Doeken van Rembrandt en Frans Hals
op bodem van Middellandse Zee
Agenda voor
Haarlem
Na-oorlogse Duitse filmindustrie
Herfst in de Haarlemmerhout
De onafhankelijkheid van
scheppende kunstenaars
Hitiers financiële genie gaat zijn
talenten wijden aan Perzische kwestie
Altijd weer Schacht
DONDERDAG 18 SEPTEMBER 1952
3
Jacht op de schatten van Rommel
OPTIEK
Bloeitijd en verval der UFA
Twee Fokker lesjagers
naar Amerika
Kwestie over radio-ver
gunning voor Hoge Raad
Actie van de A.N.W.B.
tegen kam peerbelasting
„Grootste ontploffing van
alle tijden" op komst
Internationale conferentie te Venetië
Jeugdherberg in Noordwijk
Opnieuw zijn drie Franse en twee Engelse vaartuigen uitgevarenom de beruchte
schat van de Duitse veldmaarschalk Rommel in de Corsicaanse wateren te lichten.
Zullen ze ooit slagen? Reeds nu hebben de eenvoudige bewoners van het eiland een
legende rond de onmetelijke schat gesponnen: ontrukt met bloed en tranen aan
Noord-Afrika weegt het goud nu zo zwaar, dat het eeuwig op de bodem van de zee
zal moeten rusten. Het zoeken is ongevaarlijk zolang men nipt slaagt, doch zodra men
denkt te slagen komen de boze geesten de zoekers onheil en verderf brengen
Terugtocht afgesneden
Het was in 1943. Het ging de Duitsers
niet meer voor de wind. De samenwerking
der vrije landen begon vruchten af te
werpen en het „Wir fahren gegen Enge
land" was verstomd. Maar de grootste
plundering aller tijden ging ongestoord
voort. De klokken werden uit de kerktorens
gehaald, ijzeren en bronzen omrasteringen
en monumenten moesten het ontgelden.
Met de nederlaag in het vooruitzicht pro
beerden bovendien tal van Duitse officie
ren en soldaten zich op eigen initiatief te
verrijken. Rommel had van Hitier op
dracht gekregen Noord-Afrika af te snuf
felen naar waardevolle objecten en deze
naar Duitsland te transporteren. Hij be
haalde rijke buit, waarbij de zilvervloot
van Piet Hein maar een peuleschilletje
moet zijn geweest.
.Specialisten kwamen de verpakking
verzorgen. Gouden kunstvoorwerpen, ce
ramiek uit de Egyptische lijd, schilderijen
van Rembrandt en Hals, enorme hoeveel
heden gouden munten en baar goud werd
in tien enorme kisten verpakt. Men was
op alles voorbedacht. Vandaar dat de kis
ten omgeven werden met metalen omhul
sels, zodat ook het water de kostbare buit
geen schade zou kunnen berokkenen.
Maandenlang bleef de schat in Tunis lig
gen. Toen het transportschema arriveerde,
was het te laat. Per boot zou de schat naar
Sicilië worden vervoerd en vervolgens via
Italië en Oostenrijk over land .naar Duits
land.
Hitler had vier officieren aangewezen
die het escorte zouden begeleiden en hen
volledig aansprakelijk gesteld.... Hoewel
de Middellandse Zee al onveilig was, ar
riveerde de waardevolle verzameling in
Rome. Intussen was er veel gebeurd. Italië
werd onveilig gemaakt door een ongekend
aantal bombardementen, terwijl in de
„rustige ogenblikken" de verzetsstrijders
het de Duitsers moeilijk maakten. Men
realiseerde zich, dat de landweg naar Ber
lijn in feite was afgesneden. De vier ver
antwoordelijke officieren durfden het ri
sico niet nemen en besloten het gevaar
lijke landtraject zoveel mogelijk te om
zeilen over zee.
Slechts één overlevende
Per speciaal vaartuig, ondergebracht in
een zwaar bewaakt Duits convooi stoomde
men eind 1943 de haven uit met als be
stemming Genua. Het Noorden van Italië
was nog vast in handen der Duitsers. Het
vaartuig had een bemanning van slechts
zes koppen, namelijk de vier officieren
en twee zeer vertrouwde matrozen.'
Men wilde namelijk zo weinig mogelijk
slapende honden wakker maken..'.. Men
arriveerde tegen zonsopgang in de Corsi
caanse wateren. Toen barstte plotseling het
onweer los. Een enorm bombardement,
uitgebraakt door veertig Engelse vliegtui
gen, bracht diverse schepen tot zinken en
wierp het hele convooi tientallen kilo
meters uiteen. De bewuste boot had on
middellijk bij het begin van het bombar
dement dekking gezocht tegen de kust, bij
na in de monding van de Golo, ongeveer
twintig kilometer ten Zuiden van Bastia.
Toen de rust was teruggekeerd zag men
geen kans de resten van het convooi te
volgen. Aan land gaan wat eveneens te ge
vaarlijk, omdat het eiland vrijwel geheel in
handen was van de ondergrondse. Men be
sloot de schat ter plaatse op de bodem der
zee te begraven. Indien de oorlog werd
verloren had men tenminste nog een ste
vige appel voor de dorst. Maar.slechts
een der zes mannen overleefde de strijd.
De vier door Hitier verantwoordelijk ge
stelde officieren werden ter dood veroor
deeld en gefusilleerd. Eén der beide ma
trozen kwam later in het strijdgewoel om
het leven.
Visum voor Corsica
Alleen de matroos Fleig was zodoende
op de hoogte waar de schat was neerge
laten op een diepte van 35 meter. In 1946
vroeg hij een visum voor Corsica en zo
kwamen ook anderen op de hoogte. De
Corsicaanse advocaat Cancellieri en zijn
vriend, tevens geroutineerd duiker, waag
den een eerste poging. Afgaande op de
verklaringen van Fleig ontdekte een
ADVERTENTIE
Wat met iemands ogen te maken
heeft, is verantwoordelijk werk.
Wij kénnen onze verantwoordelijk
heid en dragen die reeds 40 jaarl
DONDERDAG 18 SEPTEMBER
Stadsschouwburg: „De Mirakelridder"
(Rotterdams Toneel), 8 uur. Spaarne: „Su
perman" en „Goud van Nevada". 14 jaar, 7 en
9.15 uur. Rembrandt: „Kon-Tiki", alle leeft.,
7 en 9.15 uur. Palace: „Vier meisjes van
Brodway", alle leeft., 7 en 9.15 uur. Luxor:
„Tom Brown's kostschooljaren", 14 jaar, 7
en 9.15 uui\ Lido: „Paula", alle leeft., 7 en
9.15 uur. City: „Strijd om de Apachenpas",
14 jaar, 7 en 9.15 uur. Minerva: „Warschau
Concerto", 14 jaar, 8.15 uur.
VRIJDAG 19 SEPTEMBER
Concertgebouw: Concert H.O.V., 8 uur.
Lange Veerstraat: „Geestelijk Leven". 8 uur.
Bioscopen: Middag- en avondvoorstellingen.
wichelroede loper de juiste plaats. Twee
pogingen om de schat te lichten mislukten
wegens gebrek aan materiaal. Daarna
huurde de advocaat in Antibes het grote
jacht „Starlena", eigendom van de Britse
mevrouw Baudouy, die gehuwd was met
een Fransman. Haar man huurde een vis
sersvaartuig en zo zou men gezamenlijk
opnieuw aan het werk gaan.
Alle voorbereidingen geschiedden in het
geheim. Beide vaartuigen zouden met een
enorme kabel met elkaar worden verbon
den en langs deze lijn zouden drie duikers
minutieus de bodem der zee onderzoeken.
De plannen waren prachtig. In Augustus
1951 zouden ze beginnen.
In de tweede helft van Juni 1951 ver
lieten beide vaartuigen de haven van An
tibes met bestemming Bastia. Ook Fleig
was aan boord. Op 29 Juni ontstond een
zeer ernstige aanvaring tussen de „Star
lena" en de „Sanpierox Corso", waardoor
het jacht maanden in de dokken moest
rusten. Hiermee was tevens het geheim
publiek geworden en van dat ogenblik af
begonnen tientallen avonturiers te dro
men van de Rommclschat bij Bastia.
Intussen ligt onder meer het bekende
Britse jacht van de heer Pears de „Roma
ny Maid", op de vermoedelijke plaats van
de schat, voorzien van twee geroutineerde
duikers. Tot nog toe heeft Pears echter
geen resultaat gehad. Een ander Brits
vaartuig is uit Bastia vertrokken om de
ADVERTENTIE
Mevrouw Constance Spry, een autoriteit
op het gebied van bloemen en bloemver-
sieringen in Engeland, heeft de opdracht
gekregen het ministerie van Publieke Wer
ken te adviseren bij de komende voorbe-'
reidingen op het gebied van bloemversie-
ringen voor de kroning van Elisabeth II
van Engeland. Zij verzorgde ook de bloem-
versieringen voor de bruiloft van de
Koningin. Mevrouw Spry bij een van
haar planten.
In de loop van de volgende week zullen
twee Fokker-vliegtuigen per schip de
oceaan oversteken. Het zijn beide lesjagers,
de S 11-..Instructor" en de S 12, een neus-
wielversie van de instructor. Zoals onlangs
gemeld is heeft de Amerikaanse Fairchild-
fabriek de licentie verkregen voor alle Fok-
i kerproducten, waaronder dus ook de beide
„Romany Maid" assistentie te verlenen en i te verschepen lesvliegtuigen. De beide ma-
enkele tientallen meters verder liggen drie
Franse vaartuigjes.
In Bastia wordt alleen nog maar ge
sproken over de schat van Rommel
chines zullen aan deze fabriek worden af
geleverd. Het is niet uitgesloten, dat de
Fairchild te zijner tijd de productie van
beide typen toestellen ter hand zal nemen.
Nu er sinds enige jaren weer films van
Duitse makelij in de Nederlandse bioscopen
verschijnen, is het misschien interessant
iets te vermelden over de na-oorlogse Duit
se filmindustrie, die in de plaats is getre
den van de UFA, waaraan men deels pret
tige, deels onprettige herinneringen be
waart. Wie de Duitse wederopbouw over
ziet, moet of hij wil of niet vaststel
len dat er vaart in zit. De Duitsers zijn er
in enkele jaren in geslaagd een groot ge
deelte van hun vroegere wereldmarkt te
heroveren. Dit mede dank zij hun onweer
legbare ijver en de kwaliteit hunner pro
ducten. De Duitse filmindustrie schijnt dit
tempo echter commercieel noch artistiek
te kunnen bijhouden. Erger, er is geen
sprake van enig tempo op zakelijk terrein,
noch van belangrijke winst op artistiek ter
rein. Van de rond driehonderd films, sinds
1946 tot. op heden gemaakt, zijn er nauwe
lijks dertig, die men kunstzinnige waarde
zou kunnen toekennen. Het zag er aanvan
kelijk gunstig uit, toen de DEFA (Oost-
Duitsland) de hele wereld verbijsterde met
„Die Mörder sind unter uns" (De moorde
naars bevinden zich in ons midden). Men
rekende al met een voortzetting van de
Duitse filmtraditie van vóór 1933, en met
een volledige revanche van de onzalige tijd
daarna.
Tweeërlei verleden
Om het geheugen op te frissen even in
het kort een overzicht van deze twee be
wogen perioden. De eerste begon, om pre
cies te zijn, met de oprichting der UFA
(Universum Film A. G.) op 18 December
1917, met een bedrijfskapitaal van 25 mil-
lioen Mark. Later aangevuld en uitgebreid
met het kapitaal en de studio's van Projek-
tions A.G. Union, die in 1914 in Tempelhof
de eerste glazen ateliers bouwde, de Mess-
Ier-Film en de Bioscop-Gruppe, waardoor
de UFA in het bezit kwam van Babelsberg,
het Berlijnse Hollywood. Geruggesteund
door dit millioenenkapitaal en geholpen
door een leger van kunstenaars en technici
produceerde de UFA in die tijd tussen 1917
en 1933 vele prima films, {lie haar naam
wijd en zijd een goede en vertrouwde
klank bezorgden én een artistiek sterk
wapen vormden tegen de Amerikaanse
overwoekering der Europese markt. Om
enkele namen, titels en jaartallen te noe
men: Het Kabinet van dokter Caligari
(Robert Wiene, 1919), Absturz (met Asta
Nielsen, 1920), Dokter Mabuse (Fritz
Lang, 1922), De Nibelungen (Fritz
De herfst doet zijn intrede. In de Haarlemmerhout is de jeugd bezig met het belagen
van de kastanjes.
Een inwoner van Schiedam, W. H., is
destijds vervolgd wegens het hebben van
een radio-ontvangtoestel zonder luisterver
gunning. Het standpunt van H. is, dat arti
kel 3 van het Koninklijk Besluit van 10
October 1945 slechts de mogelijkheid schept
tot een heffing wegens het hebben van een
ontvangtoestel, maar dat de minister niet
zo ver mocht gaan dat hij een vergunning
voorschreef.
De kantonrechter veroordeelde H. tot 6
boete, tegen welk vonnis beroep .werd aan
getekend. Bij de behandeling voor de Hoge
Raad heeft de advocaat-generaal verklaard,
dat hij de stelling van de veroordeelde kan
begrijpen, maar haar niet voor juist acht.
In het aanvragen van een vergunning zag
de advocaat-generaal in wezen niets anders
dan het doen van aangifte voor de heffing,
waaraan men is onderworpen. Het verlenen
van de vergunning heeft zijns inziens hier
naast geen zelfstandige betekenis.
Hij concludeerde dan ook tot verwerping
van het beroep. Het arrest is bepaald op
14 October.
De A.N.W.B. heeft bij de gemeenteraad van
Noordwijk een bezwaarschrift ingediend
tegen de kampeerlegcs.
De A.N.W.B. is van mening, dat een leges-
tarief voor gemeentelijke kampeervergun-
ningen, dat rekening houdt met de tijdsduur
en het aantal deelnemers aan het kamp
waarvoor de vergunning wordt aangevraagd,
in strijd is met de Gemeentewet.
Dit voorjaar heeft de A.N.W.B. zich reeds
gekeerd tegen de nieuwe legesverordening,
welke de Gelderse gemeente Putten had in
gevoerd. Naar aanleiding van een protest
van de bond spraken toen Gedeputeerde
Staten van Gelderland als hun mening uit,
dat vergunningen om te kamperen niet dien
den te worden afgegeven per persoon, maar
per gezin of per groep. De kwestie-Putten
is inmiddels opgelost, althans voor de kamp-
kaart-houders, daar de gemeente de door de
A.N.W.B. en de Nederlandse Kampeerraad
gepropageerde uniforme kampcerrcgeling
heeft aanvaard.
De vraag is niettemin blijven bestaan, al
dus de A.N.W.B. of hot in overeenstemming
is met de Gemeentewet, dat het legesbedrag
hoger wordt, naarmate men langer blijft of
met meer personen kampeert. Het uitschrij
ven van een kampeervergunning voor tien
personen die veertien dagen blijven geeft
niet meer administratieve rompslomp dan
een vergunning voor écn persoon die één
nacht blijft. De Gemeentewet bepaalt dat de
legesrechten tot geen hoger bedrag mogen
worden goedgekeurd, dan nodig is voor het
dekken van de kosten voor het uitschrijven
van de vergunning, verhoogd met een ma
tige winst.
Teneinde over de legesheffingen op het
kamperen een uitspraak in hoogste instantie
te verkrijgen, heeft de A.N.W.B. een be
zwaarschrift ingediend bij de gemeenteraad
van Noordwijk tegen de van een medewer
ker van de bond geheven leges. Wanneer
dit bezwaarschrift door de raad wordt afge
wezen, zal men in appèl gaan bij de Raad
van Beroep voor de Directe Belastingen om
daarna zo nodig een cassatieberoep in te stel
len bij de Hoge Raad.
Carl Durham, waarnemend voorzitter
der Verenigde Amerikaanse Congrescom
missie voor de Atoomkracht, heeft aan
een verslaggever medegedeeld dat in de
komende herfst proeven zullen worden
genomen met Amerikaanse, op atoomener
gie berustende wapens, waarbij, indien de
proefnemingen gelukken, „de grootste ont
ploffing van alle tijden" zal plaats vinden.
De proefnemingen worden, als gemeld, ge
houden op het in de Stille Oceaan gelegen
atol Eniwetok, dat reeds eerder voor proe
ven met atoomwapens is gebruikt. Dur
ham wilde niet zeggen of het hier de eer
ste ontploffing van een waterstofbom zou
betreffen.
Van 22 tot 28 September zullen in Vene
tië onder auspiciën van de U.N.E.S.C.O.
en de Biennale afgevaardigden uit veer
tig landen zich beraden over de economi
sche en sociale factoren, die de onafhanke
lijkheid belemmeren van de scheppende
kunstenaar in de moderne maatschappij en
over diens verhouding ten opzichte van
het publiek. De Italiaanse dichter Giuseppe
Ungaretti houdt een openingsrede over het
thema: „De kunstenaar in de hedendaagse
maatschappij". De te bespreken vraagstuk
ken worden hierna achtereenvolgens inge
leid door de schilders Georges Rouault en
Jacques Villon, de componist Arthur Ho-
negger, de schrijver Taha Hussein,' de ar
chitect Lucio Costa, de toneelschrijver
Marc Connolly, de regisseur Alessandro
Blasetti en de beeldhouwer Henry Moore.
In vijf commissies voor beeldende
kunsten, muziek, litteratuur, toneel en
film zal men daarna de voornaamste
problemen bespreken, die op deze terrei
nen voorkomen. Men hoopt tenslotte voor
stellen te doen van professionele, sociale en
internationale aard.
Het erecomité van deze conferentie be
staat uit vooraanstaande kunstenaars en
wijsgeren, zoals Paul Claudel, Benedette
Croce, Karl Jaspers, Lin Yu Tang, Thomas
Mann, Henri Matisse, Gabriela Mistral,
Sarvepalli Radakrishnan, Igor Strawinsky,
Hector Villa Lobos en Frank Lloyd Wright.
Daar men in elk land van tijd tot tijd te
kampen heeft met de controyerse tussen de
vrijheid van de scheppende kunstenaar en
de moeilijkheden, die hij bij zijn werk on
dervindt, heeft de U.N.E.S.C.O. om hier
van een zuiver beeld te krijgen twee jaar
geleden een uitvoerige vragenlijst naar
schilders, beelhouwers, musici, schrijvers
en acteurs in vijftig landen gezonden. Naar
aanleiding hiervan kwamen meer dan vijf
honderd antwoorden binnen. Alle hadden
één opmerking gemeen: leven en werken
wordt voor kunstenaars voortdurend moei
lijker. Vele kunstenaai's deden voorstellen
om tot een betere situatie te geraken.
Voor het eerst zullen nu kunstenaars
waarbij alle muzen vertegenwoordigd zijn
bijeenkomen om een intensief onderzoek
in te stellen naar sociale omstandigheden
en andere factoren, die een creatief kunste
naarschap in de weg staan. Nederland is
op deze conferentie vertegenwoordigd door
de letterkundige Anton van Duinkerken
(prof. dr. W. Asselbergs), de acteur Albert
van Dalsum, de danseres Corry Hartong,
de architect A. Wegerif en de heer J.
Bruyn, voorzitter van de Nederlandse Fe
deratie van beroepsverenigingen van kun
stenaars.
Behalve de nationale delegaties zullen er
vertegenwoordigers zijn van vijf interna
tionale organisaties: de inteimationale mu-
ziekraad, het internationaal theater-insti
tuut, de internationale P.E.N.-club, de in
ternationale federatie voor moderne archi
tectuur en de internationale vereniging van
architecten. Onder de vertegenwoordigers
van de internationale muziekraad bevindt
zich onze landgenoot Guillaume Landré.
Waarnemers zullen aanwezig zijn van de
internationale federatie van auteurs en
componisten, de internationale raad voor
musea en de internationale organisatie van
kunstcritici.
Gedeputeerde Staten van Zuidholland
hebben aan de Provinciale Staten voorge
steld te besluiten om zich garant te stellen
voor de voldoening van rente en aflossing
ener 50-jarige annuïteitslening van 79.000
a 4 percent ten behoeve van het oprichten
van een jeugdherberg te Noordwijk. De
vroegere jeugdherberg daar, „de Duinark"
werd in 1940 door de bezetters afgebroken.
Lang, 1923), Variété (Dupont met
Emil Jannings en Lya de Putti 1925),
Die freudlose Gasse (De vrouw van de
straat, Pabst, 1926), Berlijn, symphonie van
een wereldstad (Walter Ruttmann, 1927),
„Thérèse Raquin" (Fcyder, 1928), De
blauwe engel (von Sternberg, 1929), West
front 1918 (Pabst, 1930), Drie-stuivers
opera (Pabst, 1931) en M (Fritz Lang,
1931).
Deze gouden tijd der Duitse film werd in
1933 gevolgd door een tijdperk van propa
gandafilms zoals SA-Mann Brandt, Hitler-
junge Que, Jud Süss en dergelijke. De
artistieke maatstaven moesten hoe langer
hoe meer wijken voor die van nazistische
aard. Met als gevolg een programma van
barbaarse en mensonterende films, waar
tussen de enkele goede producten zoals
„Robert Koch" en „Walzertraum" zo goed
als verdwaalden. De eens zo geprezen UFA
vierde in het oorlogsjaar 1943 haar 25-jarig
bestaan met het gekleurde kijkspel
„Münchhausen", om twee jaar later met
een tegoed van meer dan 100 millioen Mark
en een slechte naam met de ineenstorting
van het Derde Rijk op te houden te be
staan. Het machtige concern kwam onder
Geallieerde leiding, die meteen plannen
maakte om als onderdeel van de algehele
ontmanteling van Duitsland aan deze mo
nopolistische instelling een einde te maken.
Het na-oorlogse beleid
Aan een eigenlijke ontmanteling van het
UFA-concern is men echter niet toege
komen. De kwestie is blijven liggen, omdat
andere zaken voorgingen, de productie van
films is ook nu nog verboden. De UFA-
stad Neu-Babelsberg ging over in Russische
handen, de studio's in Berlijn (Tempelhof)
en Wiesbaden kwamen in het bezit van
AFIFA en het grote ateliercomplex Geisel-
gagsteig bij Miinchen werd teruggegeven
aan de Bavaria Filmkunst. De studio's in
Hamburg, Wandsbek en Bendersdorf wer
den gebouwd door en zijn in bezit van
respectievelijk de „Real-Film" en „Junge
Film-Union". De eveneens na de oorlog in
de hangars van een vliegveld opgebouwde
studio in Göttingen .vormt een eigen stich
ting. De dit jaar gesloten conventie van
Bonn heeft aan de Duitse regering mede de
zeggenschap teruggegeven over het voor
malige UFA-vermogen. Mede hierdoor (en
tengevolge van de door de decentralisatie
ontstane commerciële en artistieke crisis)
is het niet uitgesloten, dat de UFA vroeg
of laat in bescheiden vorm weer aan het
werk gaat. Men is zeer zeker van plan
de belanghebbenden rekenen daar al op
de Duitse film onder één dak te brengen
en daaraan de naam UFA te verbinden,
gezien de populariteit, die dit embleem in
de twintiger jaren heeft weten te vergaren.
Uit het voorgaande heeft men al kunnen
opmaken, dat de Duitse film zich met moei
te voortsleept. Zowel de overal heersende
anti-Duitse stemming als de verdeeldheid
in eigen huis en het gebrek aan overtuiging
De ROXY:
Hoe spel je „Amerikaanse sigaret"?
De Lucifer:
R-O-X-Y
zijn er schuld aan, dat Duitsland op het
stuk van de filmcultuur ver achter blijft
bij de rest van Europa, met name bij zijn
vroegere, eveneens verslagen bondgenoot
Italië, dat de kansen waarnam en de beste
films ter wereld maakt. De productie, in
1946 hoopvol en zelfs verrassend gestart,
steeg weliswaar in kwantiteit (tot de in
zinking van dit jaar), maar verloor meer
en meer aan kwaliteit. Men scheen opeens
te beseffen de kansen, die Italië zo moedig
had weten te gebruiken, voorbij te hebben
laten gaan. Met als gevolg een apathische
instelling met betrekking tot alles wat
thuishoort in het domein der filmkunst.
Begon men in 1946 met vier films, in
1948 waren het er 28, in 1949 67, in 1950
kwamen er 79 gereed, in 1951 zelfs 83. In
1952 zal men 1949 nog maar nauwelijks
overtreffen.
In Nederland
Na vijf jaar van Duitse filmterreur had
in de eerste tijd niemand behoefte aan
Duitse films. Zelfs niet aan goede, want
pas in het voorjaar van 1949 wist „De
moordenaars bevinden zich in ons midden"
als eerste Duitse film door te dringen in
een Nederlands theater. Doch het peil
zakte allengs tot onder nul, een paar uit
zonderingen als „Berliner Ballade" (regie:
R. A. Stemmle) en „De onderdaan" naar
de gelijknamige satirische roman van Hein-
rich Mann (regie: Wolfgang Staudte) daar
gelaten. Oppervlakkige amusementsfilms
blijken troef. Ook in Duitsland ziet men dit
gebrek aan goede smaak en fantasie als een
noodlottig voorteken van een catastrofale
toekomst. Het is goed mogelijk, dat een
hechte samenbundeling van alle kunste
naars en technici op dit gebied zal leiden
tot een verhoging van de kwaliteit. Maar
het wachten is op overtuigingskracht en
artistieke bezetenheid.
JULES HUF.
(Van onze correspondent te Bonn)
Dr. Hjalmar Schacht, de oude vos, staat
opnieuw in het centrum van de belang
stelling. Op het ogenblik bevindt hij zich
in Teheran om met de Perzische premier
Mossadeq economische besprekingen .te
voeren, die van grote betekenis kunnen
zijn voor de ontwikkeling van de olie
affaire. Toen hij dezer dagen van Ham
burg naar Teheran vloog, werd hij uitge
leide gedaan door Hoessein Makki, de
tegenwoordige Perzische olie-dictator, die
zich reeds enige tijd in West-Duitsland op
houdt, onder meer om Duitse technici voor
Te Wenen wordt een conferentie belegd
tussen afgevaardigden van de Geallieerde
landen. Onder de vlaggen van hun landen
staan de vier afgevaardigden van Amerika,
Engeland, Frankrijk en Rusland.
Op het onbewoonde eiland San Benedicto, dat 1255 km. ten Zuiden van San Dicgo
ligt, heeft zich in zeer korte tijd (zes weken) een werkende vulkaan gevormd. Een
geoloog ging in een vliegtuig over de werkende krater, en deelde naderhand zijn
bevindingen mede: de krater van de vulkaan ligt op 320 m. boven de zeespiegel, en
heeft de vorm van het eiland geheel veranderd.
zijn nationalisatie-projecten aan te werven.
Men mag aannemen, dat de gesprekken, die
Schacht en Makki al met elkaar gehad heb
ben, de basis voor zekere beslissingen heb
ben gelegd.
Het verbond der „verguisden"
De tegenwoordige machthebbers in Tehe
ran, in de eerste plaats Mossadeq zelf,
hebben een groot zwak voor de vroegere
Duitse rijksbank-president. Zij verwachten
niet alleen wonderen van zijn kunde, maar
appreciëren hem ook in politiek opzicht.
Schacht is namelijk door de behandeling,
die hij na de oorlog van het Westen onder
vond, min of meer noodgedwongen een ex
ponent van die politieke factor in de
wereld geworden, die in de strijd tussen
Oost en West een aparte positie blijft in
nemen: „Zuid-Amerikaanse landen, die
zich op het Peronistische Argentinië oriën
teren, het Spanje van Franco en de hoofd
zakelijk Arabische landen van het Nabije
en het Verre Oosten.
Tussen al deze, in verschillende wereld
delen gelegen, landen bestaat nu een inte
ressante vorm van verstandhouding, die
zich vooral via Spanje en Egypte voort
plant. „Neutralistisch" kan men deze lan
den slechts in betrekkelijke zin noemen.
In wezen zijn zij anti-communistisch, maar
om allerlei redenen hebben zij tot nog toe
de aansluiting bij het tegen Moskou ge
organiseerde Westen gemist, voornamelijk
omdat het Westen democratisch-ideologi-
sche bezwaren tegen hen heeft. Daarom
zoeken zij niet alleen kracht bij elkaar,
maar ook bij die categorieën van mensen
in de Westelijke naties, die als gevolg van
de Hillertijd door de publieke opinie te
recht of ten onrechte tot collabora
teurs zijn bestempeld en wier bekwaam
heid en ambitie vaak omgekeerd evenredig
zijn aan de assepoester-positie, waarin zij
zich politiek en moreel bevinden.
Dure denazificaticklant
Schacht is van deze categorie bepaald het
schoolvoorbeeld. Zijn plannen om in Ham
burg een eigen bank op te richten hebben
intussen geleid tot een door de socialis
tische senaat van Hamburg begonnen
proces, waarin hij tenslotte door de recht
bank in het gelijk is gesteld, en wel juist
op de dag, waarop hij naar Teheran zou
vertrekken. Het heet nu, dat de senaat in
hoger beroep wil gaan, maar de Duitsers
zijn het langzamerhand moe geworden, een
rechtbank zich opnieuw met Schachts poli
tieke antecedenten te zien bezig houden.
Zo'n stap zal derhalve waarschijnlijk nog
meer critiek uitlokken dan de beslissing
van de Hamburgse senaat zelf reeds heeft
gedaan. Daarbij komt nog dat al deze pro
cessen op de rug van de belastingbetaler
uitgevochten worden. Schacht" is een van
Duitslands duurste gedenazificeerden: zijn
zuivering had al meer dan een millioen
gekost toen hij tenslotte formeel „ontlast"
werd. De Hamburgse sociaal-democraten
beweren nu, nieuw materiaal tegen hem te
hebben, maar of het nu steekhoudend is of
niet, algemeen vindt men in Duitsland dat
het met de de-nazificatie-hokus-pokus
thans eindelijk maar eens uit moet zijn.
Prof. mr. C. W. de Vries zal op 16
October in de Nederlandse Economische
Hogeschool te Rotterdam zijn afscheidscol
lege geven met als onderwerp: „Cort van der
Linden, de visie van een groot staatsman,
fculks in verband met onze tegenwoordige
staatkundige verhoudingen".
