c
OF SLA HOORT SALATA
J
Het eerste besluit.
fjoe het vroeger in Leeuwarden was
Sss?
tflSSZ
De 9 Muzen
Vragen over het platbranden van
een kampong nader beantwoord
Dubbele villa in Bentveld
door uitslaande brand geteisterd
Stompe toren van Spaarnwoude wordt
weer tot leven gewekt
Vrijfkg
3 J'""
1949
~HFT~~GEVANGENISWEZEN
n voor de so-
straf i» f"
Het oude Blokhuis, waar de Bijzondere
n.Bll - Strafgevangenis is ondergebracht.
,,menvoegïnSen
«rta Men bracht
I«le' bii elkaar; jonge mensen
£1.f schoorvoetend de eerste sehre-
n eeret op het pad van de mis-
gar hadden vergrijsd waren m
Het gevolg «es dat de jeugd
j'wKd en het cijfer der recidive
JM.V-- t eg Toen verwachtte men
cellnlaire stelsel. Maar de
t'11 "ia° in de cel bleek grote nadelen
■"""Sn De verwachting dat de mis
te 1,1 ir de eenzaamheid gauwer tot
*fï Jmiden komen, ging niet m ver-
Sf-rl! Integendeel, de cel, de afzondering,
viillmg-1" ege' 'aj en jmakte boven-
tht,e in phvsiek opzicht. Straf-
n*?. it vijf jaar werden in d<
len benedehgji veroordeelden die nog
bracht
de vijf jaar werden in de
nnrraan veroordeelden die nof
Sten 'zitten werden in de Bijzon-
strafgevangenis in Leeuwarden daarna
j aomaenschap gebracht. De ervaring
1 'Se meestal na die vijl' jaar cel ge-
«asda! geworden waren. Wrak-
tamored en geestelijk opzicht,
k®.m men op advies van de
Voor de reorganisatie van het
;;:angeniswezen - naar een gulden mid-
Overdag werken in gemeenschap en
S3s verblijven in een cel. De gevaren
iToeger aan het gemeenschappelijk ver
wit kleefden, wil men voorkomen. Allel
ic door een selectie van de veroordeel-
den die mogelijk wordt door de verschil
de gevangenissen voor bepaalde groepen
toestemmen. De veroordeelden die min
is vijf jaar voor de boeg hebben, blijven
vMrlooig 'in Leeuwarden. De zware recidi-
tólen gaan naar Groningen, psychopaten
mr Avereest, en de Jeugdgevangenis te
Zutphen blijft behouden. De bestemming
van alle gevangenissen staat nog niet vast,
die hangt nauw samen met de verdere
Da gang met cellen voor de gevangenen'
cis zich misdragen hebben. Tegenwoordig
uiordt die nog slechts zelden gebruikt.
uitwerking der reorganisatieplannen. Die
wordt bemoeilijkt doorde omstandigheid
cal de bestaande gebouwen grote bezwaren
lebben. Daarover later meer.
Natuurlijk beperkt de reorganisatie van
Itt gevangeniswezen zich biet tot deze
verandering. Die is ongetwijfeld belangrijk,
maar van nog groter betekenis achten wij
'at er een geheel, andere geest gekomen
kin de wijze waarop de gevangene be
kken en behandeld wordt.
Om dit duidelijk te maken nemen wij de
it® in gedachten mee naar de Bijzon-
te strafgevangenis in Leeuwarden, waar
reorganisatie het eerst is aangepakt en
ir zij reeds voor een groot deel is toe-
{ïlffit,
Eens een oord der
verschrikking
Vroeger was de gevangenis in Leeuwar
dse inderdaad een oord der verschrikking,
w schrilste kleuren zijn nog niet fel ge-
Mea om de toestanden die daar heersten
cd te beelden.
Er zaten
inbrekers,
200 veroordeelden. Moordenaars,
.rovers en andere misdadigers die
»r langer dan vijf jaar uit de maat-
cöappij gebannen waren, een groot deel
!.f levenslang. De eerste vijf jaar hadden
m het algemeen cellulair „opgeknapt";
"ij* ,zij het resterende deel
ifW 'n Leeuwarden in gemeen-
doorbrengen. Het was een droeve
wrakken op de levenszee,
wsen waaraan weinig menselijks was
meesten waren verhard
dfwli v, geladen met haat jegens
»l,Tappij en het recht. Ook waren
tr&otipw deveenzame opsluiting en het
°ze van hun vooruitzicht tot wezen-
["April bedroeg de totale
brandschade f 3 3/4 millioen
fc fcffilc schade als gevolg van brand
5 ,lPril 1949 «eraamd °P
tefr lAPnl 1948 1.925.000,—).
tel» .erli6n werden geheel of ge-
iïï ,,™leltl' De totala sbl^de, hier-
V» wordt geraamd op 848.000.
Mwihiifl ?,pel ginSen verloren zeven-
te en 9Anme.^ 33 varkens, 7 paar-
Ooli, Si kleinvee.
Tosli» vpJv ,rie leed in APril een ge-
Wraakt™' Veertien fabrieksbranden
Bii&rS, ,een schade van ƒ2.158.000.
1.000.000 onts':on(1 een schade van
liste van'd ^n hoofdzaak ten
Voorts vwin er'andse deviezenpositie.
Cirsoon tan1' tengevolge van brand één
ter branj „even en werden 29 personen
•- ,f„^v°nd, waaronder tien leden
""'eerpersoneel.
loosheid vervallen waren. Doffe berusting,
die toch af en tóe tot verzet leidde.
De mensen moesten werken, maar onder
die omstandigheden was werken geen zegen
meer. Was alleen een plaag die hielp de
tijd te doden.
Slechts een streng regiem kon onder die
mensen de orde handhaven. Toch kwam
het zo nu en dan tot uitbarstingen.
Vooral was dit het geval bij de tot
levenslange gevangenisstraf veroordeelden.
Die werden geheel trouwens afgescheiden
gehouden van degenen die, als zij het
leven hielden, nog uitzicht hadden weer
eens vrij te komen.
Dat. was de periode van sleutels en gren
dels, waarover in het eerste artikel gespro
ken werd.
Wij geven hier een foto van de cachot
afdeling. Een lange donkere gang met cel
len die nog veel somberder waren dan de
gewone. Daar werden de gevangenen in
gestopt die tegen de huisregels hadden ge
zondigd. Op de stenen krib kon men alleen
liggen. Natuurlijk kregen de gestraften hier
alleen water en brood.
Een veroordeelde was in die tijd alleen
een nummer. Geen mens. Nummer zoveel
kwam en na een zekere tijd werd hij öf in
vrijheid gesteld, óf naar het kerkhof ge
dragen.
Hoe het nu geworden is, wordt in een
derde artikel beschreven.
C. J. van T.
Hilversum krijgt „woon-trams"
Het gemeentebestuur van Hilversum
heeft van de Nederlandse Buurtspoor-
maatschappij een dertiental oude tram
wagens aangekocht, die als woningen zul
len worden ingericht. Deze oude, teakhou
ten wagens, welke een breedte hebben van
2.10 m en een lengte van omstreeks 14 m,
werden vroeger gebruikt op het traject tus
sen het Gooi en Amsterdam. Enkele jaren
geleden werden zij door de bus verdreven
en sindsdien stonden zij opgeslagen in de
tramremises te Maarn.
Aangezien het probleem van de woning
nood in Hilversum bijzonder groot is, heeft
het gemeentebestuur, vooruitlopend op
goedkeuring van de raad, deze aankoop
gedaan. Het ligt in de bedoeling deze „wo
ningen" die van wielen en assen worden
ontdaan en een stenen fundering krijgen,
een plaatsje te geven in een bosrijk plekje
aan de grens van Hilversum-Zuid. Zij zul
len van gemeentewege worden omgebouwd
tot huisjes met een woonkamer, een slaap
kamer, een keukentje en een W.C. Elk
huisje krijgt zijn eigen tuintje en schuur
tje. De huurprijs zal omstreeks 35 per
maand bedragen en het gehele project zal
ongeveer een halve ton kosten.
PRIJZEN VOOR HERENHOEDEN VRIJ.
In de Staatscourant is verschenen de be
schikking tot vrijlating van prijzen voor
herenhoeden. Bij deze beschikking wordt
de prijzenbeschikking Herenhoeden 1948
ingetrokken, waardoor de wolvilten en
haarvilten niet meer aan prijsregeling ge
bonden zijn.
VERENIGING VAN TRANSPORT
ONDERNEMINGEN.
De Nederlandse Vereniging van Trans
port-ondernemingen (N.V.T.O.) heeft in
Utrecht haar jaarvergadering gehouden.
In de vacature, ontstaan in het bestuur
der N.V.T.O. door het overlijden van jhr.
ir. J. Roëll, werd benoemd de heer J. J.
Jurrissen, directeur Van de N.V. Noord-
Zuid-Hollandse Vervoer Mij. te Haarlem.
Antwerpen herdenkt Van D(jck. Ter
gelegenheid van de 350ste herdenking van de
geboortedag van de Antwerpse schilder
Antoon van Dijck, zal in de maanden Juli
en Augustus in het museum voor schone
kunsten te Antwerpen een tentoonstelling
van zijn werken worden gehouden. Behalve
de 33 schilderijen van Antoon van Dijck, die
aan Belgische musea toebehoren, zullen doe
ken uit het Louvre, het Rijksmuseum te
Amsterdam, het Mauritshuis te Den Haag en
uit de musea te Rijssel, Kassei, Straatsburg
en New York op deze tentoonstelling, die
twee maanden zal duren, te bewonderen zijn.
Hedendaagse muziek. De Zuid-Afri
kaanse afdeling van de Internationale
vereniging voor hedendaagse muziek heeft
drie orkestconcerten laten geven door het
stedelijk orkest van Kaapstad onder directie
van Enrique Jorda.
Onder meer werden werken uitgevoerd van
Hendrik Andriessen, van Poulenc en Hinde-
mith en van de Zuid-Afrikaners Arnold van
Wijk en John Joubert.
Wraak. Het Londense weekblad „The
new statesman" had onlangs een prijsvraag
uitgeschreven voor een parodie op de romans
van de bekende Engelse auteur Graham
Greene.
De deelnemers aan deze prijsvraag moesten
de titel en het begin van een natuurlijk ge
fingeerde roman van Greene inzenden. Toen
de prijzen werden uitgereikt, bleek, dat een
der prijzen door Graham Greene zelf was
gewonnen.
Dq» auteur had onder di'ie verschillende
pseudoniemen zijn geluk beproefd.
Twee nabootsingen van zijn eigen stijl
konden geen genade vinden in de ogen van
de jury.
De minister-president en minister Van
Maarseveen hebben ten vervolge op de be
antwoording van vragen van de heren Van
der Goes van Naters en Vorrink betreffende
de veroordeling van drie mariniers wegens
hun weigering tot het gehoor geven aan het
bevel tot platbranding van. een kampong
thans het volgende meegedeeld;
,Op 6 Augustus 1947 werden door com
pagnie „L" van het derde infanteriebatal-
jon der mariniersbrigade in het vak ten
Zuiden van Malang de posten Kebonagoeng,
Pakisadji en Kendalpajak bezet.
Deze posten werden van Malang uit be
voorraad langs de weg Malang-Kebona-
goeng-Pakisadji-Kendalpajak, aangezien de
weg Malang-Kendalpajak door landmijnen
en versperringen nog niet geschikt was
voor asverkeer.
De aanvoer van Pakisadji-Kendalpajak
werd echter zeer ernstig bemoeilijkt door
beschietingen. Bovendien werden schier
dagelijks mijnen gelegd, voornamelijk op
het weggedeelte ten Noorden van kampong
Soetodjajan.
Niettegenstaande intensieve mijnencon-
tröle reed op 10 Augustus 1947 een jeep
op een mijn, waarbij een officier ernstig
werd gewond. Bovendien reed. die dag een
truck op een mijn. Aangezien alle gevonden
sporen met betrekking tot het mijnenleg-
gen leidden naar het kampongcomplex
Soetodjajan, werd geconcludeerd, dat de
mijnen werden aangevoerd via genoemde
In tien minuten stonden beide huizen in lichterlaaie
Het was gistermiddag half vier toen uit
een dubbele villa op de hoek van de Zand-
voorterweg en de Grenslaan in Bentveld
verdachte rookwolken opstegen en nog
geen vijf minuten later sloegen felle vlam-
mten uit het rieten dak. Toen even later
de brandweer uit Zandvoort zowel als die
uit Bloemcndaal arriveerde, stond de boel
reeds in lichterlaaie. Terstond werd uit tien
slangen water gegeven, maar de brand had
reeds zo ver om zich heen gegrepen, dat het
bij voorbaat vast stond, dat slechts een deel
van de beide huizen gered zou kunnen wor
den.
In het perceel Grenslaan 2A waar de
K.L.M.-gezagvoerder Overeinde met zijn
gezin woonde, was de brand ontstaan. On
middellijk waren cle buren en een aantal
toevallig passerende militairen begonnen
het huisraad naar buiten te slepen en ook
de kinderen van de bewoner werden heel
huids uit het brandende huis gehaald.
Machteloos moest mevrouw Overeinde toe
zien hoe het huis een prooi der vlammen
werd. Het pand Zandvoorterweg 2 werd
in zeer korte tijd eveneens door het vuur
aangetast. De bewoners, de familie Edema
van der Tuuk, waren niet thuis, maar ook
uit dit huis kon een gedeelte van de inboe
del worden gered.
Inmiddels was ook de brandweer uit
Haarlem gealarmeerd, die zeer snel ter
plaatse was. Niettemin had men het vuur
toen reeds zover onder de knie, dat de
Haarlemmers niet meer op hoefden te tre
den. Zo snel als de brand ontstaan was, zo
snel was het vuur eigenlijk alweer onder
de knie en voor zes uur was men reeds met
het nablussen gereed.
De ravage die het vuur had aangericht
was er overigens niet minder om. Van het
huis in de Grenslaan is alleen het gelijk
vloerse gedeelte er vrij genadig van afge
komen. De rest is uitgebrand. Het huis aan
de Zandvoorterweg heeft iets minder
schade, maar ook van dat perceel is de zol
der volkomen vernield en de eerste étage
een jammerlijke ruïne. De rookontwikke
ling die voornamelijk uit het rieten dak
kwam, was zo sterk dat reeds het kruis
punt Zandvoorterweg-Leeuweriklaan in
nevelen gehuld was, en voor de brandweer
lieden die het tegen de rode haan op moes
ten nemen, Was het alles behalve een ple
zierig karweitje.
De politie had de handen vol om de tal
loze mensen die naar de brand waren
komen kijken, uit de buurt te houden en
een aantal wagens van mensen, die gestopt
waren toen de brand uitbrak, stond lelijk
in de weg. Reeds zeer snel na het alarm
was de burgemeester van Bloemendaal,
jhr. C. J. A. den Tex, aanwezig in gezel
schap van wethouder Van Geluk en beiden
volgden de blussing met grote aandacht.
kampong, van republikeins gebied ten Zui
den en Zuidoosten daarvan uit, welke con
clusie door verkregen betrouwbare inlich
tingen werd bevestigd.
Uitgezonden patrouilles naar kampong
Soetodjajan wezen onder andere uit, dat
deze kampong zeer dun bevolkt was, het
geen blijkens ervaring er tevens op wees,
dat de kampong werd gebruikt door ter
roristische benden, aangezien in dergelijke
gevallen de kampongbevolking grotendeels
wordt ontvoerd, of gedwongen moet evacu
eren naar republikeins gebied.
Aan de hand van deze gegevens en om
eigen verliezen te beperken, achtte de com
pagniescommandant het tactisch noodzake
lijk om het Noordelijk gedeelte van de kam
pong Soetodjajan te elimineren.
Daartoe zou de kampong Soetodjajan
op 11 Augustus 1947 worden omsingeld,
waarbij de nog aanwezige bevolking aan
gezegd zou worden om onmiddellijk de
kampong te verlaten. Vervolgens zou een
gedeelte van de kampong worden afge
brand, daar dit gedeelte het meest nabij de
vex-bindingsweg Pakisadji-Kendalpajak was
gelegen. Op 11 Augustus 1947 werd door
de betrokken pelotonscommandant van de
post Pakisadji de opdracht in deze zin uit
gevoerd.
Deze door de betrokken compagniescom
mandant genomen maatregel werd be
schouwd als militaix'e noodzaak niet alleen
door deze commandant zelf, maar ook door
de pelotonscommandant en de sex-geant-
opvolgend-pelotonscommandant, wier in
zicht wordt gedeeld door de commandant
der Mariniersbi-igade, de Krijgsraad bij de
Zeemacht en het Hoog Militair Gerechtshof
in Indonesië. Ook door de legex'commandant
werd het opruimen van het kampong
gedeelte gezien als een tactische noodzaak
om een einde te maken aan de beschie
tingen en het leggen van mijnen op het
weggedeelte tussen Pakisadji en Kendal
pajak.
De bij de dienstweigering betrokken drie
maxüniex's zagen in het in brand steken van
het kamponggedeelte echter slechts repré
saille, daar toen niet en later evenmin is
gebleken, dat de kampong vijandelijke ele
menten herbergde. Immers, de kampong
werd onderzocht op wapens en spi'ingstof-
fen, doch niets van dien aard werd aange
troffen. Zij meenden, dat een dergelijk op
treden onwettig was en in strijd met de
orde en het recht, dat de Nederlandse troe
pen in Indonesië moeten brengen.
De Zeekrijksraad te Soerabaja en het
Hoog Militair Gerechtshof in .Indonesië
hebben hun verwex'en niet als juist aan
vaard. Hun uitspraken zijn gepubliceerd in
het „Militair-rechtelijk Tijdschrift" van
Mei 1948.
Ten aanzien van de gestelde vx-aag of de
regel „Befehl ist Befehl" in de Nedexiandse
rechtsstaat gelding heeft, merken de mi
nister-s op, dat op de Nederlandse militair
uiteraard in het algemeen een strenge ge-
hoox-zaamheidsplicht rust. Dit betekent niet,
dat naar Nederlands recht de regel: „Befehl
ist Befehl" zou gelden in die zin, dat van
bedoelde militair „kadavei'discipline" zou
worden gevoi'derd en dat hij zich ter af
wering van een strafrechtelijke actie onder
alle omstandigheden op het bevel van een
meerdere kan beroepen. Er kunnen zich
omstandigheden voordoen, waaronder de
ontvanger van een dienstbevel bij uitzon-
deiing zijn medewerking aan de uitvoering
daarvan mag en moet weigeren, wanneer
dit bevel duidelijk in strijd met het Neder
landse recht of het volkenrecht is. Opge-
mex-kt moet echter worden, dat bij twijfel
de gehoorzaamheidsplicht voorgaat en dat
de militair, die zonder voldoende grond zijn
gehooi-zaamheidsplicht opzijschuift, xxiet
gevx'iiwaard is tegen een strafrechtelijke
veroordeling.
De Zeekx-ijksraad heeft in zijn vonnis o.a.
uitgesproken, „dat onder deze omstandig
heden een toetsingsrecht van een mindex'e
ten aanzien van een dergelijk bevel slechts
aanvaardbaar is in gevallen, waarin zeer
klaax'blijkelijk menselijk onrecht wordt
gedaan;
dat echter vooropgesteld dient te wox-den,
dat gebruikmaking van dit, dus in buiterx-
gewoon exceptionele gevallen bestaande,
toetsingsrecht door de mindere geheel op
eigen risico geschiedt;
dat de raad van ovex'tuiging is, dat hier
van een mens onterende opdracht aller
minst spi'ake is geweest".
De ministers hei'inneren er tenslotte aan
dat de gratieverzoeken der beti'offeix mari
niers inmiddels zijn ingewilligd.
In Paramaribo is de officiële uitslag der
Surinaamse statenverkiezing bekend ge
maakt. De nationale Partij Suriname heeft 13
zetels verworven, de Verenigde Hindostaanse
Partij zes en de Surinaamse Landbouw-
ox-ganisatie twee.
Agenda voor Haarlem
VRIJDAG 3 JUNI
Gem. Concertgebouw: Zomerconcert HOV,
8 uur. Frans Hals: „Hoe lozen wij die S.A.
man", alle leeft., 2.30. 7.00 en 9.15 uur. (Pink
sterdagen 2.00, 4.30,-7.00 en, 9.15 uur). Rem
brandt: „Mijnheer de gouvernante", alle
leeft., 2.0Ó, 4.15, 7.00 en 9.15 uur. Palace: „Ik
weet van niets", 14 j„ 2.00, 4.15, 7.00 en 9.15
uur. Ltxxor: „De roemi'ijke daden van Dan
ny", 18 j„ 2.00, 4.15, 7.00 en 9.15 uur. City:
„Pygmalion", alle leeft., 2.15, 4.30, 7.00 en 9.15
uur. Spaarne: „Roy Rogers", alle leeft., 2.30,
7.00 en 9.15 uur. (Pinksterdagen 2,00, 4.15,
7.00 en 9.15 uur).
ZATERDAG 4 JUNI
Bioscopen: Middag- en avondvoorstellingen.
Op liet-hevig rokende rieten dak levert, de
brandweer slag legen het vmir dat' gister
middag in de dubbele villa op de hoek van
de Grenslaan en de Zandvoorterweg in
Bentveld een geweldige ravage aanrichtte.
Naar men ons meedeelt is de brand ver
moedelijk ontstaan door het nogal primi
tieve rookkanaal van de badkamer-geyser
in het huis aan de Grenslaan, dat vlak on
der het rieten dak loopt. De geyser was des
morgens nog gebruikt en de brand is be
gonnen ter hoogte van de badkamer.
De totale schade wordt geraamd op onge
veer veertigduizend gulden. Het laat zich
aanzien dat het grootste deel hiervan
zowel wat de bewoners als de eigenaren
aangaat door verzekex'ing gedekt wordt.
Meisje doodgeschoten
Donderdagavond om half zeven heeft in
het pax-k Sonsbeek te Arnhem, de 30-jarige
G. B. de 22-jarige mej. R. F. met een pi
stoolschot gedood. De dader is geairesteex'd.
Het meisje, een dochter van een land
bouwer te Didam, was in Arnhem in dienst
betrekking en had omgang met de fabrieks
arbeider B. Het meisje wilde echter de re
latie verbreken en dat is waai'schijnlijk het
motief voor B.'s daad geweest.
Alleen
Duyvis
maakt
Salata1
(Adv.)
Kort verhaal door Steven Marsing
Koud scheen het maanlicht op de tafel
voor het raam. Rixen zat er in een stoel,
zijn hoofd gesteund op zijn handen. Het
licht in - de kamer had hij uitgeknipt; hij
wilde los zijn van die kamer, waarin elk
voorwex'p hem een levenloos verwijt leek
voor een verspild leven.
Hij herinnerde zich Kaï'in hoe hij haar
zijn hele jeugd door aanbeden had als hij
haar in de aangrenzende tuin zag op
groeiend van klein, gedrongen en uit
dagend tot slank en zonnig. Pas later had
hij beseft, wat zij voor hem betekend had,
en hij was nooit getrouwd. Toen het hem
bewust werd, dat hij meer dan iets anders
haar als zijn vrouw wenste, had hij het
moeilijke ogenblik steeds weer uitgesteld,
had hij haar meegenomen naar alle denk
bare oorden des vermaaks, en een jaar lang
haar vurig het hof gemaakt, maar over zijn
gevoelens gezwegen. Plotseling was ze ver
loofd. Het was de vernietiging van alle
dromen, die hij zich gebouwd had,- en waar
mee hij zichzelf zijn gemis aan doortas
tendheid had getracht te vergoeden.
Hij wilde zich daax'na wx-eken in zijn
werk. Groot en invloedx'ijk worden, glim
lachend kunnen neerzien op zijn jeugdige
verdwazing, en haar spijt over haar ver
gissing inboezemen. Maar zijix noodlot had
hem niet verlaten. Traag stijgend op het
grote kantoor, had hij een aanbod van een
vriend gekregen om als medelid diens
nieuwe firma te beginnen. Een risico; een
gevecht met misschien een overwinning aan
het eind. De overwinning was behaald
maar niet dopr hem. Bang om zijn gemak
ken op te offeren, bevi'eesd voor de on
zekerheid, was hij in zijn onder-geschikte
functie gebleven, en had gedroomd van een
succes, dat hij niet kon behalen. Hij had
zichzelf vergoelijkingen ingepraat, en er
zich een voos zelfver-trouwen op gebouwd.
Hij greep naar de radio-knop. Woeste
sombere muziek wilde hij horen. Hij vond
er geen, en trok zijn hand terug. Uit de
radio bleef een zinloze, ontkleurde menge
ling komen van dansmuziek en een Bach-
programma.
Al zijn begrip voor zijn mislukking had
hij onderdrukt, zich verwringend om zijn
gevoel vgp eigenwaarde overeind te hou
den. Er waren talloze gevallen, waarin zijn
vrees hem belet had zijn kansen waar te
nemen. Hij probeerde ze zich nu voor de
geest te halen. Het lukte hem niet, maar
hij voelde hoe de toon van terugdeinzen en
onechtheid door zijn hele leven klonk.
Het kwam door vanmiddag ook, toen hij
bij zijn directeur was geroepen en op on
verschillige toon was berispt over een op
dracht, die hij verprutst had. Nu was het
hem niet mogelijk de fictie voor zichzelf op
te houden. Hij voelde zich ziek als hij dacht
aan hoe hij eex'loos voor het bureau had
gestaan. Hij had een snik voelen opkomen,
maar hij had dat zelfbeklag verslagen, en
was met geklemde kaken de kamer uitge
lopen.
Het was. niet de berisping zelf geweest,
die hem déze wanhoop had gegeven. Het
was een plotseling uitbrekend gevoel ge
weest, dat hij als een verachte, mislukte
egoïst eenzaam in het leven stond. Hij had
zich dat ontveinsd, en in het begin van de
avond luid gelachen over een 'grappig
boekje. Maar rnet het boek dicht was zijn
zwakte teruggekomen, steeds sterker, tot
hij nu voelde dat hij niets kon doen, xxiet
blijven zitten en ook niets anders.
Met een ruk stond hij op en stootte zijn
stoel opzij. Razend stommelde hij door de
donkere kamer, slaakte een kreet toen hij
tegen de scherpe hoek van een boekenkast
op liep, maar holde verder het huis uit. Hei-
was koud buiten, maar hij dacht er niet
aan. Hij had een doel: achter het blok
huizen, wist hij koel en bevrijdend de
gracht. Hij begon met langzaam te
lopen, uit vastgeroest ontzag voor de pu
blieke opinie. Bij het zinken van zijn be
slistheid vergat hij dat, repte zich steeds
meer, en holde de hoek om. Het deed er
niets meer toe, en er was tx'ouwens niemand
te zien. Hij besefte dat nog, en was opge
lucht dat er tenminste ook geen dwaze
reddingspogingen zouden worden gedaan.
De gracht was nu voor hem. Een lantaarn
ernaast scheen op de kale takken van de bo
men. Niet denken. Nu kwam het eind. Hij
sprong in zijn loop, met instinctieve keurig- stellingen en dergelijke. De nagenoeg vol-
Caltuurcentram in de polder
Initiatief van Heemsteeds echtpaar
Er zullen wel niet veel Haarlemmers
zijn, die het idyllisch gelegen kerkje van
Spaarnwoude uit eigen aanschouwing ken
nen. Dat is tamelijk vreemd, want binnen
de tijd welke de Haarlemmer nodig heeft
om van de stad naar Bennebroek, Sant
poort,. Half weg of Zandvoort te komen kan
hij eveneens het in de onmiddellijke nabij
heid van Spaarndam gelegen gehucht „De
Stompe Toren" bereiken. Dit romantische
plekje blijkt volgens de kaart de oeroude
kern van het dorp Spaarnwoude te zijn.
Wie de weg naar deze oase der stilte
weet te vinden en de tocht er heen vol-
bi-acht (hetzij via het prachtige Spaarn
dam, hetzij rechtstreeks via Oude Weg en
Penningsveer ofvan Halte Liedebrug af
der N.Z.H.) wordt voor zijn moeite ruim
schoots beloond. 'Temidden van het om
muurde kerkhof rijst het eenvoudige, op
een terp gelegen kerkje msl zijn zware
uit de twaalfde eeuw daterende toren voor
hem op, omringd door schildei-achtige
boerderijtjes. Scherp steekt zijn silhouet
af tegen de westelijke einder, waar de
bezoeker in de verte, achter grazige wei
den, Mooie Nel en Liede als vloeibaar zil
ver tegenblinken. Wanneer de onuitspreke
lijke vrede *en rust op hem voldoende
hebben ingewerkt, is het hem als ware
hij in Arcadië, het land van onschuld" en
vrede der ouden, weergekeerd. Ook al
zoudt gij u niet wensen te meten met de
middeleeuwse reus van Spaarnwoude.
Klaas van Kieten wiens abnormale arm-
spanwijdte (2.67 m.) door twee stenen
merktekens in de kerkmuur vereeuwigd
werd dan zou het panorama alleen
reeds een bedevaart naar deze plek recht
vaardigen.
Doch thans is er een andere reden om
u daarheen te begeven.
Het kerkje dat sedert lange tijd leeg
staat en in verval verkeert, is door de
Nederlands Hervormde Gemeente te
Spaarndam verhuurd en wordt door de
huurders, de heer mr. H. K. de Raaf en
mevrouw W. de Raaf-Brand van Straaten
uit Heemstede momenteel gerestaureerd.
De toren zal door de Gemeente Halfweg
met steun van Rijksmonumentenzorg even
eens in zijn oude luister worden hersteld.
Met instemming van het Kerk- en het
gemeentebestuur hebben de huurders nu
het plan opgevat op geregelde tijden, voor
lopig gedurende de zomer, daarin klas
sieke voornamelijk oude muziek te
doen uitvoeren en wel door vooraanstaan
de, zo mogelijk in de eerste plaats jonge
kunstenaars. Dit programma zal eventueel
worden afgewisseld door lezingen, tentöon-
heid zijn benen aangeslqten houdend. De
korte val bracht een hevige schok. Onwille
keurig zocht hij zijn evenwicht te bewaren,
met zwaaiende ax-men, en hij zette een voet
vooruit. Een klein eindje gleed hij door.
Toen stond hij stil en lachte schallend,
eei) donkex'e figuur midden in het wit van
het stof op het ijs.
(Nadruk verboden).
maakte accoustiek van dit kerkje, dat aan
honderd luisteraars plaats biedt, leidde
als 't ware vanzelf tót dit aantrekkelijke
initiatief.
Dat met de verwezenlijking van dit plan
belangrijke bedragen gemoeid zijn en
enthousiasme alléén niet voldoende is,
spreekt haast vanzelf, ook al knappen de
huurders vele karweitjes zelf op. Een goede
vleugel en, zo mogelijk, zelfs een pijp-
orgeltje of clavecimbel zijn daarvoor on
misbaar. Welke Maecenas wil de uitvoe
ring van de plannen bevorderen door
schenking of in bruikleen afstaan van een
der benodigde instrumenten? Natuurlijk
zijn behalve bijdragen in natui'a, jaarlijk
se bijdragen in geld van hen die als dona
teur de plannen van huurders daadwerke
lijk willen steunen van harte welkom.
Het kerkje van Spaarnwoude. Van bede-
huis tot tempel der muzen.
Deze bijdx'agen die uiteraard in de eer
ste plaats voor aankoop of huur van ge
noemde instrumenten zullen worden be
steed kunnen, onder het motto „Vrien
den van „De Stompe Toren" worden ge
stort op girorekening no. 390077 van mevr.
W. de Raaf-Brand van Straaten, Bronstee-
weg 1, Heemstede, die de ontvangen gelden
zal verantwoorden.
Wie ter gelegenheid van de premièx'e,
die in zo'n omgeving een evenement be
looft te worden, zullen concerteren, staat
nog niet vast, doch wel kan worden mede
gedeeld dat verscheidene bekende kunste
naars zich reeds bereid hebben verklaard
zich in dit aloude kerkgebouw te doen
horen, indien op hen een beroep mocht
worden gedaan.
Het kerkje is van Haarlem uit te berei
ken met lijn 7. Van het .eindpunt in Spaarn
dam is nog een korte; wandeling nodig.
Dr. W. vaxi Tongeren uit Velsen is door
de gemeenteraad van Amsterdam benoemd
tot hoogleraar in de analytische chemie aaa
de gemeente-universiteit.
