Abr. Meyer 1000 BROEKEN I ïn enkele weken tijd werden 260 schijnwerpers opgesteld In Philips Wondertuin Een affiche, waarbij hogere wiskunde te pas kwam JAGT Pull^Gvers Blouses morden bezoekers kameleons Z wart licht: paradoxale naam voor fantastisch kleureffect I. KAN i Attracties in Haarlem i M. DO UW MA ZOON j Flora-tournooi in het Krelagehuis Fluorescerende flora Jan Apetz: lichtvoetige fantasie en humor RESTAURATEURS Flora s doopceel Krachttoer van G.E.B. en installateurs Namen van provincies Geluk eerst dan met een ring van KAN Trouw „HAARLEM-LICHTSTAD Mr. Menalda: „De slingers gaven het meeste werk" In de avonduren is de klokketoren op de Flora een zuil van ijle lichtlijnen, die van verre reeds wenkt. denaar lijdt. Vandaar dan ook dat zijn ontwerpen voor Zandvoort.se laan, Blauwe brug, Jan van Goyenstraat en Binnenweg op de streekgenoot en vreemdeling een verfrissende indruk maken door hun char mante luchtigheid en de lichtvoetige fan tasie die zij vertolken. ADVERTENTIE Kleine Houtstraat 105 - Haarlem Waterdichte horloges - Pendules Friese klokken U KOOPT BIJ EEN VAKMAN de beweging maken, maar was ook onder hevig aan een andere scnommeling van een object erboven, waar het mee was verbon den. Hoe dat allemaal verder in elkaar zat, verzwijgen wij om leesbaar te blijven, al dit kunst- en vliegwerk werd in elk geval beloond. Het lichtpunt beschreef de figuur, die men hebben wilde en terwijl tenslotte de opname geschiedde werden bovendien nog afwisselend rode, oranje en gele filters voor de lens geschoven. Dit kleurrijke lijnenspel moest overigens alléén het wapen om geven en mocht het uiteraard niet door kruisen. Het gedeelte van de film dat er vrij van moest blijven werd dus afge schermd, een voorziening, die ook niet zonder moeite tot stand kwam. Zo kwam de film voor de tweede keer uit de camera en het resultaat kwam over een met het visioen, dat rar, Menalda van meet af „gekoesterd" had. Foto-affiches worden nog maar zelden gemaakt meest al zijn het hand-litho's maar voor een fo'o-affiche als dit ging helemaal een uit zonderlijk procédé vooraf. Als de heer Menalda dit vooraf geheel had kunnen overzien.... „Dan had ik het óók gedaan," interrum- .peert hij. Vishal: Philips wondertuin van 10 tot c 23 uur. I Grote Kerk: Orgelconcerten 21 en 5 Stadhuis: Poesjesnellenkelder 15, 16, 17, c 20, 21 en 22 uur. 8 Frans Halsmuseum: Tentoonstelling f 8 van de schutterstukken van Frans 5 S Hals overdag en van 20 tot 23 uur. c 8 Huis Van Looy: Expositie van werken f 8 van hedendaagse schilders. 10 tot 17 uur (Zondag 13 tot 17 uur). j 8 Teylers Museum: Tentoonstelling „Bloe- I 8 menwereld van oude en moderne Nederlandse kunst", 10 tot 17 uur, j Zondags 13 tot 17 uur (Maandags 8 gesloten). g Vleeshal: Taveerne „In de zwarte hya- 8 cinth", 10 uur 's morgens tot 2 uur j 8 des nachts. j a Avondritten per bus. De NZHVM houdt 8 8 om 20, 21 en 22 uur avondritten. 8 8 Geopend zijn de tent in het Florapark, het Waaggebouw en Die Raeckse. 8 Consumptietentjes zijn geplaatst op 8 X de hoek Wagenweg-Dreef-Hout- s plein en in de Damstraat. 5 )cococxxx3c>c>(xxxxxicooocxxx)cxxxxxx5oooocoooooooococooooooooc GROTE HOUTSTRAAT 16 TEL. 10476 mooie dessins nieuwste voorjaarsmodellen rijke sortering. DONDERDAG 12 MAART 19 53 SCHOONMAKEN EN VERNISSEN VAN SCHILDERIJEN J Prachtig resultaat In zeer vele sectoren van industrie en v/etënschap kwam dit „onzichtbare licht", uitgèstrèald door de zogenaamde „Philora- HPW-lamp", het werk vergemakkelijken. De metaal-, papier- en chemische indus trie deden er hun voordelen mee en de medici gebruikten haar bij het bacteriën- onderzoek. In de voedingsmiddelenbranche vyérden de keuringen sterk vereenvoudigd. Het werd heel gemakkelijk om bijvoorbeeld verse van oude eieren te onderscheiden, omdat de eerste rood en de tweede blauw achtig oplichtten. Roomboter gaat onder de ultraviolette bestraling lichtgeel zien, mar garine purper en cacaoboter donkergeel. Als cacaoboter echter van afval en schillen is samengesteld, dan wordt ze blauw onder deze wonderlamp. Vruchten, waar van de buitenkant een eventueel rottings proces niet verraadt, zoals sinaasappelen, tonen dit onmiddellijk aan bij een derge lijke bestraling. IV onder Het is dit zwarte licht, dat nu aan Haar lems lichtgewaad wordt toegevoegd. Philips heeft een eigen, papieren „Flora" gemaakt die nu in de Vishal ten aanschouwe van vele nieuwsgierigen gaat staan fluores- ADVERTENTIE Keus uit méér dan Gen. Cronjéstraat 42—44 - Haarlem Telefoon 15438 Met het oog op de Flora 1953 in Heem stede heeft de Volleyballvereniging H.V.S. te Haarlem het goede idee gehad een „Flo ra-tournooi" te organiseren in het Krelage huis aan de Lcidsevaart. Het tournooi, dat op 2 Mei aanstaande wordt gespeeld, is bedoeld voor dames en heren. Indien mogelijk zal na afloop in het restaurant een bal worden gegeven voor de spelers en speelsters. Het ligt voorts in de bedoeling dat in poules van vier of vijf zestallen wordt gespeeld. Voor de winnaars zijn enkele zeer fraaie prijzen beschikbaar gesteld. Vrouwe Flora's mythologische wieg heeft natuurlijk in het zonnige Zuiden gestaan. Flora was een Ouditalischc dat wil zeggen Sabijns-Oscische godin van wier gunst de bloei van het gewas, en vooral die van het koren afhanke lijk was. Tot de Punische oorlogen was er in Rome alleen een kapel op de Quirinalis aan haar gewijd, na 238 v. Chr. bouwde men haar ook een kapel bij de Circus Maximus. In de stichting van deze tempel en in het sindsdien laarlijks van 28 April to 3 Mei gevierde jaarlijks van 28 A,pril tot 3 Mei gevierde tot uiting. Het bovenstaande beeld van Flora is opgesteld in de Erehal van de tentoonstelling Er speelden hem al allerlei speciale be lichtingen door het hoofd en hij zag het resultaat op kleurenfilm reeds voor zich: het oude wapen van Haarlem, verlevendigd door een spel van schaduwen, de letters Haarlem-Lichtstad, en de da*a tussen welke de stad deze functie zou bekleden, zij moes ten er duidelijk uitspringen. En daarom heen met een eerbiedige tussenruimte want Haarlem blijft Haarlem, een lichten de werveling van slingers, die de feest vreugde zouden symboliseren. Er bleek heel wat te moeten gebeuren om wat hij voor zijn gees'esoog zag precies zo voor de ogen van duizenden anderen te brengen. Gips De Haagse beeldhouwer Gérard van Remmen boetseerde Voor hem het Haar lemse stadswapen. Van het model werd een gips gemaak*, dat zilverig-grijs werd ge- spo'en. Hef resultaat voldeed aan de eisen: in de soberheid van zijn uitvoering verzin nebeelde het wapen de respectabele ouder dom van de stad. Het zou het centrum van het affiche wor den. helder afstekend tegen een stemmig donkerblauwe achfergrond. De heer Menalda had in een catalogus ook het gewenste lettertype al ontdekt: een Garemont-halfvet. Hij liet een alfabet en een cijferreeks van dit type bij de Grafi sche Industrie vergroten tot hoogtes van 6 en 3V2 centimeter en stuurde de letters en cijfers, die hij ervan nodig had naar de plastic-zagerij van de Nederlandse Etalage Industrie. Deze letters werden hem weldra in pias- He geleverd. Toen kon het eerste deel van de kleuren-opnamen beginnen. De nach telijke achtergrond werd tegen de muur aangebracht, het wapen werd ervoor ge hangen en daarvoor kwamen de letters en de cijfers. De lampen gingen aan. het effect bij elk der objecten werd bestudeerd, vals licht werd geliquideerd en toen ging de lens open. Voor deze opname waren de voorberei dingen nog tamelijk vlot verlopen. Maar de tweede fase, die van de slingers, vergde héél wat meer vernuft en geduld. Hogere wiskunde Mr. Menalda had zich voorgesteld deze feestelijke guirlandes te verkrijgen door de banen, die een in de lucht slingerend licht punt beschrijft, op de gevoelige sfrook vast te leggen. En wel op dezelfde filmstrook, waarop de andere opnamen al waren ge maakt. „Ja, die slingerbeweging," zucht hij achteraf, „daar kwam wat voor kijken." Wanneer een lichtpunt rustig heen en weer zwaait als de pendule van een klok dan levert dat op de foto alleen maar een streep op. Maar in dit geval was een cirkelende beweging nodig, waardoor regelmatig dooreenvloeiende Wanneer Vrijdagavond Haarlems burgemeester op de Grote Markt een grote licht bom afschiet ten teken dat Haarlem-Lichtstad nu toch werkelijk begonnen is, dan zullen heel wat mensen van het Gemeentelijk Eenergiebedrijf zich eindelijk weer eens een beetje rust kunnen gunnen, nadat zij al weken lang gezwoegd hebben aan het op tijd gereed komen van alles wat nodig is om Haarlem het feestelijke aanzien te schenken van thans. Want zoveel is zeker: Haarlem-Lichtstad zal alles overtreffen wat vroeger op dit gebied werd gepresteerd: de verlichtingen tijdens de Bloemen- weken der laatste jaren, maar ook de grote Lichtweek van October 1931, die velen zich nog zullen herinneren. Er wordt dan ook een indrukwekkend aantal kilowatts in stelling gebracht, zoals uit de volgende opsomming wel blijkt: de Grote Kerk met Bavotoren alleen al 75 kilowatt, de basiliek 38 kilowatt, de Nieuwe Kerk zeventien en de Amsterdamse Poort vijftien kilowatt, het Stadhuis ook vijftien kilowatt en voorts kleinere aantallen op gebouwen als de Vleeshal, de Hoofdwacht, de toren van de Bakenesserkerk, de Jans- kerk, het Hofje van Staats, het Gasthuis hofje, het Proveniershuis, de Gravestenen- brug en nog een aantal andere „gemeente lijke" objecten. Men vergete daarbij de particuliere ver lichtingen niet, want alleen al de Grote Houtstraat vormt een extra belasting van honderd kilowatt. En dan is er het kolossale lichtmonument op het Houtplein, waarvan de zoeklichten alleen al dertig kilowatt voor hun reke ning nemen. Belangrijker is echter nog het gasver bruik van de vier flambouwen, die twintig kubieke meter gas per uur verslinden en tienduizend kubieke meter gedurende de gehele periode van Haarlem-Lichtstad. Maar daartoe "blijft dan ook het aandeel van de gasfabriek in de verlichting beperkt. Het leeuwendeel wordt gedragen door de electrische afdeling van het G.E.B. De totale belasting tijdens de Flora wordt ge schat op vijftienhonderd tot tweeduizend kilowatt, maar daarvan is alleen al 990 tot 1100 voor de Flora zelf nodig. Het G.E.B. heeft daartoe een speciale 6 KV-kabel naar het transformatorenstation aan de Over- boslaan aangelegd, waar het verbruik door Heemstede wordt geregistreerd. Nu wordt niet alles in Haarlem door het G E.B. gedaan: er zijn verscheidene instal lateurs ingeschakeld, vooral voor dc aanleg van de versiering en verlichting der straat verenigingen. Maar het Energiebedrijf draagt dan toch de verantwoording voor dc handhaving der veiligheidsvoorschriften, het voldoen aan de keuringseisen, waarbij dan ook nog d° economische mogelijkheden in het oog moeten worden gehouden en dat is als regel nog het moeilijkste van alles. Men kan ook zeggen, dat er deze keer zeer grote aandacht is besteed aan wat men kan noemen de artistieke mogelijkheden der verlichting. De expert op dat gebied van Philips heeft zeer waardevolle aanwijzingen gegeven omtrent de dieptewerking die ontstaat wan neer afwisselend licht- en schaduwpartijen op een gevel worden geprojecteerd. De op stelling van de schijnwerpers moet daartoe natuurlijk met de grootste zorg geschieden. Niet onvermeid mag blijven dat de om wonenden van de Grote Kerk allen spon taan medewerking hebben verleend bij de opstelling van de schijnwerpers. Die schijnwerpers soms wel vier of vijf in één batterij moesten op hun da ken en platjes of houten stellingen storm- vast worden bevestigd, een karwei op zich zelf. Verder moesten voor de verlichting van de toren schijnwerpers op de hoge en lage daken der kerk worden geplaatst. Gememoreerd moet ook wrdjn de mede werking die een kolenhandelaar aan de Nieuwe Gracht verleent door erin toe t.e stemmen dat zijn schuiten op een ander deel van de gracht worden gelost. Daardoor is het mogelijk tussen Nassau- er, Jansbrug een guirlandeverlichting aan te brengen op de walkanten, hetgeen ook een alleraardigst effect geeft. Guirlandé- verlichting treft men ook aan onder de via ducten in Jans- en Kruisweg. Natrium Wij hadden het al over nieuwe principes bij de feestverlichting. Daartoe behoort ook de toepassing van natriumlicht, al of niet in combinatie met wit licht. Dat is gebeurd bij de Gravestenenbrug (in geel) met de daarachter gelegen trap gevels aan het Donkere Spaarne in wit licht en verder ook bij de Amsterdamse Poort, waar al een zeer mooi resultaat werd be reikt. Met zwakkere lampen kwamen hier en daar effecten tot stand, die opvallen door hun finesse. Wij bedoelen bijvoorbeeld de bloemperkverlichting van Proveniershuis en Frans Halsmuseum, enkele hofjes en gevels aan de Jansstraat. Meer op de uiterlijke schijn berekend is de kleurenfontein op het Frans Halsplein, die in een vijver van twaalf vierkante meter iedere acht seconden van kleur wis selt (rood, wit en groen) en het water twintig meter hoog spuit. G.E.B. en installateuren hadden natuurlijk heel wat practische moeilijkheden op te lossen. Wij noemen bijvoorbeeld de aanleg van een speciale kabel onder het midden perron op het Stationsplein voor de voeding van de dertig schijnwerpers die de vlagge- masten op het Stationsplein belichten. Maar de 260 schijnwerpers, die Haarlem nu waarlijk gedurende twee maanden tot een lichtstad mak°n, zijn geplaatst en zul len 250 branduren lang een, naar wij hopen, onafzienbare drom toeschouwers naar de parel aan het Spaarne trekken. Me* het oog op de bijzondere functie welke Haarlem bij de Flora 1953 vervult, heeft deze stad natuurlijk maandenlang een druk contact gehad met de grote „lichtfabrieken" in Eindhoven. Experts van Philips adviseerden bij tal van pro blemen, vol waardering voor de gedurfde opzet waar de decorateurs van de Lichtstad van uitgingen. Wanneer weldra de ritsen lampjes, de floodlight-bakken en de lichtkronen in Haarlem worden ontstoken en het plaveisel en het gracht water glanzen ouder veelkleurig licht, komt in de Vishal de bekroning van al deze effecten: zwart licht. We geven toe dat deze aanduiding een beetje ont nuchterend werkt. Maar zij heeft heus niets te maken met de verduistering in de bezettingsjaren, integendeel, dit nieuwe begrip omvat een heel complex van wonderbaarlijkheden, waardoor men zich af zal kunnen vragen of men heel gewoon in de Etaarlemse Vishal dan wel ergens in het Bagdad van duizend-en- één-nacht is beland. Met de Philips Wondertuin (annex diepzee-show) die men nu in Haarlem te zien zal krijgen, toont dit bedrijf aan de buitenwereld een fraai „bijproduct" van een jarenlange arheid in zijn laboratoria, die uiteraard een andere bestemming had. j Reeds tal van jaren geleden zijn natuur kundigen er mee gaan rekenen dat de j wereld en alles daarop is omgeven door trillingen van allerlei aard. Die trillingen worden uitgezonden door de steen, die men in het rimpelloze water gooit, maar ook I talloze andere lichamen (ook menselijke) zenden dergejfijke trillingen, stralen, golven of hoe Uren ze noemen wil uit. De enige triljjhgen, die wij waarnemen, wor den lichty genoemd en de kleuren duiden de lengte .van die trillingen aan. Duistere termen De leek zal zich lichtelijk geïrriteerd voelen wanneer hij hoort spreken over licht dat onzichtbaar is door het licht waar het mee omringd wordt. Toch werd er lange tijd in deze duistere termen gesproken in de Philips- laboratoria omdat men ervan over tuigd was dit „licht" op een zeer be paalde wijze inderdaad zichtbaar te kunnen maken en van zijn bijzondere eigenschappen gebruik te kunnen ma ken. Men bedoelde dharmee het ultra- Men bedoelde d&hrmee het ultra violet. Deze overtuiging bleek gerecht vaardigd: men slaagde erin een kwik lamp te mak^'n, die behalve andere lichtstralen ook langgolvige ultra violette uitürond. Daarbij kon onmiddellijk een Engelse vinding borden aangepast: door toevoeging van nükkeloxyde aan het glas van deze lamp \verd het gewone licht niet meer doorgelaten, alleen de ultra-violette stralen, die^. overigens nog altijd onzichtbaar v/aren. We haasten ons uw opkomende wrevel vóór te zijn: weliswaar zijn deze stralen niet zichtbaar maar gaan de voor werpen, waarop zij vallen merkwaardig oplichten. Dat heet fluoresceren. De kleur, die zulk een voorwerp hierbij vertoont, kan tal van onderzoeken vergemakkelijken. Met behulp van zulk „zwart licht" kan bij voorbeeld de politie voor het oog wegge werkte vlekken in allerlei stoffen opsporen, vervalsingen van chèques, bankpapier en paspoorten ontdekken omdat de verande ring in de chemische samenstelling van het papier, die met zulk een vervalsing ge paard ging, onmiddellijk een andere fluo- réscentiekleur oplevert. OOCOCOOCOOOOOOGOCOCOOOOOOCCOOOCOOOOCXXOCOCOOOOOOOOOCOOOO' De namen van de straten, die versierd J en verlicht zijn, zullen namen krijgen die ontleend zijn aan provincies. De volgende namen zijn gekozen: Grote Houtstraat: Noordholland Anegang: Utrecht Zijlstraat: Zeeland Gierstraat: Noord Brabant Barteljorisstraat: Zuidholland. Kruisstraat: Groningen Kruisweg: Friesland Amsterciamstraat: Drente Spaarnwouderstraat: Overijsel De Grote Markt zal de naam Plein van Nederland krijgen. OCOOOOOOCOOOCOOOOOOOCOOOOCOOODOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOC ADVERTENTIE en Verlovingsringen vanaf 35.per paar JUWELIER Barteljorisstraat 2 - HORLOGER Haarlem - Telef. 13004 Een hoekje van de Wondertuin: artistiek knutselwerk onder normaal licht een feeëriek sprookje in fantastische kleuren onder infrarode stralen Jan Apetz is 34 jaar en geen man die van formaliteiten houdt. Wel van werken en als dat niet het geval zou zijn geweest dan hod die originele boog over de bruig in de Zaindvoortse laan, die de vreemde ling reeds van verre zo'n fleurig en keu rig welkom toeroept, er vandaag vast nog niet gestaan. Want de Heemsteedse teke naar en ontwerper kreeg de opdracht voor de versiering en verlichting van de mar kantste punten der gemeente wel heel erg op de valreep. Maar goed: het is allemaal op tijd in orde gekomen en Jan Apetz dankt dat, zoals hij uitdrukkelijk vermeld wil hebben, mede aan toewijding van de andere deel nemers in het voor deze gelegenheid ge vormde consortium: de firma Van Bakel voor het zeer moeilijke electrische gedeel te van de projecten, de aannemersfirma B. Voetberg, de constructiewerkplaats Cop- pens en De Groot, de schilder P. A. Ti'bbe, de ontwerper van de draadbloemen Dick Schuyl, welke geslyleerde bloemen vervol gens bij de Eerste Haarlemse Karkassen- fabriek werden vervaardigd en dan ten- slotte nog de markiezenfabriek W. Schuther zonder welker medewerking de Biedermeyermandjes (karakteristiek voor deze bekoorlijke decoratie) en de bloemen- stalletjes aan de Binnenweg vast niet tij dig van een kleurige stoffering voorzien waren geweest. De carrière van Jan Apetz is niet die van de doorsnee-Hollander. Hij werd in Batavia geboren, blokte op de Velser H.B.S., waar hij overigens het eindexamen niet afwachtte, volgde in Haarlem op de i ambachtsschool zijn technische knobbel en meer speciaal zijn liefhebberij voor vlieg- tuigbouw, deed dienst bij de luchtmacht op Soesterberg, maar moest door de oor log plotsklaps van stiel veranderen en I zwaaide om naar de artistieke sector, zon der echter zijn liefde voor de techniek prijs te geven. Zo kon het gebeuren dat Apetz thans de publiciteit verzorgt van een aantal bedrij- ven die werkzaam zijn op het gebied van automobiel- en carrosseriebouw. Ook werkt hij regelmatig mee aan d'iver- j se autobladen en verder maakt hü meer en meer naam als illustrator van boeken. Wie het werk van Apetz regelmatig on der ogen komt zal daarin een voorliefde voor de strakke l'jn en een soberheid in de uitdrukkingsmiddelen opvallen naast oen sterke neiging tot het humoristische en caricaturale. Zwaarwichtigheid is wel het minste waaraan Apetz sinds 1945 Heemste- ceren. Bij normaal licht zal men van de met behulp van ijzerdraad en karton ver vaardigde bloemen- en plantenweelde hoogstens kunnen zeggen dat zij „wel aar dig" is, maar wanneer dat licht uitgaat en öe HWP-,.verlichting" wordt ingeschakeld, dan begint het wonder. Stukjes wit papier veranderen in lichtgevende groene of blauwpaarse blaadjes. Een stukje glas lijkt een oranje of zachtgroen lampje te zijn geworden. Niets behoudt zijn natuurlijke kleur. En de bezoeker die bezig is, zich over dit alles te verbazen, zal er rekening mee dienen te houden dat men zich tegelijker tijd over hèm verbaast. Hijzelf is ook 'veranderd. Zijn kleding geeft nu eens een groene glans, dan weer een stralend violette kleur, zijn tanden schitteren mooier dan die der conventionele reclamehelden en -heldinnen. Zijn gou den ring lijkt uit waardeloos dof metaal te beslaan maar een simpel draadje aan zijn costuum vertoont de glans van een kroonjuweel. Kortom deze Wondertuin levert de ene na de andere verrassing op. En niet minder de „diepzee-show", waar in het leven onder de waterspiegel zich in een fantastische kleuren- en vormen- weelde aandient. Toen mr. A. Menalda bezig was aan het ontwerp voor het affiche, dat thans de aandacht van de Flora-bezoekers op Haar lem vestigt - de stad, waar hij al fotogra ferende verliefd op is geworden -, besefte hij wel dat voor de vervaardiging enige technische voorzienningen zouden moeten worden getroffen. Hij had al eens eerder een foto-affiche gemaakt waarop het Bavo- orgel pronkte, dus het werk was hem niet vreemd. Maar dat er zoveel kunst en - vooral - vliegwerk voor nodig zou zijn als later het geval bleek, had hij niet kun nen denken. ellipsen moesten ontstaan. In het besef dat dit een zaak van hogere wiskunde was, ging hij te rade bij de wetenschap in Delft. Daar had men wel iels voor hem: de slingers van Li'ssajous en men sloeg onmiddellijk aan het rekenen en experimenteren om dit systeem voor zijn doeleinden toe te passen. En, hoe gecompliceerd het ook was, het kwam voor elkaar. Het bedoelde „licht punt" werd op drie meter hoogte boven de opwaarts gerichte camera gehangen. Het kon nu niet alleen een heen-en-weer gaan- ADVERTENTIE

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

IJmuider Courant | 1953 | | pagina 15