tsS^
D
"Jè<#
c
OPRUIMING
PALM BEACH
A.S. ZATERDAG
9 UUR BEGINT
ONZE GROTE
HALFJAARLIJKSE
Slechts twee van de tien
mannen zijn sigarenrokers
ZATERDAG 15 JULI
SEIZOEN-OPRUIMING
„Stoulenbeek
De rokers worden wellicht de dupe
van de wijziging der Omzetbelasting
x"J£'Ut
VKttfffi
De radio geeft Zaterdag
PANDA EN DE MEESTER EDELMAN
gïsSSsS
Vosnisch, eendagsvlieg onder de talen
Vrijdag 14 Juli 1950
OPINIE-ONDERZOEK WIJST UIT:
ADVERTENTIE
„Onder de vijftigrookt bij voorkeur Engelse sigaretten
Het Nederlands Instituut voor de Pu
blieke Opinie heeft nagegaan hoeveel
Nederlandse mannen sigaren roken.- Uit
antwoorden op de vraag „Wat rookt u het
meest?" bleek dat 16 der ondervraagden
sigaren rookt, 3 kleine sigaartjes, 20
een pijp, 34 sigaretten, en 33% zelf van
shag gerolde sigaretten. Elf procent rookt
nooit.
Sommigen noemden meer dan een artikel,
bijvoorbeeld pijp en sigaretten, vandaar dat
het totaal der antwoordpercentages meer
dan 100 bedraagt. Zestien procent van alle
mannen boven de 23 jaar (dit enquête
percentage kan in werkelijkheid enige pro
centen hoger of lager liggen) wil zeggen
ongeveer 500.000 echte sigarenrokers.
Sigarenrokers vinden wij vooral bij de
ouderen (vijftigers) en dan nog opvallend
meer in de klassen der hogere inkomens.
Het N.I.P.O. trof sigarenrokers aan:
bij de laagste inkomens11%
lage inkomens 15%
middenklasse 19
welgestelden 38
en bij mannen van 2335 jaar 4
3550 jaar13
5065 jaar 34
Ouder dan 65 jaar26
Men zou hieruit kunnen concluderen,
dat sigarenroken een verdwijnende ge
woonte is.
„Onder de vijftig" rookt sigaretten!
Het onderzoek naar het roken van sigaret
ten toonde aan, dat 34 van de tmannen
fabrieks-sigaretten rookt en 33 de siga
ret zelf rolt.
Uiteraard zijn er hierbij ook, die zowel
shag als fabrieks-sigaretten roken.
Uit een verdere analyse der enquête
uitkomsten blijkt, dat de sigarettenrokers
vooral jongeren zijn.
Gewone Zelfgerolde
shag
2335 jaar
3550 jaar
5065 jaar
65 jaar en ouder
Laagste inkomens
Lage inkomens..
Middenklasse
Welgestelden
sigaretten
47
40
20
4
23
33
45
52
54%
32
16
11
46
28
28%
19
sigaretten veel meer „kant en klaar" kopen.
Voorkeur voor Engelse sigaretten
„Aan welke soort sigaretten geeft u de
voorkeur: Engelse, Egyptische of Ameri
kaanse?" vroeg het NIPO aan alle rokers.
Dit waren de antwoorden:
45 de Engelse sigaret
17 de Amerikaanse
5 Egyptische
5 andere soorten
(30 geen voorkeur, rookt nooit
sigaretten)
(Sommigen houden veel van Engelse èn
Amerikaanse sigaretten. Daardoor komt
het totaal boven 100
Voorkeur: Ameri-
Engelse kaanse
Laagste inkomens 53 13
Lage inkomens 42 13
Middenklasse 41 21
Welgestelden 38% 33%
Deze enquête leert derhalve, dat van de
tien Nederlandse mannen slechts één niet
rookt en twee in hoofdzaak sigarenrokers
zijn. De sigaret is favoriet en „onder de
vijftig" treft men maar weinig liefhebbers
van sigaren aan/Het inkomen van de roker
schijnt bovendien een factor te zijn voor
het kopen van de sigaai\ Dé pijproker
tenslotte blijkt een al iets oudere man te
zijn en „ongevoelig" voor de indeling naar
inkomens.
(Nadruk verboden)
Egyp
tische
1
7
10
des v.m. 9.00 uur begint onze
Een totale uitverkoop van alle zomergoederen tegen
ZEER LAGE PRIJZEN
Op alle zomercon-
feclie, welke buiten
de restanten valt,
ontvangt U, een
extra korting vah
20%
Alle nog aanwezi
ge hoeden, w.o.
vele originele mo
dellen, thans voor
HALVE PRIJZEN
Ten gerieve onzer clientèle zijn we Maandag
17 Juli de gehele dag (dus ook des ochtends)
geopend.
HOUTPLEIN
HAARLEM
10
ADVERTENTIE
Last van zenuwen?
Mijnhardt's Zenuwtabletten
helpen U er overheen.
Industrie en detaillisten hebben weinig waardering
voor het ontwerp
Uit deze cijfers blijkt duidelijk dat de
jongere mensen in hoofdzaak sigaretten
roken, en dat de welstand der rokers niet
veel invloed op de sigarettengewoonte
heeft, behalve dan dat de „armere" rokers
zélf rollen en de beter gesitueerden hun
ADVERTENTIE
eB e*00i>
7.00 Nieuws. 7.18 Platen. 18.00 Nieuws. 8.18
Platen. 10.00 Medische causerie. 10.05 Mor
genwijding. 10.20 Voor arbeiders in continu
bedrijven. 11.45 Mezzo-sopraan en piano.
12.00 Platen. 12.33 Orgel. 13.00 Nieuws. 13.15
Platen. 14.00 Voor de jeugd. 14.20 Trio. 14.50
Platen. 15.00 Streekuitzending. 15.25 „The
Messiah", oratorium. 16.00 „Van de wieg tot
het graf". 16.15 Dansmuziek. 16.45 Sport-
praatje. 17.00 Platen. 17.30 Voor de jeugd.
18.00 Nieuws. 18.15 Mannenkoor. 18.35 Piano
duo. 18.50 Platen. 19.00 Artistieke staalkaart.
19.30 „Lezen in de Bijbel". 19.45 „Passepar
tout". 20.00 Nieuws. 20.05 Actualiteiten. 20.15
Zwitserse muziek. 20.45 Platen. 21.45 Socia
listisch commentaar. 22.00 Sextet. 22.25 „De
commissaris vertelthoorspel. 22.45 Re
portage. 23.00 Nieuws. 23.15 Dansmuziek.
HILVERSUM H, 298 M.
7.00 Nieuws, 7.15 Gymnastiek. 7.30 Gewijde
muziek, 7.45 Morgengebed. 8.00 Nieuws. 8.15
Platen. 9.30 Kamerorkest en solist. 10.00 Voor
kinderen. 10.15 Amusementsmuziek. 11.00
Voor zieken. 11.45 Kamermuziek. 12.00 An
gelus. 12.03 Amusementsorkest. 12.55 Zonne
wijzer. 13.00 Nieuws. 13.20 Metropole orkest
en soliste 14.00 Fanfarecorps. 14.25 Amuse
mentsmuziek. 14.40 Jongenskoor. 15.05 Kro
niek van letteren en kunsten. 15.40 Prome
nade orkest en soliste. 16.20 Causerie. 15.30
„De schoonheid van het Gregoriaans". 17.00
Voor de jeugd. 18.00 Piano. 18.20 Weekover
zicht. 18.30 Strijdkrachten. 19.00 Nieuws. 19.15
Actualiteiten. 19.25 Platen. 20.00 Nieuws.
20.05 De gewone man. 20.12 Platen. 20.15
„Lichtbaken". 20.40 Platen. 20.43 „Steek eens
op, heren". 21.00 Gemengd koor. 21.45 Puzzle.
21.55 Populair concert. 22.35 Indonesisch
commentaar. 22.45 Avondgebed. 23.00 Nieuws
23.15 Nieuws in esperanto. 23.20 Platen.
BRUSSEL, 324 M.
12.00 Platen, 12.30 Sextet en solist. 13.00
Nieuws. 13.15 Platen. 14.00 Causerie. 14.10
Russische muziek. 15.00 Documentaire. 15.30
Ensemble. 16.00 Koor. 16.15 Kamermuziek.
16.30 Koor. 16.50 Kamermuziek. 17.00 Nieuws.
17.10 Harmonica. 17.55 Economisch overzicht.
18.00 Jazz met commentaar. 19.00 Nieuws.
19.30 Zang. 19.50 Feuilleton. 20.00 Orkest.
20.30 Verzoekprogramma. 21.00 Actualiteiten.
21.15 Orkest. 21.50 Platen. 22.00 Nieuws.
22.15 Verzoekprogramma. 23.00 Nieuws. 23.05
Jazz. 23.30 Trio.
Het wetsontwerp tot wijziging van de
Omzetbelasting op sigaren en sigaretten
heeft zowel in.de sigaren- als in de sigaret
tenindustrie weinig instemming gevonden.
Het ontwerp beoogt een verlaging van. de
Omzetbelasting op sigaren teneinde de in
nood verkerende sigaren-industrie te
helpen. De uit deze fiscale maatregel
voortvloeiende vermindering der rijksmid
delen zal worden gecompenseerd door een
verhoging van de Omzetbelasting op de
sigaretten, die thans duurder zijn dan zestig
cent per pakje.
De vakgroepen'in de sigarettenindustrie,
achten het principe onjuist, volgens welke
de ene groep uit het bedrijfsleven extra
wordt belast, teneinde een andere hulp te
verlenen. Ook de sigarenindustrie zelf be
treurt deze gang van zaken blijkens een
brief, die de desbetreffende vakgroep aan
de vakgroep van de sigarettenindustrie
heeft gericht. Verder is men in de betrok
ken kringen van oordeel, dat- de-stijging
van de Omzetbelasting op sigaretten niet
juist wordt uitgedrukt doör hët'percentage
van 2,3 procent waarover de Memorie van
Toelichting spreekt. Indien de .sigaretten
industrie deze verhoging, voor eigen reke
ning neemt, betekent dit vqlgens de vak
groepen een verlaging van haar winstmarge
met 30 procent. Zou de ^verhoging van de
Omzetbelasting op de winkelier worden af
gewenteld, dan zou deze 24 procent minder
winst maken. Aangezien deze beide groepen
weinig voelen voor een verlaging van hun
winst, zal de roker waarschijnlijk de dupe
worden van de verhoging van de Omzet
belasting. Sigaretten, duurder dan zestig
cent per pakje zullen dan ten minste tien
cent in prijs stijgen, hetgeen ongeveer neer
komt op 16 procent. In de sigarettenindu
strie is men van mening, dat een dergelijke
verhoging in niet onaanzienlijke mate op
het gezinsbudget zal drukken,- gezien het
feit dat in Mei 189 millioen goedkope tegen
456 millioen dure sigaretten zijn verkocht,
het shagverbruik mag hierbij niet uit het
oog worden verloren.
In de Memorie van Toelichting worden
de uitgaven voor rookwaren op het gezins
budget bij een inkomen van 40 tot 50 gul
den per week op 0.4 gesteld. Dit cijfer
zou volgens de vakgroepen aan de hand
Reserve-officieren ongerust over
de verdediging van onze vrijheid
De Algemene Nederlandse Vereniging
van Reserve-officieren hield in Arnhem
haar jaarvergadering. Onder de buitenland
se gasten bevonden zich afgevaardigden
uit België, Frankrijk én Luxemburg.
De vergadering nam een motie aan,
waarin verklaart werd, dat bij de leden
van de ANVRO en naar haar vaste over
tuiging bij alle reserve-offcieren grote on
gerustheid heerst omtrent de verdediging
van onze vrijheid naar buiten én naar bin
nen. Zij verzoekt daarom de leden der
Staten Generaal nogmaals deze aangele
genheid ernstig onder ogen te willen zien.
van statistische gegevens op 3.4 moeten
worden gesteld. Importeurs van sigaretten
vrezen, dat zij door de voorgestelde wet in
grote moeilijkheden zullen komen. Import-
sigaretten, die nu 1.70 per pakje kosten,
zullen dan 2.— tot 2.20 gaan kosten.
Het publiek zal waarschijnlijk niet meer
bereid zijn dergelijke prijzen te betalen.
In détaillistenkringen wordt verder nog
betoogd, dat het bij aanvaarding van deze
wet technisch bijna onmogelijk zal worden
aan dé bepalingen van de Omzetbelasting
te voldoen. De winkeliers zullen geen Om
zetbelasting meer behoeven te betalen over
sigaren, doch wel over sigaretten en tabak.
Zij zullen dus niet meer als voorheen 3
omzetbelasting over hun gehele verkoop
betalen, maar van nu af in een gescheiden
boekhouding moeten aangeven, wat zij aan
sigaren en wat zij aan andere rookwaren
hebben verkocht. Deze dubbele boekhou
ding zal, zo wordt gevreesd, voor velen te
bezwaarlijk zijn.
ADVERTENTIE
REPARATIE MATRASSEN
's morgens gehaald, 's avonds gebracht
H. DE GRAAFF
GROTE HOUTSTRAAT 103
HAARLEM TEL. 11485
Magnetiseur voor de
kantonrechter
Voor de kantonrechter te Rotterdam
stond terecht de 62-jarige magnetiseur S.
H. N. uit Rotterdam, die verdacht werd
van het onbevoegd uitoefenen der genees
kunde. Hij was hiervoor reeds eerder ver
oordeeld.
Verdachte zeide de overtuiging te heb
ben mensen te kunnen genezen. De amb
tenaar van het O.M. was van mening dat
ook wanneer deze verdachte bijzondere
gaven zou hebben, hij de mensen niet mag
behandelen, omdat hij de elementaire ken
nis van de geneeskunst mist. Hij eiste vier
geldboeten van 200 en een maand hech
tenis.
De verdediger mr. W. Noordijk, merkte
op, dat verschillende medici de wet van
1865 op de geneeskunst ten aanzien van
het magnetisme verouderd vinden.
Wetswijziging was volgens pleiter wen
selijk.
De kantonrechter zal over 14 dagen
schriftelijk, vonnis wijzen.
De recherche heeft in Amsterdam twee
jongemannen gearresteerd, die bekend heb
ben de laatste maanden talrijke goederen uit
geparkeerde auto's te hebben gestolen.
De weduwe H. Visser.—Dokter te Hol-
lum op Ameland, bekend als „Tante Hieke",
hoopt op 14 Juli haar 102de verjaardag te
vieren.
Groningen heeft een
nieuwe bloemenveiling
Te Groningen is het nieuwe bloemen-
veilingsgebouw „Het Noorden" geopend
door de heer R. H. Burgmans, rijkstuin-
bouwconsulent te Groningen. De heer
Burgmans zeide, dat de bloementeelt in
het Noorden vergeleken bij die in het
gehele land nog maar een zeer bescheiden
plaats inneemt. Van de 1200 ha. welke in
Nederland met bloemisterijgewassen wor
den beteeld, heeft de provincie Groningen
er 22 en de provincie Drente 15.
EXAMENS
MULO-DIPLÖMA A
Geslaagd, voor het examen MULO, diplo
ma A, gehouden op 13 Juli 1950 te Haarlem:
K. Hardenbol te Velsen; R. H. ter Horst te
Beverwijk; J. J. v. Essen te Heemskerk; G.
Berghuis te Beverwijk; C. H. Frummel te
Beverwijk; B. de Wit te Heemskerk; W.
Hoogland te Beverwijk; A. J. Ballast te Vel
sen; H. Bannink te Velsen; G. v. d. Bos te
Velsen; J. Havers te Haarlem; T Hollander
te Haarlem; O. M. v. Keulen te Haarlem;
A. O. Kraan te Santpoort; J. Blok te Zand-
voört; A. E. Gebe te Zandvoort; K. H. Paap
te Zandvoort; H. M. Visser te Zandvoort;
J. Langeveld te Haarlem; J. v. d. Oord te
Haarlemmermeer; E. H. Schilp te Haarlem;
O. Verzijlberg te Haarlem.
ADVERTENTIE
SPECIAALHUIS
VOOR KOUSEN
EN LINGERIES
BARTELJORISSTRAAT 7
A.s. Maandag
de gehele dag geopend
36. Het was een héél eind naar het Ko
ninklijk Hof. En Panda liep en liep en liep
en tenslotte kwam hij ook in dat grote bos
waar Isen Grim en Bruno met zijn taxi
al eerder in waren gereden. Nu was hij
zo moe gewordendat hij eens even moest
gaan zitten. Wat is de wereld toch slecht!"
dacht hij. Óveral zijn dieven, gemaskerde
en ongemaskerde. Mijn taxi stelen
bah, wat gemeenEn met deze en derge
lijke weemoedige gedachten viel hij in
slaap. Intussen snorden, de boze edelen nog
steeds listig voorwaarts, en Isen Grim zei
juist: „We schieten-lekker op!".Maar een
onverwachte kreet van Bruno onderbrak
hem. „Die boom.pas op die boom!" riep
hij. Isen Grim remde uit alle macht, en'hij
was nog maar nét op tijd! Pal voor de taxi
begon een zware boom plotseling over te
hellen, om dan met krakend geweld dwars
over de weg te vallen! „Wat heeft dat te
betekenen?" schreeuwde Isen Grim, die
door het harde remmen bijna van zijn zit
plaats werd geslingerd. Maar de ergste
sphrik kwam nog, want.nu antwoordde
hem plotseling een welluidende stem uit
het struikgewas: „Goeden dag, edele heren!
Gij vraagt mij, wat zulks te betekenen
heeft? Welaan, het antwoord is eenvoudig
Dit is een boomdie op vernuftige wijze
dwars over uw pad ten val is gebracht, ten
einde u het voortgaan te beletten!" Een
verrassing, kortom. En wie was het, die
daar in het struikgewas zat, vragen we
ons af
Kort geding over
sigarettenmerken
In kort geding is voor de president van
de Haagse rechtbank een zaak van de
Turmac Tobacco Company N.V. tegen de
Dresselhuys Import- en Export Maatschap
pij (D.I.E.M.) N.V. behandeld. Turmac
maakt bezwaren tegen het in de handel
brengen door de DIEM van White Hawk
sigaretten, die volgens Turmac wat ver
pakking en formaat betreft buitengewoon
veel overeenkomst vertonen met de Ame
rikaanse Pall Mali-sigaretten, zodat het
Nederlandse publiek in de waan zou wor
den gebracht een Amerikaanse import
sigaret te kopen. Deze White Hawk-siga-
retten worden echter in België gefabri
ceerd. Mr. dr. P. J. Witteman, die voor
Turmac optrad, betoogde dat de concur
rentie, die de Nederlandse sigarettenfabri-
kanten van buitenlandse importeurs on
dervinden, reeds buitengewoon groot is en
funest zou worden indien Belgische import
sigaretten zouden doorgaan voor echte
Amerikaanse sigaretten. Mr. Witteman
noemde de imitatie van de Pall Mali door
White Hawk „brutaal". Op de verpakking
is noch het land van herkomst, noch de
fabrikant vermeld. De nabootsing van de
verpakking en de raamreclame, die door
verschillende sigarettenhandelaren met
White Hawk-affiches gevoerd wordt, acht
te hij bedriegelijk. Hij verzocht de impor
teur van deze White Hawk-sigaretten te
verplichten zowel op de verpakking als op
de reclame-affiches te doen vermelden, dat
België het land van herkomst is.
Mr. A. Steenhuis, die voor gedaagde op
trad, voerde aan dat tal van Nederlandse
sigarettenfabrikanten op hun merken de
Engelse taal gebruiken en dat Turmac zelf
verschillende merken in de handel brengt,
die eveneens in rode doosjes verpakt zijn
en voorzien zijn van opschriften in de En
gelse taal. Bovendien, aldus mr. Steenhuis,
is het iedere Nederlandse koper genoeg
zaam bekend dat Amerikaanse sigaretten
niet geïmporteerd mogen worden. Engeland
is "het enige land ter wereld waar een wet
bestaat volgens welke op ieder import
artikel het land van herkomst vermeld
moet staan. Zou de rechtbank de vordering
van Turmac ontvankelijk verklaren dan
zou dit, aldus mr. Steenhuis, wellicht tot
consequentie hebben dat dit ook in Ne
derland in de toekomst vereist zal zijn.
Mr. Steenhuis was van mening dat al
leen de Hoge Raad hierover een uitspraak
zou kunnen.doen.
Tot slot achtte mr. Steenhuis het wense
lijk dat Turmac haar boeken zal overleggen
waaruit zou moeten blijken dat zij werke
lijk in haar belangen is geschaad.
Op 18 Juli zal de president uitspraak
doen.
„Beginselen der Wegenbelasting,
wet zijn aangetast en ondergraven"
Adres van de K.N.A.C.
aan de ministerraad
De Koninklijke Nederlandse Automobiél
Club hëeft in een adres aan dé Minister
raad verzocht de wegenbouw en wegen-
verbetering zomede de wegenfinanciering
in ons land voortaan ;opnieuw te doen ge
schieden volgens „de logische opzet en de
gezonde en doeltreffende beginselen, welke
meer dan twintig jaren geleden met vrij
wel algemene instemming werden inge
voerd" (Wégenbelastingwet 1927).
Die beginselen zijn in de loop der'jaren
herhaaldelijk aangetast en ondergraven,
aldus de K.N.A.C. Alleen met behulp
daarvan echter wordt het mogelijk geacht
aanvaardbare urgentie- en financierings
plannen te doen vaststellen, welke voor
zien in een binnen afzienbare tijd tot
stand te brengen aanpassing en vol
tooiing van ons gehele wegennet, inclusief
bruggen, tunnels, viaducten en overwegen.
De K.N.A.C. beschouwt dit als een
object van primaire, nationale, economi
sche en sociale betekenis.
Tandenstokers. Som»
z«n van oorcto aBs
eigenlijk i„ J?' it
den verklaard H? se hnd
dat het geb^feit
stokers voor volwmLhw®
tandenborstel
Ontslag. be Franse ld
nationaal comité w® Ts»Jw itl,
van Europese kwatil
genomen. es "ebben otó
Ex-premier Paul R0„
Schumann, voorntte"* "/life
horen tot dKeledmt van d[ 1I6p i
Evenals Lord Vansitt,,,
Britse leden van het re 'v
Franse leden ontsla» htbb«i
paragraaf 1
gepubliceerde vïït*'
af heeft toegevM»H
■mik van deVtS^®5»
dit aan de leden ter ,5':
te leggen. B°eakeuring
Voor reen prijs. Zondag zal d,
majoor Lloyd
pogmg wagen om in een tm 15
gara-waterval at te zak£» r
hebben vijf personen de 5*
van wie twee om het leven kSf
Jean Lussier uit. ri» ctw
net ie\
Jean Lussier uit de staat ÏWv?
m 1928 de waterval S
overwon, verklaarde na deT^
majoor Hill gezien te hebben
voor geen 50.onn
voor geen 50.000 dollar d ^'4
wagen. Voor 1000 dollar zouSi
tocht m een rubberbal ovem^'
gaf majoor Hill slechts 15 pSJ
dit waagstuk te overleven 01
Vervolging. Het Australische 'kabinet,-
in beginsel besloten het besta™*
Australische zeeliedenbond, dat ffj
besloot het vervoer van wapaS
Korea te boycotten, eerechtelffi
vervolgen, aldus wordt uit US
bende bron te Canberra vermZ
Keizerlijk. Op een persconferept'e
dezer dagen in Praag is gehouden, fc
de een vertegenwoordiger nu
Chinese ministerie voor cultuur t
dichter Tsjou Ti Pan, de jotmw
mee, dat in September in Praaê"
tentoonstelling van Chinese kunjt a
worden gehouden. De bovenventö
expositie zal schilderijen, houtsniS
films, boeken en voorbeelden van'
sieke Chinese kunst omvatten. De
te dezer voorwerpen komen uil'-»
keizerlijk museum te Peking,
Prototype. De Britse regering heeft ea
particuliere machinefabriek opdiéü
gegeven een tekening met kostenberefc
ning te maken van een prototype n»
een door atoomenergie aangedrev?
krachtbron, die te gebruiken zou lib j
grote schepen en oorlógssthepefcAs
de hand daarvan zal de regering 6
maken, of het gebruiken van ste.
kracht voor schepen in'de praktijk vs.
antwoord is.
Ronselaar. De geallieerde veiligheife
in West-Duitsland stelt? 'een ttffcy
in naar de verblijfplaats van
Vincent Müller, de organisation: -j
volkspolitie in de Oostelijke feu y.a
verdenkt hem er van dat hij jtónb.
West-Duitsland recruten te wenen
Bijdrage. Het parlement van Ierland hal
Zijn goedkeuring' gehecht aaneen bij
drage van 23.000 pohd sterling voor
Raad van Êuropa.
Televisie. Margaret Truman, dochter vn
de Amerikaanse president, zal' 29 Oc::-
ber haar televisiedebuüt als sopram-
zangeres maken voor de Colunh-
Broadcasting-Company te New Yoi
Speciale taal om gevoelige tenen te onlm
(Van een bijzondere medewerker)
Een van de interessantste opdrachten,
zo niet de belangwekkendste, die een phïlo-
loog kan krijgen, is het ontwerpen van een
nieuwe taal voor een specifiek doel. Te
meer, omdat de noodzaak hiertoe iich
uiterst zelden voor 'zal doen, ook al aange
zien er in kunstmatige talen reeds enige
verscheidenheid bestaat, waarbij wij den
ken aan Esperanto, Volapuk en Ido.
Toch bleek het vorig jaar nodig, dat er
een spiksplinternieuwe taal het levens
licht zou zien. Een befaamd Engels film
regisseur, de heer Sidney Gilliat, had
namelijk het idee om een film te maken
over een achtervolgingsgeschiedenis, die
zich achter het IJzeren Gordijn afspeelt,
Ten einde zich een volledige bewegings
vrijheid te verwerven en tenen van iedere
lengte, waar die zich ook zouden bevinden,
te ontzien, moesten de bewoners van het
denkbeeldige land in zijn film niet aan een
bestaande taal gebonden zijn. Bovendien
dacht Gilliat met zijn film het grootste
effect te bereiken, indien de toeschouwers
zich zo volledig mogelijk verplaatst zou
den zien in het predicament van de ach
tervolgde, in dit geval een Amerikaanse
chirurg, vermaard specialist op zijn ter
rein, die naar „Vosnië" wordt ontboden,
om op de dictator van dit imaginaire land
een operatie uit te voeren. De dokter komt
hierbij belangrijke staatsgeheimen te
weten en dient zodoende onschadelijk te
worden gemaakt. Tot zover de intrigue.
Voor de te ontwerpen taal, het Vosnisch
dus, -wendde de heer Gilliat zich tot een
lerares van de Londense „School of
Languages", Mejuffrouw Georgina Shield,
die een wel bij uitstek geschikte deskun
dige was voor deze delicate, lang niet een
voudige taak. Het zou in feite vrijwel on
mogelijk zijn geweest iemand te vinden,
die dit karweitje met meer kans op succes
tot een goed einde zou hebben kunnen
brengen dan juist mejuffrouw Shield, de
cosmopolitische dochter van een toneel
criticus, de reeds op haar achttiende jaar
vloeiend Frans sprak, geruime tijd in Rome
woonde en langdurig verbleef in niet min
der dan acht Europese landen, voorname
lijk in de hoofdsteden Praag, Wenen, Boe
dapest en Parijs.
Mejuffrouw Shield bracht het er uit
stekend af. Een eerste proeve klonk regis
seur Gilliat wat te Germaans in de oren,
maar uiteindelijk knutselde zij uit een
mengsel van Estlands, Tsjechisch, Hon
gaars, Fins, vijftig procent „eigen vinding"
en enige flinke scheutjes Latijn, het ge
wenste Slavisch aandoende „Vosnisch".
De moeilijkheden, die haar op dit onbe
gane pad confronteerden, mogen niet
worden onderschat. Zo was er een voca
bulaire van bijna 2000 woorden nodig vos
het weergeven van de ongeveer 5000 rei
den Vosnisch in het draaiboek, waar:
onder meer enige reportageflitsen van sa
voetbalwedstrijd voorkwamen en zelfs i<
tekst van een vorig jaar populaire scaj
(Paper Doll), die in een Vosnisch cabars
ten gehore wordt gebracht. Voorts gat',
de film „close-ups" van een pagina van
Vosnische krant, de „Voniana Nevadi,
een bladzijde uit een telefoongids, affiets
en fraaie postzegels (compleet me; i~7
van dictator Niva en voorzien van
poststempel STRELNA, de hoofdstad m
Vosnië).
Het grammaticaal geraamte, waaraan 8
taal werd opgehangen, kon uiteraard
summier zijn. Voorzetsels bijvoorbei
jvindt men in het Vosnisch niet terug. K
meeste Vosnische woorden eindigen op
klinker, wat aan het geheel een voor ona
oren waarschijnlijk pleizierig welluide^
cachet zal geven.
Gunstig ontvang
Met veel belangstelling kunnen wij dn
ook de nieuwe film van de heren S®7
Gilliat en Frank Launder, (he
Secret" heet, tegemoet zien. In
waar zij in April in de roulatiei kwam,
de ontvangst zeer gunstig. Het gen. --
„Staatsgeheim" is dat van „The
Man", maar de hoogte v^n haar fam-•
voorganger kan zij natuurlijk nie
ken. Het is wel aardig te bedento
zo goed als de faam van Heeds se»
voor een goed deel rust op zijn
felijke vondst in de muzdraJe onüftg
ook „State Secret" een aparte glans f
door een geslaagde trouvame.al^
niet op zulk een spectaculaire
slaan - behalve dan rnjdj»**
lingophielen, die in Nederl
toch zo dun niet gezaaid
Om dezen alvast een voorpto^^
van het Vosnisch, eendagsvheg P
gebied, lijkt het ons het meesttogj
te besluiten met het Voswscbe volku
Vosnia ramate -
Menea causade gradavi
Niva me apatri
Datemi pace patnnu
Fortunisti paesiti
Vosnian nayt skiave
Devami grilati imesta
Mervilli altitudi valdi.
Vosnië, ons grootse land
Onze strijd is rechtvaardig
Onze Niva en ons land
Zullen de vrede waarborgen
Gelukkig land, waar Vosniers
Nooit slaven zullen zijn.
Voorspoed zal ons deel zj
En ons land van teê
door de gehele wereld bon"
