om te wonen. Maar er ls
een kans op dit paradijsje.
Het is een paradijsje waarin de liefde
kan gedijefi als een bloeiende geranium,
met vele bloemen. Wie zal het huisje win
nen? Laat het een hij en zij zijn. Laat het
een tweetal zijn dat één is, lieve Fortuna.
Gij kunt dat, daar zijt ge een godin. voor.
Weet gij wat liefde is? Ja, het is niets ge
deeld door twee. Maar dat niets heeft een
huisje nodig. Zo'n huisje, waarvan de lamp
jes schijnen in het water.
Als hij en zij het winnen, zullen we niet
meer door de ramen gluren. Dan zullen we
er, waar het onk te staan komt op de kleine
wereld, bescheiden voorbijgaan.
Want we kunnen de zon in het water
zien schijnen. L.
Toneel
„Tramlijn Begeerte"
Comedia honoreerde
eep grote belofte
Iedereen, die de eërste voorstelling in ons
land van „Tramlijn Begeerte" door Ten
nessee Williams heeft bijgewoond, zal moe
ten erkennen getuige te zijn geweest van
een bijzondere gebeurtenis. Dit is in vele
opzichten een sensationeel stuk. Men kan
het nauwelijks rubriceren.. Sterker nog:
men meent een kruispunt te ontwaren tus
sen twee richtingen: naturalisme en expres
sionisme. En men verwacht min of meer
van deze schrijver „de zoveelste wederge
boorte van de al zo dikwijls ten dode op
geschreven dramatische literatuur.
Het drama speelt zich af tussen drie men
sen in de eertijds beruchte binnenstad van
New Orleans: de eenvoudige Stella Dubois,
haar primitief mannelijke echtgenoot Stan
ley Kowalski en haar zuster, de hyperge
voelige Blanche. Deze laatste fladdert van
de ene wanhopige illusie in de andere tot
de laatste toevlucht in de realiteit de
goedmoedige bankwerker Mitch, die afziet
van zijn plan om met haar te trouwen als
hij over haar immoreel verleden is inge
licht haar wordt ontnomen en de waan
zin zich over haar ontfermt. De zes tafe
relen voor de pauze vormen eigenlijk de
expositie,' althans de voorbereiding. Lang
zaam maar genadeloos worden de sluiers,
die om de levensgang van deze Blanche
zijn gedrapeerd, stuk voor stuk opgelicht
totdat er een diep rampzalig wezen over
blijft, dat op zestienjarige leeftijd oprees
uit een jammerlijk degenererend milieu om
het geluk te omhelzen, doch in plaats daar
van een slag kreeg toegediend, die haar on
ontkoombaar in de modder dreef.
Een volledige inhoudsbeschrijving te ge
ven zou onmogelijk zijn in dit bestek. Het
stuk is een samenweefsel van onder hoog
spanning staande gevoelsdraden, waarin
een willoze vlinder zich tenslotte moet
laten vqngen. Maar ook Stella komt niet
ongeschonden uit dit strijdperk van woe
dende hartstocht. Johan de Meester zegt in
zijn voorwoord zeer terecht dat de auteur
geen partij kiest tussen deze twee^vrouwen,
welke beiden met volle liefde zijn getekend.
Ook bij sommige werken van Shakespeare
is niet uit te maken aan welke kant
zijn sympathie heeft gestaan. Als vrijwel
enige bezwaar tegen de manier waarop
Ank van der Moer de ontzagwekkend veel
eisende rol van Blanche vertolkte, zou men
desniettemin kunnen inbrengen, dat zij on
voldoende medelijden opwekte.
In het begin kreeg de toeschouwer al
thans de toeschouwer die hier aan het
woord is'het enigszins onprettige gevoel,
dat hij gedwongen werd met een soort van
heilige eerbied te luisteren naar enige dui-
zelingbarende subtiliteiten van een boven
menselijk begaafde zielsontleder. Soms
sloeg de toneel geworden litteratuur door
een overmaat aan finesse weer om tot lit
teratuur zonder meer. Daarvoor moet ook
de regisseur verantwoordelijk worden ge
steld, die zich meer dan»eens door zoge
naamde „eeuwige symbolen" en „kostbare
nuances" op sleeptouw liet nemen. De waag
is intussen in hoeverre de schrijver schuld
daaraan draagt.
Maar deze opmerkingen mogen geen af
breuk doen aan onze grote bewondering
voor deze zeer knappe prestatie, een van
de mooiste rollen die Ank van der Moer
ooit speelde. Waarlijk prachtig waren haar
samenkomsten aan de rand van de afgrond
met de sympathieke Milch, zeldzaam be
klemmend haar schichtig fantaseren (dat
men geen liegen mag noemen, omdat zij de
dingen tracht voor te stellen zoals ze zou-^ jlen van de avond.
den moeten zijn) en daarbij het beven van
haar angstig vogelprofiel. Lous Hensen was
naar mijn mening volmaakt als de sensuele,
warmhartige Stella: een steeds zuivere
creatie. Een dergelijke lof komt ook toe aan
Henk Rigters voor zijn uitbeelding, met
niet meer dan de soberste middelen,
van de goedgelovige inborst van de man,
die Mitch wordt genoemd. Eerst zijn su
bliem afgestemd optreden maakt de ont
roering om het tragische lot van Blanche
los. Guus Hermus vergoedde, wat hij phy-
siek voor'de rol van Stanley miste het
submenselijke, om met Blanche te spreken
door de dwingende macht van zijn
bruut stemgeluid en een bewonderswaar-
dige plastiek. Hij is stellig niet de
Ank van der Moer en Guus Hermus als
Blanche Dubois en Stanley Kowalski.
aangewezen man voor deze rol, doch
acteur genoeg om alle vooroordelen tot vrij
wel nul te reduceren. Zijn verzoeningen
met Stella behoorden tot de rijkste tafere-
Comedia heeft met deze vertoning een
grote belofte schitterend gehonoreerd dank
zij de ma'n, die wekenlang op dit resultaat
heeft zitten broeden: Johan de Meester. Dit
stuk, waarin het uiterlijk gebeuren als het
ware de konsekwente bevestiging vormt
van de innerlijke ontwikkeling en waarin
omgekeerd de atmosfeer mede de hande
ling bepaalt, kon aan niemand beter wor
den toevertrouwd. Men kan hem gemak
kelijk vergeven, dat ook hij getracht heeft
eeuwigheidswaarden aan betrekkelijk on
dergeschikte détails te spijkeren. Zijn taak
is nog niet afgelopen, want er moet zeker
een half uur van deze voorstelling worden
afgeknabbeld.
DAVID KONING.
Strenger eisen in de
Bondowoso-affaire
De advocaat-fiscaal bij het hoog militair
gerechtshof concludeerde gisterochtend in
de Bondowosozaak slechts ten aanzien van
een beklaagde tot bevestiging van het von
nis van de zeekrijgsraad, namelijk voor wat
betreft de vrijspraak van de sergeant
majoor B. J. van Lier. Tegen alle door de
Zeekrijgsraad vrijgesprokenen eiste hij ge
vangenisstraffen, variërend van 2 tot 6
maanden, en tegen de sergeant-majoor A.
D. Jippes de enige der beklaagden, die
door de Zeekrijgsraad tot een maand was
veroordeeld 4 maanden gevangenisstraf.
De eisen luidden: de kapitein der mariniers
A. R. J. Zandman 3 maanden, de le luite
nant der mariniers J. van den Dorpe 6
maanden, dè le luitenant der mariniers H.
J. Ch. Gits 5 maanden, de sergeant-majoor
A. D. Jippes 4 maanden, de sergeant
majoor B. J. van Lier bevestiging van het
vrijsprekende vonnis, de korporaal C. L.
Leytens 2 maanden, de marinier Ch. Grim
berg 2 maanden, de marinier Kaspers 2
maanden, de marinier Huizer 2 maanden,
de marinier van Esch 2 maanden en de
marinier van Amelsvoort 2 maanden, alle
straffen met aftrek van voorarrest.
De advocaat-fiscaal, mr. J. E. K. Bon
dam, zeide in zijn requisitoir: „De ge
schiedenis van het dodentransport Bondo-
woso-Soerabaja, kortweg de Bqpdowoso-
affaire genoemd, dat aan 46 gevangenen
het leven heeft gekost, is zonder twijfel
een zwarte bladzijde in de historie van het
Nederlands-Indische leger in het algemeen
en van de mariniersbrigade in het bijzon
der". Hij noemde de wijze, waarop het
•ransport was geregeld en vervoerd, „ca-
•astrophaal" en zeide tot zijn spijt te moe
ten constateren, dat in dit geval een ver-
telijking met de methoden van het Japanse
'eger niet ten gunste van het Nederlandse
leger uitvalt. Hij constateerde als vast
staand dat, indien de regeling van het
transport en de uitvoering er van tot Soe-
rabaja in handen van één man was ge
weest, er stellig geen rechter zou zijn ge
weest, die hierover niet zijn scherpste af
keuring zou hebben uitgesproken en een
gevoelige-, zo niet de maximumstraf zou
hebben opgelegd.
Ierland verbreekt de laatste
band met de Britse Kroon
In een zeer korte behandeling heeft het
parlement van Eire met algemene stemmen
de wet aangenomen, waarbij Eire tot een
republiek wordt verklaard, die niet meer
met de Britse Kroon verbonden is.
TREINBANDIET GEGREPEN.
Naar United Press bericht heeft de po
litie de gewapende bandiet gearresteerd
die Dinsdag in de express ParijsLyon
passagiers beroofde en drie politie-agen-
ten neerschoot. Nabij Anse hield hij zich
in de bossen verborgen.
