Haarlemse gevelstenen
Het Hek van de Daan.
Kanttekenim
ien
De fiscus betaalt..
V
M
onvervulbaar
Haal de
Agenda voor Haarlem
BOEKHANDEL H. DE VRIES
KOOPT BOEKEN
Stahlhelm heropgericht
K, DE GRAAFF
Opstelling charter van
Rechten van het Dier
Geen nieuwe rijproef nodig
na intrekking rijbewijs
NILLMIJ van 1859
SPROETEN
Koop tijdig SPRUTOL
Geen sprookje
Wel een sprookje
In drie minuten
In de hoofdstad uit
A
J
OVER MUZIEK
Carl Löwe
Nieuwe moeilijkheden in
Oudewaterse bankaffaire
ATERD
aG 17 MAART 1951
M VAN EYCK: „Benaderingen" (Vertaalde Gedichten
^15—1943); TH. VAN AMEIDE: „Aarde en hemel" (A. A. M.
Stols, 's-Gravenhage).
eer uit gevoelens van gemeen
schap clan van verwantschap heeft
Van Eyck uit verschillende talen en tijden
enkele verzen herdicht die, hoe verschil
lend van bouw en uitwerking, in één op-
->hf het wezenlijke met elkander
zijn ontsprongen aan dat
zicht
W»'
samenhangen: ze 2
levensgevoel waarvan één
slangen de grondtoon vormt: het
-*ek" van dit aards be-
om in meer of min-
verlangen ae ver
langen „het eng bestek
(taan ie doorbreken 01..
der volmaakte staat van innerlijke helder
heid te naderen tot het hoogst-ervaarbare,
tot de eeuwige eenheid van al wat is: na
tuur, idee, licht hoe men het noemen
wil „Ik noem het God", dichtte Van Eyk
in „De Tuin". Dit heimwee naar het ont
bonden-zijn van het aards-onvolkomene,
dit tasten naar een eenzame uitweg uit de
doolhof van driften en begeerten, dit bele
ven van een kortstondig verenigd-zijn met
het „onnoembaar-enige", in meditatie of
extase, is mystiek, is „kennis" niet van
het verstand, maar van de ziel, een inge
wijd-zijn dus: „naar de wereld", schrijft
Van Eyck, „een sluimer, in werkelijkheid
een ontwaken, een ontwaken van het na
tuurlijke zien tot het bovennatuurlijke
a'en". Allen die getracht hebben, in de
taal der poëzie mededeling te doen van dit
als visioen ervarene, beseften de onmacht
van het menselijk woord. Zij spraken in
symbolen, zij dichtten in muziek. Het
rhythme van hun dichten, het inneidijk-
beivogene, onthulde méér van het geopen-
woord". Deze
baarde dan „het stugge w
poëzie der mystische dichters is uiteraard
veelal vaag, ijl, transparant. Wie haar uit
^n'vreemde taal herscheppen wil, moet
'ovoon
er dusdanig mee verweven, mee veieen-
ivigri zijn, dat hij als eigen aandrift uit
eigen ervaring van ziel en geest dicht In
die overtuiging heeft Van Eyck dit her
dichtend werk volbracht
Er is geen ander levend dichter te noe
men dan Van Eyck, over een zelfde vol
maakte verstechniek beschikkend, die als
hij' begiftigd is met het mystiek-creatief
vermogen om dichters van zo uiteenlopen
de geaardheid maar één in het „afge-
keerd-'ijn" van het aards-onvolmaakte
al;Leopardi, John Clare, Papini, Yeats,
San Juan de la Cruz, Angelus Silesius, te
verenen met eigen persoonlijkheid en
werk, alsof ze opeenvolgende sferen van
toenemende graad van zielsklaarheid wa
ren, die zijn eigen dichterschap geleidelijk
in striid veroverd heeft.
Neem Leopardi, mens van de diepste
eenzaamheid en weemoed, levend terwille
var. de zeldzame momenten waarop hij
extatisch deelnam aan „stilten boven
aards", uitzag op „ruimten zonder gren
zen"; vergelijk hem met. de zestiende-
eeuwse mysticus San Juan de la Cruz, deze
dichter door Van Eyck één van zijn
meesters genoemd, „één van de liefsten"
die visionnair het dichtste naderde, het
hoogste opstreefde, tot de schoonheid welke
voor lièm God-zelf was en ge zult Van
Eyck herkennen in zijn ontwikkeling, ver
dieping en verheldering van de „wijsge
rige" dichter der jeugdperiode tot de poë
tische mysticus der latere jaren.
Van Eycks keuze is niet willekeurig ge
weest: John Clare's haken „naar landen
waar geen man ooit liep, geen vrouw ooit
heeft geglimlacht of geschreid, om daar
met God te wonen, die mij schiep, te slapen
zacht als in rnijn kindertijd"; Papini's
kortstondig één-zijn met „alles wat het oog
ontmoei, de schaduw op de muur, de
stralenval.Yeats' gedroomde insche
ping voor Byzantium, „de heilige stad",
waar de mozaiek-heiligen de overwinning-
op het zinnclijk-vergankclijke verbeelden;
Angelus Silesius' „doorzieling en vergeeste
lijking van de r.atuur" als openbaring Gods,
aphorisfisch samengevat in deze tweerege
lige, meesterlijk vertaalde, belijdenis:
„Ik ben een berg in God en moet mij zelf
v, bestijgen
k eens, m ieder ding, voor Zijn Hef
aanschijn nijgen",
- ze „dromen", dichten, zingen allen van
datgene wat Van -Eyck „Herwaarts"
noemde, „het zalig land aan de overkant",
oatzijn en hun dichten tbacht te benaderen.
.Benaderingen" noemde Van Eyck deze
oundel meesterlijke vertalingen, een titel
dm hij destijds neerschreef boven een drie-
ta- eigen gedichten, waarin gesproken
wordt van „Woorden wier tot de taal ver-
weide zin over de grens ruist van hun
klank en duur Over déze grens streefden
advertentie
Grote schoonmaak...
Teqenzirv?
Och, waarom«d u
awmuciijvii van. or.
m. Hoogeveen, 10—5 uur (tot 26 Maart)
Rans Hals Museum: Tentoonstelling collectie
®evr. Wallbrink—Oud, 10—16 uur (tot en
®et 18 Maart). Luxor: „Mannen", 14 j., 2,
415, 7 en 9.15 uur. City: ,.De Indische graf-
^npel" (De tijger van Eschnapur"), 14 i-,
2-lö, 4.30, 7 en 9.15 uur. Spaarnc: „De onder-
»ng van de Red Witch", 18 j., 2.30, 7 en
9.15 uur (Zondag 2. 4.15, 7 en 9.15 uur)Frans
Hals: „Het teken van de gorilla", 14 j., 2.30,
«n 9.15 uur (Zondag 2, 4.30. 7 en 9.15 uur.
Dinsdag 2.30, en 8 uur). Rembrandt: „Prima
Ballerina", alle leeft., 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
«lace: „Gereserveerde kamers", 14 j„ 2, 4.15,
I en 9.15 uur.
c j ZONDAG 18 MAART
stadsschouwburg: „Potasch en Perlemoer'
«Gezelschap Joh. Kaart), 8 uur. Frans Hals
theater: Films over athletiek en over de
Olympische Spelen 1948 (HAV „Haarlem"),
II uur. City: Zondagmorgenvoorstelling „De
gazone", alle leeft., 11 uur. Bioscopen:
aiQoag- en avondvoorstellingen.
MAANDAG 19 MAART
moscopcn: Middag- en avondvoorstellingen.
P» Kerk: Lijdensmeditatie ds. G. van
nkel over „Judas", 8 uur.
alle hier verzamelde gedichten naar diè
„kennis", welke Papini bedoelde toen hij
eens schreef: „Ik wil een onloochenbare
zekerheid, één enkele; een ontwijfelbare
waarheid, één enkele.... een waarheid
die inzicht is, inzicht in de echte en
eigenlijke zin, een volstrekt, duurzaam,
oorspronkelijk, onaantastbaar inzicht...."
Verwant aan de kring der „Beweging"
richting die zich onder de geestelijke
leiding van Albert Verwe.v in het maand
blad van die naam keerde tegen de een
zijdige zintuigelijke schoonheidsgenieting
der „Tachtigers" is de wijsgerige Th.
van Ameide (J. H. Labberton), die na vele
jaren van stilzwijgen (zijn Verzamelde
Gedichten dateren van 1912) in zijn lang
gedicht „Aarde en Hemel" elegisch uit
drukking geeft aan de smartelijke dishar
monie tussen een verdoolde, verbeten
mensheid en de kosmische vrede van wat
hij „Het rijk der schouwing" noemt. Het
is een metrisch, rijmloos tweegesprek ge
worden tussen de opstrevende en de in de
benauwenis der verstoorde realiteit ver
strikte mens en dichter. Wat Verwey's
wijsgerig inzipht, zijn „bedachtzaamheid"
(zoals Van Eyck het noemde) verhief tot
een monu'mentaal-muzikale poëzie, name
lijk de innerlijke aandrift, het creatief
vermogen, is aan „Aarde en Hemel"
vreemd; deze wijsgerige ontboezeming
bleef een metrisch vertoog. Het is met het
dichterschap, zoals Van Eyck, bescheiden
maar met het goed recht der innerlijke
ervaring, eens dichtte: „dal géén uit eigen
kunnen dichter is".
ADVERTENTIE
Afd. Antiquariaat
Ged. Oude Gracht 27 - Haarlem
enkele stuks, zowel als gehele bibliotheken
Aan huis te ontbieden.
C. J. E. DINAUX.
FRANKFORT (Reuter). Op een ge
heime bijeenkomst van dertig leden van de
„oude garde" der „Stahlhelm" op 24 Fe
bruari is deze organisatie van Duitse ge
wezen soldaten, die Hitler in 1934 bij zijn
S.A. inlijfde, officieel weer opgericht, zo
meldt de Neue Zeitung, het officiële Ame
rikaanse blad, dat in het Duits verschijnt.
Op deze bijeenkomst zou tevens een
„Bundesführer" gekozen zijn, namelijk
Karl Simon uit Keulen.
Volgens de Neue Zeitung wil de nieuwe
Stahlhelm een „uitgekozen verzameling
van vroegere soldaten en officieren vormen
om in kameraadschappelijke samenwerking
het huidige kwaad in Duitsland onder de
knie te krijgen."
De oorspronkelijke Stahlhelm werd op
13 November 1918 te Maagdenburg opge
richt om „een front van kameraadschap,
een soldateske geest en een bereidheid om
te strijden" te handhaven. De beweging
was tegen het verdrag van Versailles, paci
fisme, marxisme, liberalisme en parlemen
tarisme."
ADVERTENTIE
Door onze grote voorraad
Uw matrassenreparatie
zonder prijsverhoging
's morgens gehaald, 's avonds gebracht.
HAARLEMS MATRASSENHUIS
Grote Houtstraat 103
Telefoon 11483
Weer een gevelsteen mei
een Bijbels onderwerp.
Nu betreft het Jona, dc
pro/eet die naar het
oude testament verhaalt
door een walvis wordt
opgeslokt. Deze gevel
steen staat in het perceel
Spaarne 35, zij is ver
moedelijk omstreeks 1630
gehakt.
Indertijd (nog in 1907,
toen ir. J. A. G. van der
Steur het standaardwerk
Oudegebouwenin Haar
lem" voor cle vereni
ging Haerlemschreef)
stonden er in het huis
drie gevelstenen, die dc
volgende onderwerpen
hadden:
'L.
Jona
dc walvis.
1. Jona worclt, nu het. lot op hem gevallen is, in zee geworpen. 2. De profeet wordt
door de vis op liet land geworpen. 3. Jona zit in de schaduw van de wonderboom.
Alleen de middelste steen is bij een verbouwing blijven staan.
Het bestuur van de Wereldliga tot be
scherming van dieren zal van 1 tot 3 April
in hotel Kurhaus in Scheveningen ver
gaderen. De aandacht van de vergadering
zal speciaal gericht zijn op de verdere op
bouw van de liga, tot welke 70 vereni
gingen uit alle delen der wereld toetraden.
Er zal een commissie worden benoemd
•om een charter van de rechten van het
dier op te stellen en een commissie ter
voorbereiding ener uniforme wereldwet
geving op dierenbeschermingsgebied. Voorts
zal gesproken worden over de organisatie
van de dierenbescherming in oorlogstijd.
De bedoeling is een internationaal Rode
kruis voor dieren op te richten, gesteund
en behartigd door de UNO, de „Blauwe
Cirkel". Degene, die hiervan de leiding
krijgt, heeft tot taak speciaal de belangen
der dieren te behartigen, waarbij gedacht
wordt aan ambulances, hospitalen, kli
nieken en operatiezalen voor dieren.
De president van de Liga, dr. mr. W.
Hugenholtz, gaat daarvoor eind April be
sprekingen voeren in Engeland.
De voorzitter der Liga is eveneens uit
genodigd de te Londen te houden Britse
conventie mede te maken van 23 tot 25
April. De burgemeester van Londen-
Westminster zal dit congres der Engelse
verenigingen op dierenbeschermingsgebied
openen, waarna de heer Hugenholtz het
woord zal voeren. Hoe hoog de Liga in
Engeland reeds wordt aangeslagen blijkt
uit het feit dat gravin Mountbatten van
Birma, op 24 April een lunch ter ere van
de president der Wereldliga aanbiedt, aan
welke lunch vele prominente Engelse fi
guren zullen aanzitten.
Voor 1 Januari van dit jaar konden per
sonen, die bijvoorbeeld wegens het in ge
vaar brengen van het verkeer of het onder
invloed van sterke drak besturen van een
auto, veroordeeld werden, met als bijko
mende straf intrekking van het rijbewijs
voor een bepaalde periode, na het einde
van deze opzeggingstermijn zonder moei
lijkheden opnieuw gaan rijden.
Ook toen werd een rijbewijs door de bij
komende straf ongeldig, maar deze on
geldigheid was geen reden om na afloop van
de gestelde termijn een nieuwe rijvaardig-
heidsproef te eisen.
Sinds echter het nieuwe wegenverkeers
reglement van kracht geworden is, is het
niet langer mogelijk om een bij rechterlijk
vonnis ongeldig verklaard rijbewijs na af
loop van de onitzeggingsperio'de te gebrui
ken als bewijs van rijvaardigheid.
De ANWB acht deze gang van zaken,
waarbij in feite sprake is van een extra-
straf, onjuist en heeft over deze kwestie
thans contact opgenomen met het mini
sterie van Verkeer en Waterstaat. Dat heeft
meegedeeld, dat stappen zullen worden ge
daan om het betreffende artikel in het
wegenverkeersreglement zo spoedig moge
lijk te wijzigen.
In afwachting van het tot stand komen
van deze wijziging zal door het ministerie
contact worden opgenomen met Binnen-
ADVERTENTIE
Ja, inderdaad...
Leest U maar eens het volgende:
Een gehuwd man met 2 kinderen en een
inkomen van 1 9000,— betaalt aan
inkomstenbelasting I 1350,—
Sluit hij een verzekering voor
oudedags- of weduwepensioen
(of een kapitaalverzekering met
een z.g. lijfrenteclausule) tegen
een premie van b.v. f 800.—
's jaars, dan mag hij deze
f 800.— in mindering brengen
van zijn inkomen. Hij wordt dus
aangeslagen voor f 8200,—
Aan inkomstenbelasting is hij
dan verschuldigdf 1102,—
Hij bespaart dusf 248,—
Dat betekent, dat de fiscus 31% van
zijn premie betaalt. Vindt U dat niet
belangrijk?
Vraag toezending van onze folder:
Minder belasting", waarin diverse voor
beelden zijn aangegeven. Het verplicht
U tot niets.
Nederlandse Maatschappij van de
N.V. LEVENSVERZEKERING-MIJ.
Paleisstr. 9 - 's-Gravenhage - Tel. 1 8426C
Inspecteur te MiddelburgG. DE L00ZE
Seissingel 52 Tcleloon 2210 (K 1180)
Inspecteur te Goes: CHR. KARELSE
Tulpstraat 8 Telefoon 2957 (Kil 00)
landse Zaken, teneinde te komen tot een
zodanige uitvoering van het artikel door dc
provinciale griffies, dat na de ontzeggings-
térmijn geen nieuwe rijproef behoeft te
worden afgelegd, wanneer althans het rij
bewijs korter dan drie jaar geleden ver
lopen is.
ADVERTENTIE
•m
komen vroeg in't voorjaar
Naar wij uit doorgaans zeer goed in
gelichte bron vernemen, zou zich dezer
dagen aan één van de schilderachtigste
Amsterdamse grachten een buitenge
woon merkwaardig incident hebben af
gespeeld. Van de stedelijke autoriteiten
konden wij weliswaar geen bevestiging
van dit gerucht krijgen, doch een be
voegde woordvoerder' haastte zich ons
te verzekeren dat er geen lid van de
gemeenteraad of van het Concertge
bouw-Orkest bij betrokken was, zoals
de publieke mening aanvankelijk wilde.
Op een avond, toen het nog niet hele
maal donker was, ging een man in ge
zelschap van zijn niet nader gedefi
nieerde echtgenote zijn hondje uitlaten.
Het merk van -het hondje is niet be
kend, doch dat doet niets, maar dan
ook niets ter zake. Gedreven door on
voorzichtigheid of door de begeerte
naar avontuur waagde hij zich te dicht
bij de wallekant. Enkele voorbijgangers
trachtten hem nog tot beter begrip van
de situatie te brengen, doch hun waar
schuwingen kwamen te laat. Met een
schrikbarende plons viel de man, die
vergeefs probeerde zijn evenwicht te
redden, ruggelings door de spiegel van
het water. Zijn vrouw, die een. kordate
indruk maakte, bedacht zich geen ogen
blik en, ging op een draf de zo juist
verlaten woning binnen. Even latei-
keerde zij terug met een borstel en een
bakje groene zeep uit de keuken. Zij
boog zich over de brugleuning, wierp
haar spartelende levensgezel deze huis
houdelijke attributen toe en zei: „Hier
vuilak, dan ken je je meteen es lekker
wasse!"
Lieve lezer, trekt uit het boven
staand verhaal uw lering. Ge weet nu
ook wat de illustratie betekent. En laat
u niet door het lelijke jonge eendje in
de waan brengen dat het een sprookje
zou zijn. Want het is echt gebeurd.
Kom, dachten wij, laat ons nu maar
weer eens vol vertrouwen naar het Ste
delijk Museum in de straat van Paulus
Potter gaan. Dat domicilie is destijds
met voortreffelijk inzicht gekozen, want
men kan er zich inderdaad stierlijk
vervelen. In dit speciale opzicht stelt
een bezoek zo goed als nooit teleur.
Ook nu heeft men daar weer zo'n bij
zondere gelegenheid toe opengesteld, te
weten cle onhoffelijk saaie tentoonstel
ling „Goede vormgeving". Deze titel is
ongewild een bedriegelijke vondst. Wij
hadden namelijk verwacht en wie
zou dat niet hebben gedaan? een
pikante expositie van damesccrselten
en aanverwante artikelen te zullen
aantreffen. De wetenschap dat het Bu
reau voor Aesthetische Adviezen aan
de totstandkoming had meegewerkt,
versterkte ons in dat vertrouwen. Op
weg erheen, want zodanig waren wij
reeds in de juiste stemming, citeerden
wij de verrukkelijke dichtregels die
Vondel een paar eeuwen geleden in een
even speelse bui tot een zekere Katha
rine Baeck heeft gericht:
„Ben je juist van pas geregen.
Niet te los, noch niet te stijf?"
Maar ai, wat kwamen wij bedrogen
uit. Want wij vonden een eindeloze
reeks van allemaal precies even grote
foto's aan cle muren of op aan ijzer
draadjes bungelende borden geplakt
van de meest uiteenlopende industrie
producten en gebruiksvoorwerpen uit
Zwitserland.
Jhr. W. Sandberg, de directeur, van
deze artistieke tempel, heeft bij de
opening een rede gehouden en daarin
onder meer gezegd, dat het grote pu
bliek meer begrip dient te krijgen van
hoe iets er uit moet zien. Vex-der ver
kondigde hij de stelling dat de huidige
toestand zo is, dat de vorm van de
meeste artikelen worclt bepaald door de
handelsreiziger of in het algemeen de
verkoper. Daaraan zou slechts een einde
kunnen komen door het kweken van
voldoende stijlgevoel. Nu is het ons
zeer goecl bekend dat handelsreizigers
met monsters op weg worden gestuurd,
maar voor zover wij weten hebben zij
die echt niet zelf gemaakt. En wat de
verkopers betreft: dat zijn geen ont
werpers maar afzetters, hetgeen wil
zeggen dat zij er naar streven een zo
groot mogelijke afzet te behalen. Ter
camouflage van hun op winst gerichte
bedoelingen spi-eken zij echter meestal
van omzet. Daar betalen zij dan ook
belasting voor. Overigens behoeven wij
ons pei-soonlijk van die hele redenering
niets aan le trekken, daar wij niet tot
het grote publiek behoren, maar tot het
kleine. Als de maat van onze schoenen
tot bewijs mag dienen, die bedi-aagt in
de wandeling 41. Ge kunt ons dus over
het hoofd zien.
Maar enfin, er zijn op deze expositie
foto's van alles en nog wat te bestu
deren, van het ingewikkeldste nagel
vijltje tot de eenvoudigste wolkenkrab
ber. Intussen begrijpen wij niet wat men
in Zwitsexdand nu eigenlijk met wolken
krabbers wil doen. Geven de Alpen mis
schien geen reden tot tevredenheid
meer? Wij herinneren ons in dit vei-band
het verhaal van een kolossaal rijke
Amerikaanse tourist, die geheel Europa
was doorgetrokken zonder ook maar er
gens iets te vinden dat zijn bewondering
•kon oogsten. De wanhopig geworden
gids nam hem tenslotte mee naar Lau
sanne en probeex-de hem te overtuigen
van de schoonheid der besneeuwde top
pen en idyllische dalen. Doch de Ame
rikaan was alles behalve onder de in
druk en liet zich zelfs door het avond
rood niet imponeren. Hij uitte zijn mis
noegen tenslotte in één vraag: „Als je
nu al die bei-gen en die paar meertjes
wegdenkt, wat hou je dan nog over?"
We kunnen het niet helpen, doch we
moeten nog even op die tentoonstelling
terugkomen. Men vindt daar ook heel
mooie plaatjes van vérstrekkende olie
pijpleidingen en ranke hoogspannings
masten. Nu zou men zich wel kunnen
afvragen wat het grote publiek hier in
de practijk van het leven aan heeft,
doch wie op zulke kleinigheden let is
een kniesoor. Het gaat immers om de
ontwikkeling van het stijlgevoel. Zo'n
rechte mast doet de mens onmiddellijk
beseffen hoe foeilelijk onze spai-ren en
beuken zijn.
Verder zagen wij een juweel van een
vaten-di-oogrekje, ditkeer niet gefoto
grafeerd, maar in natura. Mischien heet
zo'n ding anders, maar het is bedoeld
om er na het afwassen bij vooi'beeld
borden in te laten afdruipen. Dit is een
ingenieus bedacht apparaat om het bre
ken van eetgerei te verhaasten. Maar
wij zouden onze pen in zeepsop moeten
dopen om u de weelderige welvingen
der lijnen te beschrijven. Welk een ge
lukkig huwelijk van schoonheid en
rationalisatie!
Aluminium en hout, glas en porcelein
bleken de voornaamste grondstoffen te
zijn waar al deze gebruiksvoorwerpen,
zoals kurkentrekkex's en vliegtuigen,
haarbox-stels en hijskranen, kaasschaven
en betonstampex-s, van vervaardigd wor-
Er komt de volgende week geen
enkel nieuw toneelstuk. Daarom
kondigen wij hier de hedenavond
beginnende reeks voorstellingen in
Hypokriterion aan van Jef Heyden-
daels dramatische fantasie „Revisie"
door de Amsterdamse Studenten-
toneel-vereniging onder regie van de
schrijver.
De Nederlandse Opera vertoont Don
derdagavond „La Bohème" van Puc
cini, gevolgd door het ballet „Jeux
d'enfants" Kinderspelen)
Van de nieuwe films noemen wij
Liefde aan de Seine" in Rialto en
Rex, het eerste Amerikaanse optre
den van Micheline Presle. Wie van
Jean Kent houdt kan haar zien als
„Een vrouiv van slechte reputatie"
in Plaza en wie de boeken van Vicki
Baum waardeert kan in City de ver
filming van Hotel Berlin" aanschou
wen.
Dinsdagmiddag wordt in dc grote
hal van het Indisch Instituut aan de
Linnaeusstraat een tentoonstelling
geopend van exotische instrumenten
onder de titel „Melodie der tropen".
Er worden muzikale demonstralies
bij gegeven.
Zaterdag en Zondag is er in het
Concertgebouw respectievelijk een
volksuitvoering en een gewone uit
voering'van de Mattliaus Passion van
Joh. Seb. Bach onder leiding van
Hein Jordans. De Christus-partij
worclt gezongen door Laurens Bogt-
man, die van de Evangelist door Pe
ter Pears. Verdere vocale solisten
zijn: Jo Vincent, Annie Hermes, Han
le Fèvve en Leo Rommerts. Mede
werking verlenen het Concertgebouw
Orkest, het Amsterdamse Toonkunst-
koor en het jongenskoor van „Zang-
lust".
Maandag is er een generale repetitie
van dezelfde Matthcius Passion, die
Dinsdag ten gehore wordt gebracht
door de Koninklijke Christelijke
Oratoriumvereniging onder leiding
van Simon C. Jansen met medewer
king van het Utrechts Stedelijk Or
kest. Dan zijn de solisten: Jo Vincent,
Annie WoudHan le Fèvre, Albert
Dana, Peter de Vos en Piet Tra.
In de kleine zaal van het Concert
gebouw zingt Naomi Ornest- met be
geleiding door Johan Otten. piano.
Zondagavond aria's en liederen.
Maandagavond concerteren cle vio
liste Brigitte H. de Beaujond en de
pianiste Frangoise Doreau. Zij spelen
sonates van Mozart en Debussy. Dins
dagavond treedt de pianiste Carolyn
Elder op.
In het Stedelijk Museum is dezer
dagen een tentoonstelling geopend
van werken van tien Belgische
beeldhouwers, onder wie Meunier,
Constant Permeke, Rik Wouters en
Josef Cantré. In de bovenzalen van
de Moderne Boekhandel wordt een
expositie gehouden, die gewijd is aan
de kunst van het edelsmeden.
den. Dit alles mochten wij constateren
in een bezoek van nog geen drie minu
ten. Toen konden wij onze ogen niet
meer geloven. Overmand door emoties
renden wij naar buiten. Op het affiche
lazen wij nog juist clat het geheel is
ontworpen en ingericht door de heer
Max Bil, architect. BOEDA.
Bij de geti-ouwheid welke de zangers en
zangeressen hebben ten opzichte van de
liederen op Duitse tekst is het verwonder
lijk dat een componist als Cai-1 Löwe aan
hun aandacht ontsnapt. Moet ik toegeven
aan de boosaax-dige gedachte, dat zij elkaar
alles nazingen? Hebben zij nauwkeurige
studies van Löwe's Balladen gemaakt en
toen deze muziek verwoi-pen? Waarop zou
dan zo'n vei-oordeling gegrond zijn? Is het
genie van Löwe minder romantisch dan de
liederen van Schubert, Schumann en
Brahms? Of is het juist te romantisch? Kan
het misschien zijn dat Löwe's muziek bij
zondere eisen stelt, welke men maar liever
vermijdt? Ligt er in de eisen van het
ensemble met de pianopartijen dezer liede
ren een aparte moeilijkheid?
Laten we eens aan de laatstgenoemde
kwesties op de eerste plaats onze aandacht
schenken. Het staat vast dat er in het al
gemeen veel te veel gedacht wox-dt dat een
lied een solo is met begeleiding. Bij een
goed lied is dit niet het geval; een goed
lied is een duo, waarbij de pianopai'tij niet
minder belangrijk is dan de zangpartij. Het
is zéér onartistiek een zangpartij te stu
deren en voor het concert een pianist te
hui-en die dan „volgzaam" de instrumentale
partij aan de „solo" mag toevoegen. Deze
gang van zaken komt in de concertpraktijk
maar al te veel voor. „Begeleiden" bij goede
liederen is een onding. Geen enkele violist
zal er over denken de eerste vioolpartij van
een strijkkwartet te studeren en dan tegen
de avond van het concert drie andere in
strumentalisten verzoeken de andere par
tijen er volgzaam bij te spelen. Kamer-
muziek-spelers hebben een veel beter
artistiek vei-antwoox-delijkheidsgevoel dan
zangers en zangeressen, die zich veel te
vaak gedi-agen als'-handelsx-eizigers in solo
partijen. Zij begrijpen hun dienende taak
niet en denken meer aan zichzelf dan aan
de muziek. Zij zoi-gen voor hun techniek en
vei-leiden het publiek met hun stem. Zij
begrijpen niet wat een ensemble is; zij be-
gi-ijpen niet wat een lied is.
Ik las dezer dagen eens in de Balladen
van Löwe en bewonderde de ras-echte
muzikaliteit en de uitdrukkingskracht van
deze kunst. Bepalingen van ouderwetsheid,
van moderniteit, van verouderen of actueel
zijn, krijgen geen kans als men een posi
tieve artistieke betekenis constateert. Welk
een gebied voor twee artisten ligt in deze
muziek uitgespreid! Welk een ensemble
valt hier voor zangstem en piano te stu-
dei-en. Deze balladen zijn kleine opera's,
die men samen opvoert en waax-bij de fan
tasie der beide artisten een klinkende
werkelijkheid oproept, welke direct de fan
tasie der hoorders levendig maakt. Aan
iedex-s techniek wox-den speciale eisen ge
steld, die overigens tot het vak van de
artist behoren.
Deze Carl Löwe (Duitsland, 1796-1869)
moet een belangrijk man zijn geweest. Hij
maakte zeer goede studies als musicus,
maar verdiepte zich ook in de theologie
aan de universiteit van Halle. Het schijnt
dat hij als kind een zeer bijzondere
sopraanstem heeft gehad. Koning Jeróme
van Weslphalen had daadwerkelijke be
langstelling voor hem. Gedurende zeven
tien jaren reisde hij door vele landen,
maar later stond hij buiten het muziek
leven. Sinds 1818 heeft hij gecomponeei'd.
Er moeten meer dan honderdveertig wer
ken van hem uitgegeven zijn. Hij schreef
klavierstukken, opera's, symphonieën, can
tates, ox-atoria, liedex-en en balladen. Boven
dien publiceerde hij een „Gesanglehx'e" en
op het gebied van de Kerkzang een
„Methodische Anweisung zum Kirchen-
gesange".
Van dit alles zijn mij alleen de Balladen
bekend. Ik noem er enkele: Edward, Herr
Oluf. Die Mohrenfürstin, Archibald Dou
glas, Tom der Reimer, Die wandelende
Glocke. Ik geloof wel dat Löwe een minder
avontuurlijke jeugd had dan Carl Maria
von Weber, maar als ik de Balladen lees
kan ik een vergelijking niet van mij afzet
ten. De muziek van deze beide componisten
heeft een zekere dramatische bohémien-
aard die men bij andere Duitse meestei-s
niet vindt. Zowel voor pianisten als voor
zangers moet het toch iets heerlijks zijn om
de actie in deze njuziek te laten klinken.
Waar zijn de troubadours, de trouvères
onder de zangers? Ik herinner mij Georg
Henschel die in zijn eentje als ensemble
optrad: hij zong en speelde de Balladen. Dit
is bijna veertig jaar geleden; hoe staan
thans de zaken? Zijn de zangers en zange-
x-essen te plechtig, te degelijk, te secuur om
met Balladen op stap te gaan? En hoe
denken de pianisten daar over? Reeds om
het bestaan van liederen van Hugo Wolf en
de Balladen van Löwe is het de moeite
waard ensemblestudies te maken. „Het
gx-ote publiek zal het niet willeix", is de op
merking die ik al hoor aankomen. Deze
weinig eei-volle gehoorzaamheid is dan be
slissend. Maar ik zou toch niet graag aan
jonge musici aanbevelen in deze geest de
kunst te beoefenen. Twee zaken zijn van
belang: een voortdurende technische studie
en een ongestoord idealisme. Op deze fun
damenten staande kan men het publiek de
waarheid zeggen.
HENDRIK ANDRIESSEN
Op een bijeenkomst van crediteuren van
de Oudewaterse bank N.V. is medege
deeld, dat er complicaties zijn gerezen ten
aanzien van de overeenkoxnst, die verleden
jaar tot stand was gekomen tussen de
Amsterdamse Bank en een door de credi-
teui-en benoemde commissie. Deze overeen-
komst werd destijds door de burgemeester
van Oude water aan de commissie voorge
steld, doch naar later door de dix-ectie van
de Amsterdamse Bank is medegedeeld,
zou de burgemeester door de Amsterdam
se Bank niet gemachtigd zijn geweest
tot het doen van dit voorstel.
Naar de commissie mededeelde, zal zij
de hieruit ontstane situatie met haar juri
dische adviseur bespreken. Zij heeft echter
de vooidopige indruk, dat er om deze kwes
tie te regelen een tweetal processen aan
hangig zal moeten worden gemaakt. De
commissie wil uiteraax-d trachten de im
passe op andere wijze te overwinnen, doch
zij verzocht de vergadex-ing haar reeds
mandaat te vexdenen, hetgeen ook geschied
de.
Op de vex-gadex-ing werd nog medege
deeld, dat behoudens nieuwe complicaties
de curatoren hopen in October in staat
te zijn een voorlopige uitkering van 35
procent te doen. Er is een bedrag van ruim
één millioen gulden beschikbaar. Een be
langrijk gedeelte hiervan zal echter waar
schijnlijk aan Rechlshex-stel en de fiscus
moeten worden afgestaan.
