3
Het Hek van de Dam.
h
U
De terugkeer
icuwc Uitgaven
AUTO S PUITINRICHTING
rlS November 1950
GERARD WALSCHAP: „Moeder" (Met tekeningen van Jozef
Geerts). (N.V. Uitgeverij P. Vink, Antwerpen Amsterdam)
dat is goed: Anna is een Moeder, die
als Job ontving om weer af te staan. Ze
ven worden er haar genomen, één jongen-
door ziekte, zes door de tweede wereld
oorlog, allen door de dood, allen een offer,
elk offer één groef in het mensengelaat
van Moeder Anna, tot dit beeld is voltooid,
dit leven is volbracht.
„Leed moet geleden worden, niet afge
schud", schrijft Walschap in „Ons Geluk".
Strijden, doorstrijden, dóórstrijden dat was
de zin van zijn vroegere werk, dat is ook,
gelouterder nu, de zin van „Moeder", zijn
minst-„persoonlijke", zijn meest-.,alge
mene" roman, waarin hij kracht in
eenvoud verder dan ooit is van elk
litterair spiegelgevecht. Moeder Anna, dat
is het „gewone" leven, voor Walschap niet
te onbeduidend om er „roman" van te
maken naar Walschaps trant: dus strak;
met Walschaps ondertoon: dus bewogen;
met déze begeleidende gedachte: bouwt
het leven stuit het u wellicht weer uit de
hand, maar bouwt; en graaft, tot ge
ergens op het fundament stuit dat be
klijft: mensenliefde. Of met Walschaps
eigen woorden: „liefde, is vuur, haat is
storm, medelijden met hen die men lief
heeft is water en water is de grootste na
tuurkracht".
Dit is het water, dat deze roman „Moe
der" doorstroomt, bedwongen tussen de
streng begrensde bedding van een haast
zakelijke mededeling, die juist daardoor
mede-deling is. Wie wel eens gestaard
heeft naar stromend water en door de on
verbiddelijkheid van dit voortbewegen
iets van de zin der eeuwigheid ging ver
staan, zal ook hier Walschap herkennen,
die elders schreef: „maar werkelijk den
grond onder de voeten verliezen, echt,
diep, in zichzelven beschaamd wanhopen
door het leven gedeemoedigd, trachten
eenvoudig te zijn, waar, oprecht, o God!"
'ÊL WALSCHAP IS leven een wor-
C, cm waarheid en klaarheid, en
et getuigen daarvan. Harmonie
v!an zijn verlangen, als mens.
ra-L. waarnaar hij gedurig bloe-
'hten onderneemt. Houtekiet
I'iUiige heiden" uit de gelijknamige
zijn ideaal, René Hox uit „Ons
bevechter der talloze levens
in, zijn werkelijkheid. Op zijn
Hox naar Houtekiet, van in-
Ltdeeld-zijn naar „vastheid",
je mijlpalen van zijn werken als
van de menselijke weg der
ie hij gegaan is, werken van
ianisch mens wiens schrijfstijl zich
yi 'e mèt zijn levensstijl, steeds
f «eladen-bedwongener, puntiger
f Rnp5de meesterlijke kunst van het
5 van het spreken door te ver-
korte aantekening, bijgedragen
Nieuw Vlaams Tijdschrift, vatte
mde ontwikkeling van zijn schrij-
n terloops als volgt samen: „Ik
'af te breken er. op te bouwen. De
van ..Adelaide" liet ik genezen
K' die van ,;Celibaat" in „Trou-
Se van „Sibylle" en „Bejegening"
,Uiet'.Volgens de specialisten
ade Roeland, liet ik. na vele jaren
«elende halfslachtigheid en com-
k eindelijk, na rijp beraad, met koel
'.en Vaarwel" verschijnen, gevolgd
,jin nieuwe evangelie en wereldge-
iflis. mijn
dien lijn'
lof van de heiden die ik
Jan Houtekiet".
Ajei is het niet, die deze nieuwe
Moeder" heeft geschreven. Van de
lichtvoetige levensblijmoedig-
B[men er weinig in bespeuren,
vr staat het leed van een ménsen-
waaraan twee wereldoorlogen teer-
diep gegrift in het gelaat van
>n moeder Anna, wier lot een
■persoonlijk karakter kreeg en wier
'l l0t een roman werd van algemeen
ito tragiek: de tragiek van een
ndoorgronclelijke beproevingen ver-
geluk. Maar wie wel de hand in
frlc had. was de Walschap die wij
n al houdt hij zich hier in uiterste
»ring van taal en stijl meer dan ge-
jk schuil achter het onpersoonlijke,
.r" is niet „geschreven", het werd
lijn na lijn. bijtend, strak, vast van
hits. krachtig, tot het meisjesportret
t begin voltooid voor ons staat, in
uderdom, gegroefd door smart na
door de dood van datgene wat de
«fen de Heer nam, „een" mensen-
Anoa is een vrouwelijke Job, aan
eis bespaard bleef. Eenvoudig als
waren haar wensen. Wat ver-
boerse, simpele, naar lichaam en
zonde vrouw als Anna meer dan
rfc harer handen te doen, cle akker
Jouwen, haar eerlijke hart in een
liefde te schenken, kinderen te
i groot te brengen tot fiere wer-
vaat te schuren tot ze blinkt van
iheid en in de avond een licht aan
iken van veilige huiselijkheid? Zo
het ook te zullen verlopen: ze
haar wakkere Frans, ze schenkt
en jongen van haar vlees en bloed,
n het léven haar argeloos vertrou-
JEen „malheur" passeert ieder men-
ven: het tweede kindje sterft; dat
voor goed een moederhart, maar
tóch'nog vertroostend goed gemaakt
ié nog komen: acht in getal. Daar is
aar ?s de dood opnieuw, als be-
ditmaal van de moecler, bij de
»:ie van deze en gene. En dan gaat
idertoon de stem klinken van de
hap die men wel kent en die waar
eend gedachten gaande maakt als
het geluk denk nooit dat ge het be-
Fandaag gewonnen is morgen geron-
Neem het in uw handen, vorm het,
ra dag, uil uw leed, uw schuld, uw
dit; en laat dit uw geluk zijn: dat
sor het kortstondig bereikbare moogt
3t zwoegen. Zo zou Walschap, de op
ende pessimist, het kunnen schrijven,
goede, zegt Job. nemen we aan;
sm zouden we het kwade niet aan-
f' De oorlog komt, de eerste dezer
Hij roept Frans weg voor een scher
mend avontuur en de dood houdt
Dat is één; het geluk denk nooit dat
8 bezit. In Anna geeft de stervende
v al haar levenskrachten aan cle zor-
moeder: moeder voor de kinder-
le ingekwartierde krijgsgevangenen,
ders. En een zorgende moecler leert
zijn voor het nög-goede: een
tbare akker, een oppassende oudste,
sworen broedertwist. Aanvaarden
C. J. E. DINAUX
ADVERTENTIE
n&NUGGET
rada voor Haarlem
ZATERDAG 18 NOVEMBER
^schouwburg: ..Gelukkige jaren'
Hjce Comedie), 8 uur. Immanuelkerk:
«korps Leger der Heils, concert. 8 uur
')w - "Aan ranc* van de afgrond"
-w. i en 9.15 uur. Rembrandt: „Wiener
alle leeft., 2. 4.15. 7 en 9.15 uur.
JJe vlam en de pijl", 14 j„ 2. 4.15,
fbuur. Luxor: „Oclettc Churchill", 14
-• J en 9.15 uur. Citv: „De onsterfe-
5 .14 j., 2.15, 4.30, 7 en 9.15 uur.
fa™, P' e koning der wildernis" en
"wenhater", 14 j., 2.30, 7 en 9.15 uur.
ZONDAG 19 NOVEMBER
fcri£\nVburg: „Gelukkige jaren'
m uur- Gem. Concertgebouw:
«arozenkoor, 2.30 uur; „The Ram-
Ö.10 uur, Frans Hals: Instituut voor
R»mk g „Fietsendieven", 10.30
v,..mörandt: Populaire wetenschappe-
«brandt: Populaire wetenschappe-
van J- P. Strijbos, 11 uur.
l; «re. de doder 11 uur. Bioscopen:
m avon<*voorstellingen.
L21AANDag -0 NOVEMBER
ZMurg: RK- Rederijkerskamer
mtpfrV TnÖm". „Liefdelessen", 8 uur.
ï'Raïï Concertgebouw: De Neder
Midri ereniging' concert. 8 u Biosco-
«iag- en avondvoorstellingen.
Dc. behandeling van de begroting van
het departement van Buitenlandse Zaken zal
in de Tweede Kamer aan de orde worden
gesteld op Woensdag 6 December, des mid
dags om een uur.
ADVERTENTIE
HET OOG
WIL OOK WAT
EEN BRIL
V/ N
Naar de maan
Professor doctor Silas Emanuel Plankjes
van de Universiteit van Woubrugge
deze primeur is van mij en kan niet an
ders worden overgenomen dan na uitdruk
kelijke toestemming van schrijver dezes
prof. dr. Plankjes gaat een nieuwe poging
doen zich zelf naar de maan te schieten.
Hij gaat uit van de niet uit zijn hoofd te
praten gedachte dat de snelheid van het
licht tot nu toe verkeerd berekend is. Welk
een onnozelheid. Dat komt ervan als men
de fundamentele physische inhoud van
atmosferische mutaties verkeerd berekent!
Foei!
Plankjes' nieuwe getal is 186.432 kilo
meter per seconde en dit zal de berekenin
gen van Blonck aanmerkelijk wijzigen.
Plankjes' vierde poging om de maan te
bereiken berust; op de vervaardiging van
een proto-nylon „rocket", die een nieuwe
zwaarder-clan-vis component bevat: ditri-
mol-oxuol-gyloxcen. Deze gelatine-achtige
coagulatie is driemaal zo bruikbaar als
nornolith en is het enig bekende refulgens
met hypermorphische reactie op onbeken
de hoogten.
De raket is geheel gereed op de neus na.
Dit keer zal de geleerde zijn poging
alléén ondernemen. Hij verklaarde (onder
geheimhouding): „De aanwezigheid van
geleerden in de cabine heeft ongeveer het
zelfde effect als die van wespen in een
telefooncel".
De Nylon rocket (uiteraard met plastic
kitchinettc) is geconstrueerd op het boe
merang-principe en de professor hoopt
diagonaalsgewijs over de maan te vliegen
en in vijf dagen weer thuis te zijn.
Toen ik hem vroeg wat hij dacht van de
opmerking gemaakt door Heinrich Buch-
halter in dc universiteit van Trautenburg
am Zoll. dat iedereen die even snel vliegt
als het licht honderdduizend jaar eerder
op de aarde terugkeert dan hij haar ver
laten heeft, antwoordde Plankjes: „dat zou
betekenen dat ik de maan vijftigduizend
jaar eerder bereikt heb dan ik er gearri
veerd ben. De tweetijdse-continuum-ficties
zouden elkaar uitschakelen".
Mijns inziens is de zaak hiermee scherp
gesteld.
De enige die professor doctor Plankjes
vergezellen zal is de werkster mevrouw de
weduwe Mina Pot, geboren Zouthout.
De professor maakt in dit verband aan
alle sterrewachten bekend dat, mocht men
soms tot nu toe onbekende stofwolken op
de maan waarnemen, dit in verband kan
staan met 'de aanwezigheid van die dame
daar in de buurt.
Uiteraard zal de geleerde de al of niet
bewoonbaarheid van de planeet onderzoe
ken, naar aanleiding van een verzoek dat
hem van emigratie-zijde heeft bereikt.
Mocht hij ten deze een positieve conclusie
kunnen trekken, dan zal de uitdrukking
„loop naar de maan" veel, zo niet alles,
Dc Aalsmcerse afdeling van de Koninklijke Nederlandse Maatschapgij voor Tuinbouw
en Plantkunde houdt in het centrale veilinggebouw in Aalsmeer een chrysanten- en
cyclamen-tentoonstelling die Dond erdag geopend is. Een hoekje van
deze fraaie expositie.
KORT VERHAAL DOOR B. RIJDES
V.
Adam kwam aan de Westkant de tuin
binnen, terwijl in het Oosten de zon op
ging. Hij liep dezelfde weg waarlangs hij
het Paradijs ook had verlaten, met Eva,
nadat God hem had verboden langer daar
in te wonen. De wind had sindsdien de in
drukken van hun beider voetstappen ver
waaid, maar de lage struiken aan de berm
waren dezelfde gebleven.
Hoe mooi was de zon, het nog rode licht
viel tussen de stammen van de bomen
door, die rechts voor hem uit op een heu
vel stonden. Hier begon het eigenlijke Pa
radijs, hier was water hij stond een
ogenblik stil en zijn ogen liefkoosden de
varens die er groeiden, zijn vinger gleed
langs de fijne bladeren.
Eén dag lang mocht hij in het Paradijs
terugkeren, één dag maar, en daarvan zou
hij genieten, voor zijn verdere leven zou de
herinnering aan heden genoeg zijn. Toen
hij temidden van het geboomte kwam
hoorde hij de vogels al luid zingen, maar
toen plotseling een jaguar verscheen van
tussen de struiken schrok hij en stond stil,
van haar onvriendelijke klank verliezen.
Doch dit is een bijzaak, die alleen voor 1 met kl°PP™d hart- Dan lal:hte h« W
taalgeleerden van belang kan zijn.
Bij de voorbereidingswerkzaamheden
voor de vlucht zullen aUeen Russische
spionnen worden toegelaten. ELIAS.
De burgemeester van Amsterdam heeft
ten behoeve van de gemeentekas van ccn
onbekende onder de aanduiding „gewetens-
geld voor iets wat uit een school is weg
gehaald tijdens de oorlogsjaren" een bedrag
van f 5 ontvangen.
eigen vrees het dier kwam naderbij,
legde onbevangen zijn kop tegen Adams
knie en likte de hand, toen de man hem
streelde. Dit pas, dacht Adam, is het Pa
radijs, ik hoef nergens bang voor te zijn.
Hij liep verder tot hij bij de rivieren
kwam, de jaguar volgde hem. Adam ging
recht op zijn doel af, ergens was de hoge
oever onderbroken door een open plek,
waar zand en kiezel lag tot aan het water
en waar de dieren hun geliefkoosde speel
plaats hadden. Antilopen kwamen er drin
ken, aan de overhangende takken der bo
men hingen de apen met hun grijpvingers,
hier had hij gebaad met Eva als de daf
warm was geweest. Hij liep sneller de heu
vel af, op het water toe dat in de morgen
zon glinsterde, en hij werd begroet door
het geschreeuw der apen en het gelcoer van
een duif die tussen de takken verscho
len zat.
Adam vlijde zich neer op het zand. de
voeten omlaag naar de rivier. Het onder
houd met de engel had hem vermoeid, en
ook het afscheid van Eva was hem zwaar
gevallen. En nu deze moeiteloosheid, hier
kon hij luisteren naar de geluiden die hij
lang had gemist en naar het water kijken
dat traag voortgleed door de bedding. De
dieren waren bijeen in een zonderlinge
eendracht, een leeuw met gele manen
dronk uit de rivier en sloeg geen acht op
de koe, die bij een boom lag en loeide. De
grappige kreten der apen en de zang der
vogels stoorden elkaar niet.
God had gewild dat hij alleen zou gaan.
Adam had met de Heer gesproken over
zijn heimwee naar de tuin van het onver
stoorde geluk, en de Heer had toegestemd,
na lang aarzelen. Waarom mocht Eva niet
mee? Maar nu, nu hij aan de oever lag en
de vrede indronk met al zijn zinnen, miste
hij haar niet. Er was niets dat hem hier
ontbrak, en hij wilde niet denken aan de
avond van deze dag nu de morgen nog
maar net was begonnen.
Maar de morgen was al een heel eind
gevorderd, de zon begon aan kracht te
RIJKE KEUZE VOOR NATUURVRIENDEN
Ook voor dc natuurliefhebbers is er goed
nieuws op de boekenmarkt. Rinke Tolman
voltooide met twee nieuwe deeltjes. ..Herfst"
en „Winter" zijn cyclus „Landschappen en
seizoenen" (Uitgeverij Born N.V.. Assen»,
waarin hij de lezer vertelt van alle kleine
en grote ontdekkingen op zijn speurtochten
als veldbioloog. Dc serieuze amateur-vorser
vindt in deze fi aai-uitgevoerde en gedegen
werkjes ccn uitstekende gids die hem bij
eigen verkenningen in bos en veld zelden in
dc steek zal laten. Jammer alleen dat een
index van de behandelde dieren en planten
ontbreekt, hetgeen het raadplegen der boek
jes als naslagwerk wel ietwat bemoeilijkt.
Een andere nieuweling van Rinke Tolman
verscheen bij W, L, en J, Brusse te Rotter
dam onder de titel „Plant en dier in en om
Utrecht". Het is een boeiende biografie van
gans de regionale flora en fauna in de pro
vincie Utrecht, met enkele natuurhistorisch-
toeristischc slippertjes naar de belendende
evieren. Wie zelf deze contreien met kijker,
insectennet of botaniseertrommel gaat explo
reren, zal aan dit boekje veol plezier beleven.
Van Kees Hana's „Dieren in onze land
schappen" is bij ,1. M. Mculenhoff, Amster
dam, de tweede druk van de pers gekomen.
Hana is, behalve een natuurkenner van
reputatie, ook een vaardig verteller meL het
prettige resultaat dat dit bock dikwijls even
spannend is als een goede detectiveroman.
De behandelde stof is bovendien overzich
telijk gerangschikt en keurig geïllustreerd
met fraaie foto's en pentekeningen.
Bij Mculenhoff verscheen eveneens een
nieuwe druk van Toon Koots „En nu....
Nederland in!", dat zich meer tot de alleen-
maar-zwerflustigen onder dc natuurvrienden
richt. Wanneer toevallig vogels of andere
dieren zijn pad kruisen, weet dc schrijver
ook over hen tal van wetenswaardigheden
te vertellen, maar hoofdzaak blijft hem toch
de vreugde om het vagabonderen. de pic
turale schoonheid van landschap en wolken
décor. de bekoring van oude dorpsgeveltjes
of verre einders. Tal van folkloristische
bizonderheden, routekaartjes en een uitge
breid register annex ..toeristenkalender"
maken dit boek een begerenswaardig bezit
voor allen, die deze „kriebel in het bloed"
voelen als de auteur. H. C.
ADVERTENTIE
A. 3. CHRISTIAANSE
LANGE HERENSTRAAT 26 - TEL. 14371
Prima afwerking. Vlotte aflevering
Geheide groei
Het moet ons van het hart, dat wij
altoos gaarne kijken naar het uitvoeren
van bouwwerken. Wij nemen daartoe de
geschiktste houding aan, door onze han
den diep in de zakken te steken en
geven ons dan over aan de verrukke
lijkste bezigheid, die er bestaat: het
niets doen, terwijl anderen druk in de
weer zijn. Het is opvallend hoezeer de
borst van de toeschouwer dan zwelt van
gerechtvaardigde trots over de nationale
prestaties. Men voelt zich één met de
nijvere werkers, die de huizen zogezegd
uit de grond staan te stampen, nadat zij
de heipalen er in gestampt hebben. Het
is een heerlijk gevoel, wanneer men
daar bedaard aan de kant staat, zich
opgenomen te wettn in die grote ge
meenschap, die het alevel wel zal
klaren.
Mocht ook gij de borst tot maximale
omvang willen laten zwellen, dan advi
seren wij u naar Amsterdam-West te
gaan en .wel naar het punt waar ge
rechtsaf slaat, wanneer ge uit de rich
ting' Haarlem komt. Ge kunt zelfs op
dat punt blijven staan, want als gij niet
naar West-Amsterdam komt, komt West
Amsterdam wel naar u toe. De huizen
blokken rijzen daar namelijk als pad
denstoelen uit de grond en 's Rijks
hoofdstad groeit daar met een snelheid
van vijf kilometer per dag in Noord-
Westelijke richting. Een eenvoudige
rekensom leert, dat binnen een dag of
vijf de eerste Amsterdamse huizenblok
ken in Velsen zullen verschijnen, waai;
zij is het nodig te zeggen zeker
opzien zullen baren.
Wij waren echter zo ongeduldig, dat
wij ons onmiddellijk naar de bouwter
reinen begaven, waar wij met de nodige
omzichtigheid rondstapten teneinde de
fundamenten te vermijden. Gaat men
daar namelijk op slaan, dan bevindt ge
u twee seconden later op het dak; zó
steken de bouwvakkers er de handen
uit de mouwen. En dat is natuurlijk
geen aangename gewaarwording, niet
waar?
De meeste belangstelling concentreer
de zich rondom de heiers cn dat is ook
wel logisch, want zij bedrijven een dei-
spectaculairste werkzaamheden bij het
optrekken der percelen. Terwijl het hei
blok met dreunende slagen cle palen de
grond in dreef, hielden de omstanders
zich bezig met verrukkelijke speculaties
omtrent de vorm, die het menselijk
hoofd zou aannemen, wanneer het tus
sen blok en paal zou geraken. Het debat
werd gewonnen door een goecl-gecapi-
tonneerde dame, die als eindproduct
hoofdkaas voorzag. ITet was trouwens
opvallend welk een heir van mogelijk
heden tot gemengde berichten de speel
se Amsterdamse geest in de verschillen
de werkzaamheden onderkende. Het te
pletter vallen van bij voorkeur hoge
steigers, het bekneld raken tussen be
tonnen heipalen, het gegrepen worden
door allerhande machinerieën, zij vorm
den evenzovele onderwerpen van blij
moedige besprekingen.
Nadat wij nog even het bouwrijp ma
ken van de gronden hadden gadegesla
gen, een zeer interessant biologisch pro
ces, wandelden wij verder naar enige
omvangrijke panden, die zojuist waren
gereedgekomen.
Duizend maal één
Het gezellige herfstweertje deed echt
behaaglijk aan na de barre zomer, regen
en wind streelden onze wangen en het
zwerk vertoonde de gerafelde grijsheid,
die ons altijd in zo'n opgewekte stem
ming brengt. We dwaalden maar zo'n
beetje rond tussen die enorme hoge hui
zen met al hun balconnetjes, duizend
achter elkaar op dezelfde hoogte, en hun
tienduizenden ramen, die kaal waren
omdat er nog geen vitrages hingen. De
straten waren nog niet aan kant cn er
lagen zandhopen, stapels stenen en
ijzeren pijpen. Op de ramen stonden de
rare, witte strepen en cirkels, die er
door de schilders opgezet worden, om
te voorkomen, dat iemand, in het mis
verstand verkerend, dat er nog geen
raam inzit, zijn hoofd er doorheen zou
steken, waarna het plaatsen van het
raam opnieuw zou moeten geschieden.
Er waren veel mensen in de straat
waar nog niemand woonde. Zij waren de
toekomstige bewoners, die uit alle delen
van de stad waren gekomen met cle
nieuwe tramlijn naar hun nieuwe straat.
Er waren oude mensen en jonge echt
paren en ook kinderen, die veel genoe
gen beleefden aan de zandhopen. Dat
zal echter wel van korte duur zijn. Al
die mensen liepen elkaar te monsteren,
want zij zouden buren worden. Het was
een héél gek gezicht die nieuwe straat,
die daar eens even in één klap bevolkt
zou worden.
De hoofden van de gezinnen hadden
sleutels en zij haalden die voor de dag,
om hun nieuwe woonsteden te gaan
bekijken. Zij riepen vrouw en kroost
bijeen en beklommen moeizaam de hoge
trappen, die naar hun étages leidden.
Zij zochten heel precies hun nieuwe
adres op en gingen dan naar binnen om
hün huis te zien.
Dit nu hadden zij evengoed kunnen
laten.
Wanneer de huisbaas op één punt één
woning had opengesteld, hadden al die
mensen immers heel precies kunnen
zien, hoe hun nieuwe tehuis er uit zou
zien.
Toen we dat beseften, terwijl die
mensen aldoor maar trappen opklom
men, kregen we net een gevoel alsof
iemand ons een stomp in de maag had
gegeven.
We zijn weggelopen, maar dat ging
zo makkelijk niet, want die enorme
huizen met hun duizenden ramen en
balconnetjes hadden ons netjes omsin
geld. We konden de weg niet meer vin
den in die doolhof van strakke stenen
kolossen. Steeds maar weer deuren met
tien naamboi-djes netjes onder elkaar
en trappenhuizen. Steeds maar weer
perkjes. Steeds weer een winkel op de
hoek. En ramen, ramen, ramen, ramen.
Eén straat met groene balconnetjes, één
met blauwe balconnetjes en één met
zwarte balconnetjes. En hóóg, dat die
huizen waren. We sloegen maar hoeken
om en liepen maar straten door en
dachten: „In Amsterdam wordt hard
gewerkt aan de oplossing van de wo
ningnood".
Commissies bezoeken deze buurt en
zeggen: „Tsjonge, tsjonge da's mooi".
Want nergens wordt zo efficiënt ge
bouwd. Goed en verstandig uitgemeten,
douche-cellen en we's, flinke zitkamers,
licht, lucht, zon, het is voor de bakker.
Mooie ruime straten, een plantsoentje
hier en een plantsoentje daar, een tram
lijntje er naar toe en klaar is Kees.
Mooie, strakke lijnen zonder tierlantij
nen ontworpen door architecten met
grote blik. De bevolking groeit en de
bevolking moet onder dak. Een mooi
stuk sociale politiek, wie zal het ont
kennen. De klok kan niet terug.
Wij zouden dat soms wél eens willen
van die klok. Wij kregen het een beetje
benauwd tussen al die grote opberg
dozen van alle gemakken voorzien.
Tussen die huizen als ordners, waarin
wij eigenwijs als wij zijn niet
Het Nederlands Volkstoneel geeft
Zaterdag en Zondag in dc Doelen
zaal aan de Kloveniersburgwal re
prises van het spel van de zee „Op
Hoop van Zegendoor Herman
Heijermans met Maric Faassen als
de weduwe Knier Vermeer. In de
Stadsschouwburg vertoont het Am
sterdams Toneelgezelschap dit week
einde wederom „De getemde feeks"
van Shakespeare onder regie van
Albert van Dalsum met. Jenny van
Maerlant en Johan Schmitz.
Dc agenda van de Nederlandse
Opera vermeldt: Dinsdagavond „Dc
Troubadour" van Verdi en Vrijdag
avond Fideliovan L. v. Beethoven.
In de Bachzaal heeft hedenmiddag
een uitvoering plaats door leerlingen
van de muziekschool van het Am
sterdams Conservatorium. In het
Indisch Museum danst Zondagmid
dag wederom Indra Kamadjojo.
Het festival ter herdenking van
Maurice Ravel wordt Zondagavond
voortgezet in het Concertgebouw
mei dc uitvoering onder leiding van
Jean Fournet van het volgende pro
gramma: Le tombeau dc Coupcrin,
Concert voor de linkerhand, La Val
se, Tzigane en Bolero. De solisten
zijn Janine Andrade, viool cn Jan
Odé, piano. Dinsdagavond geeft de
zelfde violiste met medewerking van
Theo van der Pas een recital voor
de kunstkring „Voor Allen".
Vittorio Mincieli zingt Zondagavond
in de kleine zaal van het Concertge
bouw liederen en aria's van onder
anderen Verdi Dvorak en Brahms
In de hoofdstad uit
begeleid door George van Renesse.
Maandagavond concerteren de cel
list Joseph Schuster en de pianist
Jean Antonictti.
Arti et Amicitice" houdt in de zalen
der maatschappij aan het Rokin lot
18 December een najaarstentoonstel
ling van werk door leden. In het
I.C.C. in het Vondelpark is tot 14
December een expositie van „vrije
religieuze kunst" door schilders van
uiteenlopende geloofsopvattingen:
Annie Braakensiek, Bert Bouman,
Theo Forrer, Hilarius Frank, Theo
van der Horst, Jan Ooms en Cor
Wijlcer. Beelhouwwerk en tekenin
gen van Hans Verhuist zijn te be
zichtigen in kunsthandel Martinet
en Michels aan de Oudezijds Voor
burgwal. Ter gelegenheid van zijn
vijftigste verjaardag is er een ten
toonstelling van cdelsmcedwcrk van
Nico Wittcman bij M, L. dc Boer
aan de Keizersgracht.
Vandaag en morgen houdt dc Par ij-
se ontwerper Jacques Faih mode
shows in het Victoria Hotel. De col
lectie ter waarde van 15 millioen
francs bestaat uit 60 toiletten en 15
avondjaponnen met bijbehorende
juwelen. In het gebouw ,.De brakke
grond" aan de Nes wordt Zondag
middag de finale om het landskam
pioenschap grimeren gehouden,
gaarne gerangschikt zouden worden. En
omdat wij wel wisten, dat het toch
heus niet anders kan, werden wij nog
triester.
Efficiënte troosteloosheid, was onze
gedachte. BOEDA.
winnen cn Adam sloot de ogen. Hij had de
hele weg te voet afgelegd en hij was ouder
geworden in de jaren dat hij was wegge
weest. Het zou verrukkelijk zijn hier als
vroeger te kunnen slapen, geen enkele
vrees bedrukte hem, geen zorg hield zijn
gedachten bezig. Hier was hij veilig voor
de vreemde dingen die hij buiten het Pa
radijs had leren kennen, voor de angst van
de avond en voor het verdriet, dat hij nu
geheel was vergeten. Hij zou niets zien of
horen dat hem niet vertrouwd was sinds
de dag dat hij was geschapen.
Adam sliep in. Zijn armen wijd uitge
strekt sliep hij, zijn adem kwam regelmatig
uit zijn op en neergaande borst. De jaguar,
die bij hem was gebleven, rekte zich en
stapte daarna behoedzaam over hem heen
om de schaduw te zoeken van het ge
boomte.
In het Paradijs was alles in beweging.
Eekhoorns klommen tegen de stammen op,
konijnen groeven hun holen in het zand,
en door het glinsterende water van de ri
vier schoten bonte vissen. Maar Adam
sliep en zag niet hoe een hert verwonderd
de man ontwaarde, en hoorde niet de roep
van het dier dat, met wijdopen bek boven
het water, schreeuwde. De apen wierpen
kleine takjes en bladeren in het water en
hadden dol plezier, maar geen van de tak
jes raakte de slaper op de oever.
En Adams ogen bleven gesloten. Eerst in
de avond werd hij wakker. Toen hij ze
opsloeg begon reeds de schemering te val
len. hij had de hele dag geslapen, de och
tend en de middag waren voorbij. Er waren
nog dieren, maar de apen waren stil en de
jasmijn, die bij zijn komst blinkend wit
bloeide, had zijn bloemen gesloten. De
bovenste toppen der bomen waren nog ver
licht, maar tussen de stammen begon het
al donkerder te worden, een uil riep. Lang
zaam drong het tot Adam door dat dit zijn
dag in het Paradijs was geweest, de dag
waarnaar hij zo vurig had verlangd. Voor
bij de avond viel. Met een plotseling ge
baar van wanhoop en machteloosheid
opende hij zijn handpalmen, liet daarna zijn
armen zakken. Was dit alles geweest, aan
komen in de tuin van het geluk en dan
slapen?
Met zijn hoofd tussen de handen dacht
hij na, en hij werd bitter en verdrietig.
Bitter omdat hij verzuimd had de dag te
zien in het Paradijs, verdrietig omdat hij
zich oud en moe voelde. Het was voorbij,
de ochtend was goed begonnen, maar ver
der was er niets terechtgekomen van wat
hij gehoopt had. Te laat nooit keerde de
kans terug, die hij vandaag aan zich had
laten voorbijgaan.
Toen het bijna geheel donker geworden
was stond hij op. Hij rechtte zijn lichaam
en keek naar de overkant van de rivier,
liet dan zijn blik naar links cn rechts gaan.
En toen hij lang genoeg gezien had naar
wat hij voorgoed verliet, ging hij met lome
schreden naar het Westen, naar de uit
gang langs de varens en aan de plek voor
bij waar hij de jaguar had ontmoet.
Langer dan 's morgens leek hem de weg
die hij aflegde voor hij bij de engel kwam
die hem had doorgelaten, en die nu achter
hem de toegang afsloot met een steenblok.
De engel keek somber en ernstig, en knikte
alleen maar toen Adam hem voorbij ging.
Nauwelijks buiten zicht van de engel,
werd Adam moedeloos. Hij ging liggen
naast het pad, dat zich reeds daar verloor
in de vlakte, grauw in de vallende nacht,
en begroef zijn gezicht in zijn handen. Zijn
hart was vol van zelfverwijt en van de
rouw van het afscheid. Welk doel had nog
een mens die zijn Paradijs had verslapen?
Een groot medelijden met zichzelf welde
in hem op, en zijn vingers werden nat yan
tranen.
Tot hij een hand op zijn schouder voelde.
Hij keek op en zag Eva. Eva keek ernstig.
Ik heb op je gewacht, zei zij, ik zag je te
rugkomen. Zij was gaan zitten in het zand,
zó, dat zijn hoofd in haar schoot kon rusten.
Met haar hand streelde zij zijn haren, zij
glimlachte tegen hem, maar in het duister
zag hij haar glimlach niet en hij sloot de
ogen. Naar het Paradijs vroeg zij niet, en
haar zwijgen vergrootte zijn eenzaamheid.
Ik heb de vogels horen zingen, zei hij, met
een verwijt dat haar gold, en ik heb de
jaguar gezien. Maar nu is alles verlóren.
Alles? vroeg Eva, en hij meende aan
haar stem te horen dat zij lachte. Hij hief
zijn hoofd op. Wat heb ik dan overgehou
den? vroeg hij driftig, de leeuw? het hert?
Mij, antwoordde Eva uit het donker
boven hem.
(Nadruk vrboden).
