RIVIEREN VAN GLOEIEND STAAL
STROMEN NAAR DE RIJK FABRIEK
Breedband in het duin
Trots en verheugenis klonken
vanmorgen in de erehal
Breedband evenals Hoogovens:
vertrouwen in eigen kracht
Hot dip
Van vandaag af maakt Nederland blik in IJmuiden
Fords nit
Br eedb andplaat
Gigantische hallenen imposant geweld
„GEEN PROTECTIE"
en electrolyse
Kapitalen
Productieschema Hoogovens - Breedband
8
Minister Zijlstra: „Sluitstuk van de na-oorlogse industrialisatie"
Per arbeider
Vrouwen in de fabriek
Doortocht der oorlogs
schepen
DONDERDAG 2 5 JUNI 1953
Hoezeer het Nederlandse stalen plaat in
het buitenland wordt gewaardeerd, wordt
geïllustreerd door het feit, dat Ford in
Detroit een belangrijke order voor stalen
plaat bij de Breedband N.V. heeft ge
plaatst.
Tussen de eerste dagen van de Hoogovens in IJmuiden, toen aan het nog
smalle Noordzeekanaal een door velen als mislukt gedoodverfd experiment
werd opgezet, waar men ijzer ging maken met een Hoogoven en deze Juni
maand van het jaar 1953 ligt een reeks van jaren,, waarin een voorzichtig
begonnen bedrijfje uitgroeide tot een bedrijf van wereldformaat.
Vanmorgen was Koningin Juliana in IJmuiden aanwezig bij de opening
van de N.V. Breedband.
Op deze pagina geven wij in woord en beeld een overzicht van de economi
sche betekenis van deze Breedband zowel als van haar technische outillage,
die Nederland voor wat het blik en dunne stalen plaat betreft, onafhankelijk
maakt van de tot nog toe zeer belangrijke importen. Bovendien zal er een
gooi worden gedaan naar de wereldmarkt en wie zich herinnert, hoe de
Hoogovens in de twintiger crisisjaren hun staal toch altijd weer kwijt raak
ten, kan moeilijk bezorgd zijn over deze poging.
xxx>ooooooccoooooocxxxxxxxxcoc)OOOoooooooocooocoocooooocxxxdooooocxx3ooooocoooooocococooooccccxxxxxxx3oooocococococoocc
De Koningin en de Prins der Nederlanden door hun aanwezigheid, de minister van
Economische Zaken prof. dr. J. Zijlstra door zijn redevoering, en de directie van de
KNHS door de luister die zij aan het Koninklijk bezoek verleende, hebben deze 25ste
Juni gemaakt tot een historische dag voor ons land in het algemeen en voor het be
drijf in het bijzonder.
De in met olie verwarmde doorschuif-plakkenovens op walstemperatuur gebrachte plakken worden op een quarto-walstuig
tot 12,5 mm. dikte voorgewalst en in een groep van vier quarto-walstuigen continu uitgewalst, bij het verlaten waarvan
het band een dikte heeft van 2,5 mm.
TAE HI1TE SLAAT met elk blok, dat gloeiend uit de putovens van de Breed-
band gehesen wordt, mee door die lange, lange hal van gele steen. De arbei
ders, die af en toe over de walsbaan heen moeten, houden op de bordessen de
hand voor het gezicht als zo'n fel-oranje knaap komt aanschuiven met het geluid
van een lege goederentrein. Daar komt dan ook 1250 graden Celsius, samen
geperst in gemiddeld tien ton staal naderbij en maak dan maar dat je over de
brug bent. De hitte wandelt mee als een hellewind tot het blokwalstuig „ho" zegt.
Daar wordt die gloeiende massa met zesduizend paardekrachten aan de walsen
alvast wat in fatsoen gebracht en de onhandelbare kolos lijkt nog wel lang niet
op een steelpan of een carrosserieplaat, maar als de wals er een paar keer mee
gespeeld heeft vlak en kant en nog maar eens keren als een oververhitte plak
sinaasappelijs is er toch niet meer over dan een lange strook staal van tien tot
twintig centimeter dikte.
Ir. A. H. Ingen Housz noemde vanmorgen
„deze blijde dag de bekroning van een lan
ge periode van buitengewone inspanning
en toewijding aan een grote taak, die met
volledige inzet van alle medewerkers is
verricht".
„Het is de schoonste bezegeling van ons
werk, dat Uwe Majesteit en Uw Konink
lijke Hoogheid ons met uw aanwezigheid
wilt vereren", aldus de president-directeur,
die vervolgde: „wij beleven dit ogenblik
als dat ener symbolische plechtigheid, die
voor ons haar kern daarin vindt, dat Uwe
Majesteit haar Koninklijke blik over ons
werk wil laten weiden, en daardoor het
tijdperk van een. naar wij hopen, regel
matige bedrijfsgang voor ons wil openen.
En wanneer uw blik dan een goedkeurende
verder samen en dus nog dunner, waar
door het evenwel structureel veranderd is
en een gloeioven nodig is, om de grote
hardheid en de geringe rekbaarheid weer
wat op peil te brengen. Dat gloei- en koel-
proces is niet een kwestie van gauw-gauw,
maar duurt ongeveer vier dagen. Maar
helaas en niets is immers volmaakt
is het staal nu weer een tikkeltje te zacht
geworden, zodat een licht nawalsje no
dig is.
Dan is het mooi geweest, want het is blik
geworden op het tin na, als men het ten
minste heeft uitgewalst tot 0.25 millimeter:
de andere dikten worden uiteraard niet
vertind en kunnen voor ettelijke doelein
den gebruikt worden, zoals de tentoonstel
ling van vandaag bij de Erehal duidelijk
laat zien.
Vertinnen en koelen en dan nog een
keer onder vele keurende meisjesogen
door: Nederland heeft blik gemaakt uit
een stalen blok, dat het zelf allang maakte
en dat ergens in de verte zijn oorsprong
vond in de Hoogovens, die er het grond-
product, het gietijzer voor leverden.
Nederland kan er trots op zijn, vandaag
deze Breedband te hebben mogen openen.
Want het wil toch wel wat zeggen, dat wij
tot nu toe elk jaar voor 75.000.000 aan
blik en dunne plaat moesten importeren.
De Breedband gaat dat geld van vanmor
gen af terugverdienen.
Het onbruikbare kop- en voeteinde gaat
er af met de schaar (1500 ton knopdruk)
en dan rólt het laaiende stuk metaal verder
om in zoveeï plakken te worden gesneden
als nodig zijn voor de verdere verwerking.
En de hitte wandelt mee, tot de „tussen-
opslag", die een reusachtige cakewalk lijkt,
waar de repen staal met schokken omhoog
worden gebracht langs een flauw-hellende
baan. Een deel gaat naar de walserij voor
zwai;e plaat, maar een ander deel krijgt
vlakbij haar volgende beproeving te door
staan voor de breedbandwalserij, die daar
nu eens even een mooi stukje blik of een
fijn plaatje staal van gaat fabriceren.
Te koud
MAAR daar zijn ze alweer te koud voor
geworden, zodat er een lange olie-
stookoven aan te pas komt, die de opge
warmde plakken doorstuurt naar het vier
delig walstuig, dat een wonder van tech
niek mag heten.
Want aan deze kant schuift zo'n twintig
centimeter dikke knaap er in, wordt gegre
pen door de rollen van de eerste wals, om
direct daarna onder een sneller draaiende
tweede wals door te schuiven, vlak daar
op door een nog vluggere derde en ten
slotte met een dertig kilometervaartje
onder een vierde en laatste wals wordt
doorgetrokken.
De korte, hete plaat is dan plotseling
veranderd in een eindeloos lijkende rivier
van gloeiende lava, die onder een triomf
poort van stuivende waterstralen door
naar het eindpunt holt en met een klap
door een haspel wordt opgevangen.
Kacheltje
Als dan de zaak is af
gekoeld zoudt ge er
desgewenst een mooi
salamanderkacheltje
van kunnen fabrice
ren maar aangezien
er niet alleen kachel
tjes in onze maat
schappij nodig zijn, is
de lijdensweg van de
meeste stalen rollen
of rollen staal
nog lang niet afge
lopen.
Want parallel aan
die warmwalserij
loopt de koudwalserij
en dat is een verhaal
apart. Als de afge
koelde rol weer netjes
is uitgerold en met
andere rollen tot één
lange baan is gelast,
gaat de strook staal
een tweehonderd me
ter lange „beitsbaan"
binnen, waar de oxy-
delaag er met zwa
velzuur wordt afge
haald. Dan blinkt het
materiaal al aardig.
Weer wordt het opge
rold. En het betreedt
een nieuwe hal: de
koudwalserij met zijn
haast koele tempera
tuur, vergeleken bij
de continue hittegolf
in de enorme ruimte
ernaast.
Na het verlaten van de eindwalsgroep wordt 'net band over een
Vier dagen 120 m. lange rollenbc.an naar de reeds draaiende haspel ge-
Vier enorme walsen voerd en opgerold. De rollen worden in verticale stand naar de
persen het staal hier opslaghal afgevoerd.
Het door het gloeien te zacht geworden materiaal wordt in een quarto-walstuig goed
nagewalsi waardoor de gewenste hardheid wordt verkregen.
„De industrie in IJipuiden heeft nooit enige protectie genoten". Deze enigszins trotse
Verklaring van de president-directeur der Koninklijke Nederlandse Hoogovens en
Staalfabrieken, ir. A. H. Ingen Housz, geeft duidelijk de positie van deze IJmuidense
industrie weer: ondanks het feit, dat zij zich door een zware crisis moest worstelen
heeft zij zich steeds steviger in het internationale zadel weten te zetten. Terwijl toch
de participatie van de staat een bepaalde bescherming tegen de moordende concur
rentie van de buitenlandse producenten niet verwonderlijk zou zijn geweest op het
moment, dat de economische crisis in haar volle hevigheid losbarstte.
Nu de Breedband N.V. is begonnen te
draaien wordt de positie van het enorme
bedrijf alleen maar steviger: nadat de
Hoogovens zich jaren lang verzekerd heb
ben geweten van een prominente plaats op
de ijzer- en staalmarkt zal er nu ook on
getwijfeld een mogelijkheid zijn om een
positie te verwerven op de markt voor
dunne stalen plaat en blik. En toch zal ook
dit zonder protectie moeten geschieden,
want het woord van de heer Ingen Housz
wordt ook voor de toekomst gestand ge
daan.
Vertrouwen
Wat de Hoogovens gaan produceren aan
dunne plaat en vertind blik dekt de be
hoefte van het binnenland. Als dat bin
nenland elders goedkoper of beter terecht
zou kunnën, zal niemand het de koper kun
nen beletten. Dat de Breedband haar dunne
plaat en vertind blik niettemin ook zal
gaan exporteren, wijst op een gezond ver
trouwen in eigen kracht. In Europa heeft
zich door het plan Schuman een breder
afzetgebied afgetekend. Daarin zullen de
Hoogovens hun plaats moeten zien te ver
dienen, maar men is er van overtuigd, dat i
de kostprijs op een bevredigend niveau zal
kunnen blijven liggen.
Men ziet strijd in het vooruitzicht. Strijd
«oooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooocoooooooc
De nieuwe Breedband N.V. heeft on
geveer 1600 a 1700 arbeiders geëist. De I
investering per arbeider bedraagt voor
dit gigantische complex tussen de j
f 75.000 en de f 100.000. Er wordt acht
uur per dag of nacht gewerkt - werk,
dat weliswaar warm is aan de voet der j
lange walsbedden, waar de ene rood
gloeiende stalen band de andere opvolgt,
maar waar de mechanisering zover is j
doorgevoerd, dat er weinig zwaar werk
voor de handen meer overblijft. Heel
anders dan in de vroegere Walserij
Oost, waar de arbeiders elkaar om het
kwartier of het halve uur moesten af-
lossen.
om de markt. Stalen plaat voor de scheeps
bouw is niet meer in die mate nodig als
enige jaren geleden en ook elders is een
inzinking merkbaar, ook al hebben de
Hoogovens momenteel een aanzienlijk or
derboek. Maar zoals in al die achterliggen
de jaren de kracht van het IJmuidense be
drijf heeft gelegen in zijn ligging aan zee,
in zijn moderne outillage, in zijn aan
alle kanten doorgerekende efficiëncy. Zo
zal er ook nu weer gepoogd worden de eens
verworven posities uit te bouwen en te
verstevigen. In dit verband zegt het wel
iets, dat de concurrenten in het buitenland
de prijsstelling van de Hoogovens en haar
Breedband „interessant" vinden.
zal zijn, dan zal ons dit de schoonste aan
sporing zijn om het volle bedrijf met volle
toewijding op ons te nemen."
De ministers, leden der Staten-Generaal
en hoge regeringscolleges begroetend, zei
ir. Ingen Housz o.a.: „Wij zijn ons ervan
bewust, dat onze taak voor de economie
en de reputatie van ons dierbaar land van
veel belang is".
„Onze buitenlandse gasten zijn wij dank
baar, dat zij naar hier zijn gekomen, om
dat wij hun graag laten zien, dat in oris
land, dat in de staalindustrie der wereld
nog geen grote rol heeft gespeeld, toch een
sterk levende ontwikkeling aan de gang
is en de aanwezigheid onzer Amerikaanse
vrienden geeft ons de gelegenheid hun nog
te zeggen, hoezeer wij ervan doordrongen
zijn, dat zonder hun hulp het herstel van
ons land niet zo snel had kunnen geschie
den en deze fabriek niet in het getoonde
tempo zou zijn gebouwd.
Allereerste rol al verkoopbaar
Vervolgens hield prof. dr. P. B. Kreuk
niet, voorzitter van de raad van commis
sarissen, een toespraak. „Als kenschetsen
de bijzonderheid kan ik vermelden, aldus
prof. Kreukniet, dat de allereerste rol
dunne plaat die uit de koudwals kwam,
reeds een verkoopbaar product was. Deze
verheugende loop der dingen geeft ons ook
vertrouwen in de toekomst."
Prof. dr. J. Zijlstra, de minister van
Economische Zaken, knoopte in de eerste
plaats aan bij h^t feit, dat in dit nieuwe
bedrijf belangrijke grondstoffen of zo
men wil half-fabrikaten voor tal van
andere Nederlandse industrieën zullen
worden vervaardigd. ..Het gereedkomen
van het breedbandbedrijf kunnen wij in
zekere zin als het sluitstuk van de eerste
na-oorlogse industrialisatieperiode be
schouwen. Het is ongetwijfeld een passend
sluitstuk, gezien de omvang en betekenis
van dit project. Het feit, dat met de bouw
en de installatie van dit bedrijf in totaal
een bedrag van 130 millioen aan investe
ringen is gemoeid, zegt reeds genoeg."
Tachtig breedbanden
De minister berekende, dat er in de Ne
derlandse industrie sinds de bevrijding
10 y2 milliard werd geïnvesteerd zegge
en schrij vetachtig Breedbanden. Hij
ging verder in op het „wonder" van het
snelle economische herstel in ons land, om
tenslotte de parallel te trekken tussen de
industrialisatie in het algemeen en de ont
wikkeling van Breedband.
De koninklijke gasten, die door een haag
van juichende kinderen over de Wencke-
bachstraat naar het bedrijf waren gekomen,
verlieten het weer langs dezelfde, perfect
afgezette route en te 1 uur begon een noen
maal. Pas tegen 3 uur vertrokken de extra
treinen naar Haarlem en Den Haag met de
talloze gasten van deze belangrijke dag.
ooooooocooooooc
Voor het eerst in de Hoogovengeschie- j
denis zijn er vrouwen te vinden in de 1
fabriekshallen op het geweldige terrein:
aan het eind van de productieband zijn I
namelijk blikcontroleuses te vinden, die
het blik keuren, voor het naar de ge
bruiker gaat. Vrouwen schijnen name
lijk voor dit werk een sneller en fijner
oog te hebben dan hun mannelijke
collega's. Zodat tenslotte ook de vrouw
haar intrede heeft gedaan in het bedrijf,
nadat ze allang bij legers tegelijk op is
getrokken naar de bureaux en in de j
avonduren naar de emmers en de be
zems.
3öcooocxxcoooooc)ooooooooooooccooooooooooooooooooooooooooc
Er zijn twee manieren om van een dunne
stalen plaat blik te maken: men kan het
tin er door onderdompeling op brengen en
het tin kan er door electrolyse op neerge
slagen worden. Deze laatste methode wordt
vooral in Amerika gebruikt, maar ze is
alleen rendabel te maken bij een massale
productie. Breedband heeft zich derhalve
voorlopig beperkt tot de dompelmethode,
de zogenaamde „hot dip"-methode, waar
bij de stalen platen dus een dompeling on
dergaan in een gloeiend tinbad.
Er is inmiddels plaats voor acht tinpot-
ten in de vertinningshal van de Breed
band er er zijn er vier in bedrijf, zodat
men kan uitbreiden indien het mocht gaan
lonen. Uitbreiding in de richting van een
electrolytische vertinningsinstallatie wordt
dan ook niet als onmogelijk beschouwd.
De Breedband N.V. heeft een maat
schappelijk kapitaal van f 125.000.000,
waarvan f 87.500.000 a pari is geplaatst en
volgestort.
Van het geplaatste kapitaal is f 80.000.000
in handen van de Staat der Nederlanden,
die hiervan f 65.000.000 heeft gefinancierd
uit de tegenwaarde-middelen van de Ame
rikaanse Marshallhulp. Van het overige
geplaatste kapitaal is f 7.000.000 in handen
van Hoogovens en f 500.000 in handen van
een andere particuliere aandeelhouder.
Wat de verdere financiering betreft zij
vermeld, dat de vernootschap nog twee
leningen heeft opgenomen van in totaal
f 46.000.000, waarvan f 20.000.000 in de
vorm van een lening, waarvoor een
hypothecaire volmacht werd verstrekt en
f 26.000.000 in de vorm van een lening
waarvan de Staat de betaling van rente
en aflossing tegenover derden heeft ge
garandeerd.
„Blikcontroleuses" heten deze aanvallige jongedames officieel en ze zijn de eerste
vrouwelijke werkkrachten, die ooit de Hoogovenfabrieken betraden.
Vrijdag twee onderzeeërs in de
sluis
De vlootrevue, die Vrijdag 26 Juni in
Amsterdam begint, heeft vanmorgen reeds
een aantal oorlogsschepen voor de IJmui
dense sluizen opgeleverd.
Behalve een aantal mijnenvegers, pas
seerden reeds het fregat Jan van Brakel,
de onderzeebootjager Queen Wilhelmina en
het rader-instructieschip Soemba.
Morgen volgen nog vijf mijnenvegers,
de lichte kruiser Tromp, de torpedoboot-
jagers Evertsen en Kortenaer plus om
streeks twaalf uur de beide onderzeeërs
Walrus en Zeeleeuw.
Ned. Herv. Gemeente heeft
meer geld nodig
De kerkeraad van de Ned. Herv. Ge
meente zal onder haar leden een actie in
zetten om van de vrijwillige bijdragen
voor het volgende jaar een bedrag binnen
te krijgen, dat duizend gulden hoger zal
liggen, dan dit jaar het geval was. Daartoe
zal onder andere eenmaal per maand het
geld bij de leden worden geïnd.
