[jtteraire
MORRIS
Uit de schatten van het Frans Halsmuseum
Wantrouwen jegens de valuta
bedreigt Indonesië's herstel
RESA HILVERSUM
Bedrijfsleven in Nederland en
België is voor de Benelux
October 1949
I VROMAN „Gedichten" (Em. Querido's Uitg. Mij., A'dam);
VROMAN: „Tineke" (idem).
-TT ONTMOETING met Leo
3S»® met ziin werk althans,
f-ctfan nic (vermaard) arts
V t0"t - heb ik te danken
gb^iSeldican is. zou ik niet
•-•iiicar.- is onomschrijfbaar,
- 'S want hij ontsnapt aan
Juist daarom kies
'm? smibool van Vromans werk,
5 ikan worden als een der vele
van het zogenaamde „nieuwe
-*'-„iiln door hun oorspronkelijk-
verzen uit de merkwaar-
';,sf Gedichten" stoeit deze dartele
J' vrije veld van 's dichters
"it de klanken en kleuren van
\r«rdsamenstell^n,cm,,het
^"'(e vangen
- het woord dat, ontko-
- «ïnswachten van de orden en
(■t rïelrecht kan doordringen tot
P>:" 5 van ons onderbewuste le-
mikans „woord" doet Vroman,
'ïs S zo nu en dan uit de hand
'Saaie pronkvogel van de
note en kleine wonderen. Hu
S merende herinneringen mee
;S 'i j .edachten, gevoelens dromen
umïen kaleidoscopisch dooreen-
S hêrbezlelt ze, in bewonde-
"ltn'- "-voor al het geschapene, tot
hergroepeert ze tot een
'van eeI1 heel andeie,
SoV orde dan de door het ver-
glSf* '•Tineke'
?iaa "ld-- aP
is een fanta-
als zijn gedich-
voor dat Vro-
proeve ge-
'Ediit het een onvoorbereide lezer
volgbaar, zelfs „duister"
Sun, het komt mij voo
Snede een belangrijke
8Kt van dit, voor ee
5Le symtomatische streven naar
Sijl/ormen. die aan een zich aüengs
SÏÏnd levensgevoel uitdrukking
n geven. Wie zich de jongste ont-
^rVherp'voor ogen stelt en de her
os, belangstelling voor Oosterse wijs-
occultisme, parapsychologie e.d.
Ëjjk ^en modeverschijnsel houdt, zal
dc -J| jj|jjj| ||jj|
een zich afkeren van de opper-
uiteenlopende geestelijke stro-
L één gemeenschappelijk streven on-
*%ij eer Rede en een bereidheid,
.4 krachten der intuïtie vrijer spel te
Zo tracht men boven de werkelijk-
Eflds het Rationalisme haar sinds de
Jssance moeizaam heeft opgebouwd,
Stijgen, Welbeschouwd is er een gran-
speurtocht gaande in nog onverkende
bieden, waarvan wij de sporen
jm ons heen kunnen waarnemen.
T-in dit wordingsproces een naam
pa, men zou het een „supra-realisme"
róen heten.
Efe litteratuur is een uiterst gevoelige
«ó^raai; ze registieert de trillingen van
«Jstesleven feilloos. Daarom verbaast
3 zich niet, dit onwakend levensgevoel
Erkennen in het werk van vele negen-
fcie-eeuwers; in dat der Romantici en
E;enBaudelaire, Lautréamont, Rimbaud,
fcireeks 1900 spreekt het zich in Fran-
zelfs uit in een aggressief program, bij
imie van Picasso, Apollinaire, Breton, het
attesteert zich als cubisme, futurisme,
idaisme en surrealisme.
.Tineke" nu acht ik een knap-geschre-
iproevê van woordkunst onder de vele,
csan dit „nieuwe levensdoel" uitdruk-
trachten te geven en een schone proe-
Djovendien, omclat Vroman erin geslaagd
stijlmiddelen aan te wenden, die daar-
m. zij het nog tastend, in overeenstem-
ij zijn. Want dat eenheid van inhoud en
hi voorwaarde zijn tot litteraire schoon-
léé, wil ons sinds de Tachtiger Beweging
til meer uit het hoofd gelukkig.
Wie Vromans proza-fantasie gaat lezen
in haar verstandelijk te „begrijpen", zal
an voor onoplosbare raadselen gesteld
r zodra men de weerstand van
iiojica laat varen en met de schrijver
•ü-Ianlaseert en méé-associeert, openen
wonderbaarlijke werelden, ongeziene
•-.'gezichten, zeldzame levensdiepten,
erin de lezer te onweerstaanbaar wordt
"--engeioverd, om niet stap na stap de
svankelijke „duisterheid" verder en ver
te: erhter zich te laten.
"'et de vijftienjarige Tineke in haar zwe-
lussen dromen en denken, tussen sla-
ge en ontwaken op de klank van een
fenpkgezang en de geur van een vroege,
rare morgenstond ervaart in haar rag-
t-verbeeldingsspel hoe ze vederlicht
pasend van gedachte op gedachte, van
HALF NEDERLAND liet zich
daarover inlichten door
W¥ GROSKAMP
TEN HAVE
HALF NEDERLAND zal ook
geboeid worden door haar zo
juist verschenen roman
PgWPEDE WET t
waarin niet te lezen staat „hoe
bet hoort doch waarin we de
schrijfster als een begaafd artiste
ontmoeten, wier warme mensen-
lielde en rijke levenservaring
dit boek bestempelen tot
e roman dam het a.s. najaar
:=::::Gebonclen f 6.90
'V Dï [RKENDr Rncvuiuriti
gevoelen tot gevoelen, het wonder der
schepping en de lieflijkheden en wreed
heden van de natuur herbeleeft hoe zij
afscheid neemt van haar jeugd en in een
vernieuwd verbond met de eeuwige moe
derschoot der aarde herboren wordt tot
jonge vrouw, die als een eerste Eva haar
Adam ontmoet in het oerwoud hoe zij,
gewekt door het jonge levensgevoel, dat de
spinsels van haar bovenverstandelijke fan
tasie haar geschonken hebben, het mense
lijke leven leert aanvaarden zoals het
in zijn onvolkomenheid is het zou alles
niet omschreven, zelfs niet aangeduid kun
nen worden zonder aan deze droomfanta-
sie schromelijk tekort te doen. Men moet
„Tineke" lezen met de ogen wijd-open voor
kleuren, met de oren wijd-open voor klan
ken en dan gaat er werkelijk iets schoons
gebeuren. Wat Jeldicans woord vermag (al
verlustigt het zich wel eens aan een on
passende schoonheidsbedwelming) is be
langwekkend en ontroerend genoeg om dit
buitengemeen fraai uitgegeven boek in de
bijzondere aandacht der lezers aan te be
velen als een der vele, maar zeker niet een
der minst-geslaagde proeven van een
nieuwe, een supra-realistische litteratuur-
vorm, waarvoor de toekomst wijd open
ligt. C. J. E. DINAUX
Investeringen afhankelijk
Nieuwe olie-concessies |r~£
aangevraagd in Overijssel i E"ecten" en
De „N.V. Nederlandse Aard-olie Maat-Geldmarkt
schappij" heeft Gedeputeerde Stalen van I
Overijssel verzocht hun bemiddeling te
verlenen teneinde te bevorderen, dat de
begrenzing van de concessie Schoonebeek
wordt uitgebreid tot ongeveer 93.000 h.a. i i i i i
De in 1948 verleende concessie, welke van rorlaliik*=» waarnnrriPn
betrekking had op grondgébied van de ge- Van reaeil|Ke WaaTDOrgen
meenten Coevorden, Schoonebeek, Dalen,
Emmen, Sleen en Gramsbergen, besloeg een
oppervlakte van ongeveer 15.000 ha. Borin
gen en andere onderzoekingen hebben
aangetoond, dat de bestaande concessies
slechts een deel vormen van een uitge
strekt aardolieveld, dat zich in Westelijke
richting tot voorbij Meppel voortzet. Bij
de nieuwe concessie-aanvrage zijn de vol
gende gemeenten betrokken: Hardenberg,
Avereest, Dalfsen. Ommen, Nieuwleusen,
Zwollerkerspel, Staphorst. Zwartsluis, Vol-
lenhove, Wanneperveen, Giethoorn, Steen-
wijk, Sieenwijkerwold en Oldemarkt.
i Jeu we
Uil
gaven
Geslaagd dank zij....
(Bekende Schriftelijke Cursus)
Vraagt ons prospectus:
Staatsexamen, Mulo dipl., H.B.S.
Onderwijzers-akte,
FRANS, DUITS,
en B,
Hoofdakte, Boekh M.O.
Eng. L.O. en M.O.-A.
<Adv.)
Somenvoeging van Veendam
en Wildervank?
'"i^:piefn"aimse gemeenteraad heeft he
OvjU 'l3" «et college van B. en W., om
ten van Groningen te ad-
b''-'c-.._,.,Sa.n}envoe2ing van Veendam en
^enome°m)' algemene stem"
RteW t!!Qen was een rapport ter hand
- si» 'mJ le!lgesteld door een studiecom-
:ainS van dr. C. Mensch. In
s---:cf7i- Zl"ln kanten van het maat-
fciTPn' L/H §eestelijk leven in beide
C'c!iü:ie.v°®r.de loupe genomen en de
an de commissie vastgelegd.
Op de grote Londense radio- en televisietentoonstellingde Radiolyvvpiais onder
meer een radio-ontvangtoestel in een aquarium te zien. Dit is echter niet gedaan om
de vissen op te vrolijken; de bedoeling is alleen de waterdichtheid van het toestel
te demonstreren.
OPINIE-ONDERZOEK WIJST UIT:
Grotere concurrentie acht men in beide
landen echter een der belangrijkste nadelen
Terwijl aan de totstandkoming der1
Voor-Unie harcl gewerkt werd, hebben het
N.I.P.O. en het Belgisch Instituut voor de
Publieke Opinie onderzocht hoe het be
drijfsleven in beide landen over Benelux
denkt.
Het publiek in België en Nederland is
al eerder enige malen over Benelux on
dervraagd. Steeds bleek dat een grote
meerderheid in beide landen voor het tot
stand komen van cle Benelux-Unie voelt.
Aan de leiders van de Belgische en Ne
derlandse industrie kan men meer gede
tailleerde vragen stellen. Dat is deze zo
mer gebeurd en bijna 800 directies in
België en Nederland hebben geantwoord
op 32 vragen, die hun over de Economi
sche Unie gesteld zijn.
„Bent u in principe voor of tegen de
Belgisch -Nederlands-Luxemb urgse Unie
op economisch gebied?", luidde een dei-
eerste vragen. Dit zijn cle antwoorden:
Voor Tegen Geen
Nederlandse be- oordeel
drijven84 pet. 9 pet. 7 pet.
Belgische be
drijven 81 14 5
In principe is de grote meerderheid dus
voor. Maar verwacht men er in de prac-
tijk ook veel goeds van? Of kwade resul
taten?
Het Belgische cn het Nederlandse Insti
tuut vroegen hierover:
„Verwacht u dat de economische unie
voor Nederland in zijn geheel meer voor
delen dan nadelen zal opleveren, of meer
nadelen dan voordelen?
België antwoordt:
51 pet. Meer voordelen dan nadelen
24 Meer nadelen
7 Geen verandering
18 Geen mening
En het Nederlandse bedrijfsleven:
56 pet. Meer voordelen
16 Meer nadelen
6 Geen verandering
22 Geen mening
Groter afzetgebied.
Aan de Nederlandse directies werd ge
vraagd: „Wat zullen naar uw oordeel de
belangrijkste voordelen voor Nederland
zijn?"
38 pet. antwoordt: Groter afzetgebied
voor onze producten.
15 pet. noemt de grotere macht, die het
Benelux-geheel zal kunnen uitoefenen en
de sterkere positie op de wereldmarkt.
Andere voordelen zijn: grotere vrijheid,
minder „dirigisme", eenvoudiger handels
verhoudingen en vrije invoer van meer
en goedkoper grondstoffen.
De belangrijkste nadelen voor Neder
land vindt men:
40 pet. Meer en feller concurrentie (in
clusief: overstroming met Belgische pro
ducten).
9 pet. Hoger prijspeil, geringer concur-
rentie-vermogen op de wereldmarkt. (Men
antwoordde vóór de devaluatie van gul
den en franc).
Zeven procent antwoordt: „Geen nade
len". Verder wordt door enkelen gespro
ken over afhankelijkheid van het econo
misch sterkere België en het verschil in
Nederlandse en Belgische mentaliteit.
Het Belgisch Instituut vroeg tegelijker
tijd wat de belangrijkste Benelux-voor-
delen voor België zouden zijn.
Van de Belgische bedrijfsleidingen
antwoordt:
52 pet. groter afzetgebied.
8 pet. de sterkere positie van België,
Nederland en Luxemburg samen.
Als belangrijkste nadelen noemt 38 pet.
der Belgen: Meer en feller concurrentie.
Slechts minder dan 1 pet. verwacht een
hoger prijspeil, Net als in Nederland ant
woordt ook in België zeven procent: „Geen
nadelen".
De Nederlandse en de Belgische in
dustrie, waarvan voor het succes van
Benelux zoveel zal afhangen, zijn dus niet
alleen in principe sterk voor de Unie, maar
verwachten in de practijk ook veel meer
voordelen dan nadelen.
De grote belangstelling voor dit onder
werp blijkt wel uit het feit dat 774 direc
ties van grote en middelgrote bedrijven,
tezamen representatief voor de industrie
in beide landen, de moeite namen de
lange vragenlijsten in te vullen en vaak
nog van commentaren te voorzien.
(Nadruk verboden).
Dat Indonesië behalve staatkundig ook
in economisch en financieel opzicht een
probleem blijft, bewijst wel de absolute
immuniteit van Indonesische waarden
voor de over het algemeen gunstige on
zeer gunstige bedrijfsuitkomstcn. welke
over 1948 door Indonesische ondernemin
gen zijn en worden gepubliceerd. Divi
denden van 6 tot 9 pet. en meer van han
delsondernemingen, 6 pet. dividend over
1948 door de Handelsvereniging „Amster
dam", om slechts enkele moedgevende
symptomen te noemen, dit alles blijft op
de koersen van Indonesische fondsen te
enen male zonder invloed en zelfs zijn deze
van de week met de min of meer onlogische
déroute op de aandelenmarkt meegegaan.
Wanneer men constateert dat we ons in
Europa, trouwens in heel de wereld, ook
na de devaluatie nog altijd in een ver
trouwenscrisis bevinden, dan geldt dat
wel in zeer sterke mate met betrekking
tot de toekomst van Indonesië. De Ronde-
Tafelconferentie heeft hierin tot dusver
geen verbetering kunnen brengen en ook
de devaluatie van de Indonesische gulden
heeft het bestaande wantrouwen niet kun
nen doen wijken.
Integendeel, nog meer dan tevoren
vraagt men zich af of Indonesië in de
naaste toekomst een element van bete
kenis zal kunnen zijn in de versterking
van de Nederlandse economie, waarvoor
regering en bedrijfsleven thans alle zeilen
bijspannen en waartoe ook de .devaluatie
een hulpmiddel zal moeten zijn.
Men kan lezen dat de prijzen van
producten en goederen op de Indische
markten, omhoog vliegen en dat bijvoor
beeld voor suiker f 3 a f 4 per kg. wordt
betaald, met andere woorden, dat cle
vlucht uit het geld symptoom van wan
trouwen na de devaluatie nog erger i
dan voordien en zowel de economische
verhoudingen 's binnenlands als 's buiten
lands radicaal dreigen te ontwrichten.
Steeds is gezegd en terecht dat een in
hoofdzaak agrarisch land als Indonesië met
producten, die op de wereldmarkt ge
vraagd worden, niet alleen een groot her
stellingsvermogen bezit, maar ook van de
devaluatie niet die nadelen ondervindt,
welke voor industrielanden met een grote
import ontstaan.
De Indonesische producten hebben een
wereldmarkt en als de prijzen daar
na de devaluatie gelijk blijven, ontvangt
men voor eenzelfde hoeveelheid goederen
eenzelfde hoeveelheid dollars en dus meer
Indonesische guldens. Reeds werd een be
drag van f 200 miilioen genoemd, dat
Indonesië thans meer voor zijn export za!
kunnen ontvangen. Maar wanneer in het
binnenland dé prijzen en dus ook de lonen
langs de beruchte inflatiespiraal omhoog
gaan, verdwijnt het geldelijk effect van
de devaluatie en blijkt het middel erger
te zijn dan de kwaal.
Het proces, dat zich thans in Indonesië
voltrekt, bewijst de juistheid van wat
vóór de devaluatie in Europe en Indone
sië meer dan eens is opgemerkt, dat de
valuatie alleen een hulpmiddel voor de
sanering der nationale economie kan zijn
als zij wordt voorafgegaan door of ge-
ppard gaat met interne maatregelen, die
het vertrouwen in de valuta en in de
ecqnomsiche toekomst van een land kun-
1 nen schragen.
En hieraan ontbreekt het in Indonesië
tot dusver.
Zoals we reeds opmerkten, ook op cle
Ronde-Tafelconferentie zijn de problemen
nog nauwelijks aangeroerd, laat staan dat
ze tot oplossing zouden zijn gebracht. De
Indonesische begroting toont een tekort
van f 1 1/2 milliard, de schulden van het
land worden op f 6 a f 6 1/2 milliard ge
raamd, maar alleen de schuld van ander
half milliard van vóór 1945 is door cle
Indonesische gedelegeerden aanvaard.
Overigens wil men alleen een zodanig
deel van de staatschuld overnemen als in
overeenstemming is met de draagkracht
van cle Republiek. Hierover zal nog heel
wat worden geredetwist, maar dat men op
integrale aanvaarding en aflossing van de
zich in hoofdzaak in Nederlandse handen
bevindende Indonesische schulden zal mo
gen rekenen, staat zeer te bezien.
Indonesië zal er tenslotte door de ex
port van zijn producten boven op moeten
komen. Tegen het einde van 1949 leek het
alsof het in dat opzicht in de goede rich
ting ging. De uitvoer steeg van maand tot
maand en over het tweede halfjaar was er
zelfs een uitvoeroverschot. Maar blijkens
de thans gepubliceerde cijfers, heeft Juli
een iavoeroverschot opgeleverd en gaven
cle 7 maanden van Januari tot Juli zelfs
een invoeroverschot van f 24 miilioen te
zien weliswaar een kleiner bedrag dan
dat van de overeenkomstige periode van
1948 maar niettemin een teleurstelling
tegenover de cijfers van het tweede se
mester van 1948. Het stopzetten van de
Marshall-hulp wreekt zich hier vermoe
delijk ook, en voorts betekent cle prijs
daling voor verschillende producten op de
wereldmarkt uiteraard voor Indonesië een
nadeel.
Pearl S. Buck. Amerika en de
strijd voor de vrijheid Vertaald
door J. F. Kliphuis A. W. Bruna
en Zoon, Utrecht.
Een aantal artikelen en toespraken van
Pearl Buck uit de oorlogstijd zijn in dit
boek gebundeld. Zii drinct in alle voor
namelijk aan op de vrijheid voorzover die
verwezenlijkt wordt door de volledige ge
lijkstelling van alle rassen, en gebruikt ter
illustratie de Amerikaanse negers. China
en India. Haar argument is gezond en de
kwestie heeft ook /.oker de actuele beteke
nis waardoor de uitgever deze iate verta
ling gerechtvaardigd acht. Haar pleidooi
heeft evenwel een eenzijdigheid die ten dele
verklaard wordt door het algemene ver
schijnsel. dat deze soort betogen bij Ameri
kanen weinig meer zijn dan een toepassing
van de beginselen, waarop de democratie
van de Verenigde Staten is gegrondvest.
En op omstandigheden waarvan de schrij
ver met enig recht veronderstelt dat cle
lezer ze. anders dan de beginselen, niet
goed kent. Er kan daarom volstaan worden
met'een simpele behandeling, die op een
Amerikaan makkeliiker overtuigend zal
werken dan op een Europeaan, nog afgezien
ervan of die laatste zijn belangen door Pearl
Buck's vrijheid bedreigd ziet.
Dat komt er overigens ook bij. „Zou bet
imperialistische Holland zo vol geestdrift
aan onze zijde strijden, als het wist dat er
aan het eind van deze oorlog geen koloniën
meer zouden bestaan?" vroeg de schrijfster,
rhetorisch, in 1942. Het zou in ieder geval
anders bewerkt moeten worden; het plei
dooi van dit boek is niet van zo'n universele
betekenis dat het niet voor een buitenlan
der meer over Amerika zegt dan over cle
vrijheid. S. M.
Maar hoofdzaak is, dat in het binnen
land elk vertrouwen in de valuta ont
breekt, omdat een gezonde basis daaraan
ontbreekt, waar men ook thans, na de
devaluatie, 3 a 4 Indonesische guldens
voor een Nederlandse gulden betaalt en
ter sanering van de monetaire positie een
nieuwe en nog grotere devaluatie nodig
geacht wordt. Zolang deze min of meer
chaotische toestand aanhoudt, zal van cle
buitenlandse investeringen waaraan het
land dringend behoefte heeft, natuurlijk
geen sprake kunnen zijn. Nederland is tot
dusver telkens bijgesprongen het cre-
cliet aan Indonesië werd onlangs van
f 850 miilioen tot f 1060 miilioen verhoogd
maar verdere hulp kan alleen worden
geboden, wanneer redelijke waarborgen
voor rente, aflossing en transfer worden
geschapen.
Er zijn ongetwijfeld voor een land als
Indonesië grote economische mogelijkhe
den, zoals in het verleden wel gebleken
is. Maar die mogelijkheden zijn aan voor
waarden gebonden en met de vervulling
van die voorwaarden zal de Ronde-Tafel
conferentie ernst en haast moeten maken
Laatste K.B.'s inzake
grenscorrectie
De laatste Koninklijke Besluiten inzake
Janna b la man J
Senzaam Avontuur
J 4e druk Geb. f6.90
Handel in valse briefjes
van honderd gulden
Twee Belgen gearresteerd
Dezer dagen stelde de Nederlandse
recherche te Den Haag cle politie van Luik
ervan in kennis, dat zij te Den Haag de
23-jarige R. M.. afkomstig uit Luik had
gearresteerd op het ogenblik, dat deze een
vals biljet van honderd gulden ter betaling
aanbood. Een handlanger van M, had even
wel, na een vergeefse achtervolging dooi
de politie, per auto weten te ontkomen in
de richting van de Belgische grens. Dc Bel
gische politie stelde onmiddellijk een on
derzoek in en hield te Luik de 26-jarige
A. B., een Belgisch amateur zwemkampioen
aan.
B. hield aanvankelijk stijf en strak vol
TRUCKS
Direct leverbaar
OARAGE BRINKMANN
SMEDESTRAAT 22 - TELEFOON 11025
gemaakt. Tot nog toe waven daden van be
schikking over onroerend goed onmogelijk.
Een nieuw Koninklijk Besluit trekt deze
bepaling in, waardoor het rechtsverkeer
in de toegevoegde gebieden is vrijgekomen.
Voorts is bepaald, dat het Nederlandse
recht op de beschikkingen over onroerend
goed (verkoop, hypotheek, enzovoort) van
toepassing is. Ook de minister van Finan
ciën heeft enige nadere voorschriften open
baar gemaakt. Het wordt voor voormalige
Duitsers in cle toegevoegde gebieden moge
lijk, een rechtsvorm van het Nederlandse
recht aan te nemen. Deze bepaling, die bij
voorbeeld voor boerenleenbanken van be
lang is, werd in het leven geroepen om de
credietgeving te vergemakkelijken,
Eén dode bij auto-ongeluk
Op cle Weesperzijde te Amsterdam slipte
gisterochtend een personenauto die uit de
richting Hilversum kwam. Met volle vaart
raakte de wagen een gietijzeren lantaarn
paal, die afknapte, waarna de wagen
schuin vooruit de hoge berm afslipte, over
cle kop sloeg, en tien meter lager met de
wielen omhoog, zwaar beschadigd bleef
liggen. De bestuurder-kwam er wonder
boven wonder met enkele lichte verwon
dingen af. Zijn echtgenote, die naast hem
(Adv.» I zat, was echter op slag dood.
Bij de beschouwing van de reeds gere
produceerde schuttersmaaltijd uit het
zelfde jaar is er op gewezen dat wij bij
Hals' groepportretten nimmer uit het oog
mogen verliezen dat de tastbaarmaking van
het leven primair is geweest. Dit houdt dus
de waarschuwing in dat onze waardering
niet mag vastlopen in het uiterlijk vertoon
alleen, hoe groot de bekoring ook moge zijn
die uitgaat van deze doeken, welke door
de opdrachtgevers zonder twijfel als para
destukken werden bedoeld.
Doch de geniale portrettist die Hals ge
weest is, streefde van nature de enge zin
van zijn opdrachten voorbij en greep hoger
dan zijn confraters, die zich moesten be
perken tot de tastbaarmaking van de pa
rade als zodanig. En zo bestaat het gevaar
dat de oppervlakkige museumbezoeker in
deze tintelende maaltijden aantrekkelijke
verkleedpartijen ziet, waardoor hij aan de
eigenlijke grootheid van Hals voorbijgaat.
De derde en laatste schuttersmaaltijd
die Hals schilderde vertoont onmisken
baar een culminatie ten aanzien van de
stemming onder de disgenoten. In het ban
ket van 1616 is de zoete verzadigdheid meer
latent aanwezig, hetgeen in niet geringe
mate bijdraag!, tot de innerlijke spanning
dezer grandioze conceptie. Te oordelen naar yro^j^e Drinker; Leerdam, Lachende jon- beeld, dat herinnert aan een film, die piot-
het feit, dat cle uitwerking' van de nectar gen bjeri5an)_ Deze beperking biedt seling blijft steken. Eenzelfde verstarring
in 1627 meer ostentatief naar buiten treedt, tevens mogelijkheid in één bepaalde doet zich voor in tal van genre-stukken,
schijnt het gezelschap op een later moment fjguur het leven te signaleren, dat in de- waar „beweging" bedoeld wil zijn (men
tijdens het gelag „betrapt ze]fde mate Qok
over de andere geportret- zie bijvoorbeeld de Vrolijke Speelman, in
Het meest dwingend spreekt dit uit de teerden vaardig is. 1623 door Gerard van Honthorst geschil
figuur van Michiel de Wael op de voor- willen dan trachten ons te realiseren derd Rijksmuseum). Bij Hals ontwaren
grond gezeten de juist geledigde roemer doe fjais ^it leven aan deze notoire drin- we daarentegen geen spoor van aarzeling in
demonstratief aan de toeschouwer tonend, kebroer vermocht tastbaar te maken. De de beweging, die zich in haar continuïteit
De roes der dronkenschap, die uit verdacht kunstenaar heeft het hier bestaan in het voor onze ogen blijft afspelen. Op het ori-
tintelende ogen spreekt is wellicht nimmer vastleggen van een onderdeel van een gineel kan men waarnemen hoe Hals het
met zó beperkte middelen zó volledig ge- actie, de beweging in haar geheel te sug- centrale moment dezer beweging heeft
geven. Daar deze verrukkelijk geschilderde gereren. Welk meesterschap daarvoor no- vastgelegd in de elleboog, die schijnbaar
maaltijd evenals de andere groeppor- js_ WOrdt men zich bewust wanneer met vibrerend penseel werd geschilderd,
tretten van Hals té overdadige stof tol men zich de beweging, die De Wael maakt,
behandeling biedt om binnen het bestek gefotografeerd zou denken! De levendige Geen wonder dat onze De Wael (die wij
van deze louter „opwekkende" beschou- arm-zwaai en de daarmee gepaard gaande 12 jaar later als een onverbeterlijke „bier-
wingen te blijven, verdient het aanbeve- romp-beweging verstarren dan tot een haan zien paraderen op Hals laatste schut
ting ons te beperken tot een vluchtige ana- tersstuk) als een der levendigste en meest
lyse van de figuur van de De Wael, die levendige figuren in Hals' levenswerk wel,
tevens kan gelden als vertegenwoordiger Donderdagmiddag om 2 uur en 2.15 uur haast een wereld-reputatie geniet. Dank-
van het brillante genre-stuk dat helaas in hebben er in het Frans Halsmuseum baar gedenken wij intussen zijn goede
Holland nog slechts op een enkele plaats deskundige rondleidingen plaats. dronk, die Hals tot zo gelukkige inspiratie
te bewonderen is. (O.a. Rijksmuseum, deis geweest! H. P. BAARD
Frans Hals (geboren te Antioerpen omstreeks 1580, overleden te Haarlem in 1666).
Maaltijd van officieren van de Cluveniersdoelen. Geschilderd in 1627.
Doek 183 bij 266,5 cm.
biljetten, doch nadat hij naar Maastricht
was overgebracht, bekende hij.
B. verklaarde, dat de auto, waarmede hij
was gevlucht 360 biljetten van honderd
gulden had bevat. Hij had zich van dit
valse geld ontdaan door het in een kanaal
te Den Haag te werpen. Wat. de herkomst
der valse briefjes van honderd betreft, be
weert hij deze van iemand te Parijs te
hebben gekocht. Hij kon slechts een vaag
signalement van deze man opgeven; het
onderzoek in deze zaak wordt zowel in
Nederland als in België voox-tgezet.
Kamerleden vragen een rege
ling voor Belgische arbeiders
Door de devaluatie is hun
loon sterk verlaagd
De Tweede Kamerleden Van der Fellz
(CH) en Ritmeester (VVD) hebben aan de
ministers van Economische Zaken, van
Financiën en van Sociale Zaken de volgen
de vragen gesteld:
Is het aan de regering bekend, dat Belgi
sche arbeiders, werkzaam in Zuid-Neder
landse industrieën, weigeren tegen dc hui
dige koers van de Belgische franc langer
in deze industrieën te arbeiden?
Weet de regering, dat door het wegblij
ven van de Belgische geschoolde arbeiders,
die niet of niet onmiddellijk zijn te ver
vangen door vakbekwame Nederlandse ax*-
beiders. aanmerkelijke stagnatie, zo niet
stopzetting, dreigt op te treden in de kera
mische industrie, in de sigarenindustrie, bij
Philips en in het bijzonder in kwetsbare
bedrijven als de spiegelglasindustrie te Sas
van Gent en in de beide suikerfabrieken
aldaar, waardoor alleen reeds door de
lagere productie van suiker en de daardoor
noodzakelijke import bij te verwachten
stopzetting een verlies zal ontstaan, ge
laxeerd op 5.740.000 dollar en 9.000.000
Belgische francs.
Is naar het oordeel van de regering dit
verlies hetwelk slechts een gedeelte is van
het totaal door de Nederandse industrieën
te li.jden verlies, niet zodanig, dat het recht
vaardigt het door de Begïsche werknemers
te lijden nadeel van ongeveer 320.000 per
week te dekken?
Is de regering in ieder geval bereid op
zeer korte termijn zodanige maatregelen te
treffen, dat de hietbij betrokken indus
trieën, waaronder 12 procent der Neder
landse suikerindustrie, de gehele Neder
landse spiegelglasindustrie, een groot per
centage der Nederlandse maizena- en glu-
cose-industrie, alsmede een groot gedeelte
der sigaren- en lederindustrie, aan het
werk kunnen blijven?
Heringa Wuthrich
HAARLEM
CENTRALE VERWARMING
JOHNSON OLIEBRANDERS
'Adv.)
Agenda voor Haarlem
ZATERDAG 1 OCTOBER
Stadsschouwburg: „Goud en antiek" (Co-
media), 8 uur. City: „Jody en het herten-
jong", 14 j., 2, 4.15. 6.45 en 9.15 u. Spaarne:
..Het tijgermeisje", 14 j., 2.30. 7 en 9.15 uur
(Zondag 2, 4.30, 7 en 9.15 uur). Frans Hals:
„De dertien lanciers", 14 j.. 2.30. 7 en 9.15
uur (Zondag 2, 4.30, 7 en 9.15 uur). Rem
brandt: ,.Na regen komt zonneschijn"'. 14 j.,
2. 4.15, 7 en 9.15 uur. Palace: „Rio Rita",
alle leeft., 2. 4.15, 7 en 9.15 uur. Luxor: „De
gangster", 18 j.. 2, 4,15, 7 en 9.15 uur.
ZONDAG 2 OCTOBER
Concertgebouw „De gelaarsde kat", 14.30
uur. Optreden „Chandu", 8 uur. Stads
schouwburg: „Goud en antiek" (Comedia),
8 uur. Bioscopen: Middag- en avondvoor
stellingen.
MAANDAG 3 OCTOBER
De Leeuwerik: Tot Nut van 't Algemeen,
Willem Andriessen spreekt over Chopin, 8
uur. Bioscopen: Middag- en avondvoor
stellingen.
