F. DAMIAANS
ooCfec
Wandeling door verliehte straten
en langs historische gebouwen
HAARLEM
Een Of#fife tafel? Een ÊtiCUWCtafel!
Frans Halsmuseum
wordt verlicht
VERHUIZINGEN - VERPAKKINGEN
FIRMA
ZOON
MEUBELOPSLAG - PIAN0TRANSP0R1
Programma Haarlem-Flora-Lichtstad
Haarlem onder de schijnwerpers
DONDERDAG 12 MAART 1953
3
Maar de intimiteit
blijft bewaard
Door de Bloemententoon
stelling „Flor a" zijn wij
in de gelegenheid U ook
in de avonduren nl. van
810 uur
in onze magazijnen te
ontvangen.
Ingaande 16 Maart zijn
wij geopend:
Maandag:
W/z6 en 810 uur.
Dinsdag t.e.m. Zaterdag:
96 en 810 uur.
■HMH|
m
M
fc:-
Ik wilde zoo graag in Haarlem wonen
In een oud rustig huis aan de Leidsche vaart,
Om 's avonds te luisteren naar 't ruischen der hoornen
Waardoor de zeewind van Holland gaat.
Om voor het slapen het spel te hooren
Der Bavoklokken, zoo helder en zacht....
Door 't venster zie ik nog juist de toren,
Het kerkdak reeds donker van den nacht.
Om 's Zondags over het marktplein te wandlen
Waar Haarlems eerste drukker troont,
Het hoek onveranderlijk in zijn handen.
Voor 't huis waar later een dichter heeft gewoond,.
De lente komt er zoo vriendelijk hinnen
Door bolwerk en Hout, langs singel en gracht;
Dan kan op een ochtend de zomer beginnen
Vol schaduw en zon en met bloemen bevracht.
De kinderen aarzelen blij op de bruggen
En zien het water dat blinkt in het licht
En hooren de stad vol van zomer geruchten
En halen den hemel vlak voor hun gezicht.
In 't najaar vallen nergens de bladen
Zoo overvloedig als achter den Hout,
En krakend loopt men de bedolven paden,
De zon gaat er weenend onder in goud.
De zon komt er ritselend op in den morgen
Als de duif reeds boven het Kenaupark stijgt
En de stad nadroomend over nachtlijke zorgen
Rondom het geluid van de melkauto zwijgt.
De winter strooit er zijn sneeuw op de daken
En vriest de singels en grachten dicht,
En oud is 't geluid dat de stilte doet kraken,
't Verlangen ontdooit in een vrouwengezicht.
De nacht staat van sterren en koude te tintelen,
De kerk, met haar voorhoofd en schouders vol sneeuw,
Laat voordat ik inslaap haar klokkenspel rinkelen
En zwijgt dan een uur of een donkere eeuw.
ADRIAAN MORRIëN
(„Ad Interim" Januari 194«)
Vrijdag zullen de genodigden van het ge
meentebestuur ter bijwoning van de ope
ning van Haarlem-Lichtstad ook een be
zoek brengen aan het Frans Halsmuseum,
dat tijdens de Flora des avonds van acht
tot elf uur, speciaal ten behoeve der van
buiten komende bezoekers, geopend zal
zijn. Burgemeester Cremers zal bij die ge
legenheid een kaars ontsteken in de lan
taarn, die halverwege de hoogte van de
gerestaureerde vestibule wordt opgehangen.
In de grote tentoonstellingszaal is een
bijzondere expositie ingericht van het
werk van Frans Hals uit eigen bezit: elf
schilderijen, in hoofdzaak groepsportret
ten, waaronder de befaamde schutters
stukken. Indien er voldoende toeloop van
publiek bestaat en de vernieuwingen, waar
men thans mee bezig is, tijdig gereed zijn,
zullen in aansluiting daarop ook de Em-
pirezaal en de achttiende-eeuwse zaal ter
bezichtiging worden opengesteld. Het is
echter zeer de vraag of dit plan verwezen
lijkt zal kunnen worden, want in beide
zalen moeten de nieuwe vloeren nog wor
den gelegd.
De verlichting van het Frans Halsmu
seum beperkt zich geenszins tot de voor
gevel. Vooral op de met talrijke verlichte
bloembakken versierde binnenhof zal men
kunnen genieten van de feestelijke illumi
natie, die er vooral op gericht is de warm
te der intimiteit te bewaren en te laten
uitstralen. Van het hoofdgebouw staat al
leen het typische torentje in een spotlight.
Maar staande tussen de symmetrische per
ken met de verlichte zonnewijzer zal men
kunnen genieten van het schijnsel der
kaarsen in de Renaissancezaal, in de
Goudleerzaal en in de Regentenkamers.
Overwogen wordt nog om de zware deur
in de Noordelijke zijvleugel wijd open te
zetten, -opdat men van buiten een daar
achter opgesteld regentenstuk in een zeer
bijzondere sfeer bewonderen kan.
Gecostumeerd concert
Bij wijze van proef wordt op Vrijdag
avond 20 Maart door Die Haerlemsche
Musyckcamer onder leiding van André
Kaart een galaconcert gegeven van muziek
uit de achttiende eeuw, waarbij de uit
voerenden allen costuums uit die periode
zullen dragen. Bij voldoende belangstelling
ADVERTENTIE
De Griekse gevel van het aloude „Welge
legen" thans zetel van het provinciaal
bestuur van Noordholland is ook altijd
een dankbaar object om te verlichten en
het ontbreekt dan ook zelden op het pro
gramma van festiviteiten in Haarlem. Maar
men moet 't gebouw, dat eens koning Bode
wijk Napoleon tot Paleis diende, niet van
te dichtbij beschouwen. Wanneer men de
moeite neemt de Oranjelaan of de Span
jaardslaan op te zoeken, zal men van daar
zijn moeite ruimschoots beloond achten bij
het aanschouwen van de blanke gevel als
achtergrond van de donkere bospartijen
van de onvolprezen Haarlemmerhout,
de trots van de Spaarnestad.
zal iedere Vrijdagavond een dergelijk con
cert plaats hebben, steeds met een ander
programma en andere solisten. Tijdens
het gebruik van de Renaissancezaal voor
dit doel kunnen de bezoekers hun wande
ling gewoon voortzetten, die aldus muzikaal
wordt opgeluisterd met lichte en stemmige
klanken, voortreffelijk passend in de pit
toreske omgeving. De zijgangen worden
verlicht met de kleine dienstlampen, welke
buiten de indruk van kaarslicht wekken.
De sierlijke architectuur der buxushagen
zal met enkele boompjes worden geaccen
tueerd.
Het is te hopen dat ook vele Haarlem
mers zich door deze extra-attracties zullen
laten verleiden eens hun schreden te rich
ten naar het bekoorlijke museum met zijn
prachtige verzameling, waar zij anders, tot
eigen schade, te weinig komen.
ADVERTENTIE
Ziilvest 41 - Haarlem
Tel. 12456 14155
COMPLETE WONINGINRICHTING
Barteljorisstraat 13-17
HAARLEM
JOOCOOOOOOOOOOOOO*
VRIJDAG 13 MAART:
20 uur: Opening van Haarlem-Flora-Lichtstad door de burgemeester van
Haarlem ten Stadhuize; plechtige ontsteking der verlichting en rondrit
door de stad met bezoek aan de verschillende attracties.
21 uur: Opening door de burgemeester van Haarlem van het verlichte Frans
Halsmuseum met speciaal arrangement van de werken van Frans Hals.
22 uur: Ontvangst door het gemeentebestuur van Haarlem van de internationale
jury der Flora, de leden van het uitvoerend comité en de directie van
de Flora, alsmede het comité „Haarlem-Flora-Lichtstad".
Verlicht en versierd zijn de volgende straten: de Dreef, Houtplein, Grote Hout
straat, Gierstraat, Anegang, Grote Markt, Zijlstraat, Barteljorisstraat,
Kruisstraat, Kruisweg, Stationsplein, Frans Halsplein, Spaarnwouder-
straat, Amsterdamstraat en de Koningstraat.
Verlicht zijn: Gebouw Provinciale Griffie, Frans Halsmuseum, Gasthuishofjes,
toren Nieuwe Kerk, tuin Proveniershuis, Grote Kerk, Vleeshal, Stad
huis, Hoofdwacht, beeld Lourens Janszoon Coster, Janskerk (Stads
archief), De Waag, toren Bakenesserkerk, De Gravestenenbrug met de
trapgevels aan het Donkere Spaarne, Amsterdamsepoort, Hofje van
Staats, Gasthuishofje, Stadsschouwburg en de Bavo aan de Leidsevaart.
Langs de Nieuwe Gracht, de Gasthuisvest, de Raamsingel en bij de
stationsviaducten worden guirlandes aangebracht.
COC cooooooooooooooooc
Als wandelaars in de komende weken rustig de verlichting in Haarlem willen gaan
zien, dan zal hun aandacht ook vallen op de vele schone historische gebouwen, die
de stad rijk is en hun gedachten zullen gaan naar enige eeuwen terug. Komen zij in
de omgeving van de Bakenessergracht, het oudste deel van Haarlem of op de Grote
Markt dan verwijlen zij in periodes, die ver achter ons liggen. Richten zij hun schre
den buiten de vroegere vestingen, dan zien zij gebouwen die er veel groter uitzien
dan die uit het centrum, doch die ook reeds een historie hebben.
ADVERTENTIE
Nemen wij aan, dat een wandeling door
Haarlem gemaakt wordt in aansluiting op
een bezoek aan de Flora, dan beginnen wij
bij de Blauwe Brug, de tegenwoordige
grens tussen Haarlem en Heemstede.
Vroeger behoorden de Haarlemmerhout en
het voetbalveld van H.F.C. tot Heemsteeds
grondgebied en de grens lag bij de Dreef
en de Meester Lottelaan. Mogen wij u
daarbij vergezellen en onder het wandelen
wat van de historie vertellen? Na de Zui-
derhoutlaan wordt de Fonteinlaan bereikt,
de laan, die dwars door de Haarlemmer
hout loopt. Op een afstand trekken de ver
lichting van het gebouw van de Provinciale
Griffie en die van de Dreef de aandacht.
Langs de Dreef gaat de tocht naar het
Houtplein. Beide hebben in de loop der
eeuwen veranderingen ondergaan. In de
laatste halve eeuw zijn zowel de Dreef als
het Plein, zoals het tot voor kort officieel
heette, aangepast aan de eisen van het ver
keer en er is gezorgd voor goede toegangs
wegen naar het centrum. De Houtbrug
vormt ook geen beletsel meer voor het ver
keer sinds een kwart eeuw geleden de
„dobbelsteentjes" (kommiezenhuisjes uit
1826) gesloopt zijn.
Alvorens de tocht door een van de be-
larigHjke winkelstraten te beginnen lokken
guirlandes langs de singels rechtsaf te gaan
en te kijken op het Groot Heiligland, waar
de Gasthuishuisjes en het Frans Hals
museum verlicht zijn. De huisjes met de
fraaie zeventiende eeuwse trapgevels zullen
goed tot hun recht komen. Vroeger hebben
er achttien huisjes gestaan, maar ten be
hoeve van de bouw van het Jóles-zieken-
huis zijn er zes afgebroken. Eigenlijk zijn
alleen de gevels behouden; het andere deel
is bij het ziekenhuiscomplex getrokken. Een
bezoek te brengen aan het Frans Hals
museum met de verlichte tuin zal te veel
tijd vergen; het kan uitgesteld worden.
Mogelijk zullen thans meer Haarlemmers
de weg naar de verzameling schilderijen
vinden dan in het verleden, nu het museum
ook 's avonds geopend is.
Toren van Lieven de Key
Wij keren terug naar het begin van de
Grote Houtstraat, doch spoedig zal aan de
linkerkant een verlichte toren de aandacht
trekken. De toren van de Nieuwe Kerk,
omstreeks 1600 door Lieven de Key ge
bouwd op het toenmalige Sint Anna kloos
ter, zal ook van andere kanten een fraai
gezicht voor de wandelaars opleveren. Toen
in 1647 op de plaats van het klooster de
Nieuwe kerk werd gebouwd bleef de toren
van De Key behouden.
Het Proveniershuis staat op de lijst van ge
bouwen die verlicht zijn. Van buiten krijgt
men niet de indruk met een oud gebouw te
doen te hebben, in de tuin echter wel; die
is verlicht. In 1414 is op deze plaats het
Sint Michielsklooster gesticht voor adel
lijke jonkvrouwen en deftige burgerdoch
ters. Na de opheffing van het klooster heb
ben de schutters er geoefend (1592), aan
het einde van de zeventiende eeuw kwam
er een Herenlogement, in 1704 werd het
een Proveniershuis (proveniers waren in
wonende gasten), in 1810 werden de be
woners van het mannenhuis aan het Groot
Heiligland in het gebouw ondergebracht en
sedert vele jaren slijten ouden van dagen
in de huisjes hun levensavond.
Ongetwijfeld zullen de wandelaars in de
Grote Houtstraat, Gierstraat en Anegang
meer belangstelling hebben voor de winkels
dan voor de historie. Wij willen er daarom
niet te veel meer van zeggen. Alle straten
worden reeds in oude boeken genoemd. De
Gierstraat was in het begin van 1300 al
bekend. De Anegang stond vroeger ook al
in het middelpunt van de belangstelling.
Van de heirweg leidde deze straat of dit
pad naar het Spaarne en het oudste deel
der stad, omdat daar het punt het dichtste
de rivier naderde.
De Grote Markt heeft verscheidene his
torische gebouwen in het volle licht en wel
het Stadhuis (in enige periodes gebouwd en
het oudste deel dateert van 1250), de Vlees
hal (in 1602 door Lieven de Key gebouwd
ter vervanging van een vleeshal, die in
1385 op de hoek var de Spekstraat en de
Warmoesstraat had gestaan) en de Hoofd
wacht, het tegenwoordige gebouw van de
Vereniging Haerlem. Het standbeeld van
Laurens Janszoon Coster zal ook in het
brandpunt der belangstelling komen en
mogelijk zullen er Haarlemmers zijn, die
toeristen vertellen, dat Coster voor de uit
vinder van de boekdrukkunst gehouden
dient te worden.
Enige kanten uit
Het zal voor de wandelaar moeilijk zijn
een keuze te maken hoe hij zijn tocht moet
voortzetten. Vele straten komen op de
Grote Markt uit. Laten v ij eerst in de Zijl
straat kijken. Aan het einde stond vroeger
de Zijlpoort; zij is voor de stad Haarlem
van belang geweest. In het begin van de
vijftiende eeuw was zij al bekend.
De Koningstraat was in de loop der
eeuwen een bijweg en de Grote Houtstraat
de heirweg. Door de verkeersregeling is de
Koningstraat een belangrijke straat voor
het verkeer naar het Zuiden geworden en
vele winkeliers hebben zich daar gevestigd.
Ook vormde de Barteljorisstraat (in oude
boeken leest men van Batte Jorysstraat)
een toegangsweg tot de Markt. Via deze
straat bereikt men de Kruisstraat, de
Kruisweg en het Stationsplein, dat een
feestelijk aanzien heeft gekregen dank zij
de directies der Noord Zuid Hollandse Ver
voermaatschappij, de Nederlandse Spoor
wegen en de buurtbewoners. De historie
heeft plaats gemaakt voor winkels en oude
gebouwen worden niet aangetroffen.
Spuitende fontein
Wil men nog meer naar het Noorden, dan
mag men de spuitende fontein op het Frans
Halsplein niet overslaan. De plannen om
ook andere straten van het Noordelijk deel
van Haarlem te verlichten konden niet ver
wezenlijkt worden, doch in winkelstraten
in dit deel zal ongetwijfeld drukte heersen,
want al heeft men geen speciale verlich
ting aangebracht, de zakenlieden zullen
ongetwijfeld extra aandacht besteden aan
versiering en verlichting van hun étalages.
Terug naar Jansweg
Wij hadden echter de bedoeling de ver
lichting te zien en keren terug naar de
Jansweg. Het hofje van Staats, het grootste
van de stad, dateert van na 1729. In dat
jaar stierf de garenwever Ysbrand Staats.
In zijn testament had hij bepaald, dat er
een hofje gebouwd moest worden voor
negenentwintig weduwen en oude vrijsters.
Dat geschiedde en nog wonen er velen om
een prachtige tuin, die via een deur naast
het gebouw van de Sociale Raad te be
reiken is.
In de Jansstraat wordt de oude Janskerk
of het tegenwoordig Stadsarchief door
schijnwerpers beschenen. Sedert 1936 is in
dit gebouw de gemeentelijke dienst geves
tigd. In het begin van de twaalfde eeuw
hebben ridders van Sint Jan er een kloos
ter gebouwd en in 1318 een kapel, die later
een kerk geworden is, waarvan de Protes
tanten na de Kerkhervorming gebruik heb
ben gemaakt.
Niet ver van deze kerk staat in het oude
stadsgedeelte de Bakenesserkerk, waarvan
de toren verlicht is. In de twaalfde eeuw
is op de Bakenes een kapel gebouwd, die in
de dertiende eeuw door een kerk vervan
gen is. In de loop der eeuwen onderging
deze kerk uitbreidingen en kort voor de
oorlog is het gebouw inwendig gerestau
reerd. Meer dan honderd jaar worden in de
Bakenesserkerk kinderdiensten gehouden.
Langs het Spaarne
Het zal de moeite lonen op een afstand
te blijven kijken naar de fraaie historische
trapgevels op het Donkere Spaarne en de
Gravestenenbrug, een plekje, dat reeds de
bewondering heeft getrokken van vele
wandelaars. Het oude is hier bewaard ge
bleven en daarvoor zullen velen dankbaar
zijn.
Het Waaggebouw aan het Spaarne, even
eens een schepping van Lieven de Key, zal
in de avonduren bewonderd worden. Het
kwam in 1598 tot stand en was bestemd
voor het wegen der aanvoeren door de
schepen in het Spaarne. Een deel wordt
thans gebruikt als museum van de Haar
lemse brandweer en een ander deel door
leden van Kunst Zij Ons Doel. Dat oude
materiaal van de brandweer is thans elders
ondergebracht, omdat er in de Waag bier
gedronken kan worden tijdens de feeste
lijkheden.
Amsterdamse poort
Haarlem-Oost is ook in de versiering en
verlichting betrokken. Dat is te danken aan
de Spaarnwouderstraat- en Amsterdam-
straatbewoners. Tussen deze straten ligt de
Amsterdamsepoort en deze zal ook verlicht
worden. In vroeger eeuwen was deze poort
van verre afstand te zien door hen, die uit
de richting Amsterdam kwamen. Zij be
hoort tot de oudste en is de enige poort die
in Haarlem is overgebleven. Reeds in 1420
was zij bekend. Het is nog niet lang ge
leden, dat het verkeer door de poort ging
en de tramlijn aan de Zuidzijde was aan
gelegd. Het verkeer eiste het bouwen van
een grote brug. Voetgangers maken nu ge
bruik van de poort.
De Spaarnwouderstraat is een oude toe
gangsweg tot de stad en is genoemd naar
de Spaarnwouder- of Amsterdamse Poort.
Historische gebouwen zijn er in deze om
geving niet, echter wel oude bedrijven.
De Amsterdamstraat is omstreeks 1883
gebouwd. De stad ontwikkelde zich toen
enigszins in die omgeving. De grote uit
breiding van de Amsterdamse buurt en het
Slachthuiskwartier dateert van na de
eerste wereldoorlog.
De tuinaanleg op de Flora is een bewonderenswaardig werkstuk op zich zelf. Al
bloeien de bolbloemen nog niet in volle glorie, de crocussen trotseren het schrale
weer met hun tedere luister, zodat men reeds een kleurig voorproefje krijgt van
wat het worden zal.
