AKKERTJES
Uit de schatten van het Frans Halsmuseum
litteraire
Kanttekeningen r
RESA HILVERSUM
Pabst bleef zichzelf gelijk
pseate süfu&v
mëZNUGGfTdoet*/
Instelling van bedrijfschappen bij
algemene maatregel van bestuur
CARRY VAN BRUGGEN: „Eva" („Salamander-reeks", V
Em. Querido, Amsterdam) en andere delen uit de
„Salamander-reeks".
De 9 Muzen
TAALGEBIED omvangrijker,
■SS®®,^Nederlands lezers buiten de
X Salamander-Reeks ZOLl
i-rrenzer». cie ,.r)heicl hebben verkre-
Seld de populaire Pocket-
5SɮBke Met elk deel, dat na
ff» was het een blij
mw terfetrouwen onder de boeken
„ns midden. Ik noem van
vk»n cr enkele: Anthonie
hw„e Zauberberg": „Schaduw
k'.ei w 't asts grote sociale roman
eeite deel van A. M. de
■P* 'Sitte) Merijntje Gijzen-cyclus
Kle vlot geschreven Amster-
VülMd - ue van Kattenburg
,i n®3 bundel van vier knap
wSwen novellen van Siegfried
no Enkel Spoor": en dan, van
auteurs: dadelijk al twee
J>'®" 1 van Evks „glansnummers":
Revue", dan „Gabriël", dat
hliiven bewonderen om zijn
natekenis en zijn mild-sr»"'»
fSJi H Nijhoff's „Twee Meisj.
«e werk: een roman ui
;Ur„ Éembrandt, „Hendrickje Stof-
5 ltlü "C «-rarlnllL-C 711P VPV-
betekenis en zijn mild-speelse
ische, «.-:hoff's ..Twee Meisjes en
erk: een roman uit het
:„,^andt.
Rn van Oven, ondanks zijn ver-
ite schaduw blijvend van Theun
Rembrandt"; voorts ..Een vrouw
If de zuivere persoonlijkheid
Elisabeth Zernike. een zo
rimaat" waarmee zij zich, evenals
Sr- roman „Geboorte", tijdelijk
ifïïsme" ontworstelde. En dit is
tiÏÏsr een gering deel van de rijke
- -vangst.
Bruggens „Eva wil ik uitvoe-
bespreken,
het is een
'omdat ik van dit boek
biecht, waarin de noden
^uitgesproken, niet van een" mens,
«n een ..geëmancipeerde vrouw
de mens. voor wie het leven
SdSryvan Bruggen (Caroline de
belijdt zich in haar boek met
oed die haar opbrandde be-
K,ich in een doorlopende tweespraak
•Kt driftenpaar", dat haar doemde
Zn leven in zelstrijd; hier: het „Ik
MdrUt. de drang „zichzelf te be-
de vernederende verleiding tot
uiré' daar: het willen opstreven tot
•«IC hoogste, Absolute - de doods-
U Met deze tegenstelling heeft zij fel
„rig geworsteld, ze heeft er illusie en
st voor prijsgegeven. ze heeft alle
k schijn van zekerheden vernietigd,
,w te staan in haar eenzaamheid
misschien, té eenzaam, maar fier
"A „Sterven", denkt Eva, „sterven
tl wjj' bederven mogen wij niet".
jt van Bruggen bedierf niet. Wat haar
'aardigste was in dit leven: beide po-
na haar gespleten natuur eeuwig-
verlangen en levensdrift te verénen,
fze niet bereikt. Ze verlangde het on-
riare. Daarom juist was zij, die ze
vrouw die nooit een wapenstil-
sj zou sluiten tot een leven op lager
ju Ze wilde 't hoogste. Met alle denk-
lit heeft ze daarnaar gestreefd. Haar
ofie, zoals deze staat uitgewerkt in
meesterlijke studie „Prometheus", was
«pel van het vernuft, ze was een bit-
Hvecht, op leven en dood. Smartelijk
t zij zich geweerd. Men durft met
pers evenbeeld Eva voor ogen het
o schrijven: het „smartelijk", zonder
.bijgedachte aan het theatrale, want
blijk was Eva's levenservaring, smar-
s-cerlijk haar reactie daarop, smarte-
-irvig de worsteling tussen de drang
et 'nart en de doorvorsende denktucht
ie Rede, waarin zij, kind der negen-
eeuw. te eenzijdig het instrument
„dat het levensgeheimenis zou kunnen
raadselen. Eva spreekt het uit, niet als
i verzuchting, zelfs niet als een klacht,
sr als een bedwongen kreet van pijn,
iio zacht klinkt omdat haar hart zo duid
er zo voornaam was: „als je nog jezelf
ib'oelen konéén om te luisteren,
tem tegelijkertijd te doorgronden
E je kunt alreeds luisterend niet den
denkend niet luisterenen je
Verlangen raakt slaags met je luister-
Tiangen.
«a-Carry maakte het zich moeilijk,
j& wilde het zich moeilijk maken, om-
ieven voor haar een strijden was en
zich veilig weten „in de kraal van
phtté geluk, in de omheining van de
pist", die zij verfoeide als laffe zelf-
fegzaamheid. Met alle krachten van
ir superieur intellect wapende zij zich,
S al haar zedelijke moed wierp zij zich
utt tweegevecht tussen duistere drang
iverheven Idee, en ontzag in onverbidde-
«zelferitiek zichzelve daarbij niet. „Eva"
iüsrvan het blijvend getuigenis. Gedre-
s'Wr een „vormloos gevoel" (dat in
a- Heleen" alle versperringen van het
'H'-.,* duldeloze kwelling l
'iSiRw hoold tn een
wordt, wanneer het
Sfrea ve-aah wWann:er ml9ralne üw
JtECEprS'- Neem dan
Jfdei
of twee
een kwar-
iffi ~I T wanneer mie
ySffi-"' n dan
>c=m. tt v°elt binnen
ijf U a,9'1lden „AKKERTJES'
''aen alle pijnen snel en zeker l
"slnpr, direct!
Ajrada voor Haarlem
„Die Csardasfürstin"
ir« k uur- Spaarne: „Het
^Hals- 'hgIK" 2'3?' 7 en 9-15 uur-
's: - HoUywood op z n kop". 14 j„
IS i o u.u'\ Rembrandt: „De grote
- wi'tte dinW.r0,' ,7 .en 915 uur- Palace:
tLuxor v? ',14 2- 4.15, 7 en 9.15
*•4.15,7 pn o ik duivel bezeten", 18 j.,
V'8 i 'ok l!u„r- City: „De kus des
zrivni'A30- 7 0,1 9.15 uur.
0 9 OCTOBER
v. nouwbufs: „Die Csardasfürstin"
i-i Tvretf! Concertgebouw: Variété,
ItaS «baret, 8 uur. Frans
S»h!tnine >e,dersontwikkelil,g'
if"«T Rincn' «Chl geschiede",
«■tiling Middag- en avond-
10 OCTOBER
£|oen Stefan a iW: Ch°Pin-Rerdenking,
^'t!»:SL4sk('"aEe 'Piano). 8 uur.
s- en avondvoorstellingen.
leven aftast naar een uitweg), zocht zij de
unio mystica: de vereniging met wat zij het
„Ene" noemde, opklimmend tot de hoogste
toppen van het menselijk denken. De ver
lossing die haar „Eva" tenleste geschonken
werd, al was het voor niet langer dan een
vluchtig, maar extatisch ogenblik, was niet
de hare. Maar wel had deze begaafde, deze
zuivere vrouw, in de veldslagen die ze
leverde de betrekkelijkheid der doordenk-
bare waarheden leren erkennen en moge
lijk had zij zich, zoals Eva na het uur van
extase in Eros, verzoend met het uiteinde
lijke: de dood. Wil men deze Eva, wil men
Carry van Bruggen een scepticus noemen
het is goed, het is waar. Maar een scep
tische idealiste dan toch, die met de be
trekkelijkheid der aardse waarden voor
ogen. ondanks alle twijfel, alle wanhoop,
achter de steeds terugwijkende einder van
alle onzekerheden, geloven blijft in de
zekerheid der eeuwigheid.
Ik zou wensen dat velen, die in deze
„verlichte" tijd menen, Eva's „problemen"
te zijn ontgroeid, het zich met deze roman
enkele uren lezens en vele uren nadenkens
„moeilijk" maakten, maar dan zoals Carry
van Bruggen het zich moeilijk maakte. Ze
zullen Eva des te beter verstaan waar ze
zegt: „Soms komt er Eén, die voor de hele
wereld betalen moet, en die zijn rust niet
vindt, eer hij betaald heeft, wat sinds
eeuwen de millioenen niet vermochten te
boeten.
Cary van Bruggen vond de rust niet,
aleer zij betaald had. Daarom is „Eva", is
Carry van Bruggen onvergetelijk.
C. J. E. DINAUX.
Schriftelijk ofMondeling
Alvorens te beslissen moet U beslist een
prospectus aanvragen bij
(Bekende Schriftelijke Cursus)
Het kan U een jaar studie schelen!
(Adv.)
Bij de première van „Het Proces"
Kunst en broederschap. De Broederschap
der Notai-issen, ring Amsterdam, looft: een
prijs van f 300 uit voor het beste korte ver
haal dat tot onderwerp heeft hetzij een
karakterisering van personen, werkzaam in
het notariaat, hetzij de beschrijving van een
gebeurtenis, in essentieel verband staande
met de notariële praktijk. De jury wordt
gevormd door prof. mr. A. Pitlo te Amster
dam, dr. P. H. Hitter Jr. te Utrecht en no
taris KL Amba te Amsterdam (secretaris).
Het bestuur kan aan daarvoor in aanmer
king komende inzenders nog extra prijzen
toekennen.
Op 11 October zal in Krasnapolsky te
Amsterdam een reünie voor oud-strijders
uit de Boerenoorlog worden gehouden, ge
organiseerd door de Nederlands-Zuid-Afri
kaanse Vereniging.
Nederlands Kamerkoor in Italië
Het enige jai'en geleden ingestelde „festi
val voor gewijde muziek" in Umbrië is op
de kalender der Italiaanse kunstmanifesta
ties reeds tot een dierbare traditie gewor
den. Behalve de „Wiener Sangerknaben"
heeft men dit jaar voor het eerst ook het
Nederlands Kamerkoor onder leiding van
Felix de Nobel kunnen horen. De critieken
in de dagbladen waren uitzonderlijk
vleiend. Men toonde zich vooral getroffen
door de gecultiveerde wijze van samen
zang, waaraan men in Italië sedert lang
elke herinnering heeft verloren.
In Perugia hebben de Nederlanders in
de mooiste kerk der stad, de Sint Pieter,
oude Vlaamse en Noord-Nederlandse wer
ken uitgevoerd.
Dit concert kon geen voortgang vinden
voor de prachtige „Psalm 150" van Swee-
linck in zijn geheel was gebisseerd.
In een bijeenkomst in de hangar „Le Bourget" op-Schiphol werden ter gelegenheid
van het dertigjarig bestaan van de K.L.M. negen K.L.M.-mensen onderscheiden.
Overzicht tijdens de rede van dr. A. Plesman.
DE FILM VERSLIJT zijn dienaren snel.
Producenten, regisseurs, auteurs en
u' trices, scenario-schrijvers beleven in het
beste geval een roemruchte periode van
enkele jaren om dan via het tweede plan
in de vergetelheid te verdwijnen.
Tot nu toe waren er slechts twee cineas
ten die een uitzondering op deze regel ma
ken: Charlie Chaplin en René Clair, die
zich nu al een dikke kwart eeuw in dit
wisselvallige bedrijf hebben weten te hand
haven.
Doch het ziet er naar uit, dat de Oosten
rijkse regisseur Georg Wilhelm Pabst, die
in 1925 de vrienden van het witte doek
veroverde met zijn Weense film „De vreug
deloze straat" (waarin Greta Garbo, die
toen nog Gustafson heette, debuteerde)
zich met zijn jongste werk. „Het Proces",
bij de genoemden gaat aansluiten.
Ouderen zullen zich on
getwijfeld nog zijn „West-
front 1918" en zijn „Kame
raadschap" pleidooien
voor de vrede en een betere
verstandhouding tussen
Frankrijk en Duitsland herinneren. Zelf
maakten wij voor het eerst kennis met de
kunst van Pabst door zijn „Drie stuivers
opera", een nogal schokkende ontmoeting,
omdat zelden het onderste en binnenste van
het menselijk hart zo radicaal boven en
buiten werd gebracht als in dat brok rea
lisme.
In Parijs, Londen en Hollywood, waar
Pabst voor de oorlog 'heeft gewerkt, is hij
niet ontkomen aan de concessies die de
beheerders der bioscoopkassa's verlangden.
Wellicht dat dat hem ertoe heeft gebracht
terug te keren naar de Duitse studio's, waar
hij tijdens de oorlog enkele films vervaar
digde. In ieder geval bleef hij van nazi
smetten vrij, al kunnen we ons niet ont
trekken aan de indruk, dat hij door middel
van „Het Proces" enkele penibele ervarin
gen heeft willen afreageren.
Want „Het Proces" behoort tot de be
trekkelijk talrijke films, waarvan het on
derwerp wordt gevormd door het anti
semietisme: men denke aan de Amerikanen
met „Crossfire" en „Gentlemans agree
ment", aan de Duitsers met „Huwelijk in de
schaduw".
In tegenstelling tot deze rolprenten wordt
in „Het Proces" niet de jongste Joden
vervolging tot uitgangspunt genomen, doch
een Hongaarse geschiedenis uit de vorige
eeuw.
De film is gebaseerd op een proces dat
toentertijd de hele wereld in spanning
hield, en waarbij .nagenoeg dezelfde ideeën
en opvattingen aan het licht kwamen als
die welke men de laatste jaren in de fascis
tische landen huldigde.
Uit de verdwijning van een boerenmeisje
uit het dorpje Tiza-Eszlar werd een rituële
moord geconstrueerd, die het voorwendsel
moest verschaffen om over te gaan tot het
uitplunderen en te gronde richten van alle
Joden uit het dorp. Maar het gewenste
resultaat werd niet bereikt. De liberale
afgevaardigde Eötvös, die de verdediging
der Joden op zich genomen had, gelukte het
tijdens het dramatische verloop van het
proces te bewijzen dat de gegevens waarop
de aanklacht was opgebouwd, vals waren.
Het scenario van Rudolf Brunngraber
heeft het voordeel, dat het de film op een
algèmeen plan brengt, juist omdat het niet
aan actuele gebeurtenissen is gebonden:
omgekeerd zijn de toespelingen op en de
parallellen met de ons bekende teri-eur zo
talrijk en tegelijk zo ongewild, dat niemand
zich met een „dat was dan ook een eeuw
geleden" van het verhaal kan afmaken.
Toch heeft ons dit draaiboek niet geheel
bevredigd en wel om dezelfde reden waar
om „Crossfire" naliet diepe indrukken ach
ter te laten. De Jodenhaat wordt namelijk
gebruikt als een gegeven grootheid. Op geen
enkeie wijze wordt de diepere oorzaak van
het anti-semietisme aangegeven. En waar
de psychologie tegenwoordig een graag ge
ziene gast is in de filmstudio's, zou het toch
niet geheel onmogelijk zijn geweest ons iets
meer te laten zien van de troebele gevoe
lens en gedachten die op de bodem van
deze giftige bron rusten. Ook de houding
van de zoon van de Joodse tempeldienaar,
die het geloof van zijn vader verloochent,
wordt ons psychologisch niet voldoende
duidelijk gemaakt.
Aangaande de vormgeving zou men kun
nen opmerken, dat Pabst zichzelf in de loop
der jaren gelijk is gebleven. Zijn voorliefde
voor zwart-wit tegenstellingen leidt vaak
tot aangrijpende beelden. Wij denken hier
aan het wegvoeren der Joden uit hun dorp
en aan de verzoening van de vader met de
zoon aan het slot. Tot het effect draagt
trouwens de welgekozen muziek van Alois
Melichar in niet geringe mate bij. Overigens
is de camera een tikje aan de trage kant
en Pabst maakt zelden of nooit gebruik van
een visueel gedachtensprongetje. zodat de
toeschouwer het gemakkelijk bij hem heeft.
De scène van de zelfmoord van het boeren
meisje vormt daarop een uitzondering.
De regisseur heeft zijn hoogste theater-
Kantoormachinehandel
P. HARTOG
HAARLEM - SCHOTERWEG 122 - TEL. 12681
Schrijf-, tel- en rekenmachines
Kantoormeubilair
(Adv.)
troeven bewaard voor de zeer uitgesponnen
rechtzaalscène. Hier worden van dik hout
vele contrasterende planken gezaagd, die
wonderwel in elkaar passen, doch die de
aandacht van het eigenlijke onderwerp
afleiden.
In „Crossfire" was dat steeds het geval
bij het verhoor der verdachten van de
moord op de Joodse politic-inspecteur: naar
onze mening een zijstraat, die uitsluitend
gekozen werd om de psychologische obsta
kels op de hoofdweg te ontgaan.
Deze bezwaren nemen niet weg, dat wij
„Het Proces" niet gaarne uit de rij der na
oorlogse „probleem-films" zouden willen
missen. Daarvoor getuigt zij van een te
groot en vooral oprecht kunstenaarschap,
zodat de toeschouwer die innerlijke be
wogenheid deelachtig wordt, die slechts de
besten der cineasten in de zaal weten te
bereiken. J. H. B.
HET FRANS HALSMUSEUM is wel bij
zonder rijk aan portretten en dan
speciaal nog aan groepportretten. Ten aan
zien van de grote Haarlemse portrettisten
behoeft zulks zeker niet als een bezwaar
te worden gevoeld. Vooral wat Hals betreft
is ieder groepportret weer een „gebeurte
nis" in de rondwandeling van elke mu
seumbezoeker. De mindere goden onder de
groepportretten (en we denken dan aan
meesters als De Grebber, Soutman, Van
Loo) scheppen met hun „veel-koppig"
oeuvre echter een eentonigheid, die door
het publiek terecht als duffe museum-sfeer
wordt aangevoeld en als zodanig bij voor
keur wordt gemeden.
De lezer zij op dit punt gerustgesteld: de
voorvaderen, die Hollands levendigste mu
seum door saaie uniformiteit dreigden duf
te maken, zijn met ingang van 1946 eervol
uit hun functie ontslagen om zich verder
op de zolder-depots van het museum voor
belangstellende kunsthistorici beschikbaar
te houden. In één opzicht kan dit collec
tieve ontslag als een bezwaar worden ge
zien, omdat door de huidige afwezigheid
der minder „geslaagden" de vergelijkings
mogelijkheid ontbreekt met de gelukkiger
vertolkingen van het groepportret, waar
door ons de hoge normen dezer scheppin
gen zouden kunnen ontgaan.
Zoals wij reeds betoogden bij de be
schouwing van de Allegorie op Prins Wil
lem 1, is deze mogelijkheid van vergelij
king voor het juiste beeld onzer schilder
school wel degelijk noodzakelijk. Afgezien
van de onderling zeer afwijkende visie van
de grote, ruim vertegenwoordigde portret
tisten Hals, Verspronck en De Bray, waar
door wij reeds drie gans verscheiden
aspecten van het groep-genre belicht zien,
blijft de gelegenheid tot onderscheiding van
groot „kwaliteits-verschil" bestaan door de
expositie van Hals' Maaltijd van 1627 (de
vorige week op deze plaats gereproduceerd)
tegenover de groep van officieren, die thans
onze aandacht vraagt. Niet dat Pots groep
als een inférieur staal van corporatie
schildering moet worden gezien, doch zon
der direct de qualificaties van duf of een
tonig te verdienen, ervaren we hoe deze
met vakmanschap geschilderde cluveniers
verbleken onder het tintelende leven dat
hen uit de tegenover hen tafelende „oude
schuts" tegenstraalt.
Pots officieren hebben zojuist de St.
Adriaansdoelen verlaten en zich in parade-
stemming' voor de gevel van het gebouw
opgesteld. Hun compacte groepering her
innert ons aan duldzame „lus-passagiers
in een overvolle bus, de krap-foëgemeten
Vcm Hendrick Gerritsz. Pot, geboren te Haarlemomstreeks 1585, overleden te Amster
dam in 1657: „Officieren van de schutterij der Cluveniers, de Doelen verlatende". (De
afgebeelde Doelen is het thans nog bestaande gebouw in de Gasthuisstraat)
Geschilderd in 1630. Doek 214 bij 276 cm.
ruimte zo efficient mogelijk benuttend.
Zoals bij Van der Helst (aan wie dit stuk
vroeger abusievelijk werd toegeschreven)
beantwoordt de sfeer die de geportretteer-
den tezamen oproepen, volkomen aan de
stijl van burgerlijkheid, die zijn stempel
drukte op de paraderende en zich in voor
spoed verheugende voorvaderen uit de
eerste helft der Gouden Eeuw. Dat essen
tiële wezensverschil tussen de vrij-schep-
pende Hals en de met de geest van zijn
opdrachtgevers harmoniërende Pot, dringt
zich op tot in het kleinste onderdeel. Ken
merkend is o.a. het onderling Verschil in
de weergave der halskragen. Bij Hals zijn
deze volkomen aan de materie ontstegen en
getransponeerd tot de onstoffelijke dragers
van het licht, dat zich zo gaarne daarin
nestelt; bij Pot drukken deze halsversie
ringen met haar ganse gewicht op de
stroeve schuttersrompen en schijnen voor
het licht ontoegankelijk.
Wat ons bij het beschouwen van Hals'
portretten nimmer in de gedachten zou
kom§n, dringt zich, staande voor Pots
schutters, onwillekeurig aan ons op: men
zou geneigd zijn het stof der eeuwen uit
hun kragen te blazen! Zo vergelijke men
ook de structuur en actie der handen, de
kleding, de stofuitdrukking, de gevesten,
sjerpen en vendels: tot in de onaanzien
lijkste détails contrasteert de levende her
schepping met Pots gedegen, maar ver
starde conterfeitsels.
Na vergelijkingen ter plaatse getrokken te
hebben, komen we tot deze, voor dieper
begrip van Hals' grootheid, belangrijke
conclusie: niettegenstaande de klein-steed-
se sfeer van de schutterij-festijnen en para
des waarin Hals zijn inspiratie vond, bleef
hij in zijn vertolkingen daarvan volkomen
vrij van de geestelijke kleinheid, die deze
sfeer kenmerkt. Pot toonde zich burger met
de burgers en sloot zichzelf op mét hen in
het enge tijdsbestek zijner werkzaamheid;
Hals vermocht zelfs een ijdele schutters-
élite. met hart en ziel verknocht aan haar
klein menselijk bedrijf, boven plaats en
tijd uit te heffen en in hen de welhaast
tastbare aanwezigheid van het leven voor
de eeuwen te verzekeren.
H. P. BAARD.
„Het Proces". Dr. Eötvös (Ewald Balser) vertelt de bedreigde Joden
dat zij het rechtsgeding hebben gewonnen.
TWEEDE KAMER
De heren Schouten (A.R.) en Oud (V.V.D.)
achten dit strijdig met de Grondwet
Amendementenstroom
(Van onze parlementaire redacteur)
Fel is Vrijdagmiddag in de Tweede
Kamer gedebatteerd over de vraag, of de
hoofdbedrijf- en bedrijfschappen, die vol
gens het wetsontwerp op de publiekrech
telijke bedrijfsorganisatie in het leven ge
roepen zullen worden, uitsluitend bij de
wet mogen worden ingesteld of ook bij
algemene maatregel van bestuur.
Het wetsontwerp wil dit laatste mogelijk
maken, doch daartegen rees een sterk ver
zet. De kwestie kwam aan de orde bij een
amendement van de heer Schouten, de Anti
Revolutionnaire fractievoorzitter, die van
de instelling bij algemene maatregel van
bestuur niets moest hebben.
Het was één, van de grote lawine van
wijzigingsvoorstellen. Er waren er bij het
begin van de vergadering niet minder dan
54. Tijdens de beraadslagingen kwamen er
nog 15 bij en bovendien had de regering
24 wijzigingen ingediend! Een week lang
heeft een Kamei-commissie met de regering
overleg gepleegd om enige orde in deze
chaos te scheppen.
De heer Schouten betoogde, dat de
bepaling uit het wetsontwerp in strijd is
met de Grondwet, aangezien deze voor
schrijft, dat lichamen als de bedrijfschap
pen, die verordenende bevoegdheid zullen
bezitten bij de wet ingesteld moeten wor
den. Ook uit beleidsoverwegingen was hij
tegen het regeringsvoorstel en hij advi
seerde de staatssecretaris, mr. Van dei-
Grinten, zijn amendement over te nemen,
aangezien het wetsontwerp anders niet de
grootst mogelijke meerderheid zou ver
werven. De heer Schmal (C.H.) vond
hij aan zijn zijde.
Prof. R o m m e (K.V.P.) betoogde, dat
instelling van hoofdbedrijf- en bedrijf
schappen bij algemene maatregel van be
stuur geoorloofd is. Van een tegenoverge
stelde opvatting getuigde de heer O u d
(V.V.D.) en tenslotte vond de staatssecre
taris, die geen strijdigheid met de Grond
wet zag, dat de Kamer het dan maar moest
uitmaken.
Bij de stemming over het amendement-
Schouten bleken 51 leden er tegen te zijn
(de K.V.P. en de P.v.d.A.) en 32 ervoor. De
bedrijfschappen zullen dus bij algemene
maatregel van bestuur ingesteld kunnen
worden.
Ook een ander amendement-Schouten
vond geen genade in de ogen van de meer
derheid der Kamer. Het beoogde de taak
en het doel van de Sociaal-economische
Raad te omschrijven als de behartiging
van het gemeenschappelijk belang van het
gehele Nederlandse bedrijfsleven „met in
achtneming van het algemeen belang", in
plaats van de rechtstreekse behartiging
van het algemeen belang. De Kamer ver
wierp het amendement met 60 tegen 26
stemmen (tegen K.V.P., P.v.d.A. en C.P.N.).
Hetzelfde lot onderging een amendement
van de heer Wagenaar (C.P.N,) om geen
scheiding te maken tussen erkende en niet
erkende organisaties bij de benoeming van
leden van de Sociaal-economische Raad.
De Kamer was er met 81 tegen 5 commu
nistische stemmen tegen.
Zonder hoofdelijke stemming daaren
tegen verenigde men zich met een amende
ment van de heer Korthals (V.V.D.) om de
mogelijkheid te openen tot de benoeming
van plaatsvervangende leden van deze
Raad.
De heer Wagenaar (C.P.N.) wenste
aan de organisaties van werkgevers en
werknemers de bevoegdheid te verlenen
hun in de Sociaal-economische Raad be
noemde vertegenwoordigers terug te roe
pen en door anderen te vervangen. Met 79
tegen 6 stemmen (die van de C.P.N.) ver
wierp de Kamer zijn amendement.
Drs. Nederhorst (P.v.d.A.) kreeg even
min zijn zin. Hij had voorgesteld de voor
zitter van de Sociaal-economische Raad te
doen benoemen uit de kring van de door de
regering benoemde leden. De heren
R o m m e (K.V.P.), Stapelkam p(A.R)
er. Korthals (V.V.D.)die daarin discri
minatie van de groepen werkgevers en
werknemers zagen, verzetten zich er tegen.
Bij zitten en opstaan deed de Kamer dat
eveneens.
Ondanks de tegenstand van de heren
Schouten (A.R.) en Korthals (V.V.D.) aan
vaardde de Kamer het artikel, dat aan een
minister of aan een door deze aangewezen
vertegenwoordiger de bevoegdheid ver
leent de vergaderingen van de Raad en van
de commissies bij te wonen.
De heer Stapelkamp (A.R.) had succes
met een amendement om in het bestuur
van de Raad vertegenwoordigers van de
verschillende geestelijke en maatschappe
lijke stromingen op te nemen. Bij zitten en
opstaan bleek de Kamer er vóór te zijn.
Er zijn nog talrijke amendementen over
gebleven, hoewel er enige zijn ingetrokken
en andere door de regering zijn overge
nomen. Woensdag a.s. gaat de Kamer
verder met de behandeling.
Wetenschappeïi.jk onderzoek
Voordat zij de behandeling van het wets
ontwerp inzake de Publiekrechtelijke Be
drijfsorganisatie voortzette, heeft de Kamer
met 58 tegen 21 stemmen het wetsontwerp
betreffende de bevordering van het zuiver
wetenschappelijk onderzoek aangenomen.
Tegen stemden de A.R., de C.H.. de St.
Ger. Partij en mej. mr. Tendeloo van de
P.v.d.A.
Tevoren had de minister van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen, prof. Rutten,
een amendement van dr. Stokman (K.V.P.)
overgenomen om in de wet een bepaling
op te nemen, die aan de Algemene Reken
kamer toezicht toekent op het financieel
beheer door de voor het zuiver wetenschap
pelijk onderzoek in te stellen Raad.
Voorts ging de Kamer accoord met een
voorstel van de regering om op de Rijks
begroting voor 1948 alsnog een bedrag van
17.500 te plaatsen voor werkzaamheden,
die ter gelegenheid van de troonsbestijging
van Koningin Juliana aan het Paleis op de
Dam verricht zijn. Aan de restauratie is
17.500 minder besteed, zodat men niet
voor een extra uitgave is komen te staan.
De Kamer aanvaardde het wetsontwerp
tot goedkeuring van het op 22 Juli 1946
te New York ondertekende Statuut van de
Wereldgezondheidsorganisatie voor Indo
nesië, Suriname en de Nederlandse Antillen
en voor Indonesië van het gelijktijdig on
dertekend Protocol nopen het Internatio
naal Gezondheidsbureau.
Zaltbommel heeft een
jeugdgemeenteraad
Vrijdag is te Zaltbommel de eerste
„jeugdgemeenteraad" van ons land door de
burgemeester van Zaltbommel geïnstal
leerd. De burgemeester hield een rede,
waarin hij een overzicht gaf van de vraag
stukken, die behandeld en bestudeerd zul
len worden: woonruimte voor jonge men
sen met huwelijksplannen, kinderspeelge-
legenheden, sportterreinen, verdeling van
subsidies voor jeugdorganisaties, het vraag
stuk van de vrije tijdsbesteding voor de
jeugd en de opvoeding van de jongeren tot
staatsburgers.
Na een vergadering van anderhalf uur
werd de vergadering door de burgemeester
gesloten met de wens, dat deze jonge lieden
staan en zij zich bij dit werk zullen laten
met beide voeten op de grond zullen blijven
leiden door helder inzicht en eerlijkheid,
opdat deze „spelregels" ook buiten de jeugd
gemeenteraad hun tot richtsnoer moge
dienen.
Bij vijf kinderen in Zuilen hebben zich
vermoedelijk door het eten van ondeugde
lijke kaas, ernstige vergiftigingsverschijn
selen voorgedaan.
