•VL
AKKERTJE
Wereldvriendschap
Uit de schatten van het Frans Halsmuseum
.Jacob Nilsen speelt „Peer Gynt"
)er de muziek van Edvard Grieg
Devaluatie alleen kan
geen wonderen bewerken
24 september 1949
Eind November ook in ons land
.ede medewerking van de Noorse
i maakt het jstoêeli k dat het ver-
?5 Teatret" eind November
Kngen van het lyrische drama
iS* drie grootste steden van
Fkjmi geven. Ter voorbereiding
:Smrme vertoeft regisseur en
ffler Hans Jacob Nilsen enkele
*Sisterdam, waar hij ons gisteren
^«Trader vertelde van zijn opvat-
Kniet alleen in Oslo sterk de aan
dikken, doch hem een internationale
fïï«t tee Hans Jacob Nilsen,
lm in 1897 te Fredenkstad, vrij alge-
Cu tan van de belangrijkste toneel-
van Europa die met grote ken-
T, aken streeft naar vernieuwing
Strot van het klassieke répertoire.
Es luidt: iedere traditie is goed en
worden voortgezet, behalve een
Sfrfouüve. Daarom heeft hij radi-
Srokenmet de tot dusver bij de ver-
';Z van Peer Gynt" gevolgde prac-
De meest schokkende wijziging, die
^moederen heftig in beroering bracht,
Sïvervangeii van de wereldberoem-
-^ralieve muziek van Edvard Grïeg,
Jhij overigens zeer bewondert, door
."Vei nieuwe compositie.
TM^eur Nilsen herinnerde er aan, toen
„heiligschennis" gebrandmerkte
élie moest verdedigen, dat Grieg des-
fefójj in 1367) aan een vriend schreef:
te-W is het slechtste stuk dat ik ooit
fc'ïteeö. Ik voldoe dan ook alleen aan
.nnoek van Ibsen om er muziek bij te
te, omdat ik letterlijk om het geld zit
gingen!" Zijn compositie viel ondanks
jsfkeer zo meesterlijk uit, dat het
Üjke drama er tegenwoordig als het
p ter afwisseling bij hangt, althans pas
tfweede plaats de aandacht opeist. Het
re!e bezwaar, dat deze prachtige mu-
Scnkleeft, is evenwel het uitgesproken
sasche karakter daarvan.
Itn ziet „Peer Gynt" als een anti-
KUtlsch stuk. De hoofdpersoon is geen
tale held, zoals men hem speciaal in
ijstijd placht voor te stellen, maar
::t integendeel aan de kaak gesteld als
onverantwoordelijke fantast, een
itiiehe leugenaar. Men maakt kennis
el1 lotgevallen van een begaafde avon-
2, die doorlopend verraad pleegt aan
-.weten en die zijn meeslepende ver-
EÉgskracht verkeerd gebruikt. De mo-
de geschiedenis zou kunnen lui-
r ie mens moet leren eerlijk en moedig
-hei leven te gaan. Daardoor is dit
~i waarin Ibsen veel van zijn jeugd-
rd3gen verwerkte, niet slechts het
s Noorse, doch tevens het meest uni
ts* van al zijn werken en van de langst
betekenis.
bjvereenstemming met deze zienswijze
componist Harald Saeverud (op-
in liet onherbergzame Westen van
CRgen) zijn inspiratie gezocht in de
r.;:enin de verste diepten van de men-
- - geest. Hij maakte veelvuldig ge-
:.vï?s exotische rythmen en allerhande
"übEderen, hetgeen trouwens de wens
Ibsen geweest schijnt te zijn.
stuk kan nu volkomen aan de be-
b^envan de dichter beantwoorden.
NUGGET
Jsnda voor Haarlem
ZATERDAG 24 SEPTEMBER
:i;JS]e°Wn: ó,Wie laatst lacht'?
n{^)> 8 uur. Palace: Jeugd-
»u® spoorzoekers", 2 uur.
'•^aiiP Im »udo en jiu-jitsu-
'{;uijin" 18 i p1! Luxoi-: „De engel met
eiland dei-'vi'i fn uur- City:
-•"cnQif,Veid°emden> 14 j., 2.15,
Kit", ]4 j 'oon F- Spaarne: „De blanke
::'-i™iIe i2ienu1-5 To,Frans Hals:
^inbrandt- Th, 2 ?,9' 7 en 9-15
I/ en qk, »Thuiskomst", 14 i„ 2,
14 jO Palace: „Bestemming
-k.A4.lo, 7 en 9.15 uur.
ZONDAG 25 SEPTEMBER
?syo^° Synthese
^•wuwE^gff.den", 10.30 uur.
f:-7djeToneeiv,!?° 1 Sulden Vlies"
h::^enparade R ^Ur" »-ollcertgebouw:
3vS®' 8 uur. Bioscopen: Mid-
t 'UttlHG 26 SEPTEMBER
2 uij-W'g: ^ano*avond George
-■^gS Peu: ^^38- en
Proeve van enscenering door Hans Jacob
Nilsen van het lyrische drama ..Peer Gynt"
door Henrik Ibsendat eind November door
het Norske Teatret in ons land wordt
vertoond.
Solveig bijvoorbeeld behoeft niet te zingen,
zodat men niet langer is aangewezen op een
hoge sopraan, hetgeen haar karakterbeel-
ding zeer ten goede komt. Voor Anitra ge
bruikte men altijd, om niet uit de verruk
kelijke toon van de muziek van Grieg te
vallen, het mooiste meisje van het gezel
schap, hetgeen lijnrecht indruist tegen de
omschrijving van haar in de tekst. Nu mag
zij vuil en lelijk zijn.
Technische problemen
De opvoeringen zullen in het Noors ge
schieden. Een nader aan te wijzen Neder
landse actrice zal tussen de bedrijven een
zeer korte verbindende tekst spreken om te
voorkomen dat men van de vertoning geen
andere indruk overhoudt dan van een
schitterende revue.
Het stuk is ingekort tol een tijdsduur van
drie uur en een kwartier. Niettemin be
staat het spel nog uit dertig scènes, ter
snelle vertoning waarvan men absoluut
over een draaitoneel moet beschikken. Het
zich te Amsterdam bevindende, dat men al
worden gerepareerd en vergroot voor dit
doel.
Het Norske Teatret komt met veertig
acteurs en actrices naar ons land. De mu
ziek van Saeverud zal ter kennismaking in
November ook worden uitgevoerd voor de
Nederlandse radio. Tevens zal men trach
ten door het geven van concerten en het
houden van voordrachten en tentoonstellin
gen de Noorse cultuur dichter bij onze be
volking te brengen.
NEON-FABRIEK „R E E P i G"
BURGWAL 94 - TEL. 30105 - HAARLEM
Schal U vóór de winter een
Neon.etalage standaard aan.
Reparaties aan Neon binnen- en buiten
installaties worden onmiddellijk uitge
voerd.
Mislukte overval
te Oud-Vossemeer
Dezer dagen hebben te Oud-Vossemeer
in Zeeland drie mannen getracht een over
val te plegen op de boerderij van de ge
broeders van E.
Omstreeks negen uur hoorden de bewo
ners van de hoeve, dat er tegen een buiten
deur werd geklopt. Er werd geroepen „we
hebben een lekke band".
De landbouwer Van E. ging naar de deur,
opende deze op een kier en zag drie man
nen met maskers voor. Zij drongen naar
binnen en dwongen van E. met de handen
omhoog te gaan staan.
De verdere bewoners van het huis wa
ren inmiddels ook ter plaatse. Een broer
van Van E. greep een jachtgeweer en
schoot op de indringers. Deze namen over
haast de vlucht.
De bewoners van de hoeve brachten te
lefonisch de politie van het gebeurde op
de hoogte. Deze zette onmiddellijk het veer
bij Vosmeer en de brug te Tholen af.
Om ongeveer half tien hield de politie
op de brug een auto aan, waarin drie per
sonen zaten. Eén ervan was gewond. Het
X
Ziekenuitkering na inenting
Zoals bekend heeft een arbeider, die
wegens ziekte arbeidsongeschikt is, krach
tens de bepalingen van de ziektewet eerst
recht op ziekengeld met ingang van, de
vierde dag der arbeidsongeschiktheid.
In verband met de aandrang, die van
overheidswege wordt uitgeoefend om zich
te laten her-inenten tegen pokken, heeft
het prophylaxefonds besloten, om bij ar
beidsongeschiktheid als gevolg van inen
ting uitkering van ziekengeld te zijnen laste
te doen verstrekken ook over de eerste drie
dagen van de arbeidsongeschiktheid (de
zogenaamde carenzdagen) en wel tot tach
tig procent van het dagloon. Die arbeids
ongeschiktheid dient echter vóór de vierde
dag door de medische dienst van het ver
zekeringsorgaan te zijn vastgesteld. Daar
om is het noodzakelijk, dat bij de ziekmel
ding, die op de gebruikelijke wijze moet
geschieden, wordt vermeld, dat de ziekte
het gevolg is van inenting.
drietal werd gearresteerd. Twee ervan ko
men uit Rotterdam, één uit Bodegraven.
Eén van de drie is nog verre familie van
de gebroeders Van E.
Kort verhaal door H. G. Cannegieter
Het was in een poging tot volkenver
broedering, dat mijn tante Sophie een cor
respondentie begon met een Engelsman,
wiens adres zij van haar nichtje Lena had
gekregen. Eens in de maand schreven zij
elkaar en daar tante Sophie de middelbare
acte bezat, gaf de taal haar geen bezwaar
om vrijelijk haar gemoed te uiten. Hoewel
achter in de veertig en door zwaarlijvigheid
geplaagd, had zij nog last van die kinder
lijke bevliegingen, welke jongedames tij
dens de schooljaren tot een bezoek aan de
zenuwarts dwingen. Zij was overgevoelig
voor de tedere romantiek van de film en
haar eenzaam leven bracht tobberijen mee
en zwaarmoedige buiën, waarvan zij zich
in haar biecht aan de vriend verloste.
Hij was juist de biechtvader, die zij be
hoefde. De maandelijkse brief schonk haar
het onbedriegelijke beeld van wat men
„een man" noemt. Het rustige handschrift,
waarmee zij al eens naar een schriftkun
dige was gelopen, de eenvoudige structuur
van zijn zinnen; de korte maar krachtige
waardenschat; het was alles zo goed als
een portret. Maar vooral de inhoud van
zijn brieven, die haar troostten en opbeur
den met de slogans van het Amerikaanse
optimisme, oefenden op tante Sophie een
weldadige invloed uit. „Ja", zei ze eens,
toen ze bij moeder op de thee zat en deze
haar prees om haar zoveel flinker voor
komen en moediger levenshouding, „hij
kon wel een Amerikaan zijn".
Op een van deze snikhete dagen, waaraan
deze nazomer zo rijk is geweest, belde op
haar flatje iemand aan, die toen zij met
het lange trapkoord de deur had openge
trokken, met een lijzig piepstemmetje iets
onverstaanbaai's mompelde. Na enig na
vragen begreep Tante, dat de nog in de
schaduw van het trappenhuis opgestelde
figuur inderdaad haar moest hebben en
niet aan het verkeerde adres was. De
klanken leken wel Engels, en eensklaps
drong het tot Tante door, dat het piepstem
metje een gezant was van hem, de „man"
daarginds in de verte! En in onberispelijk
Engels noodde zij de boodschapper boven.
In het gedempte licht tussen de tegen de
middagzon halfgesloten gordijnen bleek het
een fijngebouwd manneke, dat zenuwachtig
op zijn stoel zat te wippen, herhaaldelijk
zijn vuurrode kuif afveegde met een gewel
dige zakdoek en elk ogenblik aan Tantes
ogen ontsnapte door tersluiks naar de deur
te gluren. Dat was een zonderlinge tic van
het ventje; dit gluren. Er waren in Tantes
kamer drie deuren: één naar de gang, een
naar de slaapkamer en een naar hel bad.
Waarom hield de bezoeker al deze drie
deuren beurtelings in het vizier, als een
poes, die vreest, dat de muis hem door het
éne of door het andere gat zal ontsnappen?
De conversatie vlotte niet erg en er was
nog geen enkele zinspeling op de brief
wisseling gemaakt, hoewel de bezoeker
ook Fred Lewes heette, geheel gelijk Tan
tes penvriend. Eindelijk kwam er schuchter
onder het jongenssnorretje vandaan de
vraag, waartoe al het voorafgaande niets
dan de inleiding was geweest. „Is uw doch
ter niet thuis?"
Nu begreep Tante en zij wist haar ver
lies te nemen. „Uit logeren", luidde haar
antwoord. „En voor lang".
Het piepstemmetje werd eensklaps wel
bespraakt. Hoe jammer, dat hij Sophie nu
niet trof! Het was zo'n lief en hartelijk
meisje. Maar zij had het van binnen niet
altijd even gemakkelijk. Dat zou haar
moeder ook wel weten; beter wellicht dan
hij. Sophie had toch zeker van hun brief-
schrijverij geen geheim gemaakt? Jammer,
dat ze nü juist uit logeren was; want hij
zou vooreerst moeilijk in Holland kunnen
terugkomen. Het was een toevallige ge
legenheid geweest
„Ja", zei tante verstrooid bepeinzend,
wat dit slapaangedraaide ventje te maken
kon hebben met de Amerikaanse optimist,
die zovele maanden haar biechtvader was
geweest. „Wilt u de groeten doen aan So
phie?" stamelde de piepstem bij het af
scheid.
Het vertederde Tante haar naam aldus
nogmaals in de Engelse uitspraak te horen
en zij voelde een tikje jalouzie opkomen
jegens haar „dochter", wier avontuur met
de stoere Engelse buitenman aldus tot een
ontijdig eind was gekomen.
(Nadruk verboden).
Een Gotisch décor voor „Faust"
Vrijdagmorgen omstreeks de tijd voor
het noenmaal hebben wij in de Amster
damse Stadsschouwburg het door de kun
stenaar Max Bignens uit Bazel ontworpen
décor voor de opvoering van ..Faust" door
het gezelschap van Albert Bassermann be
zichtigd. Men ziet daar hierbij een afbeel
ding van. geflankeerd door portretten van
dc voornaamste medewerkenden: Maria
Schell, Heinz Woester en de reeds ge
noemde krasse veteraan.
Toen wij ons al struikelend over onver
wachte obstakels een weg zochten over het
verlaten toneel, spookachtig verlicht door
twee aan hun touwen slingerende werklam
pen, konden wij ons tussen de .puinhopen
van een zwaar gebombardeerde stad wa
nen. Doch wat wij eerst hadden aangezien
voor verkoolde woningen en ontluisterde
bomen, bleek bij nader ondei-zoek een con
structie in gothische trant te zijn, waardoor
het opwaarts strevende van de zoekers naai
de laatste waarheid tot uitdrukking wordt
gebracht. Lichteffecten en projectie moeten
telkenmale naar de eisen der handeling de
stemming brengen. Men zou Max Bignens
een schilder met schijnwerpers kunnen
noemen. Hij gebruikt slechts enkele kleu
ren, overwegend wit en geel met soms wat
blauw daar doorheen. De i-esultaten die
hij daarmede bereikte tijdens de door ons
bijgewoonde proefnemingen versterkten
onze hoge verwachtingen van de voorstel
ling. die men op 12 October, ook te Haai--
lem kan aanschouwen.
„Wij staan nog voor één grote moeilijk
heid". vertrouwde Max Bignens ons toe,
terwijl de werksters met hun angstaan
jagende stofzuigers de stoelen van het lege
parterre begonnen te reinigen. „Wij weten
niet waar wij de stoom vandaan moeten
halen om de aardgeest in te laten verschij
nen, want de verwarming brandt hier nog
nietD. K.
'hUsehh
LANGE VEEBSTR.n-15-HAARLEM
FotoBSjsten
en
Standaards
i-V" prima kwaliteit
billijke prijs
Telefoon 11178.
(Adv.)
HONDENVRIENDEN
Vakk. plukken, scheren, wassen enz. van alle
soorten honden. Specialiteit in Poedels toilet
leren. Geregeld div. Rashonden voorradig.
Alle hondensportart. Kerncollectie halsban
den, lijnen» enz.
COL S CITY KENNEL
WAKMOESSTKAAT 2 TEL. 17254
Nieuw record
400 m. rugslag dames
De vijftienjarige zwemster van De Rob
ben Geertje Wielema heelt, Vrijdagavond in
het zwembad aan de Kapelstraat te Hil
versum haar eerste record veroverd, name
lijk het Nedei-lands record 400 meter rug
slag.
Ware het wereldrecord over deze afstand
niet van de lijst geschrapt, clan zou de
recordtijd van de snelle Deense Ragnild
Hveger met niet minder dan 10.2 seconde
verbeterd zijn.
Geertje Wielema zwom de afstand in de
bijzonder snelle tijd van 5 minuten 28
seconden. Het Nederlands record stond
sedert 13 Februari 1938 op naam van Iet
van Feggelen met 5 min. 41.4 en werd dus
met 13.4 sec. verbetei-d. Het „geschrapte"
wereldrecord van Hveger stond op 5 min.
3.2 sec.
Nieuw wereldrecord 20 km
Tijdens atletiekwedstrijden in de Finse
stad Aabo verbeterde de Fin Viljo Heino
het wereldrecord op de 20.000 meter door
deze afstand in de tijd van 1 uur 2 minuten
en 40 seconden af te leggen. Het oude
record stond sedert 26 October 1941 op
naam van de Hongaar Czaplar met 1 uur 3
min. 1,2 sec.
De veel-bezongen welvaart onzer Gouden
Eeuw straalt ons heden ten dage nog tegen
uit menig overblijfsel van 17e-eeuwse ar
chitectuur .Weliswaar heeft ons voprgeslacht
onherstelbare bressen geslagen in het dier
bare oud-Hollandse stads-décor, doch de
schilders van het stadsgezicht hebben vele
schone aspecten, door slopershand vernie
tigd, voor ons in effigie bewaai-d. Een vroeg
voorbeeld hiervan 'in onze verzamelingen
levert het reeds besproken panorama van
Hendrick Vroom, dat ons het uit 1623 da
terende profiel toont van de stad Vlissingen.
Tegenover deze schilderachtige vertolking
van een 17e-eeuwse stad, zoals deze zich
aan de zeezijde „heerlyck open doet", geeft
Matham de samenvoeging en meer topo-
grafisch-exacte weergave van twee onder
scheidene objecten uit Haarlem en omge
ving. Dit paneel, dat in grisaille-techniek
is uitgevoerd en het voorkomen - heeft van
een geschilderde gravure, verenigt name
lijk:
,,'t Huys en 't Hof van Loo; het Huys
staet op het Sparen,
„In 't beste van de Stad, daer onse
schepen varen,
„De Hofstee wel bekend op sijnen
naem van Loo
„Leyt aen der duynen kant, bij 't
Huys te Bredero.
Aldus vertoont ons Matham gelijktijdig
de bezittingen van een van Haarlems il
lustere burgemeesteren: Jan Claesz. Loo,
tot tweemaal toe geportretteerd door Frans
Hals in zijn kwaliteit van Kolonel op de
schuttersstukken van 1633 en 1639.
Hoog in de lucht zien we links het nieu
we, rechts het oude wapen van Haarlem,
terwijl in het midden twee engeltjes de
gevleugelde tenanten vormen van een al
liantie-wapen, gevormd door de wapens
van de geslachten Loo en Akersloot (Loo's
vrouw was Margaretha van Akersloot) en
de drie leliën van de brouwerij, die we ook
terugvinden op de gevels van de drie pan
den, rechts aan het Spaarne.
Het tafereel dat Matham zo consciëntieus
penseelde geeft ons een ruimer perspectief
in de voorstelling, die wij ons in de daartoe
geëigende sfeer van het Frans Halsmuseum
kunnen maken van de maatschappelijke
achtergrond van ons 17e-eeuws voorge
slacht, het geslacht dat wij misschien wel
eens wat al te eenzijdig vereenzelvigen met
tafelende schutters en vergaderende regen
ten! Hier zien wij de bezittingen van een
der prominenten onder onze schutters-
groten, niet weergegeven onder de genuan
ceerde belichting van het ontluikend natu
ralisme der contemporaine Hollandse land
schapschilders, maar met de zakelijkheid
De brouwerij „De drie Leliën" en de hofstede ,,V eiser end" (Anno 1627) van Jacob
Adriaensz. Matham, graveur, etsertekenaar en uitgever, geboren te Haarlem in 1571,
alhier overleden in 1631. Hij was een leerling en medewerker van zijn stiefvader
Hendrick Goltzius. Paneel 71 bij 116 cm. Aan het museum geschonken door
mr. A. J. Enschedé in 1896.
van een schilderend notaris, die nauwgezet
de bezittingen van zijn opdrachtgever „re
gistreert".
Waarschijnlijk uitgevoerd om een jaar
later de glorie te verhogen van het zilveren
bruidspaar LooAkersloot, zal de burge
meester-brouwer deze opdracht hebben ge
geven om daarin met niet geringe voldoe
ning en trots de aanschouwelijke voorstel
ling vpn zijn welstand te zien.
Dat de „zakelijkheid" van bepaalde Gou
den Eeuwse schilders niet slechts door lou
ter nuchtere werkelijkheids-zin werd ge
dragen, blijkt steeds weer, als we ons in het
17e-eeuwse geestesleven verdiepen. Zo ver
weven aan Ampzingh toegeschreven dicht
regelen onder het tafereel ook hier zuiver
materiële aspiraties nauw met de ideologie
die het hechte fundament vormde van ons
puriteins voorgeslacht;
„Daer is sijn Brouwerij, sijn ai'beyd
en sijn nering,
„Daer wacht hij van den Heer sijn
segen en sijn tering
„Hier is sijn- Lust-vei-treck, hier is
sijn speel-prieel,
„Dit is sijn last en lust, dit is sijn
levensdeel.
Op Donderdag om 2 en 2.15 uur heb
ben deskundige rondleidingen in het
museum plaats.
De talrijke brouwerijen mogen Haai'lem
mede tot welvaart hebben gebracht, ook
dit winstgevend bedrijf had blijkbaar zijn
schaduwzijden, als wij tenminste de dich
ter mogen geloven die aldus vervplgt:
„1st brouwen niet een angst, en een
bekommerd woelen?
„Dit is (voorwaer) genoeg te
mereken en te voelen:
„Hoe billick is het dan, dat hij wat
spelens heeft
„En dat hij sich te met op 't land
tot i"ust begeeft
En de dichter besluit met de moralise
rende woorden, die wij ons met onvermin
derde ernst ter harte kunnen nemen:
„Wat is 't ook van den woel van 't
arme menschenleven
„Indien wij nu en dan ons niet wat
wils en geven,
,„En breken onse sorg en swaren
kommer af,
„Tot dat men rusten sal bij Got en
in het Graf.
Zo spreekt dit aantrekkelijke paneel van
de zorgen-barende nering onzer voorvade
ren, de vruchten die zij daarvan plukten,
maar tevens bevestigen de woorden van
de dichter, dichtend onder het devies „Het
oog om hoog", de erkenning van de Schep
per als Bestuurder van het Al.
H. P. BAARD.
t|
ff i
Effecten- en
Geldmarkt
Wat verder nodig
kan blijken
Hoezeer de „deskundigen"' het als
gewoonlijk oneens zijn over de finan-
cieel-economische gevolgen der devalua
tie, hierin stemmen zij toch overeen, dat
een en ander, vooral nu 25 landen achter
eenvolgens hun waardemeter hebben ver
kort, min of meer een sprong in het
duister is. Het internationaal handelsver
keer bevindt zich tot op zekere hoogte in
een chaotische toestand, niet alleen om
dat de reacties der bevolkingen moeten
worden afgewacht, maar ook wijl de de
valuatie in verschillende lanflen door
nieuwe regeringsmaatregelen wordt ge
volgd om er zoveel mogelijk pi'ofijt van
te trekken en de verwachte nadelen tegen
te gaan.
Wat Nedei'land betreft, zeker is dat wij
met de devaluatie niet plotseling in het
pai-adijs zijn aangeland. Het zal nog moe
ten blijken of wij de export in zodanige
mate zullen kunnen vergroten dat het
iollartekort' (als gevolg van onze invoer
uit Amerika) wordt overbrugd.
In eerste instantie wordt dat dollar
tekort zelfs groter. Want terwijl wij voor
eenzelfde hoeveelheid import eenzelfde
bedrag dollars moeten betalen (die ons in
guldens ruim 40 pet. meer kosten) brengt
eenzelfde hoeveelheid export ons minder
dollars op. Wij schreven Maandagavond
reeds dat onze expoi*t, circa 27 millioen
dollar groot, ons na de devaluatie in-
plaats van f 73 1/2 millioen, c.a. f 100
milioen zou opbrengen, maal- wij zijn toen
in het nachtelijk uur even geslipt, want
zal onze export worden gehandhaafd en
vergroot, dan zullen de guldensprijzen
niet moeten worden verhoogd, wat dus
wil zegen dat de dollarprijzen worden
verlaagd en Amerika inplaats van 27 mil
lioen dollar, voor onze export op basis
van 1948 slechts c.a. 20 millioen dollar
behoeft te betalen.
Het te stoppen gat wordt dus nog wij
der en we zullen daarom een grotere hoe
veelheid goederen moeten exporteren om
eenzelfde bedi-ag aan dollars te kunnen
ontvangen.
Worden de prijzen door de Nederlandse
exporteurs overeenkomstig de devaluatie
verhoogd, dan zou daardoor het effect
van die maatregel illusoir worden. Zij
bedoelt immers de goederen van West-
Europa voor Amerika goedkoper te ma
ken en de eerste winst is dan ook onge
twijfeld voor de Amei'ikaan, die meer
waar voor zijn geld krijgt.
Op basis van onze handel met Amerika
in 1948 zullen wij een dollartekort van
circa 300 millioen dollar moeten over
bruggen, waarvoor wij nu een hoeveel
heid goederen moeten leveren met een
guldenswaarde van ongeveer f 1140 mil
lioen tegen een hoeveelheid goederen tei
waarde van rond f 800 millioen vóórdien
Alleen voor zover de export producten on
goederen n:et een wereldmarkt-prijs be
treft, zullen de exporteurs een groter
guldensbedrag toucheren, gelijk dit bij
voorbeeld met de Indonesische producten
rubber, tin, bauxiet, tabak het geval
is. Op grond hiervan meent dan ook mr.
J. H. Hoogstraten, secretai'is van Staal,
van Economische Zaken, dat de gevolgen
van de devaluatie voor Indonesië niet
ongunstig zullen zijn.
Een andere vraag is of Axnerika bereid
zal zijn «de importen uit Europa aanzienlijk
te vergroten en of hieraan niet een prijs
daling voor verschillende producten het
gevolg zal zijn. Hoe onzeker de resultaten
der devaluatie zijn, blijkt ook wel uit het
voornemen dat thans aan de Nederlandse
regering wordt toegeschreven, om de ex
port van agrarische producten naar landen,
die hun munt niet of minder hebben gede
valueerd. aan een exportheffing te onder-
wei'pen (bloembollen naar de Verenigde
Staten, landbouwproducten naar België),
waardoor dus d'é prikkel tof. grotere ex
port voor een deel weer wordt weggeno
men. 1
Dat de regering tot dergelijke maatre
gelen genoopt is (of wordt) bewijst, wel,
dat men zich met de devaluatie op een
glibberig pad heeft begeven, waarvan de
uitkomst nog zeer onzeker is.
Ook zal moeten worden afgewacht of het
de regering geluk*ken zal de algemene prijs
stijging, welke naar veler oordeel en ook
volgens minister Lieftinck, niet kan uit
blijven, door belastingverschuivingen zo
danig te neutraliseren, dat sociale span
ningen kunnen worden vermeden. Gelijk
we eerder schreven, met devaluatie zijn
we er niet. Integendeel, zij demonstreert
dat wij er niet zijn en zij zal ook alleen
soulaas kunnen breng^i als zij een spring
plank kan zijn naar een hoger niveau van
internationale handel door de bevrijding
van vele overheidsmaatregelen, welke zijn
natuurlijke ontwikkeling belemmeren. Op
de wereldmarkt zullen de goederenprijzen
weer hun eigen niveau moeten vinden en
dit geldt niet in mindere mate van het
thans aan banden gelegde kapitaal. Een
vrije beurs, opheffing van dividendstop,
speculatie-winstbelasting en de goedkoop-
geldpolitiek, een vrije transfer van kapitaal
en kapitaalsrente, dit alles zal nodig zijn
niet alleen om in het binnenland de indus
triële en commerciële activiteit haar nor
male prikkels te hergeven, ma.ar in niet
mindere mate om het buitenlands kapitaal
tot investering in de dollararme landen te
stimuleren.
In de Verenigde Staten overtreffen thans
de besparingen de behoeften voor lopende
binnenlandse investeringen, evenals zulks
vroeger in West-Europa het geval was.
Toen stroomde het Europees kapitaal, ook
het Nedei-land's kapitaal naar de overkant,
waar het zijn economische functie tegen
een aantrekkelijke rente kon vervullen.
Thans heerst aan deze zijde van de Oce
aan kapilaalnood en zal dus liet omgekeer
de moeten geschieden, waardoor ook de
betalingsbalans van Europa allengs haar
evenwicht zal kunnen terugvinden.
Van een zodanig proces de voorwaarden
te schatten is de moeilijke opgaaf, waar
voor de regeringen, ook die van Neder
land zich gesteld zien.
Devaluatie kan daai'bij slechts een eerste
stap zijn.
neem een
Zes ton tarwe verbrand
Vrijdagavond brak bi-and uit in het aan-
en verkoopbureau akkerbouwproducten te
Zaandam, dat is gevestigd in het pand „De
Vrede". In dit gebouw staat een kaar voor
het drogen van tarwe; deze was gevuld
met zes ton tarwe van de nieuwe oogst,
die geheel verbrandde. De kaar, die Vrij
dag voor het eerst weer werd gebruikt,
staat op de bovenste .étage; op de begane
grond staat een kachel, waarvan de warme
lucht via een exhaustor naar de te drogen
tarwe wordt gelei'd. Vermoedelijk is de
brand ontstaan doordat enige gloeiende
stofdeeltjes mee zijn opgezogen en in de
tarwe terecht gekomen.
