Frans bioloog voorziet
de komst van oppermensen
Drama aan boord van schip
in hoger beroep behandeld
Oranjeboom
M
Lasten voor weggebruikers verhoogd,
wegenverbetering sterk vertraagd
K.N.A.C. uit bezorgdheid:
De radio geeft Zaterdag
Groningse melkfabriek
is thans te koop
Kunstmatige hormonen zouden enorme
moed en intelligentie geven
PANDA EN DE SCHAT VAN HET EENZAME EILAND
^och ió het zo
r~
Waterig
verhaal
J
VRIJDAG 5 SEPTEMBER 1952
2
Bespoediging van afbouw der primaire wegen geboden
Na twee weken staking
Vierjarig kind viel
tussen schip en kade
Wieringermeer wordt
automatisch bereikbaar
Kerkelijk Nieuws
De K.N.A.C. heeft zich tot de minister
raad en tot de Eerste en de Tweede Kamer
gericht met een adres, waarin zij haar ern
stige bezorgdheid uit over de wijze waarop
sinds de bevrijding de aanleg en verbete
ring van de wegen van het rijkswegenplan
zijn hervat, aangezien naar haar overtuiging
daarbü geen gefundeerde werk- en finan
cieringsplannen werden gevolgd en te ge
ringe geldmiddelen beschikbaar werden
gesteld.
Immers, bij de invoering van de Wegen
belastingwet in 1927 werd in het uitzicht
gesteld, dat het gehele werk binnen 30, zo
mogelijk binnen 25 jaren, dus in 1952 zou
kunnen worden voltooid.
De K.N.A.C. ontveinst zich niet, dat door
de jaren 1940 tot 1945 een verschuiving
meet worden aanvaard, maar uit talloze
reacties uit de kringen van het motorweg-
verkeer is gebleken, dat steeds groeien
de teleurstelling en ongerustheid zijn ont
staan over de betrekkelijk geringe bedra
gen welke voor aanleg en verbetering van
de wegen van het rijkswegenplan ter be
schikking komen, over de onzekerheid van
de tijdsduur van de algehele voltooiing en
over de opvoering van de lasten tot het
6i/2-voudige voor personenauto's en het
4%-voudige voor vrachtauto's in 25 jaren,
terwijl een steeds geringer percentage
thans nog geen tiende deel van de aan
zienlijk toegenomen totale som van de
directe en indirecte belastingen, welke het
motorwegverkeer opbrengt, ten behoeve
van aanleg en verbetering van wegen van
het rijkswegenplan wordt gebruikt.
„Voor een dergelijke groeiende ongerust
heid bestaat stellig alle aanleiding, nu blijkt
dat het tempo van de afbouw uitermate is
vertraagd", zo meent de K.N.A.C.
Wordt in hetzelfde tempo voortgegaan,
dan kan worden becijferd, dat de afbouw
van het primaire wegennet pas in 1990 ge
reed zal zijn, een vertraging dus van veer
tig jaar.
Een dergelijke onbevredigende gang van
zaken moet te meer worden betreurd nu de
verkeersintensiteit van 1938 af tot nu toe
ongeveer is verdubbeld.
Daarbij komt nog dat volgens een recente
mededeling van de minister van Verkeer
en Waterstaat, de nieuwe weg Amsterdam-
Utrecht, na de voltooiing een jaarlijkse be
sparing zal geven van 1/10 van de aanleg-
kosten, terwijl een zelfde verhouding
wordt gevonden voor de tunnel in Velsen,
die in 1957 gereed komt, zodat deze be
windsman overtuigd bleek van de onmid
dellijke rendabiliteit van aanleg en ver
betering van wegen.
Tal van werkobjecten aan de wegen zijn
voorts van regeringszijde zeer urgent ver
klaard, omdat daardoor de productiecapa
citeit wordt vergroot en de productiekosten
worden verlaagd, waardoor ons land de
concurrentie op de wereldmarkt, een vitale
bestaansvoorwaarde, kan worden verge
makkelijkt. Met zekerheid is te zeggen, dat
vele van de onderhavige werkobjecten van
stonde af aan een grote rendabiliteit zullen
opleveren.
Bespoediging van de afbouw van de pri-
ADVERTENT1E
onderWm
flat Vorstelijk glas blèrt
HILVERSUM I, 403 M.
7.00 Nieuws. 7.18 Platen. 8.00 Nieuws. 8.18
Platen. 8.55 Voor de huisvrouw. 9.00 Platen.
10.00 Tijdelijk uitgeschakeld, causerie. 10.05
Morgenwijding. 10.20 Reportage vergadering
NW. 11.35 Viool en piano. 12.05 Platen. 12.30
Weerbericht. 12.33 Lichte muziek. 13.00
Nieuws. 13.15 Accordeon. 13.50 Platen. 14.25
Onze vacantie hun brood, klankbeeld.
14.35 Drents programma. 15.00 Amateur
uitzending. 15.30 Boekbespreking. 15.45 Pla
ten. 16.15 Van de wieg tot het graf. 16.30
Kamerorkest. 17.15 Sport. 17.30 Voor de
jeugd. 18.00 Nieuws. 18.20 Reportage verga
dering N.V.V. 18.40 Platen. 19.00 Artistieke
Staalkaart. 19.30 Passepartout, causerie. 19.40
Het Oude Testament in deze tijd. 19.55 Deze
week, causerie. 20.00 Nieuws. 20.05 Actuali
teiten. 20.15 Der Zigeunerbaron, operette.
22.00 Socialistisch commentaar. 22.15 Strijk-
sextet. 22.40 Onder de pannen, hoorspel. 23.00
Nieuws. 23.1524.00 Platen.
HILVERSUM II, 298 M.
7.00 Nieuws. 7.15 Gymnastiek. 7.30 Gewijde
muziek. 7.45 Gebed. 8.00 Nieuws, en weerber.
8.15 Platen. 9.00 Voor de huisvrouw. 9.35 Pla
ten. 10.00 Voor de kleuters. 10.15 Platen.
11.00 Voor zieken. 11.45 Platen. 12.00 Angelus.
12.03 Platen. 12.55 Zonnewijzer. 13.00 Nieuws.
13.20 Amusementsorkest en solist. 13.50 Pla
ten. 14.00 Boekbespreking. 14.10 Metropole
orkest en soliste. 14.40 Harmonie-orkest. 15.00
Kroniek van letteren en kunsten. 15.38 Ka
merkoor. 16.00 Promenade-orkest en soliste.
16.30 De schoonheid van het Gregoriaans.
17.00 Voor de jeugd. 18.00 Platen. 18.15 Jour
nalistiek weekoverzicht. 18.25 Lichte muziek.
18.40 Regeringsuitzending: Zoeklicht op de
Westerse Defensie. 19.00 Nieuws. 19.10 Platen.
20.25 De gewone man. 20.30 Lichtbaken. 20.50
Platen. 21.00 Gevarieerd programma. 21.50
Actualiteiten. 22.00 Amusementsmuziek.
22.30 Wij luiden de Zondag in. 23.00 Nieuws.
23.15 Esperanto. 23.2224.00 Platen.
BRUSSEL, 324 M.
11.45 Platen. 12.30 Weerbericht. 12.34 Pla
ten. 13.00 Nieuws. 13.15 Hongaarse muziek.
13.45 Platen. 14.30 Piano. 15.00 Symphonie.
16.45 Engelse les. 17.00 Nieuws. 17.10 Platen.
17.30 Orgel. 18.30 Voor soldaten. 19.00 Nieuws.
19.40 Amusementsmuziek. 20.00 Gevarieerd
programma. 21.30 Verzoekprogramma. 22.00
Nieuws. 22.15 Verzoekprogramma. 23.00
Nieuws. 23.05—24.00 Platen.
maire wegen is nodig om het wegverkeer
met zijn uiterst gemeleerd karakter in ons
land een grotere en redelijke veiligheid te
waarborgen en voorts omdat deze als een
eerste voorwaarde moet worden beschouwd
voor een economisch verantwoorde in
dustrialisatie en herstel van de welvaart,
vooral waar de bevolkingsdichtheid per
vierkante kilometer zeer bijzondere eisen
stelt aan de verplaatsingsmogelijkheden.
Om deze redenen verzoekt de KNAC de
regering zo spoedig mogelijk het werk aan
de wegen van het rijkswegenplan voort te
zetten volgens gezonde beginselen en in het
tempo zoals dit in het algemeen voor 1940
heeft gegolden, waartoe een werkschema en
een financieringsplan dient te worden op
gesteld, hetwelk gebaseerd is op een vol
tooiing van de afbouw binnert vijftien jaar.
PROF. DR. W. Z. JOHANNES
OVERLEDEN
Op 56-jarige leeftijd is in het ziekenhuis
„Bronovo" te 's-Gravenhage overleden
prof. dr. Wilhelmus Zacharias Johannes,
hoogleraar in de röntgenologie aan de
Universiteit Indonesia te Djakarta. Prof.
Johannes, die tevens plaatsvervangend pre
sident van deze universiteit was, maakte
een studiereis in Nederland.
In een ledenvergadering van de Coöpe
ratieve Melkproductenfabriek „De Omme
landen" te Groningen is besloten de fabriek
te verkopen. Het besluit werd genomen met
479 stemmen voor, 15 tegen en 10 blanco.
Het bestuur had een spoed-ledenvergade-
ring bijeengeroepen naar aanleiding van de
staking welke nu reeds 14 dagen duurt.
Het bestuur had, zoals gisteren reeds is
bericht, een door commissarissen gesteund
voorstel gedaan, inhoudende dat de leden
machtiging zouden geven alles te doen wat
strekkend mocht worden geacht tot verkoop
van alle eigendommen der vereniging. Het
ligt in de bedoeling, dat na de verkoop ook
de vereniging wordt geliquideerd.
De directie deelde mede dat de fabriek,
wanneer men deze nieuw zou bouwen, een
kapitaalinvestering van drie millioen zou
vergen. Tot vóór de staking werkten er
ruim 275 personen aan de fabriek en tijdens
de staking werden er 171 ontslagen.
Deze herfst zou juist een aparte fabriek
voor ongesuikerde melk worden voltooid.
Het bestuur heeft gemeend deze fabriek te
moeten laten afbouwen. Men zoekt thans
een koper voor dit gebouw en vond het
niet noodzakelijk, dat hier direct een zui
velfabriek in gevestigd wordt. Het gebouw
biedt ook mogelijkheden voor een turf-
strooiselfabriek of iets dergelijks. Men pro
beert de fabriek onderhands te verkopen
op een zo kort mogelijke termijn.
Het besluit werd genomen na een zeer
lange en rumoerige ledenvergadering.
ADVERTENTIE
kam k bWe etiket op de
am bananen zelf garandeert
u de echte FYFFES
Alleen echt met blauw
etiket op iedere kam
(Van onze correspondent in Parijs)
De vermaarde Franse bioloog Jean Rostand, die een internationale reputatie als
hormoon-deskundige geniet, verwacht, dat in de toekomst langs chemische weg aan
mensen veel uitgebreidere geestelijke en lichamelijke capaciteiten kunnen worden
gegeven dan waarop gij of wij of wie dan ook zich nu beroemen kan. De zeventigjarige
geleerde, een zoon van de dramaturg Edmond Rostand, wiens „l'Aiglon" nog altijd
een der grote successtukken is van het Franse toneel, heeft deze voorspelling bij wijze
van conclusie uit eigen waarnemingen en proeven geformuleerd in een artikel, dat
zojuist door een Amerikaans wetenschappelijk tijdschrift werd gepubliceerd.
„Wanneer men zich, zoals ik", schrijft
Rostand, „dagelijks bezig houdt met proe
ven op het gebied van rasverbetering en
met hormonenonderzoek, dan komt men
vanzelf tot de vraag, in hoeverre de resul
taten van zulke experimenten ook ten dien
ste van de mensheid kunnen worden aan
gewend. En dan ziet het geestesoog de
verschijning van een wezen, dat, aanzien
lijk intelligenter en energieker dan de te
genwoordige mens, zeker ook in staat zal
blijken moeilijkheden van velerlei aard op
te lossen, die ons thans nog benauwen of
ons bestaan bedreigen.
„De laatste jaren heeft de wetenschap",
zo vervolgt Rostand, „in het domein
der chemische biologie enorme vorde
ringen geboekt. En het moment kan
daarom nu niet zo ver meer verwij
derd zijn, dat we een kunstmatige sub
stantie zullen kunnen bereiden, die
dezelfde hoedanigheden als de hormo
nen zal bezitten. Met die kunstmatige
hormonen kunnen we dan menselijke
wezens verwekken, waarvan de eigen
schappen tevoren nauwkeurig kunnen
gorden vastgesteld. Naar gelang van
onze wensen zullen wij zo zijn intel
lectuele en morele kwaliteiten precies
kunnen doseren. We zullerf dan men
sen kunnen maken, beschikkend over
een ongekende wijsheid ofwel meteen
voorbeeldige gemeenschapszin of met
een dosis moed, waardoor ze voor niets
of niemand terug zullen deinzen, of
wel typen waarin verschillende van
die kwaliteiten worden gecombineerd.
Bezwaren
Hoezeer Rostand door dit toekomstbeeld
ook geobsedeerd wordt, toch ontgaan hem
enkele bezwaren en moeilijkheden, die nog
te overwinnen zijn, geenszins. Een obsta
kel voor de verwezenlijking van zijn profe
tie, die hem wetenschappelijk dus zeer wel
bereikbaar lijkt, zou, volgens Rostand, het
verzet kunnen zijn van het huidige men
senras. Zal ons menselijk instinct tot zelf
behoud, zo vraagt hij zich af, vrede kun
nen hebben met de komst van zo'n vreemd
en onbekend wezen voor welks oppermacht
op den duur iedereen zou moeten buigen?
Rostand ziet ook morele bezwaren: Welke
waarde zullen we moeten hechten aan ka
raktereigenschappen, die kunstmatig en
chemisch worden bepaald, aan een boven
menselijke moed, die enkel door een in
jectie tot stand is gekomen? Maar ondanks
bezwaren en obstakels gelooft de Franse
geleerde toch, dat de wetenschap in haar
ontwikkeling niet zal zijn te stuiten en van
de komst van een oppermens, sterker dan
Simson en wijzer dan Salomo, verklaart
Rostand zich dan ook van nu af onwrikbaar
overtuigd.
Het vierjarige meisje Maria José Reinarz,
wonende aan boord van een sleepschip, is
gistermiddag te Rotterdam te water ge
raakt en verdronken. Het meisje speelde
op de roef van het schip, die afgesloten is
met een hekwerk. Toen zij dit afgesloten
gedeelte verliet en zich naar het gangboord
begaf, heeft zij waarschijnlijk het handvat
gemist, waardoor zij te water raakte. Zij
viel tussen het schip en de Fijenoord-kade.
Na vijftien minuten dreggen gelukte het
een schippersknecht het meisje op te halen.
In bewusteloze toestand is zij naar het Zui
derziekenhuis vervoerd, waar bij aankomst
bleek, dat zij was overleden.
In Waalwijk werd het derde geval van
kinderverlamming geconstateerd, thans bij
een meisje in het gezin Van H. Het meisje
is naar 's Hertogenbosch overgebracht.
Groningen krijgt een nieuwe brug. De smalle Heerenbrug kon het verkeer niet meer
verwerken en wordt vervangen. De Groningers behelpen zich thans met een noodbrug
(op de voorgrond)
„Als ik straks de sluizen van IJmuiden
kom binnenvaren haalt de politie mij van
boord, want ik heb de hofmeester een mes
in het lichaam gestoken", aldus ongeveer
schreef de thans 24-jarige IJmuidense
tremmer M. M. vorig jaar October aan zijn
ouders en meisje. Zijn arrestatie geschied
de nog eerder, namelijk op Curacao, on
middellijk nadat zijn schip, het stoom
schip „Hecuba" van de K.N.S.M. daar was
binnen gelopen. Verdacht van doodslag, of
wel zware mishandeling, de dood tenge
volge hebbende, werd M. naar Nederland
overgebracht. De Amsterdamse rechtbank
achtte hem schuldig aan zware mishande
ling, doch ontsloeg de verdachte van
rechtsvervolging, omdat de opzet tot doden
niet aanwezig werd geacht. De officier
van Justitie, die acht jaar gevangenisstraf
met aftrek had geëist, kwam tegen deze
uitspraak in hoger beroep. Derhalve ver
scheen de IJmuidenaar Donderdagmiddag
voor het Amsterdamse Gerechtshof.
Op de avond van de 16e October van het
vorig jaar zou M., varende aan boord van
de Hecuba, de hofmeester Chr. Kerkhof
met een mes enige verwondingen aan de
linkerarm en in de rechterlies hebben toe
gebracht. Hoewel de toestand van het
slachtoffer zich aanvankelijk niet ongun
stig liet aanzien is hij toch, korte tijd later,
in een ziekenhuis in Esmeraldas (Zuid-
Amerika) overleden. Gedurende het uit
gebreide onderzoek, dat in deze zaak is ge
daan, is nimmer komen vast te staan, welk
motief verdachte voor zijn daad kan heb
ben gehad. „Het is gebeurd", zo zei hij,
„maar ik begrijp nog niet hoe ik het heb
kunnen doen". In die zin schreef hij ook
kort na het gebeurde in zijn brieven naar
huis, uit welke brieven de president van
het Gerechtshof, mr. L. F. Neppérus enige
passages voorlas. Ook tijdens de zitting
van gistermiddag trachtte de president,
door het gebeurde nog eens tot in détails
na te gaan, vast te stellen wat het motief
kan zijn geweest. Zonder resultaat even
wel. Vast staat dat de verdachte, die be
kend was om zijn drankzucht, ook op de
avond van de zestiende October, veel meer
alcohol op had, dan de toegestane twee
glaasjes per dag. Vooral de nu overleden
hofmeester was met de distributie en het
strenge toezicht op het gebruik van alco
hol aan boord van het schip belast.
De psychiater dr. W. F. Theunissen, als
getuige-deskundige gehoord, persisteerde
bij zijn conclusie, neergelegd in zijn psy
chiatrisch rapport, dat verdachte sterk
verminderd toerekeningsvatbaar moet
worden geacht. Hij gaf als zijn mening te
kennen dat verdachte had gehandeld in
een pathologische roestoestand, een uit
zonderingstoestand veroorzaakt door het
gebruik van alcohol.
Als getuigen werden nog gehoord, de
thans gepensionneerde gezagvoerder van
de Hecuba, de heer C. A. J. Dopheide, de
eerste machinist H. Zwankhuis en een
tremmer, die alle drie wegens een zeereis
destijds tijdens de zittingen van de recht
bank niet gehoord konden worden. Hoe
wel de president zich uitvoerig met hen
onderhield konden ook deze verklaringen
geen nieuw licht op de zaak werpep.
De procureur-generaal mr. W. P. Bak
hoven achtte het noodzakelijk in dit ge
val ook de mening van een andere psychi
ater te vragen „zonder afbreuk te willen
ADVERTENTIE
BONTGEVOERDE JEKKERS
35. Dankzij de opwekkende zeelucht
opende Jolliepop weldra weer de ogen.
Voorzichtig betastte hij een grote buil, die
de plaats aangaf, waar Teutbel's knuppel
hem getroffen had. „Wat is er met hem
aan de hand.?", vroeg een baardige zeeman
naderbij komend. Hij is zeeziek, geloof
ik", antwoordde Panda. Maar Jolliepop,
die inmiddels voldoende b>j was gekomen
om het geruis van de ze„ van het gesuis
nu het woord. „Ik ben niet zeeziek, mijne
heren", sprak hij, „mijn tijdelijke duize
ligheid is veroorzaakt door een pijnlijk
contact tussen mijn hoofd en een neer-
suizende knuppel". „Hoe kan dat nu?",
riep de zeeman, „een knuppel slaat niet
vanzelf, dus moest er iemand, zijn, die hem
vasthield. En er was niemand beneden
behalve jijzelf!" „Zou er misschien een
verstekeling in het ruim zitten?", opperde
in zijn oren te kunnen or..leyscheiden, nam een matroos, die naderbij gekomen was.
„Onzin", zei bootsman Swabber, „een ver
stekeling houdt zich verborgen en slaat
dus niet matrozen op hun hoofd. Nee", ver
volgde hij met gedempte stem, „het was
niet een van ons en het was geen verste
keling, dus een mens kan het niet geweest
zijn....". Een angstige stilte volgde op
deze woorden, die tenslotte door Panda
werd verbroken. „Maar wie ivas het dan
wel?", vroeg hij. „Een geest", antwoordden
de matrozen in een somber koor.
doen aan de conclusie van getuige-deskun
dige". Hij vroeg het hof terugwijzing van
de zaak naar de instructie voor een nader
psychiatrisch onderzoek van de verdachte.
De verdediger, mr. H. J. van Leeuwen jr.
vroeg het hof de tremmer een gecombi
neerde straf op te leggen met gedeeltelijke
terbeschikkingstelling van de regering.
Het hof zal op 18 September arrest
wijzen.
Op 16 September zal het gehele gebied
van de Wieringermeerpolder, het oude
eiland Wieringen, Medembük, Opperdoes
en Twisk worden aangesloten met alle be
staande z,g. „automatische" telefoonnetten
in ons land.
Ned. Herv. kerk
Beroepen te Melissant B. G. A. v. d. Wiel
te Tholen.
Beroepen te Huizen (N.H.) (toe.) (vac.
J. Zwijnenburg) G. H. van Kooten te
Brandwijk te Elburg H. S. Abma te
Rotterdam-Delfshaven.
Geref. kerken
Tweetal te Utrecht (vac. H. A. L. v. d.
inden) J. F. Colenbrander te Apeldoorn en
J. Nawijn te Aalten.
Beroepen te Schermerhorn J. C. Baum-
falk, cand. te Metslawier te Woudsend
(Fr.) dr. E. Smilde te Wateringen.
Geref. kerken art. 31 K.O.
Beroepen te Middelburg K. Drost te
Veendam.
Bedankt voor Mussel, P. Veldstra te Kan
tens voor Oldehove E. Teunis te Mon
ster.
ADVERTENTIE
Uitstel. De bijzondere jury in de Verenigde
Staten, die een onderzoek instelt naar
het beweerde internationale oliekartel,
waarbij vijf Amerikaanse en twee
Britse maatschappijen betrokken zou
den zijn, is tot 11 September ver
daagd. Medegedeeld werd, dat de re
gering nog niet genoeg gegevens van
de oliemaatschappijen heeft ontvangen
om haar zaak kracht bij te zet
ten. De regering heeft de archiefstuk
ken van 21 grote oliemaatschappijen bij
dagvaarding opgevraagd. Enkele maat
schappijen hebben de gegevens ver
strekt, maar drie Amerikaanse olie
maatschappijen hebben het Hof verzocht
de dagvaardingen nietig te verklaren of
haar meer tijd toe te staan ter voor
bereiding van haar verdediging.
Spanning. De toestand in Hyderabad (In
dia) is na botsingen op Woensdag tus
sen politie en studenten, waarbij twee
doden vielen en 45 personen werden ge
wond, gespannen. Gisterochtend deed
zich een nieuw incident voor. De politie
zag zich genoodzaakt het vuur te ope
nen, toen een menigte van tweeduizend
betogers trachtte een ziekenhuis te be
stormen om de lijken van de' twee
slachtoffers te bemachtigen. Hierdoor
kwam een betoger om het leven, vijftien
personen werden gewond. Het verkeer
in Hyderabad ligt stil, de winkels zijn
gesloten. Voor Hyderabad en Secunde-
rabad is een uitgaansverbod afgekon
digd en troepeneenheden zijn gealar
meerd.
Raad. President Truman heeft de instelling
gelast van een raad, die de gevallen van
veroordelingen van Japanners wegens
oorlogsmisdaden zal herzien, waarvan
de Japanse regering zulks verzoekt. Het
Amerikaanse ministerie van Buiten
landse Zaken heeft in dit verband
medegedeeld, dat van de 819 Japanners,
die zich in de gevangenis bevinden,
er 429 door Amerikaanse tribunalen
zijn veroordeeld. Volgens het Ameri
kaanse vredesverdrag heeft Amerika in
deze gevallen het laatste woord.
Controle. De Amerikaanse minister van
Justitie, James Mac Granerey, heeft
medegedeeld, dat een program in be
handeling is, dat een scherpere controle
op opstandige elementen beoogt. Op een
persconferentie zeide de minister, dat
de „communistische dreiging tegen onze
vorm van democratie en de vrijheid"
ernstig blijft.
Overeenkomst. Premier Piastiras van
Griekenland heeft in een vraaggesprek
met Joegoslavische journalisten ver
klaard bereid te zijn „met een door
maarschalk Tito geleid Joegoslavië elke
overeenkomst zonder formaliteiten aan
te gaan," aldus meldt Tanjoeg, het Joe-
goslavisch persbureau. De Grieksé pre
mier meende, dat de veiligheid van de
Balkan verzekerd zou zijn wanneer Joe
goslavië, Griekenland en Turkije door
vriendschapsbanden zouden zijn ver
bonden.
Verzoek. Het staatshoofd van Vietnam,
Bao Dai. heeft een onderhoud gehad met
de Franse president, Vincent Auriol, in
diens buitenverblijf te Muret. Volgens
Vietnamese kringen heeft Bao Dai er
op aangedrongen, dat zijn land meer
onafhankelijkheid krijgt. Hij zou hebben
voorgesteld, prins Boen Loc, de Viet
namese Hoge Commissaris te Parijs, de
volledige voorrechten van buitenlands
ambassadeur te geven. Ook zou hij ge
vraagd hebben de Vietnamese militairen
sneller te bewapenen, opdat deze kun
nen deelnemen aan de strijd tegen de
communistische Vietminh.
Slaags. Te Semnan, 160 kilometer ten
Oosten van Teheran, zijn stakende fa
brieksarbeiders slaags geraakt met mili
tairen. Vijf personen werden gedood en
ruim twaalf gewond. Volgens te Tehe
ran ontvangen berichten is de opstand
bedwongen en is alles weer rustig.
Sprookje. De Oostenrijkse posterijen stel
len alles in het werk om het aantal tele
fonisch aangeslotenen te verhogen. Met
ingang van Zaterdag zullen Oostenrijkse
kinderen, wanneer hun ouders een be
paald nummer hebben gedraaid, naar
een sprookje kunnen luisteren. Elke dag
zal een PTT-meisje dat haar sporen als
radio-omroepster reeds heeft verdiend
en tevens een bijzonder talent voor
deze uitzendingen bezit, een nieuw
sprookje vertellen. De kosten voor het
draaien van het „sprookjesnummer"
zullen niet hoger zijn dan die voor het
voeren van een plaatselijk telefoonge
sprek.
ISSCHIEN mogen we vandaag eens
met een klein kookpraatje beginnen?
We nemen dan een pan water en gooien
daarin een beetje zout. Na verloop van tijd
behoeven we niet eens te proeven, want
zoveel ervaring hebben we wel dat we
weten nu een zoute vloeistof vóór ons te
hebben. Daarna nemen we een flinke dot
meel en gooien dit midden in de pan om
de zaak wat op te vrolijken.
Vol verrassing kijken we naar
het resultaat van ons kooksel,
dat blijkt te bestaan uit een
zoute vloeistof, waarin zich
grotere en kleinere klodders
deeg bevinden. Geef het maar
aan de varkens, want de eerste
kookles is mislukt.
En tóch, terwijl we de keuken worden
uitgejaagd, hebben we met voldoening
verschillende merkwaardige dingen kun
nen waarnemen. Ten eerste lost zout in
water op en verspreidt zich gelijkmatig
door de hele vloeistof. Meel lost niet op
en blijft, tenzij bepaalde voorzieningen
worden genomen, aanéênklitten. De con
centratie van zout is door de hele vloeistof
heen dezelfde, de concentratie van meel
is overal verschillend.
Wanneer we zout in een leeg schoen
smeerdoos je doen, dat wordt dicht gesol
deerd, en we gooien dit in een pan met
schoon water, dan gebeurt er natuurlijk
niets. Hoeivel de zoutconcentratie in liet
doosje 100 is en in het water practisch 0,
kan het streven om alles even zout te ma
ken niet worden uitgevoerd, omdat het
blikken doosje geen water doorlaat.
In de natuur is dat gelukkig anders ge
organiseerd. Daar wordt niet met blik ge
werkt, maar met organische celwanden,
die de eigenschap hebben wèl het water
door te laten, maar niet de in het water
opgeloste stoffen. Waneer we ons schoen-
smeerdoosje als een cel voorstellen, het
blik als de celwand, waarin zich gaatjes
bevinden zo groot als een speldeknop en
de zoutdeeltjes in de doos zo groot als
fietskogeltjes, kan iedereen zich voor
stellen wat er gaat gebeurén: het water
stroomt het doosje binnen, zonder dat de
zoutdeeltjes gelegenheid krijgen uit de
doos te ontsnappen. Door de neiging om
de zoutconcentratie in de pan even groot
te doen worden als de zoutconcentratie in
de doos (cel), zal het water de cel blijven
binnenstromen, zodat deze wordt opge
pompt als een voetbal.
Wat is het gevolg hiervan? Als het
v concentratieverschil zó groot is
als in ons voorbeeld, barst de
cel uit elkaar. Dit geschiedt bij
voorbeeld ivanneer we in onze
aderen een injectie met zuiver
water zouden krijgen. Dan
zouden de bloedlichaampjes zó
opzwellen, dat zij uit elkaar
zouden barsten.
Is het concentratieverschil binnen en
buiten de cel echter niet tè groot, dan
dringt er dus een zekere hoeveelheid vloei
stof de cel binnen en verleent daaraan een
zekere stevigheid en spanning. Een levende
bloem is stevig. Plukken wij haar af, dan
wordt zij spoedig slap, maar zetten we haar
enige ogenblikken in het water, dan keert
die stevigheid terug: de cellen worden weer
met water volgepompt.
Nu is bij lagere dieren de huid niet door
een waterdichte laag omgeven, zoals bij de
zoogdieren, maar door een huid dieeven
als boven omschreven celwand, halfdoor-
latend is, dat wil zeggen: water doorlaat
om de spanning in de cellen op peil te hou
den. Wanneer zulke dieren in het zoete
water leven, wordt voortdurend water naar
binnen gezogen. Zodat bijvoorbeeld een
kikvors om te drinken slechts zijn poot
in het water behoeft te steken om de nodige
vloeistof binnen te krijgen. Raar, maar-
waar!
En een mens, die smakelijk een bord
met aarde oppeuzelt, is die niet zonder
ling? Toch is het een veel voorkomend
verschijnsel, waar over we het morgen zul
len hebben. Zodat ons kookpraatje mis
schien toch nog tot zijn recht komt.
H. PéTILLONi
(Nadruk verboden)
