leuk
3
Lost Boundaries
Nieuwe veldslag op til
tussen Bidault en het parlement
De 9 Muzen
Haarlem is in trek
bij de vrouwvan elders
Cultuur en Jeugdzorg te Haarlem
J
DÉBRALiNE
Dinsdag 10 Januari 1930
Kabinet wikt voor de beslissende stap op weg
naar de vrije economie
(Van onze correspondent te Parijs)
■los/f .eerste Phase om het Franse budget
1950 is door de regering-Bidault gewon
nen. De verschillende hoofdstukken zijn
door de Assemblée aanvaard, maar de be
groting als geheel zal in het Palais Bour-
bon opnieuw in stemming komen wanneer
eerst de Senaat er de nodige critiek op
heeft uitgeoefend. In het gunstigste geval
zal het budget voor het lopende jaar dus
niet vóór Februari zijn aangenomen.
Maar intussen gordt Bidault zich al ten
strijde voor de volgende krachtmeting met
het parlement en indirect met de drie
grote vakcentrales: van de katholieken, de
socialisten en de communisten.
De inzet van de strijd is ditmaal de wet
op de collectieve arbeidscontracten. Het
regeringsvoorstel daartoe werd dezer dagen
in eerste lezing door de Kamer aanvaard,
maar alvorens het project tot wet verheven
zal worden, zullen er in de Senaat en bij
de tweede lezing nog wel heel wat correc
ties in worden aangebracht. De regering
zal op verscheidene punten moeten capitu
leren. De kwestie is zeer belangrijk, want
met de aanvaarding van het principe der
collectieve arbeidsovereenkomsten doet
Frankrijk een beslissende stap naar de
volledige vrijheid der nationale economie:
na de prijzen zullen in de toekomst dus ook
de lonen uitsluitend worden bepaald dooi
de factoren: vraag en aanbod.
Uit angst echter voor nieuwe spannin
gen tussen kapitaal en arbeid spant de
regering zich in om voorlopig een vinger
in de pap te houden. Met steeds minder
succes overigens. Zo is onder pressie der
syndicaten in 't oorspronkelijke regerings
ontwerp eerst alleen een artikel geschrapt
dat verplichte arbitrage van de overheid
voorschreef en zo belooft de regering even
eens bakzeil te halen betreffende de vraag
op welk bedrag het minimum-salaris zal
moeten worden vastgesteld. De regering
stelt een bedrag voor van ongeveer tien
duizend francs per maand (110 gulden), de
vakverenigingen vragen het dubbele.
Waarschijnlijk zullen de partijen elkander
wel vinden in de omgeving van een gemid-
dëmé dat effhï^^zgker. boven het thans
geldende bedrag zal Tiggen:\Qmdat dit mi
nimum-bedrag als basis geldt "-voor alle
overige salarissen, rnag men dus iftipstens
een algemene loonsverhoging van énkele
procenten verwachten.
De grote vraag is natuurlijk: zal de
nieuwe wet, waarbij ook het constitutionele
stakingsrecht eindelijk zal worden ge
regeld, een waarneembare invloed doen
De Franse goederenmarkt is verzadigd,
er tekenen zich symptomen van een drei
gende werkloosheid af en de hoge lasten,
die de fabrikanten hebben te torsen, laten
hun een geringe winstmarge, die te klein
is om er verhoogde lonen uit te voldoen.
Dat zijn drie factoren, die remmend wer
ken op de verhoging van loon- en prijs
peil. Wat men als consequentie van de
nieuwe regeling verwachten kan, is voor
namelijk een fellere en wat dreigender
toon, waarmee de arbeiders tegenover de
werkgevers hun eisen zullen stellen. De
ervaring uit de laatste jaren heeft echter
geleerd, dat de Franse arbeiders nog slechts
in alleruiterste gevallen bereid zijn het
stakingswapen op te nemen. Een ernstige
bedreiging van de arbeidsvrede behoeft
men dus vooralsnog niet te duchten. Een
gunstige factor is voorts, dat de staat in de
toekomst bij voorkomende arbeidsgeschil
len geen directe partij meer zal wezen. Tot
dusver was hij dat wel: de lonen werden
immers door de regering vastgesteld, waar
achter de werkgevers zich dus konden ver
schuilen. In beginsel zou daarom in de toe
komst de regering met meer succes zijn
rol van bemiddelaar tussen werkgevers en
-nemers kunnen spelen.
Limburg in Djakarta. De „Culturele
Raad Limburg" is van plan te Djakarta een
tentoonstelling te houden van door Lim
burgse kunstenaars vervaardigde schilde
rijen. Het tijdstip van de verzending der
stukken kan nog niet worden vastgesteld,
daar men nog wacht op toezending van wer
ken door Charles Eyck, die thans in Luik
exposeert.
Koor naar Milaan. Verleden jaar Octo
ber werkte het Nederlands Kamerkoor onder
leiding van Felix de Nobel mede aan het
Umbrisch muziekfeest te Perugia en Citta di
Castella, waarbij het zeer grote successen
oogstte en werd uitgenodigd om ter gelegen
heid van de viering van het Heilige Jaar in
dc maand Mei wederom enige concerten te
komen geven en tevens voor de radio een
drietal missen van oude Nederlandse mees
ters uit te voeren. Thans heeft een nieuw
verzoek uit Italië het koor bereikt en wel om
op 4 Maart de Johannes Passion van Bach
te Milaan ten gehore te brengen en op 11
Maart een „vrij" concert te geven. Op dit
laatste zal, behalve een programma van
polyphone werken, een mis van Strawinsky
worden uitgevoerd. Besprekingen zijn gaan
de om met dit uit zeventien beroepszangers
bestaande koor de Johannes Passion in nog
meer steden uit te voeren. Leden van het
koor zullen daarbij de solo-partijen ver
tolken.
De Commissaris dicht. Een jury, gepre
sideerd door Georges Duhamel, heeft de prijs
voor poëzie „Guillaume Apollinairc" toege
kend aan Paul Chaulot, voor zijn bundel
„Contre Terre".
Paul Chaulot, die in 1914 te Laiïty werd
geboren, is commissaris van politie en publi
ceerde reeds „Disque incolorie" en „Attaque
a main armée".
Maar de Haarlemse zelf gaat graag
naar andere steden
Uitgaven voor 1950 worden 26i procent
hoger geraamd dan in 1948
Als men nieuwe begrotingen van rijk,
provincie en gemeente naast die van vorige
jaren legt, dan ziet men dat de uitgaven
in het algemeen een neiging tot verhoging
hebben.
De Haarlemse gemeentebegroting maakt
daarop geen uitzondering.
Toen de begroting voor 1948 uitkwam,
hebben wij berekend welke bedragen
Haarlem besteedt aan Cultuur en Jeugd
zorg.
Nu er 2 jaar verlopen zijn, maakten wij
opnieuw een optelling. Het resultaat:
1948 1950
Bibliotheek en Leesz. 92.227 116.140
Subs. R.K. Leeszaal 7.039
Frans Halsmuseum 43.750
Van Looy-museum.
Gem. Concertgebouw
Subsidie H.O.V,
Subsidie „Comedia"
Orgel St. Bavo
Subs. Volksunivers.
gelden op de altijd wankele verhouding
'.ussen prijzen en lonen het probleem K? ,v','1on.
ïïniirion Vnll-cfooctov
waarmede sedert de oorlog alle Franse
legeringen vergeefs geworsteld hebben?
Het antwoord hangt grotendeels af van
de formules, waarin de nieuwe wet ten
slotte zal worden gegoten. Mochten de vak
verenigingen die op dit punt één lijn
trekken een minimum-salaris van 19000
francs in de wacht kunnen slepen, dan kan
men volgens het Instituut van Economisch
Onderzoek vrijwel een algemene prijs
stijging van 35 procent verwachten. Dat
zou een catastrofe zijn. Werkgevers en
regering vormen dan ook een front tegen
deze eisen en naar wopdt verwacht, zal dit
verzet wel met succes worden bekroond.
Wanneer er een compromis in de buurt
van 15000 francs een minimumloon kan
worden gevonden, dan behoeft men volgens
de regering slechts een prijsverhoging van
5 a 10 procent te verwachten maar we
moeten wel opmerken, dat de regering op
dit punt blijk geeft van gevaarlijk veel
optimisme.
Belgische bierbrouwers
klagen sleen en been
Verbruik daalde met 78 procent
vergeleken bij voor de oorlog
(Van onze correspondent in. Brussel)
Nederland is, dank zij de concentratie
van zijn bierproductie in een relatief klein
aantal goed uitgeruste brouwerijen, een
van de grootste bierexporteurs van Europa
geworden. Het bierverbruik is in Neder
land nochtans een stuk minder dan in
België, waar het de nationale drank is.
Vinden in Nederland 3000 arbeiders werk
in de circa 70 brouwerijen, in België zijn
er niet minder dan 700 brouwerijen, waar
van er inmiddels een aantal onherroepelijk
zal moeten verdwijnen. De Nederlandse
bierexport gaat in'stijgende lijn. In 1948
voerde Nederland 15 procent van zijn pro
ductie uit of 228.000 hectoliter, in de eerste
zes maanden van 1949 was het exportper
centage reeds gestegen tot 24 procent. Ook
de Belgische Congo neemt reeds Neder
lands bier af.
Deze gunstige exportsituatie van de
brouwerijen contrasteert fel met de klach
ten van de Nederlandse brouwers over de
totale afzet. Maar ook in België zijn de
brouwers ontevreden. Het binnenlandse
verbruik is daar tot op 78 procent van voor
de oorlog gedaald. De brouwers van Neder
land en van België zullen zeggen, dat de
jeugd van heden allerlei rare drankjes
verkiest boven het goede frisse bier en
dat de brouwers lange tijd pech hebben
gehad met grondstoffen. Wij geloven ech
ter, dat er ook wel andere oorzaken zijn,
die het biergebruik hebben doen dalen.
Vooreerst is daar de prijs van het bier.
Wij beperken ons hier tot België: het 75
centiliter glas bier. klasse export, kost
hier 5 francs of 38 cent. Voor de oorlog
betaalde men in de stad voor ditzelfde
glas bier 1,25 francs en op het platteland
één franc. Thans dus viermaal zo veel. In
het budget, dat de arbeider aan ontspan
ning en vermaak kan besteden, is er dan
geen plaats meer voor biertjes, die vier
of vijf keer duurder geworden zijn.
Ageeda voor Haarlem
DINSDAG 10 JANUARI
Rembrandt: ,.L. O.-L.K.P.", 14 j., 2, 4.15, 7
en 9.15 uur. Palace: „Bud Abbott en Lou
Costello ontmoeten Frankenstein", 14 j„ 2,
4.15, 7 en 9.15 uur. Luxor: „Het mysterie van
Tanger", 14 j., 2, 4.15. 7 en 9.15 uur. City:
„Een roekeloos avontuur", 18 j., 2.15, 4.30, 7
én 9.15 uur, Spaarne: „De Helse karavaan",
14 j., 2.30, 7 en 9.15 uur. Frans Hals: „Die
Fledermaus", 18 j., 2.30, 7 en 9.15 uur.
WOENSDAG 11 JANUARI
Stadsschouwburg: Maatschappij tot bevor
dering der toonkunst, piano-recital Rossana
Bottai, 8 uur. Bioscopen: Middag- en avond
voorstellingen.
Houden Volksfeesten
Muziekuii voeringen
Schoonheidscomm.
Steun kunstenaars
Bureau Beroepskeuze
Volkshogesch. Bergen
Restauratie St. Bavo
Vereen. „Haerlem"..
Voortgezet Econ. On
derwijs
Zaalh. verenigingen
Speeltuin en Vacan-
tiebezigheden
School- en werkt.
Studiebeurzen
Onderw. Schoolvrije
jeugd
Tuinbouw en Plantk.
Kinderbewaarpl.
In gebruik geven
schoollokalen
Subs. Ned. Jeugd
Gemeenschap
R.K. Jeugdver
Club- en Buurthuizen
18.410
80.000
20.000
6.885
2.500
1.000
1.860
3.814
7.150
650
7.517
1.580
1.000
13.338
6.000
3.279
7.886
2.000
5.000
7.100
54.110
7.170
23.110
80.000
30.000
7.170
2.500
1.000
3.060
5.440
8.500
4.750
8.900
1.630
1.000
1.000
1.500
200
26.650
6.000
8.000
12.050
50
15.000
8.360
4.250
7.500
Totaal 361.032 456.440
Haarlem zal dus, als de raad zich met de
begroting, die B. en W. hebben ingediend,
verenigt, 'in 1950 456.440 uitgeven voor
Cultuur en Jeugdzorg.
In 1948 beliepen de uitgaven 361.032,
zodat er een staging van 95.408 is
waar te nemen. Dit komt neer op bijna
26 Zi procent.
Bij enkele posten moeten wij een aanteke
ning maken. Op de begroting voor 1948
was voor Volksfeesten slechts 1960 uit
getrokken, maar in werkelijkheid zijn in
dat jaar de uitgaven 23.323 geweest, maar
dat was een gevolg van de herdenking van
het 700-ijarig bestaan van Haarlem. Bij de
vergelijking hebben wij daarmee geen
rekening gehouden.
Men zal in deze '.ijst de Stadsschouwburg
missen. Dit komt omdat men daar geen
uitgaven voor behoeft te doen die ten laste
van de begroting der gemeente komen. De
inkomsten van 47.370 overtreffen de uit
gaven van ƒ35.370 met 12.000. Dit komt
omdat Haarlem indertijd de Stadsschouw
burg ten geschenke kreeg, zodat de lasten
die op het gebouw drukken iaag zijn. Het
batig saldo werd voor 1948 ook geraamd op
12.000.
Tegenover de uitgaven staan voor de ge
meente in zekere zin de ontvangsten aan
Vermakelijkheidsbelasting. Die worden
voor 1950 geraamd op 560.000. Voor 1949
werd 650.000 begroot, de werkelijke
ontvangsten waren in 1948 643.927. Er
wordt voor 1950 op een lagere opbrengst
gerekend, omdat het bezoek aan vermake
lijkheden afneemt. De 560.000 die voor
dit jaar begroot zijn, werden alsvolgt on
derverdeeld: bioscopen 400.000, sport
wedstrijden f 20.000, toneel 20.000, con
certen ƒ20.000, muziek in cafés 12.000 en
andere voorstellingen en vermakelijkheden
87.500.
Hevige aardschok in Calais
CALAIS, 9 Januari (Reuter). Maan
dagavond te 20.43 (Ned. tijd) werd in de
stad Calais een hevige aardschok gevoeld,
die vier seconden duurde.
Binnen enkele ogenblikken waren de
straten bevolkt met angstige mensen.
Er is geen ernstige schade aangericht
en niemand heeft letsel opgelopen. De
aardschok werd ook te Duinkerken waar
genomen, maar niet meer in Boulogne.
Noch in Duinkerken, noch in Calais is er
een storing van het electrisch licht opge
treden. De mensen in Calais vroegen zich
eerst af, of er een zware mijn bij de kust
was geëxplodeerd. Aan de beving ging
een diep gerommel vooraf.
Natuurlijk weet ieder, dat niet alle in
woners van Haarlem Haarlemmers van af
komst of zelfs maar Haarlemmers van ge
boorte zijn, maar minder bekend is het,
uit welke windstreken de niet in Haarlem
geborenen naar hier gekomen zijn. Volgens
de nieuwste gegevens is 52 pet. van onze
ingezetenen in onze eigen stad geboren.
Dat is dus wel wat meer dan de helft, maar
het is toch weinig in vergelijking met
verscheidene andere steden. Zo wonen in
Leiden bijvoorbeeld 67 pet. geboren Leide-
naars.
Voor de Haarlemse mannen afzonderlijk
is het percentage 56, voor de vrouwen
slechts 48. Klaarblijkelijk trekken dus
meer Haarlemse vrouwen naar elders dan
Haarlemse mannen. Dit is zeer opmerke
lijk!
In het algemeen is er een zogenaamde
„trek" van het platteland naar de steden
en aan deze „trek" doen veel meer vrou
wen dan mannen mee. De oorzaken daar
van zijn deels van economische aard, deels
ook van psychologische. De werkgelegen
heid voor vrouwen is in de steden groter
dan op het platteland. Men vindt immers
in de steden ateliers, fabrieken, grote
winkelzaken, ziekenhuizen en tal van be
trekkingen voor huishoudelijke personeel.
Toch spelen ook psychologische factoren 'n
rol: een aantal jonge vrouwen verkiest de
grotere bewegingsvrijheid in de dichtere
bevolkingscentra boven de gedwongenheid
van het platteland.
In overeenstemming hiermede zien wij
dat uit andere plaatsen van Noordholland,
dat wil dus vooral ook zeggen: uit de
naaste omgeving, een veel groter aantal
vrouwen dar. mannen naar Haarlem is
komen. In onze stad wonen namelijk
14.155 mannen en 17.654 vrouwen, die niet
in Haarlem maar wel in Noordholland ge
boren zijn.
Dit is, om zo te zeggen, normaal, maar
dat wü. op een bevolking van 6000 mcér
vrouwen dan mannen, toch 2500 minder
geboren Haarlemse vrouwen dan geboren
Haarlemse mannen hebben, is zoal niet
abnormaal toch in ieder geval zéér op
merkelijk.
Niet bevreemdend is het, dat ook uit
alle andere provincies van ons land méér
vrouwen dan mannen naar Haarlem ge
komen zijn. Wij huisvesten in onze stad
namelijk 1025 mannen en 1173 vrouwen,
die in Groningen zijn geboren en 1681
mannen en 2103 vrouwen uit Friesland.
Geboortig uit Drente zijn 504 mannen en
718 vrouwen, terwijl uit Overijsel afkom
stig zijn 1666 mannen en 1825 vrouwen. I
Gelderland „leverde" 1863 mannen en 2306 J
vrouwen, Utrecht 1655 mannen en 1722 i
viouwen en Zuidholland 6595 mannen en
7597 vrouwen. Wij hebben in ons midden
ook nog heel wat „zuiderlingen". Geboortig
uit Zeeland zijn namelijk 722 mannen en
90S vrouwen, terwijl uit Noord-Brabant
afkomstig zijn 1126 mannen en 1396 vrou
wen en uit Limburg tenslotte 350 mannen
en 503 vrouwen.
Men zal beamen, dat tegenover deze
algemeen-grotere trek van vrouwen naar
Haarlem, de grotere trek van geboren
Haarlemse vrouwen naar elders opmerke
lijk is.
Intussen is hiermede de staalkaart van
onze plaatselijke bevolking' nog niet com
pleet: ze vertoont ook nog enkele cosmo-
politische aspecten, want van ruim 6000
Haarlemse ingezetenen heeft de wieg
ergens buiten de Nederlandse grenspalen
gestaan. Ook hierbij domineert in sterke
mate het vrouwelijke element, vooral bij
hen, die in Duitsland of in Oostenrijk ge
boren zijn. Dit zijn uiteraard voornamelijk
vrouwen, die tussen de eerste en de tweede
wereldoorlog als huispersoneel naar Ne
derland gekomen zijn. Een deel van haar.
in hoofdzaak zij, die sedertdien met een
Nederlander gehuwd zijn, hebben inmid
dels onze nationaliteit verworven.
Wat de aantallen betreft, uit Duitsland
zijn geboortig 488 mannen en 1784 vrou
wen, uit Oostenrijk 20 mannen en 120
vrouwen. Geboren Belgen zijn hier 114
-mannen en 206 vrouwen, Engelsen 37
mannen en 111 vrouwen. Fransen 19 man
nen en 72 vrouwen, Polen 11 mannen en
44 vrouwen. Uit verschillende andere
landen kwamen nog 138 mannen en 276
vrouwen, terwijl Italië, als enige uitzon
dering op de regel, meer mannen dan vrou
wen „leverde". In Haarlem wonen 27 man
nen en 23 vrouwen, die in Italië geboren
zijn.
Voorts wonen in onze stad 1242 mannen
er. 1473 vrouwen, die geboren werden.in
Oost- of West-Indic (Indonesië en de An
tillen heetten deze* landen nog niet ten
tijde van de geboorte van deze Haarlemse
ingezetenen).
Én tenslotte wonen in onze stad nog 4
mannen en 17 vrouwen, van wie geboorte
plaats en geboorteland officieel onbekend
zijn. hetzij dan dat de betrokkenen het niet
weten, dan wel dat zij het om een of andere
reden niet willen weten!
Driekoningen is weer een goede dag ge
weest voor de Romeinse verkeersagenten.
Op die dag worden zij namelijk overstelpt
met goede gaven door de passerende auto
mobilisten, die op deze wijze hun dank
aan Hermandad betuigen voor de prettige
samenwerking. Een der verkeersregelaars
temidden van zijn geschenkenberg: flessen
Chianti, Italiaanse champagne, cakes,
taarten en andere lekkernijen.
Activiteit van de Daroe! Islam
op West-Java
BANDOENG, 8 Januari (Aneta). In
de afgelopen nacht heeft een vrij hevige
aanval van de Daroel Islam op Tjibatce
plaats gehad. De plaats werd een uur lang
met mortieren en .mitrailleurs beschoten.
Er onstonden branden en onder de be
volking vielen slachtoffers. Nader bijzon
derheden ontbreken.
Zondagmiddag moest de trein van Garoet
naar Tjikadjan terugkeren, aangezien er
op de spoorbaan een vuurgevecht aan de
gang was. Hierbij vielen geen slachtoffers.
Zaterdag werden verschillende treinen
tussen Garoet en Tjibatoe onder vuur ge
nomen, waarbij geen verdere ongelukken
voorkwamen. De TNI heeft een actie in
gezet.
Vijf procent loonsverhoging voor
goud- en zilverbewerkers
De nijverheidsvereniging voor goud- en
zilversmeden heeft overeenkomstig het
advies van de vakgroep de 5 procent loons
verhoging met ingang van 1 Januari toe
gekend.
Daniel Raven
stierf door de strop
Ondanks 16.000 handtekenin
gen onder smeekschrift om
genade
(Va?i onze correspondent in Londen)
Vrijdag is de Engelsman Daniel Raven,
een 23-jarige vertegenwoordiger, op de
binnenplaats van de Pentonville-gevange-
nis in Londen ter dood gebracht. Alle po
gingen om hem te redden faalden. Zestien
duizend mensen hebben hun handteke
ning gezet onder een door een huismoeder
opgestelde petitie, waarin verzocht werd
de voorgenomen executie door de strop
niet te laten doorgaan.
Ook de interventie van zeven Lager-
huisleden, dbkters en psychiaters hielp
niets.
De jury had Raven schuldig bevonden.
Na een bezoek aan zijn vrouw in de
kraaminrichting, waar zij enige dagen te
voren het leven had geschonken aan hun
eerste zoon, zou hij op 10 October zijn
schoonouders de hersens hebben ingesla
gen. Hij ging naar huis, verkleedde zich
en keerde toen terug naar het huis waar
de moord was geschied. Kennissen, die
daar op visite waren gekomen, hadden
reeds alarm gemaakt. Raven ontkende de
dader te zijn.
Wel gaf hij toe dat hij in het huis was
geweest.
Aan de politie gaf hij vier verschillende
lezingen over zijn doen en laten. Intussen
vond een rechercheur de met bloed over
dekte kledingstukken in de stookplaats.
Mede omdat er op de plaats van de moord
geen spoor van aanwezigheid van een
ander kon worden gevonden, was er vol
gens rechters en jury geen twijfel aan dat
Raven de schuldige was.
Het proces tegen Daniel Raven heeft in
Engeland de vóór- en tegenstanders van
de doodstraf weer in het geweer gebracht.
Zoals men weet maakt de Engelse wet
met moordenaars doorgaans korte metten.
Regering en autoriteiten blijven erbij dat
de doodstraf nog altijd het beste afschrik
wekkende middel tegen moord is.
Daarom zorgen inbrekers er meestal
voor geen wapens bij zich te hebben. Ook
de politie is, behalve wanneer zij weet
met gewapende bandieten te doen te heb
ben, in Engeland niet gewapend. Een com
missie heeft onlangs nog vastgesteld dat
dood door de strop het meest humane
middel van executie is.
Onder de achttien jaar kan niemand de
doodstraf ondergaan.
Nadat indertijd het voorstel tot afschaf
fing van de doodstraf door het Hogerhuis
is afgeketst, en het Lagerhuis geen moeite
meer heeft gedaan om zijn wil tóch door
te zetten, omdat de regering er niets voor
voelde, onderzoekt de regering thans of
definiëring van diverse graden van moord
tot groter rechtvaardigheid zou kunnen
leiden.
Afgescheiden van ethische bezwaren
tegen de doodstraf is een argument voor
de afschaffing, dat zwaar weegt, dat ver
gissingen onherstelbaar zijn. Dergelijke
vergissingen kwamen in het verleden voor.
99
99
(„Verloren grenzen")
een urgent Amerikaans probleem
Er zijn van die problemen, die van vol
strekt internationaal belang zijn, maar
slechts landelijk bestaan. En deze pro
blemen zijn het vaak, die door het betrok
ken land maar zo weinig mogelijk publiek
worden gemaakt. Die naarstig binnen de
eigen grenzen worden gehouden en dan
ook bij de grote massa in andere landen
niet of nauwelijks worden gekend. Eén
van die kwesties nu is het, die door een
film opeens in het dagheldere licht van de
belangstelling van andere volken wordt
geplaatst. Het is het negerprobleem in
Amerika. Een probleem, dat na de-talloze
jaren van zijn bestaan, nog steeds dringend
is en om een spoedige en goede oplossing
roept.
Het is de meeste Nederlanders wel be
kend, dat de neger in de Verenigde Staten
een geenszins benijdenswaardige positie
heeft. Hij moet in een afgeschoten ge
deelte van de tram en de bus zitten, hij
moet naar speciale scholen en vooral in
het Zuiden van de „States" mist hij veel
van de rechten, die de
f p'i blanke Amerikaanse staats-
j H J TTI burger heeft. Daar blijft de
J kennis van ons in Europa
meestal bij. Zeker is echter
dat ook dit probleem zich schaart in de
rij van dc belangrijkste moeilijkheden van
na de oorlog.
En waarschijnlijk heeft Louis de Roche-
mont, producent van deze „Lost Bounda
ries"; (Verloren grenzen") en directeur
van 'de kleine maatschappij „Film Clas
sics" in New York, zeer wel begrepen welk
een belangrijk en teer onderwerp hij zich
met de keuze van dit scenario op de hals
had gehaald. Want belangrijk is deze film
geworden en zij behandelt het zo kwets
bare punt in de Amerikaanse samenleving
met een gevoeligheid, die alleen al nodig
was om deze film in Amerika zelf te ver
tonen. Het onderwerp, dat deze film in
het bijzonder behandelt, is dat van de po
sitie van de blanke neger, de man die door
zijn huidskleur zich vrijelijk onder de
blanken als blanke kan bewegen, maal
ais hij eenmaal als neger wordt herkend,
zijn mogelijkheden, zijn carrière en zijn
privéleven met één krachtige klap inge
slagen ziet. In deze film wordt een twin
tigtal jaren uit het leven van een blanke
negerdokter behandeld. Van de. dag waarop
hij de universiteit verlaat tot ongeveer
een week nadat in 1942 de inwoners van
het plaatsje Keenham, waar hij zijn prac-
tijk heeft opgebouwd merken dat hun
dokter een neger is. Want al die jaren lang
heeft hij zijn indentiteit verborgen ge
houden: een negerdokter heeft in Amerika
geen kans in een blanke gemeenschap. Hij
is, als na zijn dienstneming zijn geheim
wordt ontdekt door de Marine Inlichtingen
dienst, al vele jaren getrouwd met een
negerin, wier huidskleur even blank is als
de zijne. Er zijn in die jaren kinderen ge
komen. Kinderen, die nu bijna volwassen
zijn en nimmer hebben geweten, dat ook
zij negers zijn. En het hoogtepunt in deze
film wordt eigenlijk gevormd door de
houding van deze kinderen, nadat zij van
hun werkelijke afkomst hebben gehoord.
Het is voor hen en dat is waar de Euro
peanen vaak falen door te dringen tot dit
Amerikaans probleem de grootste klap
van hun leven.'In een kwartier tijds wor
den zij gedegradeerd van welgestelde en in
hun woonplaats geliefde jonge mensen tot
cle laagste maatschappelijke graad, die de
Amerikaanse samenleving kent. En de
jongeman vlucht, teleurgesteld in zijn
ouders, verbijsterd door de jiieuwe situatie,
naar Harlem, de negerwijk van New York,
raakt daar betrokken bij een vechtpartij
en komt met de politie in aanraking. Met
de nègerpolitie van Harlem en met een
inspecteur daarvan, een rol, die treffend
goed wordt gespeeld door Canada Lee.
Geen grote rol, maar wel een buitenge
woon belangrijke in het verhaal van deze
film en in elk geval één, die uitsteekt
boven het soms wat vlakke spel van Mei
Ferrer als de blanke negerdokter.
Deze inspecteur beweegt de jongen terug
te gaan naar zijn ouders en twee dagen
Canada Lee als de politic-inspecteur en
de weggelopen jongen in 'n treffende scène
daarna volgt in de kerk van het plaatsje
Keenham de ontknoping van 't verhaal, die
volgens de makers van de film aan de
waarheid is ontleend en die in ieder geval
aannemelijk is. Ook al is het dan zeker,
dat op deze manier het negerprobleem niet
zal worden opgelost. Niet overal kan wor
den opgelost door de kerk; omdat ook de
dienaren van die kerk vaak sterk anti
neger zijn en omdat het publiek maar voor
een deel door de kerk wordt'bereikt. Maar,
zoals gezegd, deze plaatselijke oplossing
is aannemelijk en dat is iets waarvoor men
de makers van deze film erkentelijk kan
zijn en ook dominee Robert H. Dunn, van
een kerk in Portsmouth, New Hampshire,
die de rol van de dorpsdominee op zich
had genomen en van zijn eigen professie,
in het beslissende moment van deze film,
geen melodramatische farce maakt.
En om deze zelfde reden kan men voor
de hele film grote waardering hebben.
Zelden heeft men grote concessies gedaan
aan de publieke sm^k die vaak niet
afkerig is van een beetje overdadig sen
timent en nergens is de zeer' openlijke
manier, waarmee de Amerikaanse moei
lijkheden in deze rolprent besproken wor
den ontaard in onkiesheden. Het Hollandse
publiek wordt wellicht door deze film niet
al te pijnlijk getroffen. Omdat wij voor
dit probleem alleen maar academische in
teresse kunnen hebben. Wij kunnen hier
afzijdiger tegenover staan, dan tegenover
films als „Crosfire" en „Gentleman's Agree
ment", die de positie van de Joden in Ame
rika behandelden. En dat is ook de reden,
waarom „Lost Boundaries" het in ons land
moeilijk zal hebben. Zij staat ongetwijfeld
op een hoog peil, zowel wat inhoud als wat
verfilming betreft, maar die inhoud zal
in Nederland, tegen de bedoeling van de
schepper in, zijn,waarde moeten tonen als
„verhaal" alleen zonder de buitengemeen
goede voorstelling van het probleem op zich
zelf.
De spelers van deze film zijn niet be
langrijk; het zijn onbekende mensen, die
zich een gewillig materiaal hebben betoond
in de kundig knedende handen van De
Rochemont en Alfred L. Werker. Zij zijn
niet. groots of opvallend geworden; maar
daarmee heeft De Rochemont getoond zijn
eigen bedoelingen goed te kunnen door
voeren. Het zün niet de personen, waar hij
deze film op heeft gericht. Over hun
hoofden heen heeft hij het probleem ge
steld. Een probleem, dat doör zijn urgentie
een dergelijke publiciteit van de goede
soort zeker verdient. Zowel in Amerika
als hier in Europa. E. P.
Is erger dan pijn!
Onmiddellijke verlichting en
j spoedige genezing van
huidaandoening geeft het
beroemde huidgeneesmiddel
(Adv.)
Zelfs in Indonesië
tekort aan koffie
Komende oogst biedt betere
vooruitzichten
(Van een bijzondere medewerker te
Soerabaja)
Voor de oorlog was Indonesië een koffie-
exporterend land. Nu is het een gebied,
waar heel wat koffie ingevoerd zou kunnen
worden, indien men er de nodige deviezen
voor beschikbaar had. De voorraad is
thans zo klein, dat men alle export van
Robusta koffie heeft moeten stopzetten.
Dat deze situatie is ontstaan, is in hoofd
zaak aan de Japanners te wijten, die uit
gestrekte koffie-arealen hebben laten kap
pen en de struiken als brandhout gebruik
ten. Bovendien is er een tijdlang na de
oorlog betrekkelijk veel koffie geëxpor
teerd hoofdzakelijk oude voorraden
terwille van de deviezen. Dat heeft ge
duurd tot Mei 1948. Men zag toen in, dat
verdere export niet verantwoord zou zijn
tegenover de binnenlandse consumptie. De
koffieverkoop in het binnenland werd in
één hand gelegd. Zo Icon men door middel
van een geleide verkoop de prijzen al
waren ze hoog toch vrij goed beheersen.
Dit ging goed totdat in October 1949 een
situatie ontstond, mede tengevolge van het
mislukken van de koffie-oogst in Brazilië,
waarbij export, ondanks de hoge binnen
landse prijzen, mogelijk werd.
Terwille van de deviezen gaf de over
heid de export toen vrij, ondanks waar
schuwingen van het koffie-verkoopbureau,
dat export bij de huidige voorraden onver
antwoord zou zijn. Een vermindering van
de voorraden zou immers de geleide ver
koop, waarmee men de prijzen in de hand
hield, in gevaar brengen. Dit is dan ook
inderdaad gebeurd. Er is toen in een paar
maanden zo snel geëxporteerd, dat een
belangrijk deel van cle oogst aan de be
schikbare voorraden onttrokken werd. Het
gevolg was een stevige prijsstijging op de
binnenlandse markt, waardoor de over
heid zich genoodzaakt zag cle uitvoer van
kofife wederom te verbieden.
Hoewel nu de verwachtingen voor de
nabije toekomst verre van somber zijn
men kan voor het komende seizoen een
goede oogst tegemoet zien zal de nieuwe
oogst nog niet het totaal der vooroorlogse
binnenlandse consumptie opleveren. Kof
fieproducten, staan nu voor een gunstige
tijd, voorop gesteld natuurlijk, dat zij een
normale activiteit zullen kunnen ontwik
kelen. In de eerste volgende jaren kan een
gunstige internationale markt voor koffie
worden verwacht, daar er nagenoeg over
de gehele wereld een tekort aan koffie
bestaat.
Brandramp eiste 44 slachtoffers
Volgens de laatste gegevens zijn bij de
brand, die de psychiatrische afdeling van
het ziekenhuis te Davenport (Iowa) ver
woest heeft, 44 vrouwen om het leven ge
komen, onder wie één verpleegster. 24
personen werden gered.
