Ronde Tafel Conferentie met
de West hedenmorgen geopend
GELIN'
Sociale Zaken goedgekeurd
na overbodig debat
Férenc Molnar overleden
„Regering verbeeldt zich niet over
wereldvraagstuk te beslissen"
2.70
Fa. B. ENGELENBERG
Laatste fase van verwezenlijking
der nieuwe rechtsorde begonnen
De radio geeft Vrijdag
„Keyzer van Urk"
had geen succes
Ds J.C. VAN DIJK
Hij maakte Boedapest hoofdstad
van toneelminnend Europa
PANDA EN DE VERDWIJN-MACHINE
2
GELINO
BIANCO
pf Een „GELÖ"-product
''verkrijgbaar in de slijterij
Miniatuurstad wordt
op 2 Juli geopend
Mattheus-Passie in
Edams Grote Kerk
BARTELJORISSTRAAT 20 TEL. 13439
Mej. Gautier naar
Amsterdam vervoerd
Woord en Schoonheid
Minister Drees in de Tweede Kamer;
Vredesverdrag met Japan met 58-9 stemmen aanvaard
EERSTE KAMER
Post voor
Korea-vrijwilligers
Vanmorgen is in Den Haag de Ronde Ta
fel-conferentie tussen de delegaties van
Nederland. Suriname en de Nederlandse
Antillen geopend met een toespraak van de
voorzitter der conferentie, minister-presi
dent dr. W. Drees.
Na hem spraken achtereenvolgens de lei
der der Nederlandse delegatie, de minister
van Uniezaken en Overzeese Rijksdelen, ir.
L. A. H. Peters; de leider van de Neder
landse Antillen, mr. dr. M. E. da Costa
Gomez, voorzitter van de regeringsraad der
Nederlandse Antillen en de leider der Su
rinaamse delegatie, dr. J. A. E. Buiskool,
voorzitter der Surinaamse regeringsraad.
De besprekingen, die thans in Den Haag
zijn begonnen, hebben een omvangrijke
voorgeschiedenis, waarin men terug kan
gaan tot de bekende 7 December-rede van
Koningin Wilhelmina in 1942.
Daarin werd een rijksconferentie
aangekondigd, waarin vooraanstaande
vertegenwoordigers van de drie over
zeese delen van het koninkrijk met die
van Nederland bijeen zouden komen. In de
oorspronkelijke opzet van deze rijksconfe
rentie was dus ook Indonesië begrepen,
maar door de loop der gebeurtenissen is
Indonesië, toen de conferentie van eind
Januari tot eind Maart 1948 werd gehou
den, alleen door drie „waarnemers" ver
tegenwoordigd geweest en verder nauwe
lijks ter sprake gekomen.
De taak van de conferentie was het for
muleren van de beginselen voor de wense
lijk geachte hervormingen in de tussen Su
riname, Curacao en Nederland bestaande
staatkundige betrekkingen en voorts deze
beginselen uit te werken in een of meer
ontwerpen tot nadere regeling van de ver
houding tussen deze staatsdelen en tot ver
wezenlijking van de nieuwe rechtsorde.
Het resultaat van deze conferentie is be
lichaamd in 17 resoluties en moties, die
onder meer als aanbevelingen bevatten de
instelling van een rijksregering, waarbij in
het Nederlandse kabinet ministers namens
de Antillen en Suriname zitting zouden
hebben; een paritair samengestelde rijks
raad (Raad van State); een rijkshof en een
rijksparlement, bestaande uit een kamer
van afgevaardigden, gevormd door de Ne
derlandse Tweede Kamer, de Staten van
de Antillen en die van Suriname en een
senaat, bestaande uit de Nederlandse Eer
ste Kamer, aangevuld met vijf leden uit
Suriname en vijf uit de Antillen.
Deze toen gewenste constructie is nooit
verder gekomen dan een ontwerp-rijks-
grondwet, dat de openbaarheid nooit be
reikte, aangezien de toenmalige regering
deze constructie voor de practijk onhanteer
baar vond. De gedachten zijn sedertdien
uitgegaan naar een aanzienlijk „lichtere"
ADVERTENTIE
A
een zachte
vermouth,
speciaal
voor dames
per L. fles
HILVERSUM I, 402 M.
7.00 Nieuws. 7.18 Gewijde muziek. 7.45
Woord voor de dag. 8.00 Nieuws en weer
berichten. 8.15 Platen. 9.00 Voor zieken. 9.35
Platen. 10.30 Morgendienst. 11.00 Platen.
11.15 Altviool en piano. 11.45 Platen. 12.00
Surinaamse volksmuziek. 12.30 Weerbericht.
12.33 Lichte muziek. 12.55 Carillon. 13.00
Nieuws. 13.15' Amusmentsmuziek. 13.45 Pla
ten. 14.00 Tuinierspraatje. 14.15 Platen. 15.00
Harpensemble. 15.30 Platen. 15.40 Voordracht.
16.00 Kamermuziek. 16.30 Voordracht. 16.50
Platen. 17.00 Voor de jeugd. 17.30 Marine-
wervingspraatje. 17.40 Platen. 17.45 Fries
programma. 18.00 Nieuws. 18.15 Gewijde mu
ziek. 18.45 Platen. 18.50 Muziekpraatje. 19.15
Regeringsuitzending: Verklaring en toelich
ting. 19.35 Platen. 19.40 Radiokrant. 20.00
Nieuws. 20.15 Johannes Passion, oratorium.
22.45 Overdenking. 23.00 Nieuws. 23.15 Espe
ranto. 23.3024.00 Platen.
HILVERSUM II. 298 M.
7.00 Nieuws. 7.15 Gymnastiek. 7.30 Platen.
8.00 Nieuws. 8.18 Platen. 8.50 Voor de huis
vrouw. 9.00 Platen. 10.00 Kinderen en Men
sen, causerie. 10.05 Morgenwijding. 10.20
Schoolradio. 10.50 Orgel. 11.25 Feuilleton.
11.40 Sopraan en Mozartvleugel. 12.00 Orgel
en accordeon. 12.30 Weerbericht. 12.33 Sport
en prognose, 12.48 12.48 Platen. 13.00 Nieuws.
13.15 Platen. 13.20 Orkest. 14.00 Voor de
vrouw. 14.20 Platen. 15.25 Voordracht. 15.45
Reportage met muziek. 16.C0 Klein vrouwen
koor. 16.30 Voor de jeugd. 17.00 Orgel. 17.20
Muziekpraatje. 18.00 Nieuws. 18.15 Felicita
ties. 18.45 Denk om de bocht. 19.00 Piano.
19.10 Wat doet uw man? klankbeeld. 19.30
Wat dur.kt u van den Christus?, causerie.
20.00 Nieuws. 20.05 Boekbespreking. 20.15
Voordracht met pianobegeleiding. 20.30 Be
nelux. causerie. 20.40 Leven op de aarde,
causerie. 21.00 Cabaret. 21.30 De Ducdalf.
21.50 Buitenlands overzicht. 22.05 Rhythmi-
sche muziek. 22.30 Reportage 22.40 Vandaag,
causerie. 22.45 Avondwijding. 23.00 Nieuws.
23.15 In huwelijk c.i gezin. 23.3024.00 Phil-
harmonisch Orkest.
TELEVISIE (A.V.R.O.)
20.1521.45 Televizier; De instrumenten
van het orkest, film; Présentation du Prin-
temps.
BRUSSEL, 324 M.
12.30 Weerbericht. 12.34 Platen. 13.00
Nieuws. 13.15 Orgel. 14.00 Radio. 15.30 en
15.50 Platen. 16.1 Strijkkwartet. 17.00
Nieuws. 17.10 Lichte muziek. 18.00 Platen.
18.10 Voordracht. 18.20 Platen. 18.30 Voor sol
daten. 19.00 Nieuws. 19.30 Causerie. 19.45
Platen. 19.50 Causerie. 20.05 Pla'en. 20.15
Symphonie-orkest en solisten. 22.00 Nieuws.
22.15 Internationale Radio-Universiteit. 22.45
Platen. 22.5523.00 Nieuws.
vorm van samenwerking in staalkundige
zin.
Interimregelmgen
Wel werd na de Ronde Tafelconferentie
van 1948 de toekenning van zelfstandigheid
verwezenlijkt in de inwendige aangelegen
heden voor de beide overzeese rijksdelen.
Deze werd voorlopig belichaamd in de „in
terimregelingen" voor de Antillen en Suri
name. Zij beoogden een overgang naar de
definitieve structuur van het koninkrijk,
die op de alsnog te houden Ronde Tafel
conferentie moest worden vastgesteld. Deze
interimregelingen, welker vaststelling na
overleg met de volksvertegenwoordigingen
van de West-Indische rijksdelen op een
wijziging van de grondwet moesten wach
ten, werden voorafgegaan door wijzigingen
van de staatsregelingen van de Nederland
se Antillen en Suriname, waardoor onder
meer het stelsel van benoemde leden van
de Staten werd afgeschaft, het aantal Sta-
tenzetels van 15 tot 21 werd verhoogd, een
college van algemeen bestuur als (niet-
verantwoordelijke) „regering" werd inge
steld en de vertegenwoordigingen in Ne
derland van beide rijksdelen een wettelijke
basis kregen.
De voorbereiding van de thans te openen
tweede Ronde Tafelconferentie is in drie
fasen geschied.
In September 1951 werd door de drie
regeringen de procedure van de voorberei
ding der tweede R.T.C. vastgesteld. In het
najaar van 1951 hebben drie gemachtigden
van de Nederlandse regering, eerst in de
Antillen en daarna in Suriname, overleg
gepleegd met gemachtigden van deze rijks
delen, om te komen tot de vaststelling van
een agenda voor de besprekingen op de
R.T.C.
Bij dit overleg in de West bleek, dat op
bepaalde onderdelen van de toekomstige
rijksstructuur de meningen uiteenliepen,
hetgeen, bij een zo ingewikkelde materie,
waai'bij deels zo uiteenlopende belangen
en afwijkende toestanden betrokken zijn,
overigens niet te verwonderen was.
Inmiddels waren in de West studie-com
missies aangewezen, waaruit de huidige
delegaties zijn voortgekomen. De voortzet
ting van het overleg door dezelfde gemach
tigden in Januari en Februari in Den Haag
heeft geleid tot het vaststellen van een
werkstuk voor de t'hans aanvangende
R.T.C.
De interimregelingen hebben zowel in de
Antillen als in Suriname een grote vooruit
gang gebracht wat betreft de behartiging
van de eigen aangelegenheden.
Op 2 Juli zal in de Scheveningse Bosjes
aan de Haringkade tegenover de Witte
Brug in Den Haag, de miniatuurstad „Ma-
durodam" officieel worden geopend.
Voorlopig is de sluitingsdag vastgesteld
op 15 October.
Op Tweede Paasdag zal in Edams Grote
Kerk de jaarlijkse uitvoering van de Mat-
theus Passie gegeven worden. Medewer
kenden zijn: Han le Fèvre, Laurens Bogt-
man, Mea Naberman, Annie Hermes, Wiebe
Draayer, Leo Rommerts, Arie van Mever,
de koorverenigingen Edam-Purmerend, de
HO.V. en het jongenskoor van Zanglust.
Dirigent is Theo Ettema.
De Surinaamse delegatie voor de Ronde Tafel-conferentie is Woensdagmorgen in ons
land aangekonien. Het gezelschap op Schiphol. Van links naar rechts de heren J. A.
Mc May, M. A. Karamat AU, H. Schrimisier en J. A. Pengel.
ADVERTENTIE
FALCON GABARDINE JASSEN
De K.L.M.-stewardess Truus Gautier, een
der twee overlevenden van de ramp met
de „Koningin Juliana" is Woensdagmiddag
met het lijnvliegtuig uit Afrika van Frank
fort naar Schiphol vervoerd. Op een bran
card werd mejuffrouw Gautier op Schiphol
uit het vliegtuig in een ziekenauto gedra
gen en, nadat haar bloemen waren aange
boden door collega's, naar de Ziekenver
pleging aan de Prinsengracht te Amsterdam
gebracht.
Naar medici venvachten zal mejuffrouw
Gautier over enige weken genezen zijn.
De heer B. v. Oeveren, theologisch can-
didaat te Halfweg, ontving een beroep van
de Gereformeerde Kerk van Godlinze
(Gron.).
BUENOS AIRES (Reuter) Burge
meester Keyzer vam Urk is Dinsdag per
vliegtuig uit Buenos Aires naar Neder
land teruggereisd. Hij heeft twaalf dagen
lang vergeefs gepoogd een oplossing te
vinden voor het waagstuk van de twintig
Urker vissers, die in dienst van een Bel
gische reder naar Argentinië zijn vertrok
ken, waar zij werden ontslagen omdat zij
weigerden op Zondag te werken.
Burgemeester Keyzer heeft een schrif
telijke verklaring afgelegd, welke door het
Nederlandse gezantschap te Buenos Aires
ter inzage aan verslaggevers is gegeven.
Hierin zegt hij te hopen dat de vissers
voor andere (Argentijnse) maatschap
pijen zullen kunnen werken, hetgeen mo
gelijk zou zijn, indien de Argentijnse auto
riteiten hun verblijfsvergunningen zouden
verlengen. De burgemeester zal, indien de
mannen er in slagen vast werk in Argen
tinië te vinden, pogen de gezinnen der
Urker vissers ook naar Zuid-Amerika te
doen vertrekken.
Gemeld is dat burgemeester Keyzer le
den van de te Buenos Aires gevestigde
Nederlandse gemeenschap heeft verzocht
gelden bijeen te brengen, die het kapitaal
zouden moeten vormen van een nieuw te
stichten maatschappij, in wier dienst de
Urker vissers op hun eigen arbeidsvoor
waarden zouden kunnen werken. Dit be
roep van de burgemeester heeft tot dus
verre echter nog geen succes opgeleverd.
ADVERTENTIE
Deze week vex-schijnt een fraai boek
waarin is opgenomen een keuze uit het
nagelaten werk van wijlen
de bekende predikant van Bloemendaal.
De samenstelling werd verzorgd door
Ds CH. DEBEUS en Dr L. M.VAN DIS
onder de titel
Een fotoportret is aan de uitgave
toegevoegd. De oplage is beperkt.
Geef Uw boekverkoper opdracht
een exemplaar te reserveren.
PRIJS ƒ5.90 GEBONDEN.
(Van onze parlementaire redacteur
Minister J o e k e s toonde zich Woens
dag in de Eerste Kamer dankbaar voor de
welwillendheid waarmee de debaters
uitgezonderd dan de Communisten de
aan de orde zijnde vraagstukken van het
sociale beleid hadden besproken. Met mej.
mr. Tjeenk Willink (Arbeid) was hij het
eens, dat er een nauw verband bestaat
tussen de problemen op sociaal gebied en
die van de volksgezondheid: Daarom moest
men er niet twee ministeries voor gaan
maken. Zoals de heer De Bruyn (KVP)
al had opgemerkt moet de minister van
Sociale Zaken zich onder de tegenwoor
dige omstandigheden een zekere beperking
opleggen. Intussen zijn er toch wel degelijk
belangrijke organisatorische maatregelen
genomen zoals de nieuwe organisatie van
de sociale verzekering, de organisatie van
de emigratie-organen en de wet op de in
stelling van de ondernemingsraden. Voorts
noemde de minister enige internationale
regelingen, die in de jongste tijd tot stand
zijn gekomen, waarna hij gewag kon
maken van een viertal in het leven ge
roepen regelingen met het oog op grotere
veiligheid voor arbeiders. Dit alles bracht
hij even in herinnering naar aanleiding
van de klacht van de heer Louwes (VVD),
dat Sociale Zaken op wetgevend gebied
wel heel weinig had ondernomen.
Wat de loonpolitiek betreft stond de
minister geheel en al aan de zijde van de
heer Oosterhuis (Arbeid). Hij kon er
overigens niets nieuws over vertellen.
Trouwens, na hetgeen er reeds in de
Tweede Kamer bij de behandeling van de
begroting van Sociale Zaken ter sprake is
gekomen. Was het debat in de senaat wei
nig anders dan een herhaling van wat al
aan de overzijde van het Binnenhof be
toogd was. De bewindsman sprak nog de
hoop uit dat een volgend kabinet in staat
zal zijn na het advies van de Sociaal-Eco
nomische Raad een wetsontwerp tot rege-
Post bestemd voor op de thuisreis zijnde
leden van het Nederlands Korea-detache-
ment, moet uiterlijk op 4 April ter post zijn
bezorgd. Op de enveloppe moeten worden
vermeld rang, naam. voorletter, legernum-
mer en de aanduiding „N.D.V.N." op thuis
reis naar Nederland, Amsterdam Schiphol
Militair".
ling van de ouderdomsvoorziening aan de
Staten-Generaal aan te bieden.
Voorts keerde mr. Joekes zich, wat ver
volgens ook staatssecretaris Van Rhijn
deed, tegen het betoog van de heer Louwes
(VVD), die volgens hen ten onrechte te
zeer beducht was voor aantasting van de
persoonlijke verantwoordelijkheid, als ge
volg van een te veel aan sociale zekerheid.
Het was reeds zeven uur 's avonds, toen
men nog ging repliceren. Terecht liet voor
zitter Jonkman hieraan een zachte verma
ning voorafgaan. Die bleef, zeker niet wat
dr. Wibaut (Arbeid) en de heer Louwes
(VVD) betreft, zonder uitwerking, want
zij waren nu kort van stof. Minder invloed
had het presidentiële vermaan op mej. dr.
Tjeenk Willink (Arbeid) en de heer Bran
denburg (Comm.).
Maar om kwart over zeven kwam de be
groting na een nodeloos debat van elf uur
en zonder hoofdelijke stemming door, met
alleen aantekening van het communistische
tegen.
De Tweede Kamer heeft Woensdagmid
dag de beraadslaging over het wetsont
werp tot goedkeuring van het vredesver
drag met Japan voortgezet en het tenslotte
goedgekeurd met 58 tegen 9 stemmen.
Tegen verklaarden zich de C.P.N., de K.N.
P., de S.G.P. en de heer Gerbrandy (A.R.).
Het verdrag werd door prof. Gerbrandy
een tractaat van Amerikaans-Britse ma
kelij genoemd. Deze zeide, dat de Ameri
kaanse politiek een schijnbaar anti-kolo
niaal karakter draagt, maar hij betwijfelde
of zij in wezen zo sterk anti-koloniaal is.
Het is mogelijk, dat Japan in het Ameri
kaanse gareel blijft, meende hij, maar het
ogenblik kan komen, dat Amerika daartoe
concessies gaat doen ten nadele van Ne
derland. Hij noemde het tractaat een ver
nedering voor het Nederlandse volk.
Volgens de heer PI a k e n (C.P.N.), die
daarna het woord voerde, wil Amerika
door dit vredesverdrag Japan tot een op-
marsgebied in Zuidoost-Azië maken. Naar
zijn oordeel kunnen de Kamerleden niet
volstaan met het verdrag als onwaardig
te karakteriseren en het vervolgens toch
sanctioneren.
Vroeger legde een vredesverdrag straf
op, maar thans knoopt het nieuwe relaties
aan, zo constateerde mej. Klompé
(K.V.P.), die het toejuichte dat het onder
havige verdrag deze nieuwe geest ademt.
Ovengiens achtte ook zij het uitermate
moeilijk verteerbaar aangezien er te wei
nig rekening is gehouden met onze ver
langens en er voorts te weinig mogelijk
heid bestond om in gemeenschappelijk
overleg tot een verdrag te komen.
De regering zal, naar mej. Klompé zeide,
de Japanse regering moeten doen weten,
dat de Nederlandse volksvertegenwoordi
ging een zo loyaal mógelijke uitvoering
van het verdrag verwacht.
„Amerika is bezig Japan in te schakelen
in de aggressieve gordel, welke gelegd
wordt om de Sovjet-Unie", zeide de heer
Hoogcarspel (C.P.N.), die het ver
drag ten scherpste afkeurde.
„Regering heeft bezwaren geuit"
De minister-president, dr. Drees, gaf
uiting aan de gevoelens der regering ten
opzichte van hen, die zich in Indonesië en
in de kampen in andere delen van Azië
hebben opgeofferd voor de zaak der vrij
heid. Japan is naar hij zeide moreel tot
schadevergoeding verplicht. Maar als men
bedenkt wat Duitsland en Japan zelf heb
ben verloren, kan men moeilijk zeggen,
dat dit een aanmoediging is om opnieuw te
beginnen. Hij verklaarde, dat de regering
duidelijk haar bezwaren tegen het verdrag
heeft doen blijken. De gang van zaken is
voor een groot deel beheerst door de hou
ding van Rusland. Hadden de Grote Vier
een verdrag moeten voorbereiden, dan zou
er nooit iets van gekomen zijn. De heer
Drees merkte op, dat de regering een eigen
buitenlandse politiek voert, maar zich niet
verbeeldt, dat zij bij de oplossing van een
wereldvraagstuk een beslissing zou heb
ben te geven.
Ten aanzien van de opmerkingen over
herbewapening zeide dr. Drees gemeend
te hebben, dat de communisten zich voor
zichtiger zouden uitdrukken, nu Rusland
zich er voor heeft uitgesproken dat bij
hereniging van Oost- en West-Duitsland,
Duitsland het recht van herbewapening
moet hebben. Ten aanzien van de geïnter
neerde Nederlanders en anderen, die grote
schade hebben geleden zijn al bepaalde
maatregelen genomen, men kan zijns in
ziens niet zeggen, dat er niets is gedaan.
Een overzicht gevend van het overleg na
de ontvangst van het ontwerp-verdrag,
zeide dir. Drees. dat het een weinig bevre
digend resultaat heeft opgeleverd. In San
Francisco is nog eens duidelijk gepleit voor
de Nederlandse desiderata en Amerika
heeft zich bereid verklaard als interme
diair op te treden voor onderhandelingen
over een bijdrage voor Nieuw Guinea en
schadevergoeding voor de burger-geïnter
neerden. Japan heeft te kennen gegeven
eerst een overzicht te willen hebben over
wat het moet doen op grond van de ver
plichtingen, die het heeft aanvaax-d. Daar
na zouden besprekingen kunnen woi'den
gevoerd over wat vrijwillig gedaan zal
worden.
Tenslotte zei de minister-president het
vex-drag gewenst te vinden met het oog
op de positie van Oost-Azië. „Het gevaar
voor Oost-Azië ligt niet meer bij Japan,
maar bij het Sovjet-blok", zo zeide hij.
Motie
Bij de replieken diende de heer Welter
(K.N.P.) een motie in, waarin de Kamer
als haar oox-deel zou uitspreken, dat de
procedure, die bij de voorbereiding van het
verdrag werd gevolgd, ertoe heeft geleid,
dat noch met de inzichten van Nedei
noch met zijn belangen in voldoende mate
is rekening gehouden. Deze motie werd
mede ondertekend door leden van A.R.-,
C.H.- en S.G.-fractie.
Ook de heer Haken (C.P.N.) verklaar-
de zich voor deze motie, die door dx\ Dx-ees
werd ontraden.
De heer Weiter weigexde de motie in
te trekken, hetgeen door ue neren xvori-
hals (V.V.D.) en Schouten (A.R.)
werd betreurd.
De motie is daax-na verworpen met 56
tegen 11 stommen. Voor: K.N.P.C.P.N.,
S.G. en de heren Gerbrandy (A.R.), Van
der Feltz en Schmal (C.H.U.).
Het wetsontwerp werd met 58 stemmen
voor en 9 tegen aanvaard.
Woningruil. Koningin Elizabeth van En
geland en de Hertog van Edinburgh zul
len na de Paasdagen die zij op het
kasteel van Windsor zullen doorbren
gen hun intrek nemen in het paleis
van Buckingham. De koningin-moeder
Elizabeth en Px-inses Margaret, die thans
nog in het paleis van Buckingham wo
nen, zullen dan hun intrek nemen in
Clarence House, dat nu door het ko
ninklijk paar wordt bewoond.
Stop. Bruns, voorzitter van de Amerikaan
se „Commercial Telegraphers Union",
heeft Woensdagavond de dertigduizend
leden van zijn vakvereniging opdracht
gegeven in staking te gaan. De Ameri
kaanse telegrafisten willen hogere sala
rissen ontvangen. Bruns zeide dat „te
elfder ure ondernomen bemiddelings
pogingen niets hebben uitgehaald". Hij
verklaax-de dat het „bijna zeker is dat
het Amerikaanse telegraafnet door de
staking zal worden verlamd".
Bezoek. De minister-president van Zweden,
Tage Erlander, is Woensdagavond per
vliegtuig uit Stockholm voor een offi
cieel bezoek naar de Verenigde Staten
verti-okken, waar hij twee weken zal
blijven.
Kosten. De kosten van de Verenigde Staten
voor de oorlogvoering in Korea wor
den voor het 30 Juni eindigende belas
tingjaar begroot op iets meer dan vijf
milliard dollar. Het leeuwendeel der
uitgaven in Korea was bestemd voor
het leger, namelijk 4.376.697.000 dollar.
Voor de vloot en de luchtmacht zijn
respectievelijk 375 en 305 millioen dol
lar geschat.
Feest. De Russische maarschalk Worosjilof
en de Russische ondexTrxinister van Bui
tenlandse Zaken Bogomolog zijn Woens
dag te Boedapest aangekomen voor de
feestelijkheden, die op 4 April worden
gehouden ter hex-denking van de bevrij
ding van Hongarije. Andere buitenland
se gasten zijn de vice-premier Chivoe
Stoica van Roemenië, het hoofd van het
Roemeense planbureau, Constantinescu,
de Noord-Koreaanse minister van Justi
tie, de Oost-Duitse minister van Cultuur
en de vice-premier en minister van
Buitenlandse Zaken van Mongolië. Ook
de Fx-anse en Italiaanse communistische
partijen zijn vertegenwoordigd.
Gestrand. Een Noorse Dakota met 23 pas-
sagiei-s, merendeels leden van de
Zweedse voetbalploeg Nori-koeping,
heeft Woensdag wegens motorstoring op
het strand van Mimzan bij Bordeaux
een noodlanding gemaakt. Het toestel
brak in tweeën en een der passagiers
werd gewond. Het vliegtuig was uit
Madrid vertrokken met bestemming
Amsterdam en Oslo. De gewonde, een
Zweed, heeft waarschijnlijk een enkel
gebx-oken. Het vliegtuig was gehuurd
door de voetbalploeg.
ADVERTENTIE
Iïöclstra.it 39 - Haarlem - Tel. 1333"2
OFFICIëLE VERKOOP SIKKENS LAKKEN
RUBBOL JACHTLAKKEN
Na een langdurig ziekbed is te New
York, waar hij sinds het uitbreken van de
laatste wereldoorlog woonde, de in 1878 te
Boedapest geboren schrijver van talrijke
toneelstukken Férenc Molnar overleden. In
het begin van deze eeuw verwierf hij zich
met „De Duivel" een intexmationale repu
tatie: te onzent heeft Eduard Verkade in
verschillende pex-ioden van zijn loopbaan
als de scherp gesneden salon-satan in deze
modexme behandeling van het Faust-ge-
gevexx opzienbarende successen geboekt.
Zijn populariteit heeft zich tot heden vrij
wel onverzwakt weten te handhaven. De
laatste tijd zijn nog twee van zijn bekend
ste werken met succes in Nederland tot
vertoning gebracht: de kermislegende „Li-
liom" door het Rotterdams Toneel onder
leiding van Paul Storm met Kees Brusse in
de titelrol en nog korter geleden de licht
zinnige comedie „Nachtrepetitie" door Co-
media onder regie van Johan de Meester.
Na de première van het laatstgenoemde
spel in 1926 schreef hij als volgt zijn voor
lopige autobiografie: „Ik ben geboren uit
een oud geslacht van kooplieden. In 1896
ging ik te Genève rechten studeren. In het
zelfde jaar werd ik jouxmalist in Boedapest.
In 1897 schreef ik een kort verhaal. In 1900
schreef ik een roman. In 1902 werd ik in
mijn vaderland bekend als toneelschrijver.
In 1908 werd ik in het buitenland bekend
als toneelschrijver. In 1914 werd ik oox'logs-
cori-espondent en in 1916 werd ik wederom
toneelschrijver. In 1918 werd mijn haar
sneeuwwit. In 1925 wilde ik dat ik nog
rechten in Genève studeerde". Men zou
daax'aan kunnen toevoegen dat hij een
2. Toen Panda de winkel binnen stapte,
zat juwelier I. A. Klaterglans aan zijn bu
reau, waar hij bezig was de inhoud van
zijn geldkist te tellen. Zoals een ieder weet,
beschikken juweliers over geweldige geld
kisten met een grote inhoud, anders zouden
ze geen juwelier zijn. „Driehonderd-acht
enveertig-driehonderdvijf tig-driehonderd-
tweeënvijftigzo telde de heer Kla
terglans, terwijl hij de bankjes van honderd
soepel door de vingers liet glijden. „Ja
ventje driehonderd-vierenvijftig
zeg eens wat er van je dienst isdrie
honderd-zesenvijftig„Ik kwam vra
gen ofelibegon Panda. „Dat
wil zeggen, ik wildeehik zou
graag een betrekking hebben, meneer! Ten
minsteals uw zaak goed genoeg gaat
om een flink iemand aan te nemen.
„Of de zaken goed gaan? Driehonderd-
achtenvijftig? Zeker, zeker, baasje.' Drie
honderd-zestig.' Uitstekend zelfs! Er is maar
één moeilijkheid.dat wil ik je in ver
trouwen zeggenDriehonderd-tweeënzes
tig„Een moeilijkheid? Misschien kan
ik u daarmee helpen!", zei Panda hoopvol.
„Jazeker! Die moeilijkheid zit namelijk in
het eeuwige gezeur van allerlei onbruik
bare jongens die me om baantjes komen
zeuren, en als je me wilt helpen hoepel je
onmiddellijk op! Driehonderd-vierenzes
tig!", aldus riep de heer Klaterglans op
krachtige toon. Panda's eerste poging om
werk te krijgen had dus geen succes....
groot hedonist was, een vurig liefhebber
van brandewijn, smakelijk eten en-mooie
vrouwen, dat hij bovendien bekend stond
als een zeer muzikaal man, die verschei
dene instx-umenten bespeelde en voox-tref-
felijk zong, dat hij als een onuitputtelijke
fontein anecdotes over alles en iedex-een
placht te spuiten en dat hij jax-enlang fun-
geex-de als schouwburgdirecteur in Boeda
pest, waarvan hij wat het toneel betreft de
hoofdstad van Europa maakte.
Men is gewend Molnar in één adem te
noemen met de Weense auteurs Bahr en
Schnitzler, omdat dit drietal gemaakt heeft
dat de hex-innering aan Oosteiïrijk-Honga-
rije niet meer uit de schouwburgen van het
Westelijk halfrond is weg te denken. Hoe
zeer zij onderling mochten verschillen, zij
hadden niet alleen het streven gemeen om
het axdistieke theater te verzoenen met de
eisen van het commerciële toneel, maar
stemden bovendien in vele opzichten over
een in de wijze waarop zij dit in practijk
brachten: onder meer door bij alle ironie
of sarcasme steeds het leven door een rose
bril te bezien en door hun elegante stijl.
Qua techniek en brillante dialoogvoering is
Molnar onbetwist de meester. Er is veel
verwantschap tussen zijn werk en dat van
de Schotse schrijver James Bridie.
Niettemin behoox-t het oeuvre van Molnar
grotendeels tot een voorbije periode en
daarom is het ter kenschetsing van zijn
betekenis gewenst het woord te geven aan
Top Naeff, één van de beste verslaggeef
sters uit die tijd. Na de eerste voorstelling
van „De Zwaan" door het gezelschap „De
Haghespelers" schreef zij: „Molnar is een
tovenaar en een goochelaar. Alle stijleii
klutst hij dooreen. Hokt zijn fantasie in de
ene richting, met zwier glijdt hij in de an
dere: van het drama in de klucht en van
de bittex-e wex-kelijkheid in het sprookje.
Met de behendigheid van de litteraire dui
velskunstenaar, maar ook met het reddend
instinct van de geboren dichter".
Als zijn meest typische stuk kan wel
licht „liet glazen muiltje" uit 1925 gelden,
een nieuwe versie van het spx'ookje van
Assepoester, waarin de prins een gewone
schx-ijnwerker is, met als achtergrond de
naturalistisch getekende zelfkant van de
maatschappij. Ook „Hex-enmode" is een ver
kapt sprookje, licht en vol poëzie. In vrij
wel al zijn stukken wordt het alledaagse
met glimlachend begrip tot een edeler plan
vex-heven en treft men een bekoorlijke
mengeling van kinderlijkheid en x-affine-
meixt, van sentimentaliteit en spitse, niet
zelden critische geestigheid. Het succes
van „Liliom" was voor een niet gering deel
te danken aan het optreden van politie
mannen uit het hiernamaals, die een zelf
moordenaar voor een hemelse rechtbank
brengen. Daar wordt vastgesteld dat het
leven machtiger kan zijn dan de mensen,
maar dat de liefde machtiger is dan het
leven en wordt de stex-velingen vergiffenis
geschonken voor hun daden in verhouding
tot hun betere bedoelingen.
Molnar behoorde met al zijn pikante be
minnelijkheid volledig tot de joyeuze sfeer
van de Oostenrijks-Hongaarse monarchie
die feestelijk lachend ten onder ging. De
tijd zal leren hoelang zijn werk de vrucht
bare schepper ervan zal overleven. D. K.
