Het Hek van de Dam
Samenwerking van kerken
Agenda voor
Haarlem
Brieven
aan de
redactie
In de hoofdstad uit
Huisvriend van Europa
7
KERKELIJK LEVEN
Examens
0O$c*£odelfttffi&tr
cp brand?
Middenstandsverenigingen
over Winkelsluitingswet
„Passanten" gaan
in beroep
Kinderverlamming
Kort nieuws
A mst er dammers
Uit
En thuis
ZATERDAG 2 AUGUSTUS 1952
Het oecumenisch vraagstuk komt steeds meer in het middelpunt der belangstelling te
staan. De kerken spreken met elkaar en zijn of worden er zich van bewust, dat con
tact zoeken met elkaar geboden is. Natuurlijk rijzen er bij een zo grote verscheiden
heid als thans aan de dag treedt vele vragen. Deze zullen moeten worden doorgesproken
en waar mogelijk beantwoord. Een der mogelijkheden, die hiertoe wordt geopend
is, dat dit jaar voor het eerst aan theologische studenten, aan predikanten en ook aan
studerenden in andere faculteiten de gelegenheid zal worden geboden om het oecu
menisch vraagstuk te bestuderen binnen universitair verband.
Door het Oecumenisch Instituut van
Bossey is tezamen met de theologische fa
culteit van Genève een leergang van vier
maanden ingesteld waarin men het oecu
menisch vraagstuk naar zijn verschillen
de aspecten grondig zal gaan bestuderen.
De practijik heeft aangetoond hoe goed het
zou zijn, dat er naast conferenties en cur
sussen van enkele weken gelegenheid zou
zijn tot verdieping door hen die hun leven
en studie willen wijden aan het werk in
de Oecumene, maar die slechts eenmaal op
een zeer uitvoerige wijze in de bestaande
waagstukken kunnen worden ingeleid.
Aan dit verlangen zal nu worden vol
daan. Er komt een leergang, waaraan des
kundigen uit de wereldraad zullen mede
werken. De onderwerpen die zullen worden
behandeld geven goed aan wat de eigen
lijke bedoeling van de leergang is. Er zal
worden gesproken over de geschiedenis en
dé problematiek van de Oecumenische Be
weging, terwijl voorts de Kerk in het
Nieuwe Testament onder de loupe zal wor
den genomen. Ook komen aan de orde de
verschillen kerktypen in de wereld; het
wezen van de Kerk en haar eenheid; de
theologie van zending en evangelisatie;
ethische en sociale vragen van vandaag en
bewegingen van vernieuwingen in de ker
ken. Dat niet wordt vergeten aandacht te
schenken aan oecumenische vragen, die
rijzen in de huidige oecumenische situatie
behoeft wel geen betoog. Het ligt in de be
doeling dat begonnen wordt met een studie
van de Lutherse en Orthodoxe kerken.
Hiernaast zal aandacht worden besteed aan
de critiek vanuit het Evangelie op verschil
lende maatschappelijke verhoudingen en
stelsels. Het programma garandeert, dat op
ruime schaal de rijke verscheidenheid uit
de verschillende takken van oecumenisch
werk bezien zullen worden. Over de diverse
onderwerpen zal regelmatig bijbelstudie
worden gehouden. In seminarieverband zal
men zich kunnen verdiepen in onderwer
pen waarvoor een speciale belangstelling
wordt gekoesterd. Van belang voor de stu
denten is het verder, dat de bibliotheken
van de Geneefse Universiteit door hen ge
bruikt mogen worden.
Prof. H. Kraemer zal de algemene leiding
hebben. De docenten van de eerste leergang
die loopt van 1 October a.s. tot 15 Februari
1953 zijn: dr. Paul Evdokinov. prof. Wal
ter Freytag, prof. Frans Leenhardt. prof.
H. Kraemer, rev. D. T. Niles en dr. W. A.
Visser 't Hooft.
De leerlingen, die de eerste leergang ge
durende één semester hebben gevolgd, ont
vangen, nadat zij met gunstig gevolg exa
men hebben afgelegd, een getuigschrift.
Voor hen, die de graad van candidaat in de
theologie hebben, of die van Bachelor of
Divinity van de Universiteit van Genève of
van andere universiteiten, bestaat de moge
lijkheid een diploma te ontvangen, dat al
gemeen erkend zal worden binnen de Oe
cumenische Beweging. Zij moeten dan o.m.
één of meer semesters hebben gevolgd.
Behalve deelnemers zullen ook toehoor
ders worden toegelaten. Deze komen niet
in aanmerking voor een getuigschrift of
diploma.
De deelnemers worden samen gehuis
vest in het Oecumenisch Instituut Bossey.
Door al deze wederkerige contacten wordt
dan een unieke gelegenheid geschapen om
een inzicht te krijgen in de situatie van de
Kerk in de wereld van heden.
Samen zal men dus èn in de collegezaal
èn in de woonruimte studeren en spreken
om zo te trachten te staan in de ruimte van
Gods wereldwijde Kerk.
Zwitserland
Dat de oecumenische gedachte in Zwit
serland leeft bleek nog eens uit de rede,
die pasteur dr. A. Koechlin hield op de
jaarvergadering van de Federatie van Pro
testantse Kerken in Zwitserland. Spre
kende over de taak van de kerken in deze
tijd zeide hij, dat de voornaamste taak
van de kerk van oecumenische aard is.
Alle mensen zijn leden van één kerk en
onderdanen van één Heer. Daarom is deel-
ZATERDAG 2 AUGUSTUS
Openluchttheater: „Kermisduel", 8 uur.
Krelageliuis. Gladiolententoonstelling, tot
22 uur. Palace: „Küssen ist keine Sünde",
alle leeft., 7 en 9.15 uur. Luxor: „Muiterij op
de goudkust". 14 jaar, 7 en 9.15 uur. Frans
Hals: „Vom Teufel gejagt", 7 en 9.15 uur.
City: „De Jantjes", alle leeft., 7 en 9.15 uur.
Lido: „Arabische nachten", 7 en 9.15 uur.
Spaarne: „De Triomph van Zorro", 14 jaar,
7 en 9.15 uur. Minerva: „De dochter van de
sheriff", 14 jaar, 7 en 9.15 uur. Rembrandt.
„Millionnairs gevraagd", 14 jaar, 7 en 9.15 u.
ZONDAG 3 AUGUSTUS
Concertgebouw: „Sneeuwwitje en de zeven
dwergen", 2.30 uur; vrolijk vacantieprogram-
ma. 8 uur. Openluchttheater: „Kermisduel",
8 uur. Krelageliuis: Gladiolententoonstelling
10 tot 22 uur. Palace: „Pinocchio". alle leeft.,
10.30 uur. „Küssen ist keine Sünde", alle
leeft., 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Luxor: Journaal
voorstellingen 10.30. 11.30 en 12.30 uur.
..Muiterij op de goudkust", 14 jaar, 2. 4.15,
7 en 9.15 uur. Lido: „Gulliver's reizen", alle
leeft.. 10.30 uur. „Arabische nachten", 14 jaar.
2. 4.15, 7 en 9.15 uur. City: „Sneeuwwitje en
de zeven dwergen", 10.30 uur. „De Jantjes",
alle leeft., 2.15, 4.30. 7 en 9.15 uur. Spaarne:
„De triomph van Zorro", 14 jaar, 2, 4.15, 7 en
9.15 uur. Frans Hals: „Die dwaze mr, Jones",
2 en 4.30 uur. „Vom Teufel gejagt", 18 jaar,
7 en 9.15 uur. Minerva: „De dochter van de
sheriff", 2, 4.15, 7 en 9.15 uur. Rembrandt:
„Een onvergetelijke melodie", alle leeft.,
10.30 uur. „Millionnairs gevraagd", 14 jaar,
2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
MAANDAG 4 AUGUSTUS
Openluchttheater, Bloemendaal: „Kermis
duel", 8 uur. Palace: „Pinocchio", alle leeft.,
10.30 u. „Küssen ist keine Sünde", alle leef.t,
2. 4.15, 7 en 9.15 uur. Luxor: Journaalvoor
stellingen, 10.30, 11.30 en 12.30 uur. „Muiterij
op de goudkust", 14 jaar, 2, 4.15, 7 en 9.15
uur. Frans Hals: „Die dwaze Mr. Jones", alle
leeft., 2.30 uur. „Vom Teufel gejagt", 18 jaar,
7 en 9.15 uur. City: „Sneeuwwitje en de ze
ven dwergen", alle leeft., 10.30 uur. „De Jan
tjes", alle leeft., 2.15, 4.30. 7 en 9.15 uur. Lido:
„Gulliver's reizen", 10.30 uur. „Arabische
nachten", 14 jaar, 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
Snaarne: „De triomph van Zorro", 14 jaar,
2.30. 7 en 9.15 uur. Minerva: „De dochter van
de Sheriff", 14 jaar, 2.30 en 8.15 uür. Rem
brandt: „Onvergetelijke melodie", alle leeft.,
10.30 uur. „Millionnairs gevraagd", 14 jaar,
2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
name aan de kerk dringend geboden. Dr.
Koechlin had er vooraf op gewezen, dat
de Federatie zich zowel met geestelijke
als met wereldlijke vragen bezig houdt.
Zij moet, zo werd betoogd voorzichtigheid
betrachten in haar uitspraken en er op
letten, dat individuele inzichten niet wor
den gegeven alsof zij de stem van de Kerk
vertegenwoordigen
Op de bijeenkomst bracht dr. Visser 't
Hooft verslag uit over de huidige situatie
van de Wereldraad van Kerken. Prof.
Kraemer sprak over: „De taak van de leken
in de Kerk". Een onderwerp, waarover ook
in ons land nog wel het een en ander ge
zegd zou kunnen worden!
I.C.C.C.
In Edinburgh werd dezer dagen een re
gionale conferentie van de iniernationaie
Raad van Christelijke Kerken (I.C.C.C.)
geopend. Hierbij zijn aangesloten een aan
tal kerken die de Gereformeerde belijdenis
voorstaan en die de basisformule van de
Wereldraad van Kerken te ruim achten.
Behalve vrijwel de gehele Engels spre
kende wereld zijn op deze conferentie, die
in de Central Hall plaats vindt, verschei
dene Europese landen verdtegenwoordigd.
Tijdens de openingszitting werd ds. W.
J. Gier, predikant van de Evangelische
Kerk in Belfast, tot president gekozen.
Voorts maakt ds. J. C. Maris, Chr. Geref.
predikant te Haarlem, deel uit van het
moderamen, hij is er secretaris van.
Een der andere Nederlandse deelnemers
is ds. L. Floor, Chr. Geref. predikant te
Nieuw-Vennep. Op de sprekers-lijst ko
men o.m. voor de namen van ds. J. C. Ma-
ris: de heer A. Warnaar, burgemeester van
Waddinxveen, tevens adjunct-secretaris
van de I.C.C.C. en die van prof. dr. G.
Ch. Aalders uit Heemstede.
Het betreft hier de derde regionale con
ferentie der I.C.C.C. Het thema luidt: De
Christelijke Kerk en haar problemen in
de huidige wereldsituatie.
Hoofdakte
Geëxamineerd voor gedeelte A 8 candi-
daten. Afgewezen 4 candidaten.
Geslaagd zijn de dames: J. G. Buren te
Utrecht; E. J. M. Versluis te Haarlem en de
heren: A. B. Vader te Oudorp; E. Hutter te
Beverwijk.
Geëxamineerd voor gedeelte B 8 candida
ten. Geslaagd is mejuffrouw G. J. W. van
Gessel te Amsterdam en de heren A. Bekema
te Amsterdam; W. H. Arends te Santpoort;
F. B. Duursma te Amsterdam; D. Swartsen-
burg te Amsterdam; J. Oostenbrink te Am
sterdam; A. J. Houdijk te Hoorn; Fr.
Schrauwen te Hoeven.
ADVERTENTIE
Ja. en ik ben niel de enige.
Van alle kanten boor je dat.
Het Nederlands Verbond van Midden
standsverenigingen heeft aan alle colleges
van B. en W. en gemeenteraden in Neder
land in een brief zijn standpunt ten op
zichte van de Winkelsluitingswet 1951 uit
eengezet.
Het verbond stelt zich op het standpunt,
dat de avondsluiling om zes uur ook in de
toekomst onverminderd gehandhaafd dient
te blijven, dat de halvedagsluiting eens per
week aanvaard dient te worden voor iede
re branche, dat er geen enkele behoefte
aanwezig is óm over te gaan tot het instel
len van een koopavond, dat een vacantie-
regeling bindend dient te worden voorge
schreven wanneer de meerderheid van een
branche zich hiervoor heeft uitgesproken
en dat er eveneens geen behoefte aanwezig
is voor het instellen van een koopavond
voor de markt- en straathandel.
Mr. F. B. Keulen te Utrecht is bij het
Haagse gerechtshof in appèl gegaan na
mens een aantal ter beschikking van de
regering gestelden, zogenaamde passan
ten. Deze hadden onlangs bij de president
van de Haagse rechtbank een kort geding
aanhangig gemaakt tegen de minister van
Justitie en de Staat der Nederlanden, daar
zij na afloop van hun straftijd wegens ge
brek aan plaats in rijksasyls of particu
liere gestichten voorlopig opgesloten blij
ven in een Huis van Bewaring. Daar zij dit
beschouwen als een uitbreiding van de
straf, die niet begrepen is in het rechter
lijk vonnis, eisten zij hun onmiddellijke
vrijlating. De president van de rechtbank
heeft de vordering tegen de minister van
Justitie niet ontvankelijk verklaard en die
legen de Staat der Nederlanden afgewezen
omdat de genomen maatregelen niet in
strijd zijn met de wet.
Vuil. Gisteren was ik er getuige van
dat een paar buitenlanders een aanmerking
maakten over de vervuilde toestand onder
de spoorviaducten. De muren (glimmende
tegels) verkeren in een staat van vervui
ling, zien zwart van het vuil.
Wie is daar voor aansprakelijk?
Laat men de viaducten eens 's nachts
grondig schoonmaken, opdat Haarlems
schoonheid te voorschijn komt.
Ik geloof niet dat iemand zich van de
vervuiling iets aantrekt.
EEN WANDELAAR
Huurverhoging. De verkiezingen zijn
weer voorbij en een der wetsontwerpen,
die weer in de lucht hangen, is de huur
verhoging op de huizen van vóór 1940.
Ben ik goed ingelicht, dan zou die ver
hoging 25 procent bedragen, waarvan 2/3
voor het Rijk en 1/3 voor de eigenaar (wij,
eigenaars, worden dan onbezoldigd belas
tingambtenaar in niet al te best bedekte
term). Dat is dan voor de eigenaar ruim
8 percent, welke echter wel weg smelt aan
allerlei verhogingen en daar schiet voor
onderhoud weinig of niets van over. Dan
komt daar bij dat de huurders voor die 25
percent eerst compensatie moeten hebben.
Neem eerst de arbeiders. Kunnen de werk
gevers dat weer meer opbrengen? Daarbij
komen nog de werklozen, gepensionneer-
den en alle anderen die steun genieten
waarvoor de compensatie toch weer uit de
belastingen moet worden betaald. Het is
waar, de huren van de huizen van vóór
1940 zijn hier in Haarlem veelal laag en
bevroren. Zelfs vrijwillig mag niet meer
huur gegeven worden. Wij, huiseigenaren,
staken niet en formeren geen optochten.
Wat mij betreft zou ik het (voorlopig) wil
len laten zoals het nu is. met dien verstande
dat de huurders de huizen zelf goed onder
houden en niet de kans meer hebben om
de huisbaas zoveel mogelijk op zijn dak te
schuiven, en telkens Bouw- en Woning
toezicht voor boeman te laten spelen; de
goeden niet te na gesproken.
Wellicht dat de bond van grond- en huis
eigenaren er een andere visie op heeft.
EEN HUISEIGENAAR
(Van redactiewege bekort)
Zeven Zweedse spionnen, die voor Rusland werkten, zijn Donderdag door het Gerechts
hof in Stockholm veroordeeld. Een van hen, Tage Wickstroem, werd vrijgesproken.
Bovenste rij van links naar rechts: Fingal Larsson (vijf jaar gevangenisstraf)Fritjof
Enbom (levenslange dwangarbeid) en Arthur Karlsson (een jaar en acht maanden)
Onderste rij van links naar rechts: Hugo Gjersvold (levenslange dwangarbeid)Lilian
Ceder (acht maanden) en Martin Enbom (zeven jaar).
In de week van 20 tot en met 26 Juli zijn
in Nederland aangegeven 107 nieuwe ge
vallen van kinderverlamming. Alleen in de
provincie Zeeland is geen enkel geval aan
gegeven.
In Limburg waren het 36 gevallen, in
Noord-Brabant 28, in Noordholland 17, (6
in Amsterdam, 3 in Haarlem, 2 in Den
Helder, 2 in Limmen en voorts in Assen
delft, Jisp, Krommenie en Zaandijk 1 ge
val), in Gelderland 11, in Zuidholland 8,
in de provincie Utrecht 2, in Overijsel 2,
in Drente 1, in Friesland 1 en in Gronin
gen 1.
De 100.000ste bezoeker is de poorten van
de Nederlandse miniatuurstad Madurodam
gepasseerd. Het was de 15-j. Rob Reyngoud
uit Heiloo. die thans zijn vacantie in Den
Haag doorbrengt. De jongeman is toegespro
ken door de wethouder van Madurodam,
Karei Mooyman.
Het prototype prestatie- en stuntzweef
vliegtuig KNVVL-491, waaraan 2'jaar is ge
bouwd, heeft op het vliegveld Ypenburg met
succes de luchtdoop ondergaan. De vlieger
J. K. Hoekstra, die de vliegproeven uitvoert,
bleef na de eerste sleepstart, ongeveer 20
minuten in de lucht en gebruikte de optre
dende lichte thermiek om enkele honderden
meters hoogte te winnen. Hoekstra was zeer
tevreden en roemde in het bijzonder de uit
stekende stabiliteit van het nieuwe type.
Het gehele landingsterrein van het
luchtvaartterrein Texel is thans beschik
baar voor het landen en starten van vlieg
tuigen. Het luchtvaartterrein is open gesteld
voor openbaar luchtverkeer met uitsluiting
van het internationale luchtverkeer.
De directeur van de veeartsenijkundige
dienst heeft zijn- bezwaren tegen de ophef
fing van het in October verleden jaar inge
stelde exportverbod voor vee ingetrokken,
zodat het bedrijfschap voor vee en vlees van
nu af aan weer in de gelegenheid is mach
tiging voor de uitvoer van rundvee te
verstrekken.
Eén keer in het jaar zo omstreeks
tegen deze tijd begeeft de rechtge
aarde Amsterdammer zich gedurende
een week buiten de grenzen van zijn
stad om de geruchten te controleren, dat
er buiten Amsterdam óók mensen wo
nen. Hij noemt deze bezigheid vacantie.
Natuurlijk is hij door het in zijn eigen
stad aantreffen van mensen, die Sant-
faurt wonderlijk genoeg als Zandvoort
uitspreken, attent geworden op het
merkwaardig verschijnsel, dat de we
reld inderdaad niet aan de Ringdijk
haar einde vindt, maar hij wil dat toch
wel graag duidelijk bewezen zien.
Het met vacantie gaan van de hoofd
stedeling verschilt trouwens nog in an
dere opzichten principieel van de ge
wone Nederlander. De laatste namelijk
zoekt voor zijn excursie een plaats op,
waar hij het aangenamer heeft dan
thuis. Hij verlangt een schone natuur,
lekker eten en allerhande andere ver
strooiing. Voor de Amsterdammer is dit
uiteraard een onmogelijkheid, aange
zien geen enkele plaats ter wereld de
vergelijking met Mokum kan doorstaan.
De Amsterdammer heeft het uit hoofde
daarvan in zijn vacantie altijd slecht. Hij
klaagt over het eten, over de bewassing
en over de bedden. Kortom hij heeft het
allerberoerdst en dat vindt hij heerlijk.
Dit klinkt u mogelijk vreemd in de
oren, maar dat bewijst slechts dat gij de
levenskunst van de Amsterdammer niet
verstaat. Waar de gewone Nederlander
het gedurende 51 weken beroerd en ge
durende één week verrukkelijk heeft,
prefereert de Amsterdammer het gedu
rende 51 weken zielsgelukkig en gedu
rende één week ellendig te wezen. Die
ene week onderstreept slechts de zalig
heid van zijn hoofdstedelijk bestaan.
Deze these is de sleutel tot vele ge
heimen. Zij verklaart onder andere de
vreemde wijze waarop de Amsterdam
mer zich in Santfaurt gedraagt. Hij mar
telt zichzelf daar vrijwillig. Om te be
ginnen reist hij er met zijn gezin naar
toe in de blauwe tram, die zo volgepakt
zit, dat bij iedere onpartijdige buiten
landse waarnemer de verdenking van
een slaventransport moet opkomen. De
Mokummer stelt voorts zijn kinderen zo
af, dat zij bij de geringste aanraking
beginnen te krijsen.
Is hij eenmaal in Santfaurt gearri
veerd, nadat zijn kinderen welwillend
hebben geprobeerd enige malen uit de
tram te vallen, dan begint de wandel
gang naar het strand. Onderweg wordt
haltgehouden bij een winkel in speel
goed-artikelen. waar enige schepjes
worden aangekocht, die scherp genoeg
zijn om amputaties van de kleine teen
te verrichten. Onderweg oefenen de
kleutertjes zich vast door er enkele ge
raniums der inheemse
om te kappen.
bevolking mee
Op het strand begint de pret pas echt.
Vader Amsterdammer installeert zich
zo ongemakkelijk mogelijk in een kuil
met nat zand en laat een limonadefles
in stukken vallen, zodat hij zich straks
zonder moeite de voeten kan openhalen.
Vervolgens stelt hij een aantal onder
delen van zijn lichaam bloot aan ver
branding in de derde graad en wacht
dan op de dingen die komen gaan.
Gelukkig hoeft hij daar nooit lang op
te wachten. Er is altijd wel een genie-
perdje te vinden, dat de bal van zijn
kroost de plomp inschopt, waarna deze
onmiddellijk met grote snelheid in de
richting Folkestone afvaart. Zou het feit
zich voordoen, dat hij er niet in slaagt
zichzelf onaangenaam bezig te houden,
dan zijn er altijd nog wel andere Am
sterdammers te vinden, die hem daarbij
een handje helpen willen door stiekum
zijn boterhammen te beleggen met een
paar schijfjes kwal.
Over eten gesproken, wanneer hei
twaalf uur wordt, dan doet zich een der
schoonste gelegenheden voor tot zelf
kastijding. Bij een temperatuur van
tachtig graden in de schaduw gaat de
ware Amsterdammer dan namelijk zoute
haring eten, die hij bij voorkeur eerst
nog een half uurtje in de gloeiende zon
heeft laten liggen, zodat het vet er goed
afdruipt. Na het haring-eten splitst de
Amsterdamse vacantie-methode zich in
twee scholen. De ene meent dat de
grootste kwelling wordt veroorzaakt
door na het hartige hapje helemaal niets
te drinken, de andere meent dat het les
sen van de dorst met zoete gazeuse nog
erger is.
Een van de verfijndste martelingen,
die de hoofdstedeling zichzelf oplegt, is
echter het pootje-baden. Hij ontbloot
zijn likdoorns, zoekt een grote krab uit
en gaat daar dan eerst eens lekker boven
op staan. Ook een tentakelkwal kan
hiertoe uitstekend dienen. Na deze voor
bereidende pijniging komt het subtielere
geestelijk leed, dat wordt veroorzaakt
door het probleem hoe mén met schone,
droge voeten in sokken en schoenen
komt. Aanvankelijk komt men gewoon
met natte voeten het strand op, om die
daar met een handdoek af te drogen. De
onderdanen zitten dan echter reeds zo
vol met zand, dat enige kans op reini
ging illusoir moet worden geacht. De
Amsterdammer begeeft zich vervolgens
weer te water om een andere methode
te overwegen. Hij meent die gevonden
te hebben door hinkend op één been de
zee uit te komen. Op die manier wordt
echter slechts één voet droog. Hij hinkt
vervolgens op de schone voet weer naar
de vloedlijn toe, steeks daar précair
balancerend de andere tenen in de
Noordzee, spoelt ze schoon, licht de voet
op, begint te drogen en valt dan onver
anderlijk languit in de oceaan. Onder
het motto „De gast is koning" lachen de
Zandvoorters hem dan welwillend uit.
In de Stadsschouwburg vertoont de\
Hoofdstad Operette iedere dag „Wenn
der weisse Flieder wieder bliiht" van
Robert Stolz onder regie van Otto
Aurich, die er zelf in optreedt met
Fritz Steiner, Ruth Rhoden, Claire
Clairy en vele anderen.
Wim Sonneveld is terug in het Leid-
seplein Theater, maar zijn ensemble
is enigszins gewijzigd. Aan de dage
lijks te geven voorstellingen werken
mede: Conny Stuart, Diny-de Neef,
Paul Deen, Emmy Arbous en de
Amerikaanse Enid Mosier. Ter ere
van laatstgenoemde heet dit pro
gramma dan ook „Gastenboek". Beu
ker en Denijs strooien er muzikale
noten doorheen.
„Dat doet de deur dicht" is de titel
van de revue, die met Berry Kievits
en Gerard Walden dagelijks voor het
voetlicht van het Centraal Theater
komt. In Carré is de revue Jubel
tonen'van Willy Walden en Piet
Muyselaar geprolongeerd, in de Klei
ne Komedie Hartendwaasmet Toon
Hermans en twaalf medewerksters.
Piet. van Egmond bespeelt heden
avond het orgel van de Nieuive Kerk.
Hij brengt werken van Bach. Handel,
Reger en Jan Zwart ten gehore.
In Fodor wordt tot 22 Augustus een
collectie tekeningen van meesters uit
de zestiende, zeventiende en acht
tiende eeuw tentoongesteld. Driedui
zend personen bezoeken dagelijks het
Rijksmuseum, waar sinds kort zestig
nieuw-ingerichte zalen zijn openge-
\^steld.
Men vat wel dat na een week van dit
alles de Amsterdammer zijn doel ruim
schoots bereikt acht. Hij gaat weer met
de conserven-industrie op wielen naar
Amsterdam en raakt, zo gauw de mach
tige arm van de Ringdijk hem weer aan
de boezem van Groot-Mokum drukt, in
de gelukzaligste der stemmingen. Hij
stapt uit in de Spuistraat en snuift met
welbehagen de vertrouwde zwavel-
waterstoflucht der grachten op. Hij kijkt
vertederd de taxi-chauffeur na, die hem
daar zo keurig met 60 kilometer per uur
het zand van zijn broekspijpen schuur
de. Hij vergast zijn oren op het zoet
klinkend geluid van een tram in de
bocht. Hij begeeft zich naar zijn étage
op drie hoog en weet zich veilig voor
krabben, kwallen en andere zeemon
sters, voor zand, wind, water en andere
onbetrouwbare natuurelementen uit de
primitieve gebieden, die de citadel zijner
beschaving omringen.
Hij is weer thuis. Met éénenvijftig
heerlijke weken voor de boeg. BOEDA
Salvador de Mariariaga, A portrait
of Europe - Hollis and Carter,
London.
De in Engeland gevestigde Spanjaard
Salvador de Madariaga heeft een portret
van Europa „geschilderd", met het open
lijk beleden doel de nationaliteiten van dit
werelddeel begrijpelijker en beter aan
vaardbaar voor elkaar te maken. Een der
gelijke practische functie heeft zijn por
tret helaas wel nodig; op grond van artis
tieke kwaliteiten komt het het boekenmu
seum niet in. Als type van een tamelijk
verheven soort propagandalectuur alleen is
het belangwekkend genoeg.
Het is moeilijk een werk als dit enigs
zins leesbaar te maken, omdat het moet
worden opgebouwd uit de meest formida
bele generalisaties. De Engelsman is zus,
de Duitser zo, de Italiaan daarentegen.
Dr. Madariaga ziet soms deze algemeen
heden scherp, maar ook hij kan het er toch
niet verder mee brengen dan tot een psy
chologiseren van een nogal huiskamer
achtige soort. Het is alsof men de vriend
des huizes hoort, die de wanhopige ouders
te hulp komt door Jan en Piet uit te leggen
wat er verschillend is in hun karakters;
voortaan zullen ze elkaar dan begrijpen,
en dientengevolge beminnen. Huisvriend
de Madariaga ziet over het hoofd dat be
grijpen, als het al uit voorlichting geboren
kan worden, nog niet tot beminnen hoeft
te leiden de uitwerking kan ook wel
omgekeerd zijn. Niettemin kan oom Salva
dor een gunstige invloed hebben, als de
kinderen verlangend zijn om het hem naar
de zin te maken. Het zal er dan van af
hangen, hoeveel zij op hebben met zijn
joviale manier van doen en met zijn ge
woonte anecdotes te vertellen, waarin hij
zelf het laatste woord heeft.
Dr. Madariaga begint met vast te stellen
op welke grond men Europa een eenheid
kan noemen, en van een Europese cultuur
kan spreken. Het kenmerk van Europa is,
dat de wil en het verstand er de belang
rijkste functies zijn van de menselijke
gèest; op zo'n wijze dat de wil eerst in wer
king komt, en daarna het verstand; tot slot
de synthese. Voorbeeld: individu (wil),
maatschappij (verstand), liberale democra
tie (synthese). De intuïtie is niet zo ont
wikkeld: vandaar dat Europa zijn gods
diensten steeds heeft moeten importeren.
Daarna worden de verschillende natio
naliteiten paarsgewijs behandeld: Italië-
Spanje, Italië-Duitsland, Duitsland-Enge-
land: op deze manier worden de vijf grote
Westeuropese naties ieder met ieder ander
vergeleken. De Duitser is goed in het be
handelen van dingen, maar weet geen raad
met mensen; de Engelsman kan beide han
teren. De voornaamste oorzaak van de
conflicten tussen deze twee landen is de
Duitse afgunst. Wat valt daar nu aan te
doen? Ze moeten beide werkelijk niet
alleen met gebaren en woorden opgaan
in een Europa dat ze samen met Frankrijk
zullen leiden, zegt de Madariaga. Uit het
hoofdstuk Frankrijk-Duitsland is op te ma
ken dat dat niet eenvoudig zal zijn, want
voor het conflict tussen de Duitse vloeiend
heid en onbegrensdheid en de Franse vast
heid en omlijndheid wordt geen oplossing
gebeden. De Duitsers staan trouwens niet
in de gratie, dat is goed te merken; het
heeft er iets van of dé Madariaga zélf niet
eens de gulle goede wil op kan brengen,
die nodig is om het verworven begrijpen
uit te buiten. In het hoofdstuk Engeland-
Spanje is het nog veel duidelijker dat hij
verschillende waarderingen heeft voor ver
schillende naties; hij maakt zich zo druk
over enkele uitlatingen in Engelse boeken
die van onbegrip voor Spanje blijk geven,
dat iedereen kan vaststellen hoeveel scha»
ner dan enige andere voor hem de Iberi
sche trek van het Europese gelaat is.
De karakteristieken die de Madariaga
ontwerpt zijn eigenlijk zo nieuw niet. Som
mige zijn vaag, andere scherper; er is een
overtuigend hoofdmotief in zijn hoofdstuk
Duitsland-Italië, en een goede sectie van
het boek gaat over Don Juan, Don Quichot,
Faust en Hamlet als Europese oer-typen.
Vaak is er vrij willekeurig gekarakteri
seerd; dat is ook haast niet te vermijden.
Maar de wat zoetelijke indruk, die het
boek geeft, is het gevolg van wat anders,
namelijk van het negeren van de waarheid,
dat iedere nationale eenheid verwezenlijkt
is ten koste van de saamhorigheid met
groepen buiten de eenheid. De ergernis bij
meningsverschillen tussen naties ontstaat
niet in de eerste plaats doordat zij eikaars
eigenaardigheden niet kunnen verduren,
maar doordat twee in de grond van de
zaak overeenkomstige saamhorigheden te
gen elkaar botsen. Dat wederzijds onbegrip
de botsing heftiger kan maken, is waar,
maar begrip kan dat even goed. Het hangt
er maar van af op welk niveau het ge
beurt. Als men de Duitsers in 1939 gezegd
had: „Wij begrijpen het wel, jullie zijn ja
loers op Engeland", had men daarmee het
oorlogsgevaar niet verminderd. Naties wil
len graag begrepen worden zolang het in
hun voordeel uitvalt; wie hun slechte
eigenschappen begrijpt, kan de internatio
nale samenwerking niet beter dienen dan
door erover te zwijgen.
De Madariaga maakt zich eigenlijk
schuldig aan het gebruik van een tover
woord: „begrijpen", een van de populairste
toverwoorden van deze tijd. Wie van dicht
bij kijkt ziet de gaten in het betoog; maar
van een afstand is de schittering mislei
dend genoeg.
Het boek is dan ook minder belangwek
kend om zichzelf dan als vertegenwoordi
ger: van de Madariaga, die veel beter werk
op zijn naam heeft staan, van de schoon
schijnende betogen, die onhebbelijke waar
heden proberen te verdoezelen, en van de
niet-politieke pleidooien voor eenmaking
van Europa, waarvan ons er nog wel meer
te wachten staan. Zonder deze vertegen
woordigingen is het niet meer dan een por
tret waarin men de geschilderde kan her
kennen als men gehoord heeft wie het is.
S. M.
