Bonen
ZWITSAL
Ongunstige Nederlandse
handelsbalans
28 Juli Ï950_
o vim
een droeve reeks
7audvoorts Synagoge tien jaar geleden
rdomme fanatici opgeblazen
De daders werden nooit gevonden
•el ran de Zandvoortse Synagoge bleef slechts een zuilvormig gedeelte
ivorge hpt nanarenzende huis (links) werd aeheel aeblakerd.
i'"- n imtiit van het aangrenzende huis (links) werd geheel geblakerd.
iman. De "1Mlt
M mm 4 op 5 Augustus 1940,
t half drie, «rel de stilte van
i.LernacM o;
fS«>omermcM op ruwe mm
S door een tweetal zware
"'?M len korte, felle vuurstraal
'fffde de R'ch.ebnr
"f ims nog geheel m tact zijnde
S Boulevard waar genomen.
;:,Se Co„üssaris van Politie
"JtSnt ie heer Reyenga, spoedde
"i én aantal Lpecteurs en
i", smr ie plants waar de eatplo-
hadden geklonken, waarbij al spoe-
bleek dat de prachtige, nog vrij
jLe joodse synagoge, gelegen aan
h or. Joh. Metzgerstraat no. 33 in een
rJft« «ias veranderd.
direct rees het vermoeden, dat deze
^(woordelijke, misdadige aanslag,
- --ijn uitgevoerd door fascistische
al dan niet met behulp van de in
•.'vórt aanwezige Duitse troepen.
Commissaris Reyenga zocht nog diezelfde
,<M contact met de commandant van het
iWSS Totenkopf regiment, dat in het
Casino" was gelegerd. Veel licht bracht
L'riet. Men wist van niets, bleek er zich
Ljs Van aan te trekken en botweg werd
te&ideeld, dat zich op dat tijdstip geen
«xfO, tot dit regiment behorend, op
rj: hadden bevonden.
in de morgen van de 5de Augus-
sjn het voldoende licht was gewor
stelde men een nader onderzoek in.
Silsers vertoonden zich niet en lieten
I 'jsilie begaan.
heer Vreman, de tegenwoordige
I rtif, zag kans, van de ruïne enkele
iv 2 maken. Toen de Duitsers daar-
Trams kregen,, werd hem bevolen'de
scieven onmiddellijk te vernietigen.
I K deal hij in tegenwoordigheid van
f.cele Duitse officieren, die niet door
1 hiden dat het oude negatieven van een
tfeel andere gebeurtenis waren. De op-
nen zelf hield hij in zijn bezit. Bij dit
stiel zijn twee van deze, nog nimmer ge
vibreerde foto's geplaatst.
De heer Vreman verschafte ons tevens
rzjge van het politie-rapport over deze
talie, waaraan, wij ontlenen:
„Wij namen waar, dat het platte, met
ïrfalt bedekte dak ongeveer halverwege
te over de volle breedte in twee stuk-
ia was gebroken langs een nagenoeg
whte breuklijn. De beide delen waren
a:r het midden doorgezakt en gedeelte-
K over elkaar geschoven.
De meest vooruitstekende gevelpunt,
welke de vorm van de voorsteven van een
schip had, stond nog gedeeltelijkovereind.
De rechterzijde van het gebouw (een
beenverdieping met gaanderijwas even
ed, hoewel ernstig beschadigd, blijven
sbaa. Het interieur was volkomen ver
ast, zijmuren waren weggedrukt en een
wse puinstof-laag lag over de aangren
zende gebouwen."
Eon expert van de artillerie-inrichtingen
van de Hembrug stelde eveneens een
onderzoek in, evenals de toenmalige Direc
tor van Publieke Werken, ir. F. Kruger,
«op het gebied van explosie-mogelijk-
-aden ook als deskundig gold.
*iae heren stelden vast, dat er twee
oplosiehaarden moesten zijn aangebracht
b de spouw-muren van het gebouw. Deze
Ewaren ieder elf centimeter dik. De
n„„ \n^n onder deze muren waren op
bl »aa. !n totaal verbrijzeld en men
ot k overtuiging, dat de explo
it,, deskundige wijze waren aange-
aat de tijd tussen de beide explo-
'«onriPi?i en len boogste negen
SenW bedra2en, en men vond
vclkP een groen geverfde dop,
van een pi ,end als de ontstekingsdop
bmik handgranaat" zoals die in ge-
"e Hot hi 8,eweest bet Nederlandse
rt r vrij eenvoudig te zijn ge-
In de hmexp-0sie"baarden San te leggen.
e:keV rer'Sp0UWmuur bevonden zich
heide mnro« ?FS' om de lucbt tussen de
ving van twpp te.laten- Door verwijde-
vlo ladittp o! iVan e roosters kon men
verbinden p, rengen en deze onderling
waar d een lont" °P d* plaats,
hidden 2iph ^ngfn verbrijzeld waren,
vonden erdaad deze roosters be-
^!mene"au!rinStnvan de omwonenden
hadden nieu ai ebde neer. Sommigen
lsn gehoord poenZien' alleen de zware knal-
dame stam)'™, u a,a"".. pverzijde wonende
liegen voor hpt ^dstip van de ontplof-
vlltgende viwt r-aam kijken naar over-
vl;eer=cschut t 6n' naar zoeklichten en
8«cüut, toen zij een hevige vuur-
voor Haarlem
VRIJDAG 28 JULI
.,HoheFMes.^t^Ce 0rat°riumvereni-
^aUiS0,',8 u«5- City: „IJsco-toe-
C3ori" 14 i 'J,-® 4-30 Uur; „De piraten
■D: bannelïno en p-15 uur- Spaarne:
len 915 uur F?a^etn^eSten"' 14 j- 230.
^gebergte" '14 5 s: -Strijd in het
tand(: „Een'kon mven 9,15 uur- Rem"
'«k, 2, 4.15 7 voor een huis", alle
^journaai" 10 pJ u Uur' Ralace: -Kro-
;;:,r-loop" 14'; c, uur; „De heldhaftige
"-■'•k crazy" ürü ?-15 uur. Luxor:
ZATFRnA^r.1'' 4-b5. 7 en 9.15 u.
£ATEBDag 29 JULI
en avondvoorstellingen.
liidda'
zuil waarnam, die bijna ogenblikkelijk
weer doofde, gevolgd door een scherpe,
daverende knal. Éven later herhaalde zich
dat. De buitenmuur scheurde, het dressoir
schoof enkele centimeters opzij, doch daar
bij bleef het.
Geen verdwaalde bom
Het onderzoek leverde echter geen scher
ven of resten van bommen op, zodat al bij
voorbaat vaststond, dat geen verdwaalde
bom oorzaak kon zijn .geweest van deze
verwoesting, hetgeen later nog al eens werd
beweerd.
De 41-jarige voorganger Maurits Frank,
die later werd weggevoerd en nimmer
terug keerde, verklaarde aan de politie,
dat op Zondagavond 4 Augustus voor het
laatst een godsdienstoefening was gehou
den, men had toen. niets bijzonders opge
merkt en de deuren na afloop op de ge
bruikelijke wijze gesloten. Het is mogelijk,
doch niet waarschijnlijk, dat personen zich
hebben laten insluiten. De Joodse ge
meenschap in Zandvoort bestond toen uit
ongeveer 130 gezinnen, een vreemde zou
aanstonds zijn opgemerkt, al blijft de mo
gelijkheid bestaan, dat de insluiper zich -in
een der bijlokalen heeft verborgen.
In het voorste gedeelte va.n het kerkge
bouw, dat het minst beschadigd werd, wa-
ADVERTENTIE
REPARATIE MATRASSEN
's morgens gehaald, 's avonds gebracht
H. DE GRAAFF
GROTE HOUTSTRAAT 103
AARLEM TEL. 11485
ren de kerksieraden opgeborgen. Deze heeft
men later vrijwel onbeschadigd kunnen
bergen, maar toch werd de totale schade
vastgesteld op f 20.000, waarvan f 12.000
was verzekerd.
Het speuren van de politie leverde geen
resultaat op. Men had tegen enkele perso
nen wel zware verdenking, maar bewijzen
ontbraken ten enenmale. Bovendien be
lemmerden de Duitsers later het onder
zoek aanzienlijk en arrestaties konden
niet plaats vinden. Het opblazen van Zancl-
voorts synagoge, de eerste in Nederland
die door brute fanatici werd verwoest, was
een mysterie en is dat gebleven tot op
de huidige dag!
De 49-jarige Jacques Struch, die eenzelfde
lot onderging als voorganger Maurits Frank,
was in die jaren voorzitter van het Israë-
lietisch kerkbestuur in Zandvoort. Door zijn
onvermoeibaar streven was het mogelijk
de godsdienstoefeningen voort te zetten in
een perceel aan de Kostverlorenstraat. dat
zo goed en zo kwaad als het ging tot syna
goge werd omgebouwd. Later, toen de
Joodse burgers uit Zandvoort waren weg
gevoerd, werd dit gebouw door de Sicher-
heitsdienst gebruikt als pakhuis.
Doch lang heeft men hier niet meer
kunnen bijeenkomen.
De Verwoesting van Zandvoorts syna
goge bleek het sein geweest tot de vervol
ging van onze Joodse landgenoten. Vele
kerkgebouwen in andere plaatsen vielen
aan de vernielzucht ten offer en de druk
op de Joden werd met de dag zwaarder.
Een gruwelijk lot ging zich voltrekken! Het
begon met het steeds meer vernielen van
ruiten, toen kwam het verbod, dat Joden
niet meer op het strand mochten zijn, kort
daarna gold dit verbod eveneens voor de
Boulevards, later voor de bioscopen en alle
publieke vermakelijkheden, met inbegrip
van café-restaurants. Joodse burgers moes
ten hun rijwielen inleveren, 'daarna hun
radio-toestel, de „Jodenster" werd ver
plicht gesteld. In Maart 1942 moesten alle
Joodse inwoners in Zandvoort zich ver
zamelen in een bekend café om te worden
overgebracht naar de „Jodenwijk" in Am
sterdam.
Met de trein van 9 uur werden ze weg
gevoerd, mannen, vrouwen en kinderen.
Wat gedragen kon worden, mocht worden
meegenomen, luidde het bevel. Slechts
héél weinigen wisten zich aan deze exodus
te onttrekken, zo goed als niemand van hen
is ooit in Zandvoort weergekeerd.
De verwoesting van Zandvoorts synagoge
in de nacht van 4 op 5 Augustus was de
lugubere prélude van dit treurspel van
domme haat en blind fanatisme.
Beeldende kunst
Een overzicht van de ravage. Men onderscheidt nog het langwerpige raam uit de
rechter zijmuur. De Duitsers trachtten óok deze foto te vernietigen.
Zonder catalogus in
het rijk der romantiek
Indien men wenst dat „Het Huis Van
Looy" een voorname plaats in Haarlems
kunstleven zal gaan innemen, dan dient
er bij elke tentoonstelling een catalogus
(hoe klein en beknopt ook) te verschijnen,
waarin de namen der schilders en enige
illustraties, maar vooral een degelijke in
leiding behoren te staan.
Bij de opening van de expositie „In het
rijk der Romantiek" waren er nauwelijks
vijf-en-twintig personen aanwezig om de
fijne, doch te uitsluitend bij de Nederlandse
romantiek verwijlende inleiding van de
heer H. P. Baard aan te horen. We hadden
hier méér verwacht, want de romantiek is
internationaal en zo oud als de mensheid.
Toen we naar huis gingen bleef ons niets
in handen om nog eens te bestuderen. En
dat is toch eigenlijk de bron van het kunst
genot: het uit de herinnering laten op
komen en opnieuw beleven van het geziene,
het onder woorden brengen van de indruk
ken die we ondergingen. Het stelsel om
naast elk schilderij een kaartje te hangen
met de naam en voorletters van de schil
der, de jaartallen van geboorte en over
lijden en de titel van het kunstwerk be
tekent voor velen een onnodige vermoeienis
der ogen. Men moet eerst naar het schil
derij toe om het kaartje te lezen, dan weer
achteruit om afstand te kiezen. De meesten
zijn al die gegevens al weer vergeten voor
ze bij het volgende schilderij dezelfde be
wegingen gaan uitvoeren. Men kan zich
hier niet van afmaken door te zeggen dat
het bezoek aan de tentoonstellingen in „Het
Huis Van Looy" niet de kosten van een
catalogus opbrengen, want vele exposities
zijn juist geslaagd omdat er uitnemende
catalogi te krijgen waren, die in vele ge
vallen desgewenst van te voren bestudeerd
konden worden.
De tentoonstelling omvat een goede keur
uit de Nederlandse romantische schilde
rijen, aquarellen en tekeningen, grotendeels
uit de eerste helft der negentiende eeuw.
Landschappen, stadsgezichten, historische
taferelen, toneeltjes uit het dagelijks leven:
het onderwerp (het gegeven) staat - voor
aan in de belangstelling. Het Classicisme
had de vorm het hoe voorop gesteld,
de romantiek bracht in de eerste plaats het
„wat". Het figuratieve, de gelijkenis mpt de
realiteit, wordt niet alleen naïef aanVaard,
maar met minutieuze zorgvuldigheid nage
streefd. Toen na 1850 die critiekloze ver-
haalzucht vermoeid raakte, de schildertrant
vervlakte en gemaniereerd werd, was het
met de betovering der romantiek spoedig
gedaan. Het is leerrijk zich bij het onder
ling vergelijken van deze met zorg samen
gebrachte romantische werken de langzame
verwording van een schilderschool, die
triomfen gevierd heeft, bewust te maken.
H. SCHMIDT-DEGENER.
Smokkelaars in IJmuiden
in actie
Toen Woensdag de „Kungso" aan de
Papierfabriek hout lag te lossen, meidcte
een voorbijganger enige personen op die
zich op zeer verdachte wijze bij de boot
ophielden. Even verderop stond een auto
die blijkbaar aan deze lieden toebe
hoorde. Hij stelde onmiddellijk ae politie
in Velsen hiermee in kennis, doch eer
deze ter plaatse verscheen, was het euvel
reeds geschied. Veertigduizend sigaretten
waren van de boot in de auto verhuisd en
de smokkelaars hadden het hazenpad reeds
gekozen. Men had echter in der haast het
autonummer weten op te nemen en zo
gebeurde het dat na verloop van tijd de
Amsterdamse politie de auto aanhield op
de Admiraal de Ruyterweg in de hoofdstad.
Voor de auto tot stilstand kwam sprong
een man eruit. Hij viel en kreeg hierdoor
een hersenschudding. Deze persoon is in
arrest gesteld. De chauffeur is eveneens
gearresteerd. Een derde man koos het ha
zenpad en is nog voortvluchtig.
Het blijkt dat de politie met de arresta
tie van de „patiënt" de hand heeft gelegd
op een berucht smokkelaar. De samen
werkende politiecorpsen van Amsterdam
en Velsen waren deze bende reeds lang
op het spoor.
(Bericht ivnrdt dat de oogst
van bonen dit jaar zeer goed
zal zijn).
In dit land dat wij bewonen
Wordt veel importvoer gedeeld,
Maar dat geldt niet voor de bonen,
Bonen zijn een eigen teelt.
Dus wanneer wij heden horen
Dat het boonjaar best zal zijn,
Heel wat beter dan tevoren,
Nou, dan vinden wij dat fijn.
Tot het eigen boontjes doppen
Zijn wij altijd graag bereid,
Daarin zijn wij niet tc kloppen
Sinds de alleroudste tyd.
Straks komt boontje om zijn loontje,
Al| !t zich bij de huisvrouw waagt,
Maar wij hopen dat ons boontje
Een bescheiden loontje vraagt.
Witte tuin- en bruine bonen
Zijn ons welkom, niet eenfcij
Van de wat meer ongewone,
Alleen blauwe haten wij.
Welke Nederlander vindt er
Bonen eten geen festijn,
Ja, wij willen in de winter
Graag voor spek en bonen zijn.
In dit land dat wij bewonen
Is het rustgevoel niet klein,
Dat wij althans in de bonen
Straks niet in de bonen zijn.
P. GASUS.
Stichting van middelbare
meisjesscholen door het rijk
a In zijn Memorie van Antwoord aan de
Eerste Kamer over ae wijziging der mid
delbaar onderwijswet verklaart minister
Rutten dat het rijk tot; stichting van mid
delbare scholen voor meisjes kan overgaan
in die plaatsen, waar de oprichting ervan
gerechtvaardigd is.
De middelbare scholen voor meisjes,
waarvan de oprichting door het rijk in het
voornemen ligt, zullen worden gehuisvest
in het gebouw van de i-ïjks hogere burger
school. De directeur van die school zal
worden belast met de leiding van de
middelbare school voor meisjes. Het ligt
in de bedoeling van de minister voorlopig
de eerste klasse van de hogere burgerschool
te laten samenvallen met de eerste klasse
van de middelbare school voor meisjes.
Het onderwijs in de overige klassen van de
middelbare school voor meisjes zal niet,
ook niet voor een enkel vak, met dat van
de hogere burgerschool worden gecombi
neerd.
De benoeming der directeuren en leraren
van de rijksscholen zal geschieden volgens
de wijze van benoeming van andere rijks
ambtenaren. Op grond van het Algemeen
Rijksambtenarenreglement geschiedt de
aanstelling van de ambtenaren, die onder
dat reglement vallen, hetzij bij ministeriële
beschikking, hetzij bij Koninklijk Besluit,
al naar gelang van de maximumbezoldi
ging, aan het ambt vex-bonden.
Oproeping 7 December-divisie
niet per radio
In sommige berichten over de opkomst-
oefening van één dag voor het personeel
der 7 December-divisie en van de Tweede
Divisie is medegedeeld dat dit personeel
per radio zou worden opgeroepen. De Le-
gervoorlichtingsdiens' vestigt er de aan
dacht op. dat de opi-oeping uitsluitend
schriftelijk zal geschieden.
De oproeping per i-adio betreft het per
soneel van enige der 22 compagnieën, welke
op grond van het Koninklijk Besluit van
21 Maart 1950 voor enige dagen onder de
wapenen zullen worden geroepen. Op het
ogenblik van de oproep per radio zal dit
personeel echter reeds in het bezit van een
schriftelijke mededeling over deze op
komst zijn.
ADVERTENTIE
ZALFemZETPILLEN
Ae/pen sneen afcJoer>cJe
Naast mij zit de Nieuwe Tijd. Zijn vader,
zijn grootvader, alle geslachten van dit
onsterfelijke geslacht, hebben zandloper
en zeis als regalia gehad. Slome, wijze, ge
baarde heren. Maar dit kereltje was keurig
gladgeschoren. De zeis was een wandelstok
met nikkelen toeristenplaatjes geworden.
De zandloper was hier een rond tijdsein
aan de pols, onbreekbaar, roestvrij en op
lichtend in de taaie duisternis van een
brede, bx-iezende bus: HarlingenAlkmaar,
op een reis zonder einde door de na-avond,
dwars over en door de trots van rt land:
de rechte afsluitdijk, de nieuwe velden en
de vreemde doi'pen-zonder-tx-aditie, die als
propere blokkendozexi in dc stilte liggexx.
Ik heb véél geautobust. Het is de melan-
choliekste wijze van reizen. Eén lange doe
zel altijd. De ossenkar en het vliegtuig
kunnen opwindend zijn van romantiek.
Bussen nooit. Ze zijn niet traag en niet
snel genoeg daarvoor.
De Nieuwe Tijd was een aardige jongen.
In bussen kunt ge nooit lezen van 't hotse-
botsen en van Haxdingen tot Alkmaar komt
de verlichting niet verder dan een dx-omc-
x-ige schemering, die tot babbelen aanmoe
digt met wie ook maar- naast u zit. Het had
een dame met een teisterend ziektebeeld
kunnen zijn. Gelukkig was het de Nieuwe
Tijd.
Gebruind, sportief. Helder van hoofd. Hij
had. een maand op Terschelling gezeten. In
een éénpersoons-tentje midden in de een
zaamheid van het diepe duinland. Men
moet niet smalen op de Nieuwe Tijd en de
Nieuwe Mens. Het was een genoegen naast
die jongen te zitten. Hij was een bron van
goede voornemens. Een verfrissende, in zon
en weer gebruinde, bundel idealen. Een
jongen als een berg. Het was aanstekelijker
met hem te praten dan met tien px-incelijke
poëten of zoveel kundige oude heren.
Het was zo goed dat hij niet wanhoopte
aan de dag. Hij vond het leven fijn: de
stilte van het eiland, de ruisende zee, het
witte onafzienbare strand en alle glooiing
der duinen.
„Vex-velend, zo'n hele maand lang? Hoe
komt u er bij? Niets boeiender dan de vo
gels, de wolken en de branding. Ik had nog
weken zo willen leven. Ons land is prach
tig, en met zoveel om trots op te zijn. Ik
heb uren in het dorp met mannen van de
reddingboten zitten praten. Wat een ke
rels!"
Deze Nieuwe Mens was wel een ver
kwikking in de klagelijkheid van de oude
ren, die de wijsheid in pacht hebben en
wier eeuwige gesprekstof altijd draait om
Lieftinck en zijn inspecteurs. Ik heb goed
praten deze jongen had nog nooit een
aanslagbiljet gehad. Hij moest zegt ge
maar eens in uw nauwe schoenen staan.
Jawel.... maar aanvaardt dan voorlopig
de .werkelijkheid, dat hij er gelukkig niet
in staat en onbelemmex-d lopen kan langs
de zee, door de zon, om 's avonds in die
kleine tent te kruipen.
Hij ging de wereld veroveren. Hij ging
alle landen zien. Hij zou op een boot wel
een b^an kunnen krijgen. En de hele we
reld rond. Hij ging het volgend jaar op een
voetreis door de Alpen. Met allerlei han
dige werkjes zou hij dat beetje, dat een
mens nodig heeft om in leven te blijven,
wel vergaren en intussen wei-ken aan zijn
vei'kozen vak van auto-mecanicien. En, in
gespi'ok met buitenlanders, talen leren. Hij
ging ook naar de drie Amerika's. Hij moest
Nieuw York zien. En de fabrieken in De
troit, de wijdheid van Texas en Bx-azilië,
de Argentijnse pampa's.
De bus raasde door de leegte van het
land in de avond.
En geestdriftig verleide die jongen van
alles wat hij in het onafzienbare leven zou
ondex-nemen.
„Wanneer ik langs de Amazone trek en
door de Andes zal ik toch altijd aan Ter
schelling blijven denken. En aan Neder
land, dat je immers nooit vei-geten kunt,
denkt u wel?"
De lichtjes van Alkmaar naderden en
de buitenwijken van zo'n stille stad, wan
neer de nacht nadert.
De jeugd van tegenwoordig?
U had die jongen in die bus moeten horen.
Een verkwikking in de brijige stroom
van al uw gerechtvaardigd klagen.
Effecten- en
Geldmarkt
Het verdient wel de aandacht dat op de Am
sterdamse beurs sinds korte tijd een zwak
kere stemming voor obligaties bestaat,
welke bijvoorbeeld tot uitdrukking komt in
een koersdaling van de 2'/.% N.W.S. van
boven 80 tot 78%, van de 3% investerings
certificaten tftt 97%, van de 3% dollar
obligaties Narei-land 1947 tot 96'/2% en
zelfs van de kortlopende 3% obligaties Den
Haag 1938 tot beneden pari.
Dit verschijnsel staat niet op zich zelf,
want tegelijkertijd zien we op de geld
markt de laatste weken een verkrapping,
waardoor bijvoox-beeld de rente van dag
geld van V\% tot VA% is gestegen en ook
de discontokoersen van schatkistpapier
thans aanmerkelijk hoger liggen en des
ondanks de vraag minimaal blijft.
Wanneer straks belangrijke bedragen
schatkistpapier vervallen, zal dit uitei-aard
op de geldmarkt van gunstige invloed zijn,
het is zeer de vraag of de stijgende tendenz
daardoor geheel zal worden geneutx-aliseerd
en of we hier niet met een stijgende rente
stand te doen hebben.
Tot op zekere hoogte heeft deze thans
een onnatuurlijk karakter, doordieh in ver
band met de gespannen politieke verhou
dingen bij banken en spaarbanken gelden
worden opgevraagd, omdat men in ver
band met de onzekere vooruitzichten zo
mogelijk over een bedrag contanten de
beschikking wil houden. Ook vinden thans
aanzienlijke geldverschuivingen plaats als
gevolg van een grotere particuliere be
voorrading, welke men lang niet in alle
gevallen met de naam hamsteren behoeft
te kwalificeren.
Maar afgezien van deze meer bizondere
oorzaken, zal er in dit verband vermoede
lijk ook moeten worden gedacht aan het
reeds enige tijd te constateren verschijnsel,
dat de Nedei-landse invoer voortdurend
toeneemt en dat daartegenover geen gelijke
stijging van de uitvoer staat.
De cijfers van de Nederlandse handels
balans over de maand Juni waren wel iets
minder ongunstig' dan die van Mei, in zo
verre het invoersaldo 28 millioen lager
en het dekkingspercentage dus iets hoger
was, maar in vergelijking met Juni 1949 is
er een schx-ikbax-ende stijging van het in
voersaldo, n.l. van 131 millioen tot 262
millioen. Stellen we de maandcijfers van
het eerste halfjaar 1950 tegenover die van
1949 dan valt helaas een belangx-ijke ach
teruitgang van de Nederlandse handels
positie te bespeuren:
Invoersaldo
(in mill, guldens)
1950
1949
Januax-i 185 144
Februai-i 209 156
Maart212 „193
April 279 „183
Mei290 „154
Juni 262 131
1437 964
Het nadelig saldo van de handelsbalans
is dus in het eerste halfjaar van 1950 weinig
minder dan een half milliard slechter dan
in het voorafgaande jaar en met een bedrag
van 1437 millioen nagenoeg gelijk aan het
invoersaldo over het gehele jaar 1949.
Het is dus wel duidelijk dat de z.n. vrij
making van de Eui-opese handel voor Ne
derland nog geen gunstige gevolgen heeft
gehad. Een. nadere beschouwing leert dat
met name de import uit België en Luxepx-
burg aanzienlijk is gestegen en dat textiel
daarbij een zeer grote plaats inneemt, waar
uit men de conclusie zou kunnen trekken
dat te dien aanzien de inhaalvraag van het
Nedei-landse publiek nog steeds niet be
vredigd is. Wanneer men van Belgische
zijde thans bezwaar maakt tegen lagere
prijzen dan die in België gelden, zal men
terecht het „voor wat, hoort wat" als een
eis van sportiviteit kunnen stellen.
De handelsbalans tussen Nederland en
België wijst over het eerste halfjaar 1950
een nadelig saldo aan van 300 millioen
en wanneer België ons niet steeds weer
nieuwe credieten wil verlenen, zal het moe
ten goedvinden dat Nederland, zo de
marktpositie daarvoor gunstig is, zijn ex
port naar België, ook van agrarische
producten, uitbi-eidt. Anders heeft heel de
Beneluxovereenkomst en de vrijmaking
van de Europese handel geen practische
betekenis. Omgekeerd zullen wij er van
onze kant mee moeten rekenen dat West-
Duitsland bij ons een nadelig saldo heeft
van f 300 millioen. dat het met de uitvoer
van goederen zal moeten betalen, omdat,
gelijk minister Lieftinck onlangs heeft op
gemerkt, van investering in Duitsland nog
geen sprake kan zijn, gezien het feit dat
voor het overmaken van kapitaalopbreng
sten van Duitsland naar Nedexdand nog
steeds geen regeling is getroffen, waaruit
wel blijkt dat er, ondanks alle bespre
kingen en besluiten ten aanzien van het
internationaal kapitaalverkeer nog steeds
veel te wensen overblijft.
Om nu op de geldmaxdct terug te komen,
de ongunstige ontwikkeling van de Nedex1-
landse handelsbalans heeft dus ongetwij
feld ook op de geldmarkt haar invloed,
waarbij men zich mogelijk spiegelt aan de
gang van zaken in Denemax-ken, waar de
laatste jaren eveneens een goedkoopgeld-
politiek is gevolgd, doch kortgeleden tot
vei'hoging van het disconto van 3tot 4Va
procent is besloten. Ook> in Denemarken
heeft de devaluatie de economische positie
des lands niet verbetex'd, maar slechter ge
maakt. doordien de grote export uit de V. S.
evenals ten onzent, zoveel duurder moet
worden betaald en er geen voldoende ex
port tegenover staat. Ook in Denemarken
wordt de economische noodzaak van een
lager levenspeil erkend, maar wil inen
daartoe, ook met het oog op de werk
gelegenheid, niet overgaan. In het kader
van de vrijmaking van het handelsverkeer
is thans een kwantitatieve beperking van
de invoer niet meer mogelijk en ook daar
beeft de grotere invoer tot een stijging van
de rentestand geleid. Dat de Deense staats
obligaties te New York in een maand-tijds
met circa 20 procent zijn gedaald, is in dit
verband veelzeggend.
Ook voor Nederlandse obligaties is te
New York een koersdaling ingetreden, wel
niet zo omvangrijk als die voor de Deense
obligaties, doch waardoor dan toch de 3%
procent Nedexdandse Dollaixxbligaües 1947
tot beneden pari zijn gedaald, wat de
ï-eden is waarom ook te Amsterdam voor
deze obligaties welke een half jaar ge
leden nog cïx-ca 108 procent noteex-den,
thans niet meer dan 103 a 104 procent be
taald wordt.
Onder de huidige omstandigheden valt
ook voor de ontwikkeling van de geld
markt minder dan ooit een horoscoop te
trekken, maar voorzover de situatie thans
kan worden beoordeeld, schijnt toch op de
waarschijnlijkheid van hogei'e geldkoersen
te moeten woi-den gerekend, vooral wan
neer de regering bij de stijgende goederen-
prijzen en de toenemende behoefte aan
geld, inflatie zoveel mogelijk wil voor
komen.
ELIAS.
Bij Verschure Co's Scheepswerf en Machinefabriek N.V. te Amsterdam is een
drijvende kraan gebouwd met een hefvermogen van 150 ton. Deze kraan is bestemd
voor een Braziliaanse firma in Santos. Op het ogenblik is men op de werf bezig de
gedemonteerde kraan voor de overtocht gereed te maken.
Oud-militairen verbitterd
over geringe pensioentoeslag
„Ex-politieke delinquenten
krijgen hogere uitkeringen"
Te Utrecht is een vergadering gehouden
van de Algemene Militaii'e Pensioenbond.
De voorzitter, de heer W. Klooster uit
Baarn, richtte bittere woorden en harde
verwijten tot de regering, die naar zijn me
ning de rechten van de gepensionneerden
met voeten heeft getreden en de wens van
de volksvertegenwoordiging heeft gene
geerd. Hij had meer aandacht verwacht
voor bestaande rechten en was verbijstei'd
en teleurgesteld over de gang van zaken.
Veel noodkreten bereikten het hoofdbe
stuur uit de kringen der gepensionneerden.
Oud-militairen met dertigjarige trouwe
dienst en dragers van de hoogste onder
scheidingen genieten pensioenen, die nog
liggen beneden de uitkering aan oud-poli
tieke delinquenten, aldus de heer Kloostex-.
Tenslotte deelde de heer Klooster mede,
dat hij met het oog op zijn leeftijd hij is
76 jaar dit jaar voor het laatst de lei
ding van de bond op zich zal nemen. Hem
werd door de vice-voorzitter het erekruis
in goud voor bijzondex-e verdiensten op de
borst gespeld, een onderscheiding die nog
niet eei'der is uitgereikt.
De heer P. P. Kuntze feliciteerde hem
hiermede namens het departement van
Oorlog en gaf voorts een korte samenvat
ting van het standpunt der regering inzake
de pensioenen. Hij zeide, dat de regering
elk verband tussen de pensioenen en de la
tere salariswijzigingen afwijst. De regering
is zich wel bewust van de moeilijkbeden
der gepensionneerden door de voortduren
de daling van de geldswaarde, maar het is
haar financieel onmogelijk met meer be
vredigende wetsontwei-pen dan de inge
diende inhoudende het vex-lenen van
bijzondei-e toeslag en kindei-bijslag voor
gepensionneerden te komen.
Na eex-ste discussie werd een resolutie
aangenomen, waarin de vergadering haar
diepe teleurstelling uitspreekt over het door
de regering gevoteerde bedrag als toeslag
voor de in noodtoestand vex-kerende ge
pensionneerden. Gezegd wordt dat hier
door in geen opzicht op redelijke en so
ciaal rechtvaardige wijze tegemoet geko
men wordt aan bescheiden wensen. Ver
klaard wordt dat in de kringen der gepen
sionneerden grote onrust en verbittering is
gewekt en dat men geen wettig middel on
beproefd zal laten om uit de impasse te
geraken.
