50 JAAR TRADITION Dam Het Hek van de CJp-d-Broek PUROL Edgard Tijtgat, onvermoeibaar meesterschap VIRGINIA* TRADITIE IN VIRGINIA Zaterdag 23 December 1950 9 Met het drinken van water moet men in alle Oosterse landen voorzichtig zijn; zo ook in Korea. Daarom werden in de kampementen der UNO-troepen zakken opgehangen met chemisch gezuiverd drinkwater. Nederlandse vrijwilligers van het Korea- detachement laven hun dorstige kelen aan een „waterzak". Etalageverlichting is geen lichtreclame In aansluiting op een onlangs gepubli ceerd bericht over het beperken van het electriciteitsverbruik ook buiten óe piek uren deelt 't ministerie van Economische Za ken mee dat onder lichtreclame alle recla- meverlichtingen vallen, die aan gebouwen zijn aangebracht om, hetzij de aandacht te vestigen op een bepaald artikel, dan wel de firma-naam onder de aandacht van het publiek te brengen. Reclameverlichtingen, welke in etalages zijn opgesteld vallen met onder deze bepalingen. Voor etalage verlichting gelden tot en met 27 Januari de piek-beperkingsmaatregelen. ADVERTENTIE De Kerstagenda van de Stadsschouw burg vermeldt niets nieuws. Heden avond vertoont het A.T.G. onder regie van Cruys Voorbergh het spel „Lady Pitts" (Daphne Laureaola) van James Bridie, Maandagmiddag en Dinsdagavond het Ierse blijspel „Ze kregen wat ze wilden" met Louis Saalborn. De Nederlandse Opera brengt Zon dagmiddag „Czaar Peter" van Lort- zing voor het voetlicht, Maandag avond „Manon" van Masseneti, Dins dagmiddag „De Troubadour" van Verdi en Vrijdagavond „La Bohème" van Puccini. In de andere theaters is het program ma niet gewijzigd, met dien verstan- de dat het Vrije Toneel met Cor Ruys in het Centraal Theater de serie opvoeringen van „Zo gaat het soms" door Frederick Lonsdale heeft hervat. Vanavond voert de Koninklijke Christelijke Oratoriumvereniging in het Concertgebouw het Weihnachts- oratorium van Bach uit met het V. S.O. en talrijke solisten, onder wie Erna Spoorenberg en Annie Hermes. Het geheel staat onder leiding van In de hoofdstad uit Simon C. Jansen. Maandagmiddag vertolkt de pianist Jan Smeterlin in de grote zaal een Chopin-program- ma. Dinsdagmiddag geeft het Concert gebouw Orkest onder leiding van Hein Jordans een Kerstmatinee met medewerking van Theo Bruins, pia no. Het programma vermeldt de Symphonische Variaties van César Franc en de Vijfde Symphonie van Tsjaikofski. Verder wordt uitgevoerd de Symphonie concertante van Haydn In de kleine zaal van het Concert gebouw draagt Nel Oosthout het historische toneelstuk „Saint Joan" van Shaw in de vertaling van Eduard Verkade voor op de middagen van 25 en 26 December. De expositie van Chinese houtsne den bij Martinet en Michels aan de O.Z. Voorburgwal is tot 2 Januari gesloten en gaat dan weer open tot 12 Januari. In het Stedelijk Museum stellen vier verenigingen van beel dende kunstenaars van 22 December tot 15 Januari werken van leden ten toon, namelijk het Nederlands Kun stenaarsgenootschap en de groepen De Zuster, Vrij Beelden en De Keer kring. In Tuschinski wordt de tekenfilm „Assepoester" van Walt Disney ver toond met Nederlandse tekst, gespro ken onder leiding van Cruys Voor bergh door Fie Carelsen, Hetty Blok en vele anderen. Alhambra vertoont „Bali, eiland der goden" en in het voorprogramma „Hit de oude doos", zijnde oorspronkelijke biograaf-op- namen uit de jaren 1897-1898 van Willy Mullens. De grote showfilm „Annie get your gun" met Betty Hutton draait in het City Theater. „Het huis van de heer Sytsema in elkaar gezakt" trekt des toeschouwers aandacht. En dan is er een plaat van dijkwerken bij Briel, hoewel helaas Carel de Brielse Onverlaat niet aan wezig is. En aan het eind van deze foto-ten toonstelling van 1950 raakt men bij de besneeuwde slagvelden van Korea. Even verder staat met grote letters „Nooduitgang". BOEDA Ik moest naar een ietwat plechtige bij eenkomst. Zwarte schoenen. Veter breekt. Geen reserve-veters. Winkels dicht. Iemand zei: Wat er in Korea gebeurt is 'n tikkie erger. Ik ben snip-en-snip verkouden. Al maar proesten en niezen. Laat ik nu vergeten hebben een zakdoek mee te nemen. Iemand zei: „Wat in Korea gebeurt is 'n tikkie erger". Ik ging iets van zeventig cent kopen in een winkel. De juffrouw geeft me iets dat niet functionneert. Ik terug. De juffrouw een grote mond. Ik een grote mond. De chef er bij. Ik een grote mond. De chef een grote mond. Een opperchef er bij. Duizend excuses. Ik grootmoedig, ik krijg een ander met vijfduizend plichtplegingen, En als het op betalen aankomt merk ik dat ik geen cent bij me heb. Iemand zei: „Wat er in Korea gebeurt is veel erger". Ik heb mensen bij mij thuis genodigd. En ik heb andere mensen bij mij thuis ge nodigd. Twee echtparen. Laten dat nou doodsvijanden van elkaar zijn. Juist de enige doodsvijanden ter wereld. Iemand zei: ,Wat er in Korea gebeurt is veel erger". En gisteren de tram willen pakken en net niet gepakt. En met mijn blote gezicht plat op straat in de brij. Iemand zei: „W. e. i. K. gebeurt is veel erger". En ik zei tegen die dame: „Wie is dat jongetje met dat door en'door slechte smoeltje daar in de hoek naast dat mieze rige, magere, scharminkelige meissie?" En die dame zei: „Da's me zoontje memme dochtertje". Iemand zei: „W. e. i. K. g. is veel erger". Laatst sloegen de stoppen door. en geen reservestop in huis en geen kaars in huis en de telefoon dood én de Van der Hoeven tjes voor de eerste maal bij ons te eten. Iemand zei: „W. e. i. K. g. i. veel erger". Vannacht vergeten de goudvissen uit de kamer te zetten en de kat in de kamer gelaten. En vanochtend zei iemand: „W. e. i. K. g. i. v. erger". Enfin: laat de aardappels aanbranden; laat er een winkelhaak in mijn enige smo kingbroek komen; laat Jan met een abomi nabel Kerstrapport thuis komen; laat Miep door het ijs zakken; laat alles overlopen omdat er een lek in de waterleiding is; laat alles doen wat alles nu juist zeker niet mag doen en mis bovendien de trein. W. e. i. K. g. i. v. e. Wel te rusten. ELIAS. Hr. Ms. Kortenaer terug in Nederland Na een verblijf van twee-en-een-half jaar in Indonesië is Hr. Ms. Kortenaer Vrijdagmiddag in de haven van Nïeuwe- diep aangekomen. _0p de thuisreis deed de Kortenaer Nieuw-Guinea aan, en vervolgens werd een bezoek gebracht aan Australië, waar de opvarenden, vooral door de vele Neder landse emigranten, die in Brisbane en Sydney wonen een hartelijk welkom werd bereid. Ook in Nieuw-Zeeland was de ontvangst prettig. Op uitnodiging van de Nieuw- Zeelandse minister-president namen de officieren van de Kortenaer deel aan fees telijkheden, die de regering had georga niseerd. De overige leden van de beman ning kregen gelegenheid uitgebreide toch ten te maken. Nederlandse emigranten in Wellington zorgden voor feest-avonden. Na afloop van het bezoek aan enige havens is de Kortenaer tenslotte via Sin gapore, Aden en Malta thuis gevaren. De Commandant Zeemacht Nederland, vice- admiraal J. J. L. Willinge, heeft beman ning en schip bij aankomst geïnspecteerd. Geen voetbal op Zondag De wedstrijden, vastgesteld door de Ko ninklijke Nederlandse Voetbalbond zijn voor Zondag 24 December in alle districten afgelast. Voor de wedstrijden, vastgesteld op Tweede Kerstdag is de keuring van de terreinen overgelaten aan de consuls. Om trent het al of niet doorgaan van de wed strijden van de „Zwaluwen" tegen Amster dam en Rotterdam volgen Maandag in de radiouitzending nadere mededelingen. Het bestuur van de afdeling Haarlem van de KNVB heeft besloten de voor Zon dag en Dinsdag vastgestelde wedstrijden uit te stellen. Boksen Ray Robinson won van Robert Villemain De wereldkampioen weltergewicht Ray Robinson heeft te Parijs in een wedstrijd over tien ronden van de Franse middenge wicht Robert Villemain gewonnen door inter ventie van de scheidsrechter in de negende ronde. ADVERTENTIE Sleutels en Sloten Kerstgroet voor weerschepen In de nacht van Zaterdag op Zondag zullen boven de Atlantische- en de Stille Oceaan Kerstgroeten worden uitgezonden door de vliegtuigen van de bij I.A.T.A. aangesloten internationale luchtvaartmaat schappijen naar de vijftien weerschepen welke in deze wateren zijn gestationneerd. Deze weerschepen hebben onder meer tot taak de bemanningen van de vliegtui gen voortdurend van weerberichten te voorzien. De boodschappen zullen tijdens de vlucht radio-telefonisch of telegrafisch worden uitgezonden. Boven de Noord-At lantische Oceaan door de bemanningen van vliegtuigen van luchtvaartmaatschappijen uit Frankrijk, Engeland, Italië, Nederland, Amerika, België, Scandinavië, Zwitserland en Canada en boven de Stillen Oceaan door machines van Engelse, Canadese, Ameri kaanse en Philippijnse maatschappijen. Uit de K.L.M.-constellation die Zater dagavond met gezagvoerder Brinkhuis van Schiphol naar Montreal vertrekt, zal, zo meldt de K.L.M., de volgende boodschap uitgezonden worden naar het Engelse weer- schip Item, dat zich in de Atlantische Oceaan bevindt: „De luchtvaartmaatschap pijen van de International Air Transport Association zenden u hun beste wensen voor een vrolijk Kerstfeest en een geluk kig, voorspoedig en vredig 1951. Een ieder aan boord stelt het op hoge prijs dat u ook tijdens deze feestdagen buiten op zee bent en ver van huis om mee te werken aan een snel, vlot en geriefelijk luchtverkeer. Wij zijn u dankbaar voor uw bescherming. God zegene u allen". Nieuwe handelsovereenkomst tussen Ierland en Nederland Vrijdagmiddag is te Dublin een nieuwe handelsovereenkomst tussen Nederland en Ierland ondertekend. Deze overeenkomst komt in de plaats van die, welke op 30 Juni afliep, maar tijdelijk van kracht is geble ven. Nederland zal op grond van deze han delsovereenkomst quota vaststellen voor 'n aantal specifiek Ierse producten met een totale waarde van 194.000 pond sterling, ruim 2 millioen gulden. Dit bedrag is klei ner dan dat van het vorig jaar, doordat een aantal producten, die eerst onder quota vielen, thans op grond van de libe ralisatie-maatregelen niet langer aan quota- en valutabeperkingen gebonden zijn. De voornaamste quotaproducten zijn dekens en kleedjes, geweven wollen kle ding, touw en touwwerk, schoeisel, leer, sportartikelen, kunsthoorn, verse en ge rookte zalm, schaaldieren en zaden. De grootste enkelvoudige post voor de Ierse export naar Nederland is die voor hoorn vee. Volgens de overeenkomst zal de Ne derlandse regering vrijelijk alle nodige faciliteiten verlenen voor de invoer van hoornvee uit Ierland. De Ierse regering heeft zich verplicht om alle nodige facili teiten te verlenen voor de invoer van superfosfaat uit Nederland. waarin kleine mensen hun rol in het leven vervullen, vaak met geen andere souffleur in deze miezerige buurt dan de stem van een kind dat honger heeft. Gevoelig plaatje Degene die een beknopt overzicht over het afgelopen jaar wenst, kan zich daartoe naar de Bijenkorf begeven, waar door ANP-Foto een tentoonstel ling van persfoto's is ingericht, die be scheiden en grammaticaal verkeerd ge noemd is „De 52 beste persfoto's van dit jaar". Deze tentoonstelling bevindt zich op de eerste verdieping van de Lichthal van dit warenhuis en wanneer men de trap is opgerold, en de wande ling tussen charmeuse camisolen, losse pantoffelzolen, pressure-cookers, plastic tovershakers en ander huishoudelijk gerei ten einde heeft gebracht, staat men inderdaad voor deze beknopte ex positie. Het zijn, zo zou men kunnen zeggen, de beste 52 persfoto's van dit jaar èn ANP-Foto. Men ziet, dat er in het jaar 1950 zo het één en ander gebeurd is, voor het geval dit soms aan uw aandacht mocht zijn ontsnapt. Het Koninklijk bezoek aan Londen, de strijd in Korea, het doorlichten van burgemeester d'Aiily, het zijn allemaal zaken die op de ge voelige plaat zijn vastgelegd. Er zijn natuurlijk ook dingen die er niet zijn. Zo ziet men wèl de opening van Dam- stad door een verheugde burgemeester omringd door dansende narren, maar niet het openen van de boeken dezer onderneming, toen de stemming minder van de Hopsasa was. Wij hebben gesmuld van een plaat van schaatsende poorters en poorteres sen voor het Muiderslot, een verrukke lijk winters tafereeltjes en een andere schaatsfoto onder de titel „Vrouwen strijden in Wolvega" een soort tegen hanger van „Leeuwen hongeren in Na pels". Men ziet hondera-vier-en-zestig gespierde benen op de pedalen in de ronde van de Albert Cuvp en een aan tal Overijsselaren, die voor het Paleis op de Dam de Drikusman uitvoeren. Ook het drama van Amsterdam-West ADVERTENTIE plat dak zit te schilderen: relatief is hij ongeveer tienmaal te groot. Er zijn talloze kostelijke invallen. Men denke aan Mozart, die fluit speelt bij jonge dansende zigeu ners, terwijl de oudjes bij de woonwagen toekijken. Het zal de beschouwer herhaal delijk overkomen dat het verhaal, dat Tijtgat uitbeeldt, hem onbekend is. Dan zal men de kracht van de vele détails bij Tijtgat gaan waarderen. Wij denken bij voorbeeld aan „De zes Prinsessen" uit 1949, toen Tijtgat 70 jaar was. Vaak geeft hij bij een mythologisch onderwerp, bij voorbeeld Iphigenie, méér bijzonderheden dan ons bekend zijn: als kinderen genieten we van de psychologische trekjes. De koppigheid waarmede -een Ensor bij zijn onderwerp (de Maskers) bleef, is óók Tijtgat eigen. Zijn stijl is eigenlijk nooit veranderd. Zijn neiging om de kinderwe reld, de Vlaamse spreekwoorden, of popu- lair-wijsgerige gegevens als „De zeven leeftijden" uit te beelden, doet aan Breu ghel denken. Maar hoeveel vrolijker is Tijtgats coloriet! Tijtgat is aan de stoffelijke kant van het leven gehecht, maar zijn menselijke en warme fantasie omweeft alles wat hij aan vat. Onvermoeid gaat deze 71-jarige voort met het scheppen van wat we een prenten boek voor grote mensen zouden willen noemen. H. SCHMIDT DEGENER. betrouwbaar verzorgd door hoofdveiL Lips' Slotenfabr. Kerstviering ten paleize Vanmiddag wordt in paleis Soestdijk een Kerstviering met het gezamenlijke perso neel gehouden, waarbij de Koningin het Kerstevangelie zal voorlezen en Prins Bernhard een korte toespraak zal houden. Een gedeelte van deze viering wordt van avond om kwart over zeven via de zender Hilversum I uitgezonden. BRAND IN STOOMWASSERIJ TE BRUNSSUM In een der grote droogtrommels van een stoomwasserij te Brunssum ontstond Vrij dagavond brand. De trommel bevatte hoofdzakelijk mijnkleding. Het vermoeden bestaat dat zich hierin iets ontplofbaars bevond, temeer daar door een harde slag de aandacht van enige personeelsleden op de brandende droogtrommel werd geves tigd. De verkeerspolitie te Amsterdam op de Dam is niet vergeten door de vele automobi listen die dagelijks met de verkeersagenten te maken hebben. Zij hebben de politie mannen voor de Kerstdagen geschenken aangeboden in navolging van het Engelse voorbeeld. De belangrijke tentoonstelling van Ed- gard Tijtgat's werk in het Stedelijk Mu seum te Amsterdam is tot stand gekomen onder de auspiciën van de commissie voor het Belgisch-Nederlands cultureel accoord. Verscheidene musea en vele Begische par ticulieren stonden hun bezittingen voor deze gelegenheid af. Het hier bijeenge brachte omvat vijf grote zalen. Men wordt allereerst gecharmeerd door de fijne harmonie van de kleuren, daarna door de steeds rijker wordende verhaal trant en ten slotte door het reëel-mense lijke dat deze kunstenaar niet zoekt, maar steeds ongedwongen tot uiting brengt. Als Belg bezit Tijtgat méér fantasie dan de Fransman. Een Belg wordt niet gegêneerd door de angst voor inbreuk op de goede smaak. Elk dezer schilderijen, aquarellen, al of niet gekleurde houtsneden, handge kleurde etsen, droge naalden en litho's betekent een stap voorwaarts naar de ar tistieke vrijheid en diepere menselijkheid. Een menselijkheid die bij de Belg dichter bij de natuur staat dan bij ons Nedei'lan- ders. Een menselijkheid, die bij Tijtgat verankerd is in de duizenden détails die hij (ns biedt. Beeldt hij de laatste ogen blikken uit vau Gretchen, Fausts ongeluk kige geliefde, dan treft ons eerst de grote figuur van deze vrouw, met ontblote schouders, op het schavot. Zij heeft een crucifix in de saamgebondën handen en is reeds geblinddoekt. De gretig-bezigzijnde beul gaat nu haar blonde haarvlecht met een kromzwaard afsnijden om haar daar na te onthoofden. Naïef, quasi-middel- eeuws, is op de achtergrond een vroeger moment van het gebeuren voorgesteld: Gretchen wordt tussen de beul en een geestelijke uit de gevangenis gevoerd. De expressie van de koppen der toeziende menigte is zéér gevariëerd: het zijn vooral nieuwsgierige vrouwen. De geestelijke, die bijstand moet verlenen, kijkt meer naar Gretchen's schouders dan naar zijn gebe denboekje. Een omlaag zwevend engeltje draagt een kransje aan voor Gretchen, die eigenlijk de enige onschuldige bij deze zielige vertoning is. 'Wat weer treft in dit schilderij is het opzettelijk verwaarlozen van de dragende kracht van het skelet. En toch zijn de karakteristieke trekken aanwezig, al lyken bijvoorbeeld de kou sen vaak als met zaagsel gevuld. Tijtgat's groei is moeizaam geweest. Puvis de Chavannes was zijn éérste grote inspiratie. T.oen kwam zijn samenwerken en vriendschap met Rik Wouters, waarbij de betekenis van Cézanne voor hen open ging. In 1914 vluchtte hij naar Londen en maakte houtsneden voor boeken, hetgeen zijn stijl vereenvoudigde. Toen, na 1922, kwamen de grote reizen: Beieren, Oosten rijk, Portugal. Zijn coloriet wordt lichter, zijn techniek virtuozer en losser. Steeds verder gaan zijn reizen: Zwitserland en Italië. Maar het verste reist hij toch in het land der fantasie. Zijn behandeling van mythologische onderwerpen duidt op invloed van Pompeji's muurschilderingen, maar hij overtreft ze door zijn suggestieve verbeeldingskracht. Zijn kinderportretten zijn van het kind uit begrepen. De oogopslag is ernstig en de achtergrond harmonisch aansluitend. Ze doen aan Manet denken. De aquarel „De slaap der vrouwen doet de mannen dro men" (1937, anderhalf bij twee meter) is subtiel als een Perzische miniatuur, on- dans de grote afmeting. De fantasie wordt steeds weer belichaamd door vogels, die hier van zeer diverse pluimage zijn en boven het hoofd van de in een luchtige hangmat slapende schone zweven, terwijl een jonge man tussen het riet toekijkt. Het grootste formaat bezit zijn schilderij i,0p de daken van Luik", een prachtig stadsgezicht, waarbij Tijtgat-zèlf op een rust, zoals Goethe reeds voorspelde. Toeristen zag men in het geheel niet, waarover wij ons in zekere zin verwon derden, want de witte daken leenden zich uitstekend tot wintersport, 't Schijnt echter dat alleen Sinterklaas die nog beoefent, maar deze grijsaard is reeds lang bij Franco thuis bezorgd en in zijn Spaanse hangmat gekropen, zoals u on getwijfeld wel zult weten. In onze autobus stond de radio aan. Een buitenlands station strooide boven onze slaperige hoofden flarden muziek van Hayxin of Mozart, dat kon men door het schokken niet horen. Buiten begon de lucht er steeds zwarter en vuiler uit te zien. Die radio speelde maar verder, soms heftig aan één stuk door, dan weer bij vlagen. Het werd plotseling een spookachtige rit. Als het niet te koud was geweest om onze jas los te knopen dan zouden wij ons hart hebben vast gehouden. Voor ons doemde een brug als een ijsberg op. Met een schel geluid begon iemand op de voorste bank, schuin achter de turende sturende chauffeur, eensklaps te zingen. Het lied ging over een hooiberg die in de brand was gevlogen. Het sloeg nergens op, hoewel een stevig vuurtje 's winters heel erg mooi kan zijn. Helemaal achterin zat een jong stel, de armen ineengestrengeld. Wij moesten denken aan een dichtregel van Nijhoff: „Zij zingen, neigen-naar elkaar en kus sen, geenszins om liefde, maar om de sublieme momenten en het sentiment daartussen". Deze overpeinzing ont dooide onze bevroren gevoelens voor de buitenwereld. De straten waren, dicht bij de Amstel, bijzonder nauw ge worden. Men zou elkaar hier de kaas van het brood kunnen eten. Wij reden in die bus met toneelspe lers tussen de overal gesloten gordijnen. Misschien ligt daar iemand wakker van de zorgen, dachten wij, iemand die de slaap niet kan vatten omdat hij niet weet hoe hij uit de belastingschuld moet komen of zijn huwelijksaanzoek formu leren. Het stadsbeeld kreeg zonder over gang het aanzien van armzalig décor, jonge vrouw met groene bolero" door I Edgard Tijtgat (1932) uit het bezit van het Museum Boymans te Rotterdam. Acteurs zijn de zonderlingste lieden die er bestaan. Ze verklaren pathetisch dat ze geen leven hebben als ze niet avond aan avond spelen, maar ze kla gen steen en been als ze werkelijk avond aan avond moeten spelen. Dat heeft niets, helemaal niets te maken met roe ping of temperament, al zou men de paradox kunnen doordrijven door te zeggen dat acteurs pas zichzelf zijn als ze een ander voorstellen. Nee die afkeer van het spelen komt voort uit het onbeschrijfelijke ongemak van het reizen" en trekken, meestal bij nacht en vaak bij ontij, naar heinde en ver. Wel ingelichte kringen verzekeren ons dat toneelspelers in staat zijn iedere kruis- woordpuzzle op te lossen, alleen al door het feit dat zij alle Nederlandse plaats namen, met hoeveel letters men die ook spelt, proefondervindelijk kennen. Dat reizen is voorwaar geen lolletje. Wij kunnen daar over meepraten, want wij hebben onlangs met een toneelge zelschap de stuiptrekkingen van een autobus aan den lijve mogen ondergaan, in één van die nachten dat de herberg in strijd met het spreekwoord minder gevaar oplevert dan de weg, die name lijk zo glad was als een advocaat voor kwaje zaken. Wij kwamen uit de pro vincie. Nu dient men te weten dat voor acteurs „de provincie" zoveel zeggen wil als alles wat zich buiten de bebouw de kom van Amsterdam bevindt. Om streeks half één reden we in het drie kwart donker de hoofdstad binnen, langs het Ajax-terrein waar het be paald verrassend stil was. Hier en daar wapperde een hoekvlag, maar de rest was afkeurenswaardig. Van de rood witte leeuwen, zoals Stoffelen en Michels, geen spoor te bekennen. Die hielden zich zeker schuil in het stenen oerwoud dei' moderne samenleving, lek ker slapend op één oor, dromend van Italiaanse spoorzoekers die bulken van de bankbiljetten. De huizen begonnen, waarschijnlijk van wege de kou, steeds dichter naast elkaar te staan. Boven alle gevels was Het sentiment daartussen

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1950 | | pagina 7